“Njika ponda di me̱nde̱no̱ pe̱te̱ be̱ne̱ jako̱to̱ne̱ dinde̱ne̱ dipe̱pe̱ e?”

JE NDE be̱be̱ na su la mo̱di ma Tinini o mbu ma 1932 o mundi ma Meksiko. Wo̱ki ni tombi nde mwaye mu madie̱le̱ mitoa o ngea mu we̱le̱be̱no̱ o mu mundi ma ńuma-ńuma ka nged’a boso, mwena mu be̱n edun ewo̱ ya bato. Nde mu mwaye mu titi pe̱ lambo la peńa tatan. Balangwe̱ myango ma mundi ba si mombwea pe̱ nika. Ba te̱m nde owe̱ni masin ma ngea ma mano̱ngo̱no̱ bato, na belongisan babu ba maduta, o jenge̱le̱ bepo̱yedi ba mwe̱n ńa tobotobo​—Yose̱f F. Rute̱rfo̱rd, nu ta o mulopo ma Watch Tower Society. Mboṅ a Yehova ya mu mundi pe̱ i te̱m na bebambu o mā o bwam ba some̱le̱ munasango Rute̱rfo̱rd bepo̱yedi ba bwam o jako̱to̱ne̱ labu dinde̱ne̱ la mińa milalo.

Age d’or e ta e kwala ná “esibe̱ penda, di jako̱to̱ne̱ di me̱nde̱ jingea o myango ma mweńa jombwea Mbale̱ o ekombo a Meksiko.” Nde nje e we̱le̱ di jako̱to̱ne la 150 ya bato buka te̱ mu mweńa mwe̱se̱ e?

Oboso ba di jako̱to̱ne̱, ekombo a Meksiko e ta e be̱ne̱ ngus’a Mboṅ a Yehova. Botea mbu ma 1919, ngus’a mako̱to̱ne̱ i ta i tomba, nde mimbu mi bupe̱, muso̱ngi ma myemba mu kumo nde siba. Telame̱ la mulopo m’ebolo o Meksiko o mbu ma 1929 di boli son a dipita. Nde mako̱bi ma ta te̱ nde. Ponda bediedi be bolabe̱no̱ ná ebol’a dikalo e si lata pe̱ na ńunga, mute̱ dikalo mō̱ a lingi, asumwe̱, na mo̱ ala boka lao dibo̱to̱ la bokwe̱ Bibe̱l. Oteten a ponda pe̱, mudie̱le̱ mulopo m’ebolo a kumo o dangwa ńai ni mate̱nge̱ne̱ betiledi, nde ba wengisane̱ mo̱. Kriste̱n ya jemea o Meksiko i ta i be̱ne̱ ńo̱ng’a jongwane̱ dinde̱ne̱ o mbad’a mudī.

Pond’a pe̱pe̱le̱ lao, Munasango Rute̱rfo̱rd embe̱ ba bonasango ba jemea tongwea na b’ekwali beba o jako̱to̱ne̱ dinde̱ne̱, bekwali betanu bepe̱pe̱ o elimb’a dikalo. Ka nged’a boso, elimb’a dikalo ya Meksiko i tombe̱le̱ myango ma bwam o ekombo ye̱se̱. Ombusa di jako̱to̱ne̱, munasango nu te̱se̱be̱ peńa o mulopo m’ebolo a te̱se̱ ebolo, na Mboṅ a Yehova ya ko̱di yalane̱ ebolo oboso na ngińa, ba kusa pe̱ minam ma Yehova.

Mbu mu bupe̱, seto̱ pe̱ diwo̱, nde mako̱to̱ne̱ maba nde ma te̱se̱be̱ o ekombo; diwo̱ o Veracrus, dine̱ pe̱ o mundi ma Meksiko. Ebol’a ngińa o mōnda e botedi ya bepuma ba bwam. O mbu ma 1931 ba ta 82 ba bate̱ dikalo. Ombusa dom la mbu, muso̱ngi mabu mu bati dom la ngedi buka nika. Lambo ka ikol’a bato bukedi o ndongame̱n ninde̱ne̱ o Meksiko o mbu ma 1941.

“BA CAMANE̱ O MANGEA”

O mbu ma 1943, jako̱to̱ne̱ dinde̱ne̱ di tombi o 12 la mindi ma Meksiko; Mboṅ a Yehova i ta i bo̱to̱ bebambu be ta be pandise̱ tem’a di jako̱to̱ne̱ “Tumba la wonja.”a Ba ta ba kaka be bebambu o makata mabu, ewo̱ oboso yine̱ pe̱ ombusa; yen eboledi e botedi nde o mbu ma 1936.

O to̱pea ońola tongwe̱le̱ la ni mbad’a te̱ la dikalo o mundi ma Meksiko, ńuspepa La Nación e kwali ná: “Buńa ba boso [ba jako̱to̱ne̱], e ta e baisabe̱ [Mboṅ a Yehova] ná i bele̱ bato jita. Buńa bo bupe̱, muso̱ngi ma bato mu ta mu buka bepolo ba bejedi. Nje e tombi e si bwese̱ ebas’a pata muńe̱nge̱. Nika e tute̱le̱ babo̱ o te̱me̱ te̱nge̱ne̱ Mboṅ a Yehova. Nde to̱na nika, muso̱ngi ma bonasango na bonańango ba ngińa mulema ba mate̱ dikalo o ngea mu si sibi. Ńuspepa La Nación e bati ná: “Mundi mwe̱se̱ mwe̱n babo̱ . . . bome na bito bena ba ta ba bo̱to̱ be ‘bebambu.’” Ye ekwali e ta e be̱ne̱ duta la bonasango o mangea ma Meksiko. E ta e tilabe̱ omo̱ń a di duta ná: “Ba camane̱ o mangea.”

“MANO̱NGO̱ MATA MA BO̱BO̱, MA BE̱ PE̱ WEA BUKA WAS’A SIME̱NTI”

O mi mimbu, jita la Mboṅ a Yehova i ta yangame̱n po̱ngo̱ miwe̱n minde̱ne̱ o jukea o yi ngus’a mako̱to̱ne̱ o Meksiko. Jita labu di wu o mindi misadi ma mbus’a Meksiko mena mi si be̱n masin ma muko̱ṅ to̱ mangea. Mwemba mō̱ mu tili ná: “Musinga ma telegraf buka te̱ nde mu matombe̱ o wan.” Ońola nika, ba bonasango ba wu ba ta bangame̱n pe̱ye̱ o bebamban ba byembe to̱so̱ dangwa na myende nate̱na wuma ba mano̱ngo̱no̱ masin mena ma malane̱ babo̱ o mundi mwena jako̱to̱ne̱ leno̱.

Jita la bonasango ba ta tue, kańena ba ta nde ba be̱ne̱ mo̱ni mu malane̱ babo̱ buka te̱. Ba tunge̱no̱, jita ba jai o mboa bonasango bena ba kasi babo̱ na ndolo. Bane̱ pe̱ ba ta ba ja o Mandabo ma Janea. Ngedi po̱, be̱be̱ na 90 ma bonasango ba jai nde o mukanjo m’ebolo, we̱ni ba “bolane̱no̱ 20 ma karto̱n ya kalati ba latino̱ ka mano̱ngo̱.” Annuaire e ta e kwala ná ban be̱n ba so̱i ná ma “mano̱ngo̱ mata ma bo̱bo̱, ma be̱ pe̱ wea buka was’a simenti.”

Yin Mboṅ a Yehova i timbise̱le̱ masoma, i ta pe̱ muńe̱nge̱ o be̱ mwemba na bonasango abu na bonańango abu. Nika e ta babo̱ mweńa buka miwe̱n me̱se̱ ba po̱ngino̱. We̱nge̱, to̱ná muso̱ngi ma bate̱ dikalo o Meksiko mweno̱ be̱be̱ na edun ewo̱, ye edī ya timbise̱le̱ masoma e dia te̱ nde.b Bolangi ba mukanjo m’ebolo ma Meksiko o mbu ma 1949 bo ta bo kwala jombwea bonasango ná: “Ndutu ye̱se̱ ba kusino̱ i si lo̱ki ko̱d’abu ńa mambo ma mudī ońolana pond’a bwaba ombusa jako̱to̱ne̱ te̱, mo̱ nde di mabe̱ o bekwali babu be̱se̱, myuedi pe̱ ba mabaise̱no̱ me nde ná, njika ponda di me̱nde̱no̱ be̱ne̱ jako̱to̱ne̱ dinde̱ne̱ dipe̱pe̱ e?” Bon bolangi bo ta mbale̱, bo dia pe̱ mo̱ we̱nge̱.​—Ekoted’a myango masu o Amerika ńa Teten.