Di bole ná ndol’asu ońola mō̱ na nune̱ e bate be̱ ngińa

1-2. (a) Ońola nje ńamuloloma Paulo a kwalino̱ ná ndolo nde ńe ede̱mo e “buki [bene̱] bonde̱ne̱” e? (b) Njika myuedi di malano̱ jombwea e?

PONDA ńamuloloma Paulo a kwaledino̱ ońola jemea to̱ dube̱, dipita, na ndolo, a kwali ná “ndolo nde e buki mane̱ bonde̱ne̱.” (1 Kor. 13:13) Ońola nje a kwalino̱ nika e? Ponda makaki ma Loba ma me̱nde̱no̱ londa o was’a peńa, e si me̱nde̱ pe̱ pula ná di dube̱ mo̱, ebanja o ni ponda ke̱ mambo di tano̱ di pite̱ ma málonda. Nde e me̱nde̱ te̱ nde pula ná di to̱nde Yehova na bane̱. Mbale̱ ńe nde ná, di me̱nde̱ benga to̱ndo̱ babo̱ o bwindea.

² Kana di belabe̱no̱ o lee̱le̱ ndolo o bwindea, di mala jombwea myuedi milalo. Maboso, ońola nje jangame̱nno̱ to̱ndo̱ne̱ mō̱ na nune̱ e? Mi londe̱ miba, ne̱ni jeno̱ ná di leane̱le̱ ndolo mō̱ na nune̱ e? Mi londe̱ milalo, ne̱ni bola ná ndol’asu ońola mō̱ na nune̱ e bate be̱ ngińa e?

OŃOLA NJE JANGAME̱NNO̱ TO̱NDO̱NE̱ MŌ̱ NA NUNE̱ E?

3. Ońola nje jangame̱nno̱ to̱ndo̱ne̱ mō̱ na nune̱ e?

³ Ońola nje yeno̱ mweńa ná di to̱ndo̱ne̱ mō̱ na nune̱ e? Njo̱m po̱ ńe nde ná di to̱ndi te̱ bonasango na bonańango asu, nik’e malee̱ ná je nde kriste̱n a mbale̱. Yesu a langwedi bamuloloma bao ná: “Nika nde be̱se̱ ba me̱nde̱no̱ jemba ná le bokwedi bam, yete̱na lo be̱n ndolo mō̱ na nune̱.” (Yohane 13:35) O sumo te̱ nika, ndolo e mabola ná jalatane̱ di be̱ oteten asu. Paulo a bele̱ ndolo ná “jalatane̱ la ke̱nge̱nge̱.” (Kol. 3:14) Nde di be̱n njo̱m a mweńa nipe̱pe̱ ni matute̱le̱ biso̱ o to̱ndo̱ne̱ mō̱ na nune̱. Ńamuloloma Yohane a tiledi bonasango na bonańango ao ná: “Nu nu mato̱nde̱ Loba a to̱nde pe̱ munasango.” (1 Yohane 4:21) Di to̱ndo̱ne̱ te̱ mō̱ na nune̱, di malee̱ nde ná di to̱ndi Loba.

4-5. Bolane̱ eyembilan o lee̱ mulatako mwe oteten a ndol’asu ońola Loba na ndolo di be̱nno̱ mō̱ na nune̱.

⁴ Njika mulatako mwe oteten a ndol’asu ońola Loba na ndolo di malee̱le̱no̱ bonasango na bonańango asu e? Eyembilan ewo̱ ye ná yongwane̱ biso̱ o so̱ṅtane̱ ye nde mulatako mwe oteten a mulema masu na bene̱ belongi ba ńolo. Ponda do̱kita di matapano̱ dia lasu o bia ne̱ni maya ma masuleano̱ biso̱ o misisa, e ná a bia nga mulema masu mu jai bwam to̱ ke̱m. Nje nik’e malee̱no̱ biso̱ jombwea ndolo e?

⁵ Ka nje te̱ do̱kita leno̱ ná di bia nga mulema masu mu jai bwam to̱ ke̱m ke̱ a tapi dia lasu, biso̱ pe̱ je ná di bia nga ndol’asu ońola Loba ńe ngińa yete̱na ndol’asu ońola bane̱ ńe ngińa. Di maki te̱ ná ndol’asu ońola bonasango na bonańango asu ńe o wo̱ye̱, nika ńe ná e lee̱ ná ndol’asu ońola Loba pe̱ ńe o wo̱ye̱. Nde di malee̱le̱ te̱ bonasango asu ndolo ponda ye̱se̱, nik’e malee̱ ná ndol’asu ońola Loba ńe ngińa.

6. Yete̱na ndol’asu ońola bonasango na bonańango asu ńe o wo̱ye̱, ońola nje nika ńangame̱nno̱ takise̱ biso̱ e? (1 Yohane 4:7-9, 11)

⁶ Di maki te̱ ná ndol’asu ońola bonasango na bonańango asu ńe o wo̱ye̱, nika ńangame̱n takise̱ biso̱. Ońola nje e? Ońolana nik’e malee̱ ná mulatako masu na Loba mu titi pe̱ bwam. Ńamuloloma Yohane a bonde̱ di jo̱nge̱le̱ ná bwē ponda a baise̱no̱ ná: “Nu nu si mato̱nde̱ munasango ńena a me̱ne̱no̱, ne̱ni eno̱ ná a to̱ndo̱ Loba ńena a s’e̱nno̱ e?” (1 Yohane 4:20) Nje nik’e mokwe̱le̱no̱ biso̱ e? Yehova e nde ná a do̱lisane̱ biso̱ buka te̱ yete̱na di “to̱ndo̱ne̱ mō̱ na nune̱.”—Langa 1 Yohane 4:7-9, 11.

NE̱NI JENO̱ NÁ DI LEANE̱LE̱ NDOLO MŌ̱ NA NUNE̱ E?

7-8. Ne̱ni jeno̱ ná di leane̱le̱ ndolo mō̱ na nune̱ e?

⁷ Ngedi jita o Eyal’a Loba, di maso̱ ben byanedi ná di “to̱ndo̱ne̱ mō̱ na nune̱.” (Yohane 15:12, 17; Rom. 13:8; 1 Tes. 4:9; 1 Pet. 1:22; 1 Yohane 4:11) Nde ndolo ńe nde biso̱ o mulema, to̱ moto a titi ná e̱ne̱ mo̱. Ne̱ni so̱ jeno̱ ná di bola ná ndol’asu ońola bonasango na bonańango asu ńe̱ne̱ne̱ e? Je ná di bola nika tongwea na byala basu na bebolo basu.

⁸ Di be̱n mbadi jita jeno̱ ná di lee̱le̱ bonasango na bonańango asu ná di to̱ndi babo̱. Byembilan bō̱ ben: “To̱po̱ne̱ mō̱ na nune̱ mbale̱.” (Sak. 8:16) “Be̱ pe̱ musango mō̱ na nune̱.” (Marko 9:50) “Mō̱ te̱ a se̱le̱ bola nupe̱pe̱ edube.” (Rom. 12:10) “Bińo̱ kasane̱ mō̱ na nune̱.” (Rom. 15:7) “Lakisane̱ . . . mō̱ na nune̱ mawuse̱.” (Kol. 3:13) “Bińo̱ bambane̱le̱ myūna.” (Gal. 6:2) “Lo̱ko̱me̱ye̱ mō̱ na nune̱.” (1 Tes. 4:18) “Bińo̱ . . . longisane̱ mō̱ na nune̱.” (1 Tes. 5:11) “Kane̱ ońola mō̱ na nune̱.”—Yak. 5:16.

9. Ońola nje wanea la bane̱ lo̱ko̱mea leno̱ mbadi po̱ ńa mweńa ńa lee̱le̱ ndol’asu e? (Ombwa pe̱ duta.)

⁹ Jombweye mbadi po̱ ńa lee̱le̱ ndolo oteten a yi di kwaledino̱ o dongo di se̱le̱. Paulo a kwali ná: “Lo̱ko̱me̱ye̱ mō̱ na nune̱.” Ońola nje wanea la bane̱ lo̱ko̱mea leno̱ mbadi po̱ ńa mweńa ńa lee̱ ná di to̱ndi babo̱ e? Bupisane̱ kalati po̱ ni matele̱ye̱ byala ba Bibe̱l, eyala yena Paulo a bolane̱no̱ e tukwabe̱ ná “lo̱ko̱mea” e mapula nde kwala “te̱me̱ o mbasan ma moto ńe o lembe̱ bete̱medi ba ndutu, o bwam ba jembe̱ mo̱.” Di malo̱ko̱ so̱ te̱ munasango to̱ munańango ńe o bete̱medi ba ndutu, di mongwane̱ nde mo̱ o lembe̱ be bete̱medi na o benga dangwa o nge’a longe̱. Ponda te̱ di mawaneano̱ munasango to̱ munańango asu mō̱ lo̱ko̱mea, di malee̱ nde mo̱ ná di to̱ndi mo̱.—2 Kor. 7:6, 7, 13.

10. Njika mulatako mwe oteten a bwa la ndedi na wana la lo̱ko̱mea e?

¹⁰ Mulatako munde̱ne̱ mwe oteten a bwea moto ndedi na wanea la mo̱ lo̱ko̱mea. Njika mo̱ e? Moto nu mabweye̱ bane̱ ndedi a be̱n ńo̱ng’a lo̱ko̱ babo̱ na jongwane̱ babo̱ o ndut’abu. Ndedi so̱ nde e matute̱le̱ biso̱ o wanea bane̱ lo̱ko̱mea. Maka mulatako Paulo a we̱le̱no̱ oteten a nded’a Yehova na lo̱ko̱mea a mawaneano̱ bato. Paulo a kwali ná Yehova e nde “Tete̱ ńa ndedi na Loba la lo̱ko̱mea le̱se̱.” (2 Kor. 1:3) O yen epasi, Paulo a bele̱ Yehova ná “Tete̱ ńa ndedi.” Nik’e mapula nde kwala ná Yehova nde e tongo a ndedi. Ni ndedi e matute̱le̱ pe̱ mo̱ o lo̱ko̱ “biso̱ o ndut’asu ye̱se̱.” (2 Kor. 1:4) Ka nje te̱ madiba ma mabuse̱ o tongo ma mabolano̱ moto nu wo̱li ngudi, nika pe̱ nde Yehova a malo̱ko̱no̱, embe̱ pe̱ ba bena be o ndutu. Ne̱ni biso̱ pe̱ jeno̱ ná di bwea bane̱ ndedi, di wanea pe̱ babo̱ lo̱ko̱mea ka nje te̱ Yehova a mabolano̱ e? Je ná di bola nika k’eyembilan ke̱ di sai bede̱mo be mongwane̱ biso̱ o bwea bane̱ ndedi na o wanea babo̱ lo̱ko̱mea. Njika bede̱mo be e?

11. Bupisane̱ Kolose 3:12 na 1 Petro 3:8, njika bede̱mo bepe̱pe̱ jangame̱nno̱ be̱ne̱ ná di benge to̱ndo̱ bane̱ na lo̱ko̱ pe̱ babo̱ e?

¹¹ Nje e me̱nde̱ jongwane̱ biso̱ o benga to̱ndo̱ne̱ na “lo̱ko̱me̱ye̱ mō̱ na nune̱” buńa na buńa te̱ e? Jangame̱n be̱ne̱ bede̱mo ba bwam ka ndedi, ndol’a bonasango na bwam. (Langa Kolose 3:12; 1 Petro 3:8.) Ne̱ni be bede̱mo be me̱nde̱no̱ jongwane̱ biso̱ e? Di be̱n te̱ ndedi na bede̱mo jeno̱ wa kwalea ońola bonasango asu, di me̱nde̱ be̱ne̱ ńo̱ngi ninde̱ne̱ ńa lo̱ko̱ babo̱ o ndut’abu. Yesu a kwali ná: “Ma ma malonde̱ o mulema nde ma mabuse̱ o mudumbu. Mot’a bwam a mabusise̱ mambo ma bwam o diwuta lao la bwam.” (Mat. 12:34, 35) Wanea bonasango na bonańango asu ba matake̱ lo̱ko̱mea le nde mbad’a bwam ńa lee̱le̱ ná di to̱ndi babo̱.

NE̱NI BOLA NÁ NDOL’ASU OŃOLA MŌ̱ NA NUNE̱ E BATE BE̱ NGIŃA E?

12. (a) Ońola nje e mapulano̱ ná di no̱nge jangame̱ye̱ e? (b) Njika myuedi ma mweńa di me̱nde̱no̱ jombwea tatan e?

¹² E mapula ná biso̱ be̱se̱ di benge “to̱ndo̱ne̱ mō̱ na nune̱.” (1 Yohane 4:7) Nde ye mweńa ná jo̱nge̱le̱ ná Yesu a ta a bīse̱ ná “ndol’a bajita e me̱nde̱ wo̱ye̱.” (Mat. 24:12) Yesu a si ta a pula kwala ná jita la bokwedi bao ba si me̱nde̱ pe̱ leane̱le̱ ndolo. Nde, di no̱nge jangame̱ye̱ ná di s’embilane̱ bato ba nin wase bena ba si malee̱le̱ ndolo. Na nika o mo̱nge̱le̱, jombweye min myuedi ma mweńa: Nje e me̱nde̱ jongwane̱ biso̱ o bia nga ndol’asu ońola bonasango e dia ngińa e?

13. Nje e me̱nde̱ jongwane̱ biso̱ o bia nga ndol’asu ońola bonasango na bonańango e dia ngińa e?

¹³ Mbadi po̱ ńa bia nga ndol’asu e dia ngińa, ńe nde ke̱ jombwedi nje di mabolano̱ o bete̱medi bō̱. (2 Kor. 8:8) Di maso̱ bete̱medi bō̱ o ben byala ba ńamuloloma Petro ná: “Omo̱ń a me̱se̱ bińo̱ to̱ndo̱ne̱ ndolo ninde̱ne̱; ebanja ndolo e madibe̱le̱ dimuti la myobe.” (1 Pet. 4:8) Nje di mabolano̱ so̱ ke̱ bonasango asu ba po̱ngi mawuse̱ to̱ ke̱ ba sengise̱ biso̱ sese, e me̱nde̱ jongwane̱ biso̱ o bia nga ndol’asu ońol’abu ńe ngińa.

14. Bupisane̱ 1 Petro 4:8, njika ndolo jangame̱nno̱ be̱ne̱ e? Bolane̱ eyembilan.

¹⁴ Di timbe o byala ba Petro. Dongo di londe̱ maba la mwemba 8 di makwala ná jangame̱n to̱ndo̱ne̱ “ndolo ninde̱ne̱.” Eyala Petro a bolane̱no̱ e tukwabe̱ ná “ninde̱ne̱” e mapula nde kwala lambo lena di “ko̱ko̱be̱.” Dongo di londe̱ malalo la mu mwemba di matele̱ye̱ ngińa ndolo ninde̱ne̱ ńeno̱ ná e be̱ne̱. E madibe̱le̱ myobe ma bonasango asu. Dutea te̱ ná o be̱n tebedi ni be̱n mape̱ń jita. Ná o wute mo̱, we ná o no̱ngo̱ dibato di mako̱keye̱ na wa o ko̱ko̱ mo̱ natē̱ o kudumane̱, seto̱ dipe̱ń diwo̱ to̱ maba buka te̱, nde me̱se̱. Mulemlem pe̱ nde ndolo ninde̱ne̱ ońola bonasango na bonańango asu e me̱nde̱no̱ dibe̱le̱ “dimuti la myobe;” o pula kwala ná di me̱nde̱ lakise̱ mawuse̱ mabu me̱se̱.

15. Ndol’asu ońola bonasango na bonańango asu ńe te̱ ngińa, nje di me̱nde̱no̱ we̱le̱ bola e? (Kolose 3:13)

¹⁵ Ndol’asu ońola bane̱ ńangame̱n be̱ ngińa kańena di malakise̱no̱ mawuse̱ ma bonasango asu, to̱ ponda nika ńeno̱ ndutu jita. (Langa Kolose 3:13.) Di we̱li te̱ lakise̱ bane̱, di malee̱ ná ndol’asu ońol’abu ńe ngińa na ná di mapula do̱lisane̱ Yehova. Nje epe̱pe̱ ye ná yongwane̱ biso̱ o lakise̱ bonasango asu ke̱ ba boli mambo ma matakise̱ biso̱ to̱ ke̱ ba wusane̱ biso̱ e?

16-17. Nje epe̱pe̱ e me̱nde̱ jongwane̱ biso̱ o lakise̱ mawuse̱ ma bane̱ e? Bola eyembilan. (Ombwa pe̱ duta.)

¹⁶ Jombweye nde bede̱mo ba bwam ba bonasango asu, seto̱ ba bobe. Di no̱nge te̱ eyembilan: we o longe̱le̱ ńolo na bonasango na bonańango. Lo tombise̱ pond’a bwam, nde obiana lo mabane̱, na wa o no̱ngo̱ duta na babo̱. Ombusa wa no̱ngo̱ duta laboso, o no̱ngi maba mape̱pe̱, ebanja di laboso le ná di si do̱le. Tatan o mábe̱ne̱ maduta malalo. Weno̱ jombwa ma maduta ombusa ponda, na wa o maka ná munasango mō̱ a kaki boso o duta diwo̱. Nje o me̱nde̱no̱ bola na di duta e? O me̱nde̱ nde dimse̱ mo̱ ebanja o be̱n maduta maba mape̱pe̱ owe̱ni bato be̱se̱, name̱ne̱ pe̱ na nu munasango, beno̱ o ńamwe̱le̱ lo̱.

¹⁷ Je ná di langisane̱ ma maduta di si dimse̱no̱ na mambo di makombe̱no̱ jombwea bonasango asu. Di yo̱ki jo̱nge̱le̱ pond’a bwam di tombise̱no̱ na bonasango na bonańango asu. Nde dutea te̱ ná ngedi po̱, munasango to̱ munańango mō̱ a ta a kwala to̱ bola lambo di malingisane̱. Mo̱ jangame̱n benga jo̱nge̱le̱ nje e tombi e? Jangame̱n nde po̱ngo̱ miwe̱n o dimbea mo̱, kapo̱ ka di duta lena di dimse̱no̱. (Min. 19:11; Efe. 4:32) Je ná di po̱so̱ o dimbea di diwuse̱ disadi la nu munasango to̱ munańango ebanja di be̱n pond’a bwam jita di tombise̱no̱ na mo̱. Ponda ka yin nde jangame̱nno̱ kombe̱ o mo̱nge̱le̱ na bwane̱ muńe̱nge̱.

OŃOLA NJE NDOLO ŃENO̱ MWEŃA O NIN WE̱NGE̱ TOBOTOBO E?

18. O din jokwa, njika mato̱ti ma mweńa jombwea ndolo di kwaledino̱ e?

¹⁸ Ońola nje jangame̱nno̱ bola ná ndol’asu ońola mō̱ na nune̱ e bate be̱ ngińa e? Ka nje te̱ je̱nno̱, di malee̱le̱ te̱ bonasango na bonańango asu ndolo, di malee̱ nde ná di to̱ndi Yehova. Ne̱ni di malee̱le̱no̱ ndol’asu ońola bonasango e? Mbadi po̱ ńa bola nika ńe nde ke̱ di mawanea babo̱ lo̱ko̱mea. Di me̱nde̱ we̱le̱ “lo̱ko̱me̱ye̱ mō̱ na nune̱” yete̱na di mabwea bane̱ ndedi. Ne̱ni bola ná ndol’asu ońola mō̱ na nune̱ e bate be̱ ngińa e? Di mabola nika ke̱ di boli me̱se̱ o lakise̱ mawuse̱ ma bonasango asu to̱ ponda nika ńeno̱ ndutu.

19. Ońola nje yeno̱ mweńa ná di leane̱le̱ ndolo o nin we̱nge̱ tobotobo e?

¹⁹ Ońola nje yeno̱ mweńa ná di leane̱le̱ ndolo o nin we̱nge̱ tobotobo e? Petro a tele̱ye̱ ońola nje, a kwali ná: “Su la mambo me̱se̱ jā be̱be̱. . . . bińo̱ to̱ndo̱ne̱ ndolo ninde̱ne̱.” (1 Pet. 4:7, 8) Nika su la nin was’a bobe leno̱ sisea, nje e menge̱le̱ biso̱ e? Yesu a bīse̱ ońola bokwedi bao ná: “Lo me̱nde̱ singabe̱ na matumba me̱se̱ ońola dina lam.” (Mat. 24:9) Ná di lembe̱ bo bosinga, jalatane̱ langame̱n be̱ oteten asu. Di to̱ndi te̱ bonasango na bonańango asu, Satan a si me̱nde̱ we̱le̱ jaba biso̱ tomtom, ebanja ndolo ńe nde “jalatane̱ la ke̱nge̱nge̱.”—Kol. 3:14; Fil. 2:1, 2.