Belēdi di mabusane̱no̱ o edinge̱ Yakob a langono̱ ke̱ e be̱be̱ na kwedi—Dongo 2

1. Njika dongo l’edinge̱ Yakob a langono̱ ke̱ e be̱be̱ na kwedi di me̱nde̱no̱ kwalea o din jokwa e?

BANA ba Yakob ba ko̱to̱m dinge̱le̱ mo̱, be o senga minam sango abu nu mádune̱ eno̱ bola mo̱ ńabu te̱. Ka nje te̱ jokwa di se̱le̱ na din di lee̱no̱, byala ba Yakob jombwea Rube̱n, Simeon, Levi, na Yuda be boli ná bana bao ba duteye, yen ebe be ńakisane̱ pe̱ babo̱. Ye̱ke̱i te̱ ba puli bia nje Yakob a me̱nde̱no̱ pe̱ langwea bane̱ bana bao ba bome lo̱mbi. Jombweye belēdi jeno̱ ná di busane̱ o byala a langwedino̱ Sebulon, Isakar, Dan, Gad, Ase̱r, Naftali, Yose̱f, na Beńamin.a

SEBULON

2. Njika byala ba bonam Yakob a langwedino̱ Sebulon e, ne̱ni pe̱ be londino̱ e? (Bebotedi 49:13) (Ombwa pe̱ edinge̱le̱.)

² Langa Bebotedi 49:13. Yakob a bīse̱ ná mbot’a Sebulon e me̱nde̱ nde ja o saw’a munja, o pongo a mundi ma dikaki. Buka 200 ba mbu ombusa ponda, tumba la Sebulon di sango mundi mwena mu ta oteten a munja ma Galilea na ma Mediteranea. Mose a ta a bīse̱ ná: “A Sebulon, bwane̱ mbumw’ango̱ muńe̱nge̱.” (Ndi. 33:18) Nik’e ta nde e pula kwala yen ebe ná, tumba la Sebulon di wusa po̱ngo̱ ńunga na bo̱bise̱ la ńolo, ebanja di jai nde oteten a myunja miba. E be̱ to̱ ne̱ni, mbot’a Sebulon e ta e be̱ne̱ njo̱m a bwam o be̱ bonam.

3. Nje ye ná yongwane̱ biso̱ o be̱ muńe̱nge̱ na nje di be̱nno̱ e?

³ Belēdi be nde ná nje e? Di be̱n njo̱m a bwam o be̱ bonam to̱ e be̱ nde owe̱ni di majano̱ na to̱ o njika bete̱medi jeno̱ ná di be̱. Na di benge be̱ bonam, jangame̱n bwane̱ nje di be̱nno̱ muńe̱nge̱. (Mye. 16:6; 24:5) Ponda iwo̱ ye ná e be̱ lambo di bo̱bi o we̱le̱ mulema o mambo di si be̱nno̱, o mulopo ma we̱le̱ mo̱ o mambo ma bwam mena di be̱nno̱. Keka so̱ nde jombwa mambo ma bwam o be̱nno̱ o longe̱ lo̱ngo̱.—Gal. 6:4.

ISAKAR

4. Njika byala ba bonam Yakob a langwedino̱ Isakar e, ne̱ni pe̱ be londino̱ e? (Bebotedi 49:14, 15) (Ombwa pe̱ edinge̱le̱.)

⁴ Langa Bebotedi 49:14, 15. Yakob a sesi Isakar ońola be̱ lao la ngiń’ebolo, kana a kwalino̱ ná e nde ka ese̱l a ngińa, eyembe yena ye ná e bambe̱ myuna mi dili. Yakob a kwali pe̱ ná lsakar a me̱nde̱ kusa ekombo e do̱li. Kaponda byala ba Yakob, bana ba Isakar ba kusi nde epas’a mundi e be̱n mińangadu mi wo̱ngi ye be̱be̱ na mo̱pi ma Yordan. (Yos. 19:22) Ye̱ke̱i te̱ ba boli ebolo na ngińa o sa myonda o mundi mabu nde ba boli pe̱ ebolo na ngińa o jongwane̱ bape̱pe̱. (1 Ki. 4:7, 17) K’eyembilan, tumba la Isakar di ta di le̱le̱me̱ ponda ye̱se̱ o no̱ngo̱ dongo o bwemba te̱nge̱ne̱ matumba, k’eyembilan o mińa ma mukaisedi Barak na muto̱ped’a mudī ńa muto Debora.—Bak. 5:15

5. Ońola nje jangame̱nno̱ po̱ngo̱ miwe̱n o be̱ baboledi be ngiń’ebolo e?

⁵ Belēdi be nde ná nje e? Yehova a mano̱ngo̱ ebol’a ngińa di maboleano̱ mo̱ mweńa ka nje te̱ a no̱ngino̱ ebol’a ngińa ya tumba la Isakar mweńa. (Mul. 2:24) K’eyembilan, di kwaleye ońola bonasango bena ba mabole̱ ebol’a ngińa o jombwea mwemba. (1 Ti. 3:1) Ba bonasango ba si be̱n ná bane bwemba ba mbale̱mbale̱, nde bangame̱n bola ebol’a ngińa o tata baboledi ba Loba na mambo mena me ná ma ńamse̱ mulatako mabu na Loba. (1 Ko. 5:1, 5; Yuda 17-23) Ba mabola pe̱ ebol’a ngińa o boṅsane̱ na tombise̱ bekwali be membe̱, bena be me̱nde̱ jouse̱ mwemba.—1 Ti. 5:17.

DAN

6. Njik’ebolo tumba la Dan di kusino̱ e? (Bebotedi 49:17, 18) (Ombwa pe̱ edinge̱le̱.)

⁶ Langa Bebotedi 49:17, 18. Yakob a kwali ná Dan e nde ka ńama-bwaba ni mate̱nge̱ne̱ basingedi bena ba buki mo̱, kana wo̱s’a bila na muje̱ omo̱ń ao. Tumba la Dan di me̱nde̱ be̱ne̱ ngińa mulema di be̱ pe̱ be̱be̱ o ko̱ye̱ basingedi ba Israel. O ponda lo̱ndo̱ labu la ndutu o wala o mundi ma dikaki, Bonadan nde ba ta “mulo̱ṅ musukan” ná ba tate tumba le̱se̱. (Mis. 10:25) To̱ná tumba le̱se̱ di si tano̱ le̱ne̱ nje Bonadan ba mabolano̱ ombus’abu, ebol’abu e ta mweńa jita.

7. Nje ye mbale̱ ońol’ebolo te̱ di mabolano̱ o bebokedi ba Yehova e?

⁷ Belēdi be nde ná nje e? Mo̱ e mápo̱ye̱ wa ná o bole ebolo nde we̱ne̱ biana bane̱ ba s’e̱n nje o bolino̱ e? Yen ebe wongwane̱ o sangise̱ na sabangane̱ ndabo a Janea, o te̱ mpuli o bol’ebolo o jako̱to̱ne̱ disadi to̱ dinde̱ne̱, to̱ná o boli ebolo epe̱pe̱. Yete̱na e, wangame̱n sesabe̱! O̱nge̱le̱ ponda ye̱se̱ ná Yehova a mamaka mambo me̱se̱ o mabolano̱ ońol’ao a mano̱ngo̱ pe̱ mo̱ mweńa. A mabwa pe̱ muńe̱nge̱ jita ke̱ o mabolea mo̱, ońolana o mapula lee̱le̱ ndol’a mbale̱ o be̱nedino̱ mo̱, seto̱ ońolana o menge̱le̱ ná bato bape̱pe̱ ba sese wa.—Mat. 6:1-4.

GAD

8. Ońola nje basingedi ba wusano̱ ko̱ye̱ Bonagad na bo̱bise̱ la ńolo o mundi ma dikaki e? (Bebotedi 49:19) (Ombwa pe̱ edinge̱le̱.)

⁸ Langa Bebotedi 49:19. Yakob a bīse̱ ná dimuti la bila di me̱nde̱ jende̱le̱ Gad. Lambo ka bebwea beba ba mbu ombusa ponda, tumba la Gad di boki o mundi mwe o jedu la mo̱pi ma Yordan, mwena mu ta moyo na matumba mena ma singe̱ babo̱. Ba basingedi ba wusa so̱ ko̱ye̱ babo̱ na bo̱bise̱ la ńolo. To̱ na nika, Bonagad ba puli nde ja oten ebanja y’epas’a mundi e ta e do̱lo̱ne̱ byembe babu. (Mis. 32:1, 5) Bonagad ba ta nde bato be ngiń’a mulema. Omo̱ń a nika, ba ta ba mbaki ná Yehova a me̱nde̱ jongwane̱ o te̱nge̱ne̱ dimuti la bila na o tata mundi a bolino̱ babo̱. Ba lom pe̱ na milo̱ṅ mabu ma bila ponda bwaba, o wala jongwane̱ mane̱ matumba o dumba dine̱ dongo la mundi ma dikaki di ta o mbe̱ng’a Yordan. (Mis. 32:16-19) Ba ta mbaki ná Yehova a me̱nde̱ tata bito babu na bana babu o niponda bome ba titino̱. Yehova a namse̱ babo̱ ońola ngiń’abu ńa mulema na ońola jongwane̱ ba wanedino̱ bape̱pe̱ to̱ná nika e si tano̱ bu.—Yos. 22:1-4.

9. Njika bedomsedi lakisane̱ di be̱nedino̱ Yehova di matute̱le̱no̱ biso̱ o no̱ngo̱ e?

⁹ Belēdi be nde ná nje e? Ná di boleye Yehova o bete̱medi ba ndutu, jangame̱n benga lakisane̱ mo̱. (Mye. 37:3) Bonasango jita we̱nge̱ ba malee̱ ná ba lakisane̱ Yehova, to̱ná nik’e titino̱ bu, ke̱ ba masue̱le̱ bebolo ba longa ba bebokedi, ba mala bolea owe̱ni ńo̱ngi ńeno̱ bonde̱ne̱, to̱ ke̱ ba mabola bebolo bepe̱pe̱. Ba mabola nde nika ońolana be mbaki ná Yehova a me̱nde̱ jombwea babo̱ ponda ye̱se̱.—Mye. 23:1.

ASE̱R

10. Nje Bonaase̱r ba bangino̱ bola e? (Bebotedi 49:20) (Ombwa pe̱ edinge̱le̱.)

¹⁰ Langa Bebotedi 49:20. Yakob a bīse̱ ná tumba la Ase̱r di me̱nde̱ be̱ m’bwaṅ, nika pe̱ nde mambo matombino̱. Bonaase̱r ba sangono̱ mundi mu ta mu be̱ne̱ mińangadu mō̱ mi wo̱ngi buka me̱se̱ o Israel. (Ndi. 33:24) Mu ta pe̱ moyo na munj’a ma Mediteranea, mu be̱ne̱ pe̱ dibo̱ la ńunga le m’bwaṅ o Sidon o Fenikia. Nde, Bonase̱r ba si pangi Bonakanaan o ekombo. (Bak. 1:31, 32) M’bwaṅ ma Bonaase̱r na ngińa Bonakanaan ba tano̱ ba be̱ne̱ omo̱ń abu, nde ba boli yen ebe ná Bonaase̱r ba si be̱ pe̱ ko̱di o jowe̱ la bosangi. K’eyembilan ponda mukaisedi Barak a bele̱no̱ Bonaisrael ná ba ye janane̱ milo̱ṅ ma Bonakanaan, Bonaase̱r ba si po̱i. Nik’e boli ná di tumba di subi je̱ne̱ bebukedi ba betańsedi “o madiba ma Megido.” (Bak. 5:19-21) Ye̱ke̱i te̱ tumba la Ase̱r di bo iso̱n ponda ba sengino̱ mwenge ma bebukedi ma Barak na Debora, mu be̱n ben byala ná: “Ase̱r a sokam nde o saw’a munja.”—Bak. 5:17.

11. Ońola nje jangame̱nno̱ benga be̱ skwe̱ jombwea mo̱ni di si be̱ biso̱ mweńa buka bolea la Yehova e?

¹¹ Belēdi be nde ná nje e? Di mapula bolea Yehova na nje ye̱se̱ ya bwam di be̱nno̱. Ná di bole nika, jangame̱n banga jo̱nge̱le̱ la wase jombwea be̱ la m’bwaṅ na be̱ne̱ la sango. (Min. 18:11) Di mawe̱ ná di be̱ne̱ jo̱nge̱le̱ le skwe̱ jombwea mo̱ni. (Mul. 7:12; Bon. 13:5) Di si mese̱le̱ ná wasa be̱ne̱ mambo ma si mapule̱ biso̱ di bole ná di si be̱ mususu o ebol’a Yehova. O diwengisan, di mabola nje ye̱se̱ jeno̱ ná di we̱le̱ ná di bole Yehova pond’asu na ngud’asu, kana di bino̱ ná longe̱ le ná bo̱tibo̱ti na mbo̱le̱ di menge̱le̱ biso̱ o mińa mi maye̱.—Mye. 4:8.

NAFTALI

12. Ne̱ni byala ba bonam Yakob a langwedino̱ Naftali be londino̱ e? (Bebotedi 49:21) (Ombwa pe̱ edinge̱le̱.)

¹² Langa Bebotedi 49:21. Yakob a kwali ná Naftali a me̱nde̱ busise̱ “Byala be ńe̱nge̱ń,” nika ńe ná e dangwa ná mbadi Yesu a tano̱ a to̱po̱ ke̱ a mate̱ dikalo. Yesu ńena nu ta nu biane̱ ońola belēdi bao ba bwam, a boli ná mundi ma Kapernaum mwe o ekombo a Naftali mu be̱ “mundi mao.” (Mat. 4:13; 9:1; Yohane 7:46) Yesaya a bīse̱ ná Yesu a me̱nde̱ nde be̱ ka “mwe̱ne̱n munde̱ne̱” ońola bato ba Sebulon na ba Naftali. (Yes. 9:1, 2) Tongwea na belēdi bao, Yesu a ta nde “mwe̱ne̱n ma mbale̱ mwena mu mapańse̱ moto na moto”.—Yohane 1:9.

13. Ne̱ni jeno̱ ná di be̱ mbaki ná byala basu be mado̱lisane̱ Yehova e?

¹³ Belēdi be nde ná nje e? Ońola Yehova, nje di makwalano̱ na mbadi di makwalano̱ mo̱ ye mweńa. Ne̱ni jeno̱ ná di to̱po̱ na “byala be ńe̱nge̱ń” be mado̱lisane̱ Yehova e? Je ná di to̱po̱ mbale̱. (Mye. 15:1, 2) Je ná jembe̱ bape̱pe̱ na byala basu ke̱ di mapomane̱ sesa nde di be̱ muńo̱ngo̱ o sa to̱ o to̱kisane̱. (Efe. 4:29) Je pe̱ ná di te̱se̱ o bola ná di bate be̱ ńai ni bi boteye̱ bekwali, ná nika ńongwane̱ biso̱ o te̱ dikalo la myango ma bwam.

YOSE̱F

14. Tele̱ye̱ ne̱ni byala ba bonam Yakob a langwedino̱ Yose̱f be londino̱. (Bebotedi 49:22, 26) (Ombwa pe̱ edinge̱le̱.)

¹⁴ Langa Bebotedi 49:22, 26. Yakob a ta angame̱n be̱ muńe̱nge̱ jita ońola Yose̱f, a ta a to̱to̱be̱ “oteten a bonasango ao.” Yakob a bele̱ mo̱ ná “botina bo maye̱.” Yakob mo̱me̱ne̱ nde a ta bwele, Yose̱f pe̱ a be̱ mukanjo mao. Yose̱f nde a ta mun’a Rahel ńaboso, munj’a Yakob ńa ndolo. Yakob a bīse̱ ná Yose̱f a me̱nde̱ kusa mongo maba ma sango mena Rube̱n, mun’a Yakob ńaboso a yaino̱ na Lea, a bo̱lo̱ne̱no̱. (Bbt. 48:5, 6; 1 Mya. 5:1, 2) Y’edinge̱ e londi ponda ńena mbot’a bana ba Yose̱f, Efraim na Manase ba kusino̱ mō̱ te̱ mao mindi.—Bbt. 49:25; Yos. 14:4.

15. Ne̱ni Yose̱f a boledino̱ ponda a kusino̱ si te̱me̱ la sim e?

¹⁵ Yakob a kwali pe̱ ońola bangwe̱ nke̱ti bena ‘bango [Yose̱f] nke̱ti ba takise̱ mo̱.’ (Bbt. 49:23) Ban ba ta nde bonasango ao bena ba ta ba ko̱no̱ne̱ mo̱, ba bola pe̱ ná a kuse mambo jita ma si te̱me̱ la sim. Nde, Yose̱f a si lingane̱ bonasango ao to̱ Yehova. Ka nje te̱ Yakob a kwalino̱, ‘dipunga lao [Yose̱f] di si masoa tom; manama ma mā mao ma ta jangwa.’ (Bbt. 49:24) Yose̱f a ta nde a lakisane̱ Yehova o ponda mitakisan mao, a lakise̱ bonasango ao ombwea pe̱ babo̱ na muyao. (Bbt. 47:11, 12) Yose̱f ese̱le̱ ná mitakisan a kusino̱ mi bole ná a bate be̱ mot’a bwam. (Mye. 105:17-19) Nik’e boli ná Yehova a we̱li bolane̱ mo̱ o mbad’a betańsedi.

16. Ne̱ni jeno̱ jembilane̱ Yose̱f o ponda di be̱nno̱ makekisan e?

¹⁶ Belēdi be nde ná nje e? Di s’ese̱le̱ to̱ buńa ná mitakisan mi pandise̱ biso̱ etum na Yehova to̱ na bonasango asu na bonańango asu. Di si dimbea ná Yehova e ná ese̱le̱ ná dube̱ lasu di we̱le̱be̱ o kekise̱ ná a longe biso̱. (Bon. 12:7.) Be belongedi be ná bongwane̱ biso̱ o wasa be̱ne̱ bede̱mo ba bwam, ka ndedi na be̱ ńai ni malakise̱. (Bon. 12:11) Yehova a me̱nde̱ bola biso̱ bowe̱n ońola titimbe̱ ńasu ka nje te̱ a bolino̱ Yose̱f.

BEŃAMIN

17. Ne̱ni edinge̱ Yakob a langono̱ ońola minam ma Beńamin e londino̱ e? (Bebotedi 49:27) (Ombwa pe̱ edinge̱le̱.)

¹⁷ Langa Bebotedi 49:27. Yakob a bīse̱ ná Bonabeńamin ba me̱nde̱ be̱ ńai ńango o bwemba kapo̱ ka njo̱. (Bak. 20:15, 16; 1 My. 12:2) “O idiba,” kiṅ’a boso ńa Israel, Saul, e wu nde o tumba la Beńamin. A lee̱ ná e nde mot’a bwemba ńe ngińa te̱nge̱ne̱ Bonafilistia. (1 Sa. 9:15-17, 21) O “ebiamu,” kiṅ’a muto Este̱r na Mardokai, nu ta ńaboso ombusa kiṅe̱, bena ba wu o tumba la Beńamin nde ba sungi Bonaisrael ná ba si bo̱ diboma o was’a janea la Persia.—Este̱r 2:5-7; 8:3; 10:3.

18. Ne̱ni jeno̱ ná jembilane̱ be̱ la jemea la tumba la Beńamin e?

¹⁸ Belēdi be nde ná nje e? Be byala ba bonam be londi, kana Bonabeńamin ba tano̱ muńe̱nge̱ ye̱ke̱i te̱ o je̱ne̱ ná mō̱ ńabu a timbi kiṅe̱. Nde, ponda Yehova a sumwane̱no̱ babo̱ janea o bola mo̱ David ńa tumba la Yuda, Bonabeńamin ba timbi sue̱le̱ di diwengisan. (2 Sa. 3:17-19) Ombusa minbu jita, ponda mane̱ matumba ma te̱nge̱ne̱no̱ Bonayuda, Bonabeńamin ba bengi be̱ tumba la Yuda na kiṅe̱ Yehova a te̱se̱no̱ jemea. (1 Ki. 11:31, 32; 12:19, 21) Biso̱ pe̱, na jemea le̱se̱ di sue̱le̱ ba bena Yehova a te̱se̱no̱ o die̱le̱ baboledi bao we̱nge̱.—1 Te. 5:12.

19. Nje jeno̱ ná di tombwane̱ o byala b’edinge̱ Yakob a langono̱ ke̱ e be̱be̱ na kwedi e?

¹⁹ Je ná di tombwane̱ o edinge̱ Yakob a langono̱ ke̱ e be̱be̱ na kwedi. Jokwa la byala ba y’edinge̱ na mbadi e londino̱ ba mouse̱ dube̱ lasu o bata be̱ mbaki ná bedinge̱ ba Yehova be malonda. Jombwea la ne̱ni bana ba Yakob ba namsabe̱no̱ pe̱ di mongwane̱ biso̱ o bata so̱ṅtane̱ ne̱ni jeno̱ ná di do̱lisane̱ Yehova.