Moɔ̃ Niŋe Boɔrɔ A Teŋkpɛŋ Naŋ Na Bebe Tegitegilɛ Na

1. Bo ka Yezu da daŋyeli ka ana pɔgɛɛ Gyɛruzɛlɛm?

BEBIE awala mine sɛre baŋ na nyɔge Yezu Krista te ko na, o da mannɛɛ daŋyelbo kaŋa naŋ da nyɛ eebo saŋa na baŋ da wa sãã Gyɛruzɛlɛm neŋ a ŋmenpuoredie na. Yezu da kpãã baŋ ka, bebiri na baŋ na nyɛ “sogyare naŋ ŋmaa gyeere” Gyɛruzɛlɛm na ba baŋ ka o sããmmo peɛlɛɛ la. (Luk. 21:20) A sogyare naŋ da wa ŋmaa gyeere Gyɛruzɛlɛm na da la a Urom sogyare. Yezu da yeleeŋ ka, ka ba naŋ wa nyɛ a sogyare ŋa, ba lonne wieoŋ a zo yi Gyudiya.—Luk. 21:​21, 22.

2. Bo yelnimizeɛ ka bitontona Pɔɔl da leɛteɛre a Hiburu Kristabiiri naŋ da be Gyudiya neŋ Gyɛruzɛlɛm?

² Yuomo awala mine sɛre ka a Urom sogyare na wa ŋmaa gyeere Gyɛruzɛlɛm na, bitontona Pɔɔl da sɛgɛɛ lɛta kaŋa. Zenɛ ŋa, a lɛta la teŋ boɔlɔ a Hiburu gane na. A yi ana lɛta na poɔŋ, Pɔɔl da ko la Kristabiiri naŋ da be Gyɛruzɛlɛm neŋ Gyudiya na kawane mine naŋ e nimizeɛ yaga zaa. A kawane na soŋ baŋ ka ba nare ba menne ko yɛlɛ na zaa naŋ na e na. Bo yɛlɛ mine la da waana ka a e? A sogyare da waanaŋ ka ba sãã Gyɛruzɛlɛm. Ka a Kristabiiriŋ boɔrɔ ka ba nyɛ faabo yɛŋ, aseŋ ka ba maale ba teɛroŋ ka ba na barɛɛ ba yie ane ba toma a kyɛ gaa. Pɔɔl da sɛgɛɛŋ a kyaare Gyɛruzɛlɛm ka: “Te ba taa teŋkpoŋ naŋ na bebe tegitegilɛ a teŋɛzu kyɛ. Kyɛ te kyɛllɛ la a teŋkpoŋ na naŋ na wa.”—Hib. 13:14.

3. Boŋ la a ‘teŋkpoŋ naŋ taa pare ka ba biŋ’ na? Bonso aŋ seŋ ka te moɔ̃ niŋe a kyɛnlɛ a Naaloŋ ŋa?

³ Kristabiiri mine da de la gbɛre a zo yi Gyɛruzɛlɛm neŋ Gyudiya. Noba mine da erɛ baŋ laara, a kyɛ yele ka ba eɛ dambolo. Kyɛ, gbɛre na baŋ da de na da vɛŋɛɛŋ baŋ nyɛ faabo. Zenɛ ŋa meŋ, Jehoova puorebiiri ba dɛle nensaaleba, ba ba maŋ de ba teɛroŋ zaa eŋ libie boɔbo eŋɛŋ, kyɛbee a boɔrɔ zeŋ laafeɛ a donɛɛ ŋa poɔŋ. Azuŋ, noba maŋ erɛɛ te meŋ laara, a maŋ yele ka te eɛ dambolo. Kyɛ, bonso teŋ maŋ de a gbɛre ŋa? Ananso la ka, te baŋɛɛŋ peɛlaaŋ ka, a koŋ kɔɔre Naaŋmen na de la o Naaloŋ na a wa sãã a donfaa ŋa. Tenee yɛŋ kyɛnlɛɛ Naaŋmen Naaloŋ na, bonso te baŋ ka a Naaloŋ la ‘teŋkpoŋ naŋ taa pare ka ba biŋ.’a (Hib. 11:10; Mat. 6:33) Te na zannɛɛ yelnimizeere ata mine a zannoo ŋa poɔŋ. A dɛndɛŋ soba, te na nyɛɛ sori na Pɔɔl kawane naŋ da soŋ a dɛndɛŋ Kristabiiri baŋ moɔ̃ niŋe a kyɛnlɛ Naaŋmen Naaloŋ na. Ayi soba, te na nyɛɛ lɛ na Pɔɔl kawane naŋ da soŋ ba baŋ zo yi Gyudiya. Ata soba, te na la nyɛɛ lɛ na Pɔɔl kawane naŋ na toɔ̃ soŋ te zenɛ ŋa.

DƐLE JEHOOVA, BONSO O DAAŊ KOŊ GYƐ BO BARE ZAA

4. Bonso ka Gyɛruzɛlɛm da e teŋkpɛŋ naŋ waa tegroŋ yaga ko a Kristabiiri?

⁴ Gyɛruzɛlɛm da eɛ teŋkpɛŋ naŋ waa tegroŋ yaga zaa ko Kristabiiri. Beŋ ka a dɛndɛŋ yuoŋ kɔɔ Kristabiiri lantaapuoruu na da piili yuoni 33 C.E. saŋa. Gyɛruzɛlɛm ka a lantaa zukaareba da be. Ane meŋ, Kristabiiri yaga da mɛɛ ba yie beŋ a kpeɛrɛ, a da lɛ taa bontaree yaga meŋ be. Kyɛ, Yezu da kpãã baŋ ka aseŋ ka ba zo yi Gyɛruzɛlɛm neŋ Gyudiya zaa.—Mat. 24:16.

5. Wala ka Pɔɔl da e a de nare neŋ a Kristabiiri ko yɛlɛ naŋ da waana ka a nyɛ eebo na?

⁵ Pɔɔl da boɔrɔŋ ka o soŋ o Kristabitaaba na ka ba nare ba menne a ko yɛlɛ naŋ waana ka a nyɛ eebo na. Azuŋ, o da soŋ baŋ baŋ taa teɛroŋ na Jehoova naŋ taa kyaare Gyɛruzɛlɛm na. Pɔɔl da vɛŋɛɛŋ baŋ baŋ ka, a ŋmenpuoredie, toma na a ŋmenpuore wedeɛreba naŋ da tonɔ na, ane sarekare na zaa baŋ da ire beŋ na da ba lɛ taa tɔnɔ zaa Jehoova nimitɔɔreŋ. (Hib. 8:13) Noba naŋ da be Gyɛruzɛlɛm na kpoŋ zie zaa da zagrɛɛ a Mɛzaaya bare. A ŋmenpuoredie naŋ da be Gyɛruzɛlɛm na da ba lɛ e zie noba naŋ seŋ ka ba gaa a te de yelmeŋɛ puoruu korɔ Jehoova. Azuŋ, Jehoova na terɛɛ sori ka ba wa sãã Gyɛruzɛlɛm neŋ a ŋmenpuoredie zaa.—Luk. 13:​34, 35.

6. Bonso aŋ da e nimizeɛ yaga zaa ka Kristabiiri de Pɔɔl kawane naŋ be Hiburu 13:​5, 6 toŋ neŋ toma?

⁶ Saŋa na Pɔɔl naŋ da sɛge o lɛta na te ko a Hiburu Kristabiiri na, Gyɛruzɛlɛm da eɛ teŋkpɛŋ yɛlɛ naŋ da nyɛrɛ nimitɔɔre gaabo, ka noba meŋ da maŋ nɔŋ ka ba gɛrɛ be. Urom paaloŋ gaŋsɛgrɛ kaŋa da yeleeŋ ka, ana saŋa na Gyɛruzɛlɛm da eɛ teŋkpɛŋ “naŋ da de yuori yaga zaa a gaŋ teŋbɛrɛ naŋ da be a donɛɛ Sapare sɛŋ na.” A Gyuumine naŋ da be paaloŋ yobo da maŋ tu la sori a gaa be gbɛre bota yuoni zaa a te di ba tige na. Ka ba naŋ wa gaa be, ba da maŋ di la libie yaga. Azuŋ, libi-yɛlɛ da nyɛrɛɛ nimitɔɔre gaabo Gyɛruzɛlɛm teŋkpɛŋ na poɔŋ. Kristabiiri naŋ da bebe ana saŋa na meŋ da nyɛrɛɛ a libie mine. Aminekaŋaŋ, lɛŋ da vɛŋ ka Pɔɔl da yelko ba ka: “Yɛ gu yɛmenne yi libi-nɔŋ eŋɛ, kyɛ vɛŋ ka yɛ niŋe paale ne bon yɛ naŋ taa.” Pɔɔl pãã da mannɛɛ a Sɛgeforifori zie kaŋa naŋ wulo ka Jehoova eŋɛɛ noɔre ka o na kaaɛ o puorebiiri zaa zu velaa. Azuŋ, o da lɛ sɛgɛɛŋ ka: “N daŋ koŋ bare yɛ zaa bee a gyɛ yɛ bare.” (Kanne Hiburu 13:​5, 6; Dut. 31:6; Yiem. 118:6) A da fɛrɛɛŋ ka Kristabiiri naŋ da be Gyɛruzɛlɛm neŋ Gyudiya sage a yɛlɛ ŋa di kpɛlɛŋkpɛlɛŋ. Bonso aŋ seŋ ka ba e lɛ? Ananso la ka, saŋa na ba nuuri naŋ wa kpɛ Pɔɔl lɛta na, a da ba kɔɔre kyɛ aŋ fɛre ka ba zo yi ba yie pooreŋ, a bare ba toma, ane ba bontaree kpoŋ zie zaa kyɛ gaa. A da seŋ ka ba gaa paaloŋ yuo kaŋa a te kpeɛrɛ beŋ.

7. Bonso aŋ e nimizeɛ ka te dɛle Jehoova yaga zaa pampana ŋa?

⁷ Yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi be: Bo yɛlɛŋ na e beraayi ŋa kpakyagaŋ? Aŋa lɛ na te zaa naŋ baŋ na, a koŋ kɔɔre “a dɔgroŋ kpoŋ” na piiliŋ. A dɔgroŋ kpoŋ la na de a Setaana donɛɛ ŋa waneŋ o baaroo. (Mat. 24:21) A eɛ nimizeɛ ka te meŋ kaara te menne velaa, a nare te menne meŋ, aŋa lɛ na a dɛndɛŋ Kristabiiri naŋ da e na. (Luk. 21:​34-36) A dɔgroŋ kpoŋ saŋa, aminekaŋaŋ, a na wa fɛreŋ ka te bare te bontaree mine, kyɛbee te bontaree zaa kyɛ gaa. Ana saŋa na, a na eɛ nimizeɛ yaga zaa ka te taa sagediibu naŋ e kpeɛŋaa ka Jehoova koŋ gyɛ te bare zaa. Haali pampana ŋa gba, te taaɛ apoɔsori ka te de te yel-eree wuli ka te sereŋ dɛlɛɛ Jehoova kpɛlɛŋkpɛlɛŋ. Ka a dɔgroŋ kpoŋ pãã wa piili, a koŋ lɛ e kpeɛŋaa ko te ka te e lɛ. Azuŋ, soore ho meŋɛ ka, ‘N yel-eree neŋ yɛlɛ na maŋ de biŋ N nimitɔɔreŋ wuleeŋ ka N dɛlɛɛ bondaaloŋ, kyɛbee a wuleeŋ ka N sagedieŋ ka Naaŋmen na paalɛɛ o nɔɛ na oŋ eŋ na, a kaa N zu velaa zaa?’ (1 Tim. 6:17) Yelmeŋɛ la, te na baŋ zannɛɛ yelnimizeere yaga yi a dɛndɛŋ Kristabiiri na zieŋ, kyɛ te yɔɔmine, yɛlɛ naŋ seŋ ka te baŋ peɛlaaŋ la ka, a “dɔgroŋ kpoŋ” na eɛ yɛlɛ naŋ daaŋ ba e nensaaleba zemmo zaa poɔŋ. Yɛlɛ koŋ e mɔlɔ fẽẽ zaa ana saŋa na. Azuŋ, wala teŋ na toɔ̃ e baŋ yɛlɛ naŋ seŋ ka te e, saŋa na a dɔgroŋ kpoŋ naŋ wa piili na?

SAGRA NOBA NAŊ DERƐ WEƐ TE POƆŊ NA NƆƐ

8. Bo sowuli ka Yezu da de ko o potuuribo na?

⁸ Saŋa na a Hiburu Kristabiiri nuuri naŋ wa kpɛ Pɔɔl lɛta na, yuomo awala mine puoriŋ, a Urom sogyare da wa ŋmaa gyeerɛɛ Gyɛruzɛlɛm teŋkpɛŋ na. A Kristabiiri da de la ba nimie nyɛ a yɛlɛ ŋa. A da eɛ sieree ko ba ka aseŋ ka ba zo yi a teŋkpɛŋ poɔ wieoŋ lɛ, bonso ba da waanaŋ ka ba sãã Gyɛruzɛlɛm. (Mat. 24:3; Luk. 21:​20, 24) Kyɛ, yeneŋ aŋ seŋ ka ba zo gaa? Yezu da yeleeŋ ka: “Banaŋ naŋ be Gyudiya paaloŋ zo kpɛ a tanne poore.” (Luk. 21:21) Kyɛ, tanne yaga da be la a Gyudiya paaloŋ. Azuŋ, a Kristabiiri da na teɛreŋ ka, te zo tu te duluŋ bee te gɔɔ?

9. Bonso aŋ da na baŋ e kpeɛŋaa ko Kristabiiri ka ba baŋ tanne na aŋ seŋ ka ba zo do? (Kaa a map.)

⁹ Tanne na mine a Kristabiiri naŋ da na toɔ̃ zo gaa la, tanne naŋ da be Samareya, Galili, Hɛɛmɔn Taŋa na, ane tanne naŋ da be Leebanoŋ na. (Kaa a map.) Azuŋ, Kristabiiri da na baŋ zo gaaɛ a tanne ama kaŋa zaa zu. Teŋbɛrɛ mine naŋ da be ziiri na a tanne ŋa naŋ da be na da waa ŋa aŋ taa gomeŋɛ. Aŋa mannoo poɔŋ, teŋkpɛŋ kaŋa da bebeŋ baŋ boɔlɔ ka Gamla. A teŋkpɛŋ ŋa da be la taŋa kaŋa naŋ da e wogroŋwogroŋ, a da lɛ e wogi meŋ zuŋ, lɛ da vɛŋɛɛŋ aŋ maŋ e kpeɛŋaa yaga zaa ko sogyare ka ba wa zɔɔ neŋ ana teŋkpɛŋ na noba. A Gyuu noba mine da teɛrɛɛŋ ka, ka ba naŋ zo gaa be, ba na nyɛɛ gomeŋɛ. Kyɛ, ho baŋɛɛ yɛlɛ naŋ e? Ana Gamla teŋkpɛŋ na ka a Gyuumine neŋ a Urom sogyare da tuore taa a zɔɔ haali. Noba yaga da kɔŋɛɛ ba nyɔvoɛ.b

10-11. (a) Aminekaŋaŋ, sobuo ka Jehoova da tu a de sowuli ko a Kristabiiri? (Hiburu 13:​7, 17) (b) Saŋa na Kristabiiri naŋ da sage noba naŋ da derɛ weɛ ba poɔŋ na nɔɛ na, bo maaloo baŋ da nyɛ? (Kaa a foto.)

¹⁰ A waa ŋa Jehoova da tu la noba naŋ da derɛ weɛ a lantaapuoruu poɔŋ na zie a wuli a Kristabiiri yɛlɛ naŋ seŋ ka ba e. Dɔɔ kaŋa naŋ da sɛgrɛ takoreŋ saŋa yɛlɛ baŋ boɔlɔ Yuseebiyo da sɛgɛɛŋ ka: “Naaŋmen da iree yɛlɛ mine wuli dɔba naŋ da derɛ weɛ a Gyɛruzɛlɛm lantaapuoruu na poɔŋ a kyaare yɛlɛ naŋ seŋ ka ba e. Ba meŋ da de la a yɛlɛ wuli a Gyɛruzɛlɛm lantaapuoruu noba. Ba da ko baŋ noɔre ka ba . . . zo yi a teŋkpɛŋ sɛre ka a zɔɔre piili. Ba da yelko baŋ ka ba zo gaa teŋkpɛŋ kaŋa naŋ be Peeriya baŋ boɔlɔ ka Pɛla.” Pɛla da eɛ zie naŋ soma ko Kristabiiri ka ba gaa. Be neŋ Gyɛruzɛlɛm da ba e tɔɔre, azuŋ a da ba e kpeɛŋaa ko ba ka ba gaa be. Noba naŋ da bebe na da ba e Gyuu noba. Azuŋ, ba da ba de ba nu poɔ a Gyuu noba taawae derebɛ na eŋɛŋ a zɔɔrɔ neŋ a Urom noba.—Kaa a map.

¹¹ Kristabiiri naŋ da zo do a tanne zuri na da de la Pɔɔl kawane na toŋ neŋ toma. Pɔɔl da sɛgɛɛŋ ka: “Yɛ sagra noba naŋ derɛ weɛ a yɛ poɔŋ na nɔɛ.” Noba naŋ derɛ te weɛ a lantaapuoruu poɔŋ la lɛ. (Kanne Hiburu 13:​7, 17.) Lɛ eebo da vɛŋɛɛŋ ka a Kristabiiri da nyɛ faabo. A takoreŋ saŋa yɛlɛ ŋa wuleeŋ ka Naaŋmen da ba gyɛ Kristabiiri naŋ da ‘kyɛnlɛ a teŋkpɛŋ naŋ taa pare ka ba biŋ’ na. Naaŋmen Naaloŋ la lɛ. —Hib. 11:10.

12-13. Ka Jehoova puorebiiriŋ wa tuore yelkpeɛne mine, sobuo ka Jehoova maŋ tu a de sowuli naŋ seŋ neŋ ko ba?

¹² Yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi be: Jehoova maŋ tu la noba naŋ derɛ weɛ te poɔŋ na a korɔ te sowuli naŋ seŋ neŋ. Ka hooŋ kaa a Baabole poɔŋ, ho na nyɛŋ ka, ka Naaŋmen puorebiiriŋ wa tuore yelkpeɛne mine, Naaŋmen maŋ kaa iree noba baŋ wuli ba yɛlɛ naŋ seŋ ka ba e. (Dut. 31:23; Yiem. 77:20) Zenɛ ŋa meŋ, te nyɛɛ sieree zaa naŋ wulo ka Jehoova naŋ derɛɛ noba naŋ derɛ weɛ te poɔŋ na tonɔ neŋ toma.

¹³ Aŋa mannoo poɔŋ, saŋa na a COVID-19 baaloŋ faa na naŋ wa piili na, ‘noba naŋ derɛ weɛ a te poɔŋ’ da ko teŋ sowuli naŋ seŋ neŋ. Ba da ko la a lantaapuoruu nembɛrɛ sowuli a kyaare lɛ baŋ na toɔ̃ e a soŋ ba yɔɔmine ka ba neŋ Jehoova niiloŋ naŋ kyɛnɛ e kpeɛŋaa. Saŋa na a baaloŋ faa ŋa naŋ wa piili na, a da ba kɔɔre kyɛ teŋ e lammokpɛŋ kaŋa kɔkɔɛ naŋ pare 500 poɔŋ. Te daaŋ ba e a lammokpɛŋ ŋa tɔ zaa. Te yɔɔmine da tu la intanɛt zu a kaa a lammokpɛŋ ŋa, ka ba mine meŋ kaa a lammokpɛŋ TV zuŋ, ka mine meŋ kyɛlle woŋ a yɛlɛ walɛnsi poɔŋ. A baaloŋ faa saŋa gba, kyɛ Jehoova da naŋ korɔ teŋ sowuli. A yɛlɛ ama zaa da vɛŋɛɛŋ ka te noɔreyeni na maaleŋ e kpeɛŋaa. Te taaɛ sagediibu ka, yelkpeɛne zaa teŋ na tuore nendaare kaŋa, kyɛ Jehoova na tu la noba naŋ derɛ weɛ te poɔŋ na zieŋ a wuli te yɛlɛ naŋ seŋ ka te e. Te wa nyɛɛŋ ka aseŋ ka te dɛle Jehoova, a lɛ sagra o nɔɛ meŋ, kyɛ bo gyogri mine la na baŋ lɛ soŋ te ka te nare te menne ko a dɔgroŋ kpoŋ, ka lɛ vɛŋ ka te e te yɛlɛ yɛŋ poɔŋ ana saŋa na?

WULO HO YƆƆMINE NƆMMO, A MAŊ DERƐ BA SAANNOŊ MEŊ

14. Aŋa lɛ na Hiburu 13:​1-3 naŋ wuli na, saŋa na wagre naŋ da wa ta ka ba sãã Gyɛruzɛlɛm neŋ a ŋmenpuoredie na, bo gyogri aŋ da seŋ ka a Kristabiiri taa?

¹⁴ Ka a dɔgroŋ kpoŋ wa piili, a na eɛ nimizeɛ yaga zaa ka te wulo taa nɔmmo a gaŋ saŋa zaa naŋ pare. Ana fɛreŋ ka te tɔglɔ Kristabiiri naŋ da be Gyɛruzɛlɛm neŋ Gyudiya ewuli soŋ na. Ba da maŋ wulee nɔmmo korɔ taa wagre zaa. (Hib. 10:​32-34) Kyɛ, saŋa na wagre naŋ da wa ta ka ba sãã Gyɛruzɛlɛm neŋ a ŋmenpuoredie na, a da lɛ maaleŋ eɛ nimizeɛ yaga zaa ka ba naŋ ‘vɛŋ ka nɔmmo naŋ kyɛnɛ be ba zie,’ a lɛ derɛ taa saannoŋ meŋ. (Kanne Hiburu 13:​1-3.) A dɔgroŋ kpoŋ saŋa, a na wa eɛ nimizeɛ yaga zaa ka te maaleŋ wulo nɔmmo naŋ e zuluŋ korɔ te yɔɔmine.

15. Bonso aŋ da e nimizeɛ ka a Hiburu Kristabiiri wulo taa yɔɔloŋ nɔmmo, a lɛ derɛ taa saannoŋ meŋ?

¹⁵ A Urom noba da wa ŋmaa gyeerɛɛ Gyɛruzɛlɛm, kyɛ a da ba kɔɔre baŋ yi be a gaa. Kristabiiri da lonneeŋ wieoŋ a de ba bontaree awala mine zo yi Gyɛruzɛlɛm a gaa. (Mat. 24:​17, 18) Saŋa na baŋ tu sori a gɛrɛ Pɛla na, ba da sonnɛɛ taa. Saŋa na baŋ da wa ta Pɛla na, ba da mɔɔ yɛŋ a soŋ taa, ka lɛ vɛŋ ka zemmo da e laafeɛ ko ba kaŋa zaa. Nɔkpeɛne zaa kyebe ka, noba na mine naŋ da zo gaa Pɛla na da be la awommu poɔŋ. Azuŋ, a da fɛrɛɛŋ ka ba Kristabitaaba na pono boma na baŋ taa na korɔ taa, a lɛ derɛ taa saannoŋ meŋ. Lɛ na wuliŋ ka ba wulee taa yɔɔloŋ nɔmmo.—Tit. 3:14.

16. Wala teŋ na baŋ e a wuli te yɔɔmine naŋ boɔrɔ sommo ka te nɔnɔ baŋ? (Kaa a foto.)

¹⁶ Yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi be: Te naŋ nɔŋ te yɔɔmine zuŋ, ka teneeŋ wa nyɛ baŋ be awonaa poɔŋ, te maŋ de la sommo naŋ seŋ neŋ ko ba. Beraayi ŋa kpakyagaŋ, zɔɔre neŋ sããmmo bɛrɛ vɛŋɛɛŋ ka te yɔɔmine zo gaa paaloŋ yobo a te boɔrɔ sɔglezie. Nɔmmo vɛŋɛɛŋ ka te yɔɔmine maŋ yi ba poore zaa a kaara ba yɔɔmine ŋa zu velaa. Zɔɔre naŋ be Ukraine paaloŋ na zuŋ, te yɔɔpɔge kaŋa da zo yi la o yiri. Ŋaaŋ oŋ yeli: “Te wa nyɛɛ lɛ na Jehoova naŋ tu te yɔɔmine zieŋ a wulo te sori, a lɛ derɛ sommo meŋ korɔ te. Ba da yuo la ba sukyie a ko te waayaane. Saŋa na teŋ da be Ukraine, ane Hungary paaloŋ na ba da sonnɔ teŋ. Pampana ŋa, te be la Germany paaloŋ, kyɛ ba naŋ moɔ̃ la niŋe a sonnɔ te.” Ka teneeŋ wa de te yɔɔmine saannoŋ, a mɔɔ a kaa ba zu velaa, te na baŋ yeliŋ ka Jehoova la tuuro te zie a derɛ a sommo ŋa korɔ te yɔɔmine na.—Yeng. 19:17; 2 Kor. 1:​3, 4.

17. Bonso aŋ e nimizeɛ yaga zaa pampana ka te wulo taa nɔmmo, a lɛ derɛ taa saannoŋ meŋ?

¹⁷ A dɔgroŋ kpoŋ saŋa, a na eɛ nimizeɛ yaga zaa ka te sonnɔ te taaba a gaŋ lɛ na teŋ erɛ zenɛ na. (Hab. 3:​16-18) Azuŋ, pampana ŋa la ka Jehoova wulo te lɛ teŋ na toɔ̃ wulo taa yɔɔloŋ nɔmmo, a derɛ taa saannoŋ, ane gyogri naŋ na soŋ te a dɔgroŋ kpoŋ saŋa.

BO YƐLƐŊ NA E NENDAARE KAŊA?

18. Wala teŋ na baŋ e a de wuli ka te tɔglɛɛ a Hiburu Kristabiiri naŋ da bebe a dɛndɛŋ yuoŋ kɔɔ na saŋa?

¹⁸ Aŋa lɛ na takoreŋ saŋa yɛlɛ naŋ wuli na, Kristabiiri naŋ da zo do a tanne zuri na da nyɛɛ nyɔvore saŋa na a Urom noba naŋ da wa sãã Gyɛruzɛlɛm na. Ba da yi la Gyɛruzɛlɛm a zo, kyɛ Jehoova da ba gyɛ ba bare. Bo yɛlɛ teŋ na baŋ zanne yi ba ewuli soŋ na poɔŋ? Te ba baŋ yɛlɛ na zaa naŋ na e nendaare kaŋa na te baare. Kyɛ, te baŋɛɛŋ peɛlaaŋ ka Yezu da yelko teŋ ka te nare te menne a kyɛnlɛ. (Luk. 12:40) Te taaɛ a Hiburu gane na Pɔɔl naŋ da sɛge te ko a dɛndɛŋ Kristabiiri na. Te meŋ na baŋ de la yɛlɛ naŋ be a gane ŋa poɔŋ toŋ neŋ toma zenɛ ŋa. Jehoova meŋ eŋ teŋ noɔre ka o daaŋ koŋ gyɛ te bare zaa. (Hib. 13:​5, 6) Azuŋ, yɛ vɛŋ ka te zaa moɔ̃ niŋe a de Naaŋmen Naaloŋ na yɛlɛ de weɛ te zemmo poɔŋ. Ka teneeŋ e lɛ, te na nyɛɛ maaloo tegitegilɛ.—Mat. 25:34.