Yɛ Kaa Iri Neɛ Na Yɛŋ Na Puoro

1. Ka teneeŋ boɔrɔ ka te taa popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ, wala aŋ seŋ ka te e? Bonso hoŋ yeli lɛ? (Aizeeya 48:17, 18)

TE SAA naŋ be sazuŋ na nɔŋ teŋ yaga zaa. O boɔrɔŋ ka te taa zeŋ laafeɛ pampana, ane nendaare kaŋa meŋ. (Ikil. 3:​12, 13) Jehoova maale teŋ a ko te bammo naŋ maŋ vɛŋ teŋ toɔ̃ erɛ yɛlɛ mine. Kyɛ, o ba ko te apoɔsori ka te dire naaŋ a kaara te menne, kyɛbee a wulo te menne soŋ neŋ faaloŋ. (Ikil. 8:9; Jer. 10:23) Jehoova baŋɛɛŋ ka sɛre teŋ na baŋ taa popeɛloŋ meŋɛmeŋɛ, aseŋ ka te puoruu, a lɛ de bege na oŋ biŋ na meŋ tonɔ neŋ toma.—Kanne Aizeeya 48:​17, 18.

2. Bo ka Setaana boɔrɔ ka te sagedi? Wala ka Jehoova e a de wuli ka yɛlɛ na Setaana naŋ yeli na eɛ zirii?

² Setaana boɔrɔŋ ka te teɛre ka, ka Jehoova gbaŋ ba kye te zemmo poɔŋ, kyɛ te na taaɛ popeɛloŋ. O boɔrɔŋ ka te lɛ teɛre ka te na baŋ diree naaŋ a kaara te menne. (Mun. 3:​4, 5) Jehoova naŋ baŋ a yɛlɛ ŋa zuŋ na, o terɛɛ sori ka nensaaleba kaara ba menne. Wala ka zemmo waa ko nensaaleba? Aseŋ ka te kaa tɔɔre kyɛ nyɛ a noɔre iribo bee? Ai. A koŋ kɔɔre, Jehoova na iree nensaaleba naalonne ŋa zaa bare. Ka hooŋ kaa a Baabole poɔŋ, ho na nyɛŋ ka dɔba neŋ pɔgeba mine da bebeŋ a puoro Jehoova, ka lɛ vɛŋ baŋ taa popeɛloŋ yaga zaa. Yezu Krista la neɛ naŋ taa popeɛloŋ a gaŋ a noba ŋa zaa. Bonso ka Yezu kaa iri ka o na puoree Jehoova? Bonso aŋ seŋ ka te meŋ kaa iri ka te na puoree Jehoova? Bo yɛlɛ la na baŋ soŋ te ka te yi te poore zaa a kaa iri ka te na puoree Jehoova? A zannoo ŋa na soŋ teŋ ka te nyɛ a soorebie ama nɔɛ iribo.

BON NANSO KA YEZU KAA IRI KA O NA PUOREE JEHOOVA

3. Bo ka Setaana da yelka Yezu e? Bo gbɛre ka Yezu da de?

³ Saŋa na Yezu naŋ da be a teŋɛzuŋ na, gbɛɛ na oŋ da de na da wuleeŋ ka o kaa ireeŋ ka o na puoree Jehoova. Aŋa mannoo poɔŋ, saŋa na Yezu naŋ wa de suobu baare na, a da ba kɔɔre kyɛ ka Setaana da yelka o na de la a tendaa naalonne zaa koo, ka onaŋ gbi dumo a puoruu dayenaa yoŋ. Yezu da yelko la Setaana ka: “Setaana! Tage yi be kyɛ kyɛre ma, bonso, ba sɛgɛɛ la: ‘Puoro a Daana ho Naaŋmen, kyɛ tonɔ korɔ O yoŋ.’ ” (Mat. 4:​8-10) Bonso ka Yezu da kaa iri ka o na puoree Jehoova? Yɛ vɛŋ ka te manne a ananso mine.

4-5. Bo yɛlɛ mine zuŋ la so ka Yezu kaa iri ka o na puoree Jehoova?

⁴ Nɔmmo la yelnimizeɛ naŋ da vɛŋ ka Yezu kaa iri ka o na puoree Jehoova. Yezu da taaɛ nɔmmo naŋ e zuluŋ ko o Saa Jehoova. Azuŋ, Yezu maŋ kpimarɛɛ o Saa yelzaa poɔŋ. (Gyn. 14:31) Yezu lɛ baŋɛɛŋ ka oŋ na puoro Jehoova eɛ yɛlɛ naŋ seŋ neŋ. (Gyn. 8:​28, 29; Yel. 4:11) Ananso la wala? Yezu da baŋɛɛŋ ka Jehoova la koo nyɔvore. O da lɛ baŋɛɛŋ ka Jehoova eɛ yelmeŋɛ soba naŋ daaŋ koŋ sage de bonsoŋ zaa a sɔgle o yelmeŋɛ puorebiiri. (Yiem. 33:4; 36:9; Gyi. 1:17) Jehoova daaŋ ba ŋma zirii ko Yezu zaa. Bon la bonzaa Yezu naŋ taa yi la Jehoova zie. (Gyn. 1:14) Kyɛ, Setaana yɛŋ ba waa ŋa Jehoova fẽẽ zaa. Bonso, kũũ yoŋ ka Setaana maŋ de waneŋ. Setaana eɛ ziri-ŋmaara, ane bombɔ-gaŋne soba naŋ maŋ teɛrɛ o yoŋ yɛlɛ. (Gyn. 8:44) Yezu da baŋɛɛ a yɛlɛ ama velaa zaa, azuŋ o daaŋ ba boɔrɔ ka o e yɛlɛ naŋ wuli ka o tɔglɛɛ Setaana. Yezu ba boɔrɔ ka o de taawae a tage o meŋɛ yi Jehoova zieŋ.—Fil. 2:​5-8.

⁵ Yezu da baŋɛɛŋ ka, ka onaŋ kaa iri ka o na puoree Jehoova, maaloo yaga na yi la a poɔŋ wa. Yeli na kaŋa zuŋ Yezu naŋ da kaa iri ka o na puoree Jehoova la lɛ. (Hib. 12:2) O da baŋɛɛŋ ka, ka onaŋ di yelmennoŋ te ta a baaraa, o Saa yuori na pɛgeyiŋ, kyɛ ka ba lɛ iri dɔgɛɛ na zaa Setaana naŋ de waneŋ na meŋ bare.

BON NANSO AŊ SEŊ KA TE PUORO JEHOOVA

6-7. (a) Bonso ka noba yaga ba puoro Jehoova zenɛ ŋa? (b) Bonso aŋ seŋ ka te puoro Jehoova yoŋ?

⁶ Zenɛ ŋa, noba yaga ba baŋ gyog-sonne na Jehoova naŋ taa, ane yelsonne na zaa oŋ e ko ba na. Azuŋ, ba ba puoro Jehoova. A yɛlɛ ŋa poɔŋ ka a Atɛnse noba da be, saŋa na bitontona Pɔɔl naŋ da gaa ka o moɔle a duorisoŋ ko ba na.—Tom. 17:​19, 20, 30, 34.

⁷ Pɔɔl da yelko la a Atɛnse noba ka a yelmeŋɛ Naaŋmen la “korɔ nensaaleba zaa nyɔvore ane vooroŋ ane bonzaa.” O da lɛ yeleeŋ ka: “O poɔ la ka te be a voorɔ, a yoɔrɔ a kyɛ so te menne.” Naaŋmen la iri nensaalaa zaa, bonso o “tu la sããkomyeni zie a iri nensaalboorɔ zaa ka ba be a teŋɛzu zie zaa.” Azuŋ, Jehoova yoŋ la aŋ seŋ ka te puoro.—Tom. 17:​25, 26, 28.

8. Boŋ ka Jehoova daaŋ koŋ sage e zaa? Wuli a muni.

⁸ Ho baŋɛɛ yelkaŋa? Jehoova la Neɛ naŋ iri boma zaa, a lɛ e a Soobu Kpeɛ̃o Zaa Daana meŋ. Azuŋ, ka onaŋ boɔrɔ, o na baŋ ferɛɛ noba ka ba puoruu. Kyɛ, Jehoova daaŋ koŋ e lɛ zaa. Jehoova wuli teŋ sieree naŋ wuli ka o bebeŋ meŋɛmeŋɛ, a lɛ e Neɛ naŋ nɔŋ te yaga zaa meŋ. Jehoova boɔrɔŋ ka noba yaga wa leɛ o zɔmenne tegitegilɛ. (1 Tim. 2:​3, 4) Azuŋ, ka Jehoova de wuluu naŋ seŋ neŋ korɔ te, ka lɛ na vɛŋ ka te gaa te manne o poboɔbo yɛlɛ ko noba, ane yelsonne na zaa oŋ na e ko nensaaleba na. (Mat. 10:​11-13; 28:​19, 20) Jehoova de teŋ wa poɔ o lantaapuoruu na poɔŋ, ka lɛ na vɛŋ ka te puoruu soŋ zaa. O lɛ kaa iree lantaapuoruu nembɛrɛ ka ba kaara te zu velaa.—Tom. 20:28.

9. Bo yɛlɛ mine ka Jehoova e a de wuli ka o nɔŋɛɛ nensaalboorɔ zaa?

⁹ Noba mine bebeŋ a sagedi ka Jehoova ba kyebe. Kyɛ, Jehoova naŋ maŋ wulee a noba ŋa nɔmmo. Teɛre a yɛlɛ ŋa nyɛ. A yi nensaaleba zemmo zaa poɔŋ, noba mine maŋ boɔrɔŋ ka ba wulo ba menne soŋ neŋ faaloŋ. Kyɛ, Jehoova ba yelka lɛ na baŋ erɛ na zuŋ o na ŋmaaɛ ba vooroŋ, a lɛ faa boma na zaa naŋ na vɛŋ ka ba taa zeŋ laafeɛ yi ba nuuriŋ. (Mat. 5:​44, 45; Tom. 14:​16, 17) Jehoova gba ko la a noba ŋa sori ka ba neŋ ba taaba taa niiloŋ naŋ soma, a de pɔgeba dɔge biiri, a toŋ tonkpeɛne a woŋ ba nuuri toma meŋ noɔ̃. (Yiem. 127:3; Ikil. 2:24) Azuŋ, a pɛlɛɛŋ ka te Saa naŋ be sazuŋ na nɔnɛɛ nensaalboorɔ zaa. (Yiib. 34:6) Yɛ vɛŋ ka te pãã leɛteɛre te menne bon nanso teŋ kaa iri ka te na puoree Jehoova, ane maaloo na Jehoova naŋ maŋ ko noba naŋ kaa iri ka ba na puoruu na.

BON NANSO TEŊ KAA IRI KA TE NA PUOREE JEHOOVA

10. (a) Bo yelnimizeɛ zuŋ teŋ puoro Jehoova? (Matio 22:37) (b) Bo maaloo hoŋ nyɛ yi Jehoova kannyiri diibu na poɔŋ? (Yieme 103:​13, 14)

¹⁰ Aŋa Yezu, nɔmmo naŋ e zuluŋ teŋ taa ko Jehoova na la yelnimizeɛ na zuŋ teŋ puoro Jehoova. Azuŋ, te meŋ maŋ kpimarɛɛ Jehoova yelzaa poɔŋ. (Kanne Matio 22:37.) Ka teneeŋ wa zanne baŋ gyog-sonne na Jehoova naŋ taa, a maŋ vɛŋeŋ teŋ boɔrɔ ka te tagra peɛloo. Aŋa mannoo poɔŋ, hooŋ meŋɛ leɛ nyɛ lɛ na Jehoova naŋ taa kannyiri ko te aseŋ. Saŋa na a Izerayɛl biiri naŋ da maŋ zagra o nɔɛ na, Jehoova meŋɛ da maŋ leɛ sɔrɔ baŋ a yele korɔ ba ka: ‘Yɛ kaŋa zaa leɛre a yi o faaloŋ eŋɛŋ.’ (Jer. 18:11) Jehoova baŋɛɛŋ ka te eɛ noba naŋ ba pɛgeyi, a lɛ e tɛne meŋ. (Kanne Yieme 103:​13, 14.) Ka hooŋ wa teɛre Jehoova kannyiri neŋ o gyog-sonne yɛlɛ gaa tɔɔre, a ba maŋ tɔ ho sukyiri hoŋ boɔrɔ ka ho puoruu tegitegilɛ bee?

11. Bo yɛlɛ mine zuŋ la teŋ kaa iri ka te na puoree te Saa naŋ be sazuŋ na?

¹¹ Te meŋ puoree Jehoova bonso lɛ eebo eɛ yɛlɛ naŋ seŋ neŋ. (Mat. 4:10) Te lɛ baŋɛɛŋ meŋ ka, ka teneeŋ dire yelmennoŋ korɔ Jehoova, yelsonne yaga na yi la a poɔŋ wa. Yelmennoŋ na teŋ dire korɔ Jehoova na maŋ soŋeŋ ka o yuori na pɛgeyi, a lɛ wuli ka Setaana eɛ ziri-ŋmaara. A maŋ lɛ vɛŋeŋ ka Jehoova poɔ pɛle. Ka teneeŋ kaa iri ka te na puoree Jehoova zenɛ ŋa, te na taaɛ teɛretɔ ka te na puoruuŋ tegitegilɛ.—Gyn. 17:3.

12-13. Bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi Jane neŋ Pam zemmo yɛlɛ ŋa poɔŋ?

¹² Saŋa na teŋ naŋ e baapaalba gba, kyɛ te na baŋ taaɛ nɔmmo naŋ e zuluŋ ko Jehoova. Saŋa na te yuomo naŋ nyɛrɛ nimitɔɔre gaabo na, a nɔmmo ŋa na maaleŋ erɛɛ kpeɛŋaa yaga. Yɛ vɛŋ ka te de te yɔɔpɔgeba bayi mine zemmo yɛlɛ manne neŋ a yɛlɛ ŋa. Ba yoe la Jane neŋ Pam.a Jane da nyɛɛ yuomo 11 saŋa na oŋ piili zanna a Baabole, ka Pam meŋ da nyɛ yuomo 10 saŋa na oŋ piili zanna a Baabole. Ba dɔgreba da ba boɔrɔ a Baabole zannoo, kyɛ ba da ko la Jane neŋ Pam sori ka ba neŋ Jehoova Sieree Deme maŋ zanna a Baabole. Kyɛ, daagbuli zaa baaraa saŋa, ba da maŋ poɔ la ba booree na poɔŋ a gaa misa. Jane yeleeŋ ka: “Yɛlɛ na Jehoova Sieree Deme naŋ wuli ma yi a Baabole poɔŋ na soŋ maŋ maŋ are kpeɛŋaa saŋa na N taaba naŋ da maŋ ferɛ ma ka N nyu tẽẽfaare, kyɛbee a de N meŋɛ eŋ peɛ̃mo toma poɔŋ na.”

¹³ Yuomo awala mine puoriŋ, ba bayi zaa wa leɛ la naaŋ moɔleba naŋ de suobu. A puoriŋ, ba da piili tonɛɛ a paaneɛ toma a kyɛ kaara ba dɔgreba yuomo naŋ nyɛ nimitɔɔre gaabo zu. Ŋaaŋ ka Jane yeli kyaare yɛlɛ na zaa Jehoova naŋ e koo na: “Maaŋ meŋɛ wa nyɛɛŋ ka Jehoova maŋ kaarɛɛ o zɔmenne zu velaa zaa. Aŋa lɛ na 2 Timoti 2:19 naŋ yeli na, ‘Jehoova baŋ la banaŋ naŋ e O noba.’” Yelmeŋɛ zaa, Jehoova maŋ kaarɛɛ noba naŋ kaa iri ka ba na puoruuŋ na zu velaa.

14. Sobuo ka te yelyaga neŋ te yel-eree na baŋ soŋ ka Jehoova yuori na pɛgeyi? (Kaa a fotori.)

¹⁴ Te yelyaga neŋ te yel-eree la maŋ wuli ka te de la te nyɔvore zaa puoro neŋ Jehoova. Azuŋ, te maŋ moɔrɛɛ te moɔbo zaa a sonnɔ noba ka ba wa baŋ a yelmeŋɛ kyaare Jehoova. Te de yelmannaa kaŋa wuli a yɛlɛ ŋa muni. Te de ka ho taaɛ zɔmeŋɛ kaŋa naŋ taa nimimaaroŋ, a yuoro o nu terɛ boma, a maŋ dire suuri korɔ o taaba meŋ. Beŋ la bebiri kaŋa hoŋ woŋ neɛ kaŋa naŋ yele ka ho zɔmeŋɛ na eɛ potuo soba naŋ ba taa yelmennoŋ. Wala hoŋ na e? Nɔkpeɛne zaa kyebe ka ho na boɔrɔŋ ka ho vɛŋ ka noba baŋ ka yɛlɛ na o soba naŋ yele kyaara ho zɔmeŋɛ na eɛ zirii. Lɛ neŋ o zu ka Setaana neŋ noba naŋ are o puoriŋ na maŋ ŋma zirii yaga a kyaare Jehoova, a moɔrɔ ka ba sãã O yosoŋ na. Wala aŋ seŋ ka te meŋ e? Aseŋ ka te de eŋnyagroŋ a soŋ noba ka ba wa baŋ a yelmeŋɛ a kyaare Jehoova. Lɛ eebo na vɛŋeŋ ka O yuori na pɛgeyi.—Yiem. 34:1; Aiz. 43:10.

15. Bo maaloo ka bitontona Pɔɔl da nyɛ saŋa na oŋ da leɛre yɛlɛ na oŋ de biŋ o nimitɔɔreŋ na? (Filipae 3:​7, 8)

¹⁵ Te maŋ yi la te poɔ zaa a leɛre yɛlɛ teŋ de biŋ te nimitɔɔreŋ te zemmo poɔŋ, ka lɛ na toɔ̃ vɛŋ ka te de puoruu naŋ seŋ neŋ korɔ Jehoova. Lɛ eebo maŋ lɛ yuo la sori ko te teŋ tonɔ o puoruu toma na yaga zaa. Lɛ neŋ o zu ka bitontona Pɔɔl da e. O da barɛɛ arezi-kpoŋ na oŋ taa a Gyuu noba puoruu poɔŋ na, a kyɛ wa puoro Jehoova. (Gal. 1:14) Lɛ da vɛŋɛɛŋ oŋ taa popeɛloŋ yaga zaa o zemmo poɔŋ. O gba da nyɛɛ apoɔsori ka o gaa sazu ka o neŋ Yezu te di naaŋ. O daaŋ ba e kaŋdabaŋkalɛ zaa neŋ gbɛre na oŋ da de ka o na puoree Jehoova na. Te meŋ daaŋ koŋ e kaŋdabaŋkalɛ zaa.—Kanne Filipae 3:​7, 8.

16. Bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi Julia zemmo yɛlɛ ŋa poɔŋ? (Kaa a fotori.)

¹⁶ Ka teneeŋ de te teɛroŋ zaa eŋ Jehoova puoruu eŋɛŋ, a na soŋ teŋ ka te taa zeŋ laafeɛ pampana ane nendaare kaŋa. Yɛ vɛŋ ka te de te yɔɔpɔge Julia zemmo yɛlɛ manne neŋ a yɛlɛ ŋa. Julia baapaaloŋ saŋa zaa oŋ da poɔ o misa yieloŋ kyeɛreba poɔŋ. Neɛ kaŋa naŋ baŋ yiele kyeɛbo da wa nyɛɛŋ ka Julia baŋɛɛ yiele kyeɛbo velaa zaa. Azuŋ, o da de oŋ a wuluu a yiele kyeɛbo oŋ maaleŋ kyile yaga zaa. A ba kɔɔre kyɛ ka Julia yuori do yaga zaa, ka noba meŋ da maŋ toŋboɔloo oŋ gaa zi-tegrɛ mine a te kyɛ yiele ko noba. Beŋ la oŋ da piili gɛrɛ yiele kyeɛbo sakuu kaŋa naŋ de yuori yaga. O sakuubitɔ kaŋa da piili mannɛɛ Naaŋmen yɛlɛ koroo. O sakuubitɔ na da vɛŋɛɛŋ oŋ baŋ ka Naaŋmen taaɛ yuori. A da ba kɔɔre kyɛ ka Julia piili zanna a Baabole gbɛre boyi daagbuli zaa. Azuŋ, o da de la gbɛre ka o na barɛɛ a yiele kyeɛbo, a kyɛ de o nyɔvore zaa puoro neŋ Jehoova. A da ba e mɔlɔ fẽẽ zaa ka o de a gbɛre ŋa. Julia yeleeŋ ka, “Noba yaga da maŋ yele korɔ maŋ ka N sããnnɛɛ kyɔɔtaa na maŋ taa na. Kyɛ, N da boɔrɔŋ ka N de N nyɔvore zaa puoro neŋ Jehoova.” Julia naŋ de a gbɛre ŋa yuomo naŋ pare 30 la ŋa. Bo teɛroŋ oŋ taa kyaare gbɛre na oŋ de na? Julia yeleeŋ ka: “N taaɛ sukyirimaaroŋ pampana. N baŋɛɛŋ meŋ ka Jehoova na ko maŋ N sukyiri yelboɔree zaa nendaare kaŋa.”—Yiem. 145:16.

NAŊ MOƆ̃ NIŊE PUORO JEHOOVA

17. (a) Bo ka noba naŋ ba puoro Jehoova seŋ ka ba e, ka ananso la wala? (b) Bo yelnimizeɛ aŋ seŋ ka noba naŋ kaa iri ka ba na puoree Jehoova baŋ?

¹⁷ Te be la a donɛɛ baaroo meŋɛ poɔŋ. Bitontona Pɔɔl da sɛgɛɛŋ ka: “Bonso, ‘belaa lɛ la kyɛre,’ ka ‘a soba na naŋ waana na wa, a koŋ la kɔɔre.’” (Hib. 10:37) Bo ka a yɛlɛ ŋa wulo te? A yɛlɛ ŋa wulo teŋ ka wagre naŋ kyɛre ka noba kaa iri ka ba na puoree Jehoova na eɛ fẽẽ lɛ. (1 Kor. 7:29) Ka teneeŋ e noba meŋ naŋ puoro Jehoova saŋa zaa, aseŋ ka te baŋ ka yelkpeɛne na teŋ tuoro na na bebeŋ “belaa lɛ.”

18. Bo ka Jehoova neŋ Yezu boɔrɔ ka te e?

¹⁸ Yezu da eŋɛɛ o potuuribo na faŋa ka ba tuuro o puori. Kyɛ, o da lɛ yeleeŋ ka ba moɔ̃ niŋe a tuuroo. (Mat. 16:24) Azuŋ, ka teneeŋ de yuomo yaga puore neŋ Jehoova gba, kyɛ a ba seŋ ka te bale. Aseŋ ka te naŋ moɔ̃ niŋe a puoro Jehoova. Te baŋɛɛŋ ka lɛ eebo ba e mɔlɔ. Kyɛ, maaloo neŋ popeɛloŋ na teŋ maŋ taa pampana Jehoova puoruu poɔŋ na ba taa mannoo.—Yiem. 35:27.

19. Bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi Gene zemmo yɛlɛ ŋa poɔŋ?

¹⁹ Noba mine maŋ teɛreŋ ka, ka ba naŋ puoro Jehoova ba koŋ taa popeɛloŋ. Baapaalba, yɛ teɛrɛɛŋ ka ka yɛneeŋ puoro Jehoova yɛ koŋ taa popeɛloŋ aŋa yɛ taaba naŋ ba puoro Jehoova na bee? Te yɔɔdɔɔ kaŋa naŋ e baapaalaa baŋ boɔlɔ Gene yeleeŋ ka: “N da teɛrɛɛŋ ka ka maaŋ e Jehoova Sieree Deme kaŋa N koŋ wono noɔ̃. N taaba da maŋ de la ba wagre kpoŋ zie zaa a pɛlɛ ba niŋe, a boɔrɔ taa, a ŋmeɛrɛ vidio game naŋ taa kpaŋkpaŋkpeɛ̃o yɛlɛ. Kyɛ, maaŋ yɛŋ da maŋ de la N wagre kpoŋ zie zaa be a naaŋ moɔloo neŋ a lammore zieŋ.” Sobuo ka a teɛroŋ ŋa da nyɛ kpeɛ̃o Gene zuŋ aseŋ? O yeleeŋ ka: “N da piili sɔglɔ erɛɛ yelfaare. Wagre fẽẽ kaŋa poɔŋ, N da teɛre ka N wonee noɔ̃. Kyɛ, a noɔ̃ na maŋ da wono na da ba maŋ kɔɔre kyɛ baare. N da piili teɛrɛɛ a Baabole poɔ yɛlɛ na maŋ zagre ka N de tonɔ neŋ toma na yɛlɛ. Azuŋ, N da de la gbɛre ka N na de la N sukyiri zaa puoro neŋ Jehoova. A yi ana saŋa na gɛrɛ, Jehoova iree N puore sɔroo zaa nɔɛ ko ma.”

20. Bo yɛlɛ aŋ seŋ ka te kaŋa zaa de biŋ te nimitɔɔreŋ?

²⁰ A yieloŋ yiele da yieleeŋ ko Jehoova ka: ‘Nyɛ neɛ hoŋ kaa iri a vɛŋ oŋ maŋ wa ho zie a kpeɛrɛ ho davoro na poɔŋ popeɛloŋ naŋ seŋ lɛ.’ (Yiem. 65:4) Gyoosua da yeleeŋ ka: ‘Kyɛ maaŋ yɛŋ neŋ N yideme, te na puoree Jehoova.’ (Joos. 24:15) Yɛ vɛŋ ka te zaa meŋ moɔrɔ a erɛ lɛ neŋ o zu.