Yakuba ye kiraya kuma minw fɔ a satuma na, an be kalan minw sɔrɔ o la: Yɔrɔ 2nan

1. An bena mun lo ye barokun nin na?

YAKUBA dencɛw lajɛnnin b’a kɔrɔ n’u b’a lamɛnna koɲuman. Barokun tɛmɛnin na, an y’a ye ko Yakuba ye min fɔ Urubɛn, Simeyɔn, Levi ani Zuda ye, o y’u kabakoya ani a be komi o barila u la yɛrɛ. O la, n’a sɔrɔ u b’u yɛrɛ ɲiningara Yakuba bena min fɔ a dencɛ seegi tɔɔw ye. Yakuba ye min fɔ Zabulɔn, Isakari, Dan, Gadi, Asɛri, Nɛfutali, Yusufu ani Bɛnzamɛn ye, an k’a filɛ an be se ka kalan minw sɔrɔ o la.a

ZABULƆN

2. Yakuba ye mun lo fɔ Zabulɔn ye ani o dafara cogo di? (Zɛnɛzi 49:13; koorilen fana lajɛ).

² Zɛnɛzi 49:13 kalan. Yakuba y’a fɔ ko Zabulɔn kɔmɔgɔw ka sigiyɔrɔ bena kɛ kɔgɔjida la, layidu jamana saheli fan fɛ. Saan 200 tɛmɛnin kɔ, u ye dugukolo min sɔrɔ cɛɛn ye, o tun be Galile baji ni Mediterane kɔgɔji cɛ. Musa tun y’a fɔ Zabulɔn kɔmɔgɔw koo la ko: “Zabulɔn kɔmɔgɔw, aw ka nisɔndiya aw ka jago kɔnɔ.” (Deter. 33:18). N’a sɔrɔ o kɔrɔ ko a tun bena nɔgɔya Zabulɔn kɔmɔgɔw ma ka jago kɛ sabu u siginin be kɔgɔji fila cɛ. A mana kɛ min o min ye, o be ninsɔndiyakun bɔ.

3. Min b’an bolo, an be se k’a to o k’an wasa cogo di?

³ An be kalan juman lo sɔrɔ o la? An be ɲɛnamaya kɛra yɔrɔ o yɔrɔ wala an ka koow cogoya mana kɛ min o min ye, an be se ka ninsɔndiya. Walisa an ninsɔndiyanin ka to, min b’an bolo, an ka ɲi k’a to o k’an wasa (Zab. 16:6; 24:5). Fɛɛn ɲuman minw b’an bolo, tuma dɔw la an t’o jati. Nga fɛɛn minw tɛ an fɛ, an ka teli ka sinsin o lo kan. O kama, to ka koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye.—Gal. 6:4.

ISAKARI

4. Yakuba ye mun lo fɔ Isakari ye ani o dafara cogo di? (Zɛnɛzi 49:14, 15; koorilen fana lajɛ).

⁴ Zɛnɛzi 49:14, 15 kalan. Yakuba ye Isakari tando sabu baarakɛla ŋana lo. A y’a suma ni fali barikaman ye, min be se ka doni gwilimanw ta. Yakuba y’a fɔ fana ko Isakari bena yɔrɔ ɲuman lo sɔrɔ cɛɛn ye. Yakuba ka kuma kɛra tiɲɛn ye sabu Isakari kɔmɔgɔw ye dugukolo ɲuman sɔrɔ cɛɛn ye Zurudɛn baji fan fɛ (Zozuwe 19:22). Siga t’a la, u ye baaraba lo kɛ walisa k’o dugukolo sɛnɛ ani u ye baaraba kɛ fana walisa ka tɔɔw dɛmɛ (1 Mas. 4:7, 17). Misali la, tuma min na kititigɛla Baraki ni kiramuso Debora y’a ɲini Israɛldenw fɛ u k’u dɛmɛ ka Sisera kɛlɛ, Isakari kɔmɔgɔw sɔnna k’u dɛmɛ. U sɔnna ka Israɛlden tɔɔw dɛmɛ kɛlɛ wɛrɛw la fana.—Kirit. 5:15.

5. Mun na an ka ɲi k’an jija kosɔbɛ baara la?

⁵ An be kalan juman lo sɔrɔ o la? An be baaraba min kɛ Jehova ye, o ka di a ye i n’a fɔ Isakari kɔmɔgɔw ka baaraba tun ka di a ye cogo min na (Waaj. 2:24). Misali la, balimacɛ minw be baaraba kɛ kafo kɔnɔ, miiri u la (1 Tim. 3:1). O balimacɛw tɛ kɛlɛ yɛrɛ yɛrɛ kɛ, nga u ka ɲi k’u jija ka Ala sagokɛlaw latanga Alako ta fan fɛ (1 Kor. 5:1, 5; Zude 17-23). U be baaraba kɛ fana ka kalanw labɛn ani k’u kɛ kafo kɔnɔ walisa ka kafodenw jija ani k’u barika bonya.—1 Tim. 5:17.

DAN

6. Dan kɔmɔgɔw ka baara tun ye mun lo ye? (Zɛnɛzi 49:17, 18; koorilen fana lajɛ).

⁶ Zɛnɛzi 49:17, 18 kalan. Yakuba ko Dan be i n’a fɔ saa. Bɛgɛn minw ka bon n’a ye i n’a fɔ kɛlɛkɛso, saa b’o cin. O cogo kelen na, Dan tun bena fariya Israɛl juguw ma. Tuma min na Israɛldenw tun be layidu jamana minɛna, Dan kɔmɔgɔw y’u latanga. U wulila n’u ka “kɛlɛdenw n’u ka taamasiɲɛ ye, ka tugu tɔ nunu bɛɛ kɔ.” (Nɔnb. 10:25). Dan kɔmɔgɔw tun be baara min kɛ, Israɛlden tɔɔw tun tɛ se k’o bɛɛ ye. O bɛɛ n’a ta, u ka baara tun kɔrɔtanin lo kosɔbɛ.

7. Jehova mana baara o baara kalifa an ma, an ka ɲi ka mun lo to an hakili la?

⁷ An be kalan juman lo sɔrɔ o la? Yala i delila ka baara dɔ kɛ ani o kɔ, a kɛra i ɲɛɛ na ko mɔgɔw m’o kɔrɔsi wa? N’a sɔrɔ i ye dɛmɛ don Masaya Boon saniyali n’a ladonko la, i y’i yɛrɛ di ka baara kɛ lajɛnba kɛyɔrɔ la wala ka baara wɛrɛ kɛ. N’o lo, i ka kan ni tandoli ye! A to i hakili la ko i mana fɛɛn o fɛɛn kɛ Jehova ye, a ɲɛɛ b’o la ani o ka di a ye. Min yɛrɛ ka di a ye kosɔbɛ, o ye ko i be baara kɛra a ye sabu i b’a kanu sɔbɛ la, nga i t’o kɛra walisa tɔɔw k’i tando.—Mat. 6:1-4.

GADI

8. Mun na a tun ka nɔgɔ Israɛl juguw ma ka Gadi kɔmɔgɔw kɛlɛ? (Zɛnɛzi 49:19; koorilen fana lajɛ).

⁸ Zɛnɛzi 49:19 kalan. Yakuba tun y’a fɔ ko kɛlɛdenw bena girin Gadi kan. Saan kɛmɛ fila ɲɔgɔn o kɔ, Gadi kɔmɔgɔw tagara sigi Zurudɛn kɔrɔn fan fɛ. U juguw tun siginin lo k’o yɔrɔ lamini. Nga Gadi kɔmɔgɔw tun b’a fɛ ka sigi o yɔrɔ la sabu u ka bɛgɛnw tun bena se ka dumuni sɔrɔ yen (Nɔnb. 32:1, 5). A gwɛnin lo ko Gadi kɔmɔgɔw jaa tun ka gwɛlɛ. Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo, o ye ko Jehova ye dugukolo min di u ma cɛɛn ye, u tun lanin b’a la ko a bena u dɛmɛ k’u juguw kɛlɛ ani k’u dɛmɛ fana u ka se k’o dugukolo mara. Layidu jamana dugu tɔɔ minw tun be Zurudɛn baji tileben fan fɛ, Gadi kɔmɔgɔw ka kɛlɛdenw tagara Israɛldenw dɛmɛ k’o duguw minɛ fana (Nɔnb. 32:16-19). Cɛɛ minw tagara kɛlɛ la, u tun lanin b’a la ko Jehova bena u musow n’u deenw latanga. Jehova y’u duga u ka jagwɛlɛya n’u ka yɛrɛsaraka miiriya kosɔn.—Zozuwe 22:1-4.

9. N’an jigi lanin be Jehova kan, o bena a to an be mun lo kɛ?

⁹ An be kalan juman lo sɔrɔ o la? Ka se ka baara kɛ Jehova ye gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta, fɔɔ an ka to k’an jigi la a kan (Zab. 37:3). Bi bi nin na, mɔgɔ caaman y’a yira k’u jigi lanin be Jehova lo kan. U be jijalibaw kɛ walisa ka dɛmɛ don Masaya Boonw n’a ɲɔgɔnnaw lɔli baaraw la. U be taga waajuli kɛ fana yɔrɔ minw na weleweledalaw man ca wala ka dɛmɛ don Jehova ka ɔriganisasiyɔn ka baaraw la cogo wɛrɛw la. U b’o kɛ sabu u lanin b’a la ko Jehova bena a janto u la tuma bɛɛ.—Zab. 23:1.

ASƐRI

10. Asɛri kɔmɔgɔw ma mun lo kɛ? (Zɛnɛzi 49:20; koorilen fana lajɛ).

¹⁰ Zɛnɛzi 49:20 kalan. Yakuba tun y’a fɔ ko Asɛri kɔmɔgɔw bena yiriwa, ani o lo kɛra jaatika! U ye dugukolo ɲuman lo sɔrɔ cɛɛn ye (Deter. 33:24). Sidɔn batolɔyɔrɔ min tɔgɔ bɔra kosɔbɛ, o tun be Asɛri kɔmɔgɔw ka mara lo la ani Mediterane kɔgɔji tun b’o gɛrɛfɛ. Nga, u ma se ka Kanankaw gwɛn ka bɔ o mara la minkɛ, u ye nɔɔ jugu to u kan (Kirit. 1:31, 32). Ka fara o kan, a be komi u ka nafolotigiya fana y’a to u tun kisɛyanin tɛ ten tugun batoli senuman koo la. Tuma min na kititigɛla Baraki ye dɛmɛ ɲini Israɛldenw fɛ walisa ka Kanankaw kɛlɛ, Asɛri kɔmɔgɔw m’u dɛmɛ. O kama, Jehova ye kabako minw kɛ “Megido jii daa la” walisa ka Israɛldenw dɛmɛ ka see sɔrɔ, Asɛri kɔmɔgɔw ɲɛɛ ma la o kan (Kirit. 5:19-21). Hakili senu barika la, Baraki ni Debora ye dɔnkili dɔ la k’a fɔ ko: “Asɛri kɔmɔgɔw sigira kɔgɔjida la.” Tuma min na Asɛri kɔmɔgɔw y’o mɛn, n’a sɔrɔ o ye maloya bila u la.—Kirit. 5:17.

11. Mun na an ka ɲi ka kɛ ni miiriya bɛnnin ye bololafɛnw koo la?

¹¹ An be kalan juman lo sɔrɔ o la? An b’a fɛ k’an seko fisaman lo kɛ Jehova ka baara la. O la, an kana kɛ komi duniɲamɔgɔw, olu minw b’a miiri ko wari ani bololafɛnw lo kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan (Talenw 18:11). An k’an jija ka kɛ ni miiriya bɛnnin ye wari koo la (Waaj. 7:12; Eburuw 13:5). An tɛ boli boli bololafɛnw nɔfɛ sabu u be se k’an bali ka baara kɛ Ala ye. Nga, an b’an ka wagati n’an fanga bɛɛ kɛ Jehova ka baara la sabu duniɲa kura kɔnɔ le an bena ɲɛnamaya diyabɔ fɔɔ ka ɲɛ.—Zab. 4:9.

NƐFUTALI

12. Yakuba ye min fɔ Nɛfutali koo la, o dafara cogo di? (Zɛnɛzi 49:21; koorilen fana lajɛ).

¹² Yakuba ko Nɛfutali bena “kuma ɲuman fɔ.” (Zɛnɛzi 49:21, Bible senuma). Yezu kumana cogo min na a ka cidenya baara tuma na, n’a sɔrɔ Yakuba tun kaan be o lo ma. Yezu tun be se mɔgɔw kalancogo la koɲuman. A ye wagati caaman kɛ Kapɛrnaum dugu la, o min tun be Nɛfutali kɔmɔgɔw ka mara la. O lo kama Kapɛrnaum weelela ko Yezu “ka dugu.” (Mat. 4:13; 9:1; Zan 7:46). Kira Ezayi tun y’a fɔ ko Yezu bena kɛ i n’a fɔ “yeelenba” Zabulɔn ni Nɛfutali kɔmɔgɔw fɛ (Ezayi 8:23–9: 1). Yezu ka kalanw y’a yira ko a ye “yeelen yɛrɛ yɛrɛ ye, min nana . . . kɛnɛ bɔ mɔgɔw bɛɛ ye.”—Zan 1:9.

13. An be se k’an jija cogo di walisa an kumacogo ka diya Jehova ye?

¹³ An be kalan juman lo sɔrɔ o la? An be min fɔ ani a fɔcogo kɔrɔtanin lo Jehova ɲɛɛ kɔrɔ. Cogo juman na an be se ka “kuma ɲuman fɔ” min ka di Jehova ye? An be se k’o kɛ n’an be tiɲɛn fɔ (Zab. 15:1, 2). An be se ka tɔɔw barika bonya an ka kumaw fɛ n’an b’u tando ani n’an tɛ u kɔrɔfɔ wala ka ŋunuŋunu u kɔrɔ (Efɛz. 4:29). An be baro daminɛ ni mɔgɔw ye cogo min na, an be se k’a latigɛ k’o fisaya. O bena an dɛmɛ ka seereya kɛ.

YUSUFU

14. Kiraya kuma min tun fɔra Yusufu koo la, o dafara cogo di? A ɲɛfɔ (Zɛnɛzi 49:22, 26; koorilen fana lajɛ).

¹⁴ Zɛnɛzi 49:22, 26 kalan.b N’a sɔrɔ Yakuba dusu tun ka di kosɔbɛ Yusufu kɔrɔ sabu Jehova tun y’a sugandi k’a sigi “a fadenw kunna” ani a ye baara kɛ n’a ye cogo kɛrɛnkɛrɛnnin dɔ la. Yakuba y’a fɔ ko “Yusufu bɛ i ko yiridenta” min bolow “bɛ wurira kura ye.” Yakuba yɛrɛ lo ye yiri nin ye ani Yusufu lo ye yiribolo ye. Yusufu tun ye Yakuba deen fɔlɔ ye, a ye min sɔrɔ n’a muso kanulen Arasɛli ye. Yakuba ko Yusufu lo bena deen fɔlɔ ka cɛɛn sɔrɔ, min tun ka ɲi ka di Urubɛn ma sabu ale lo ye Yakuba dencɛ fɔlɔ ye, a ye min sɔrɔ n’a muso Leya ye (Zɛnɛzi 48:5, 6; 1 Til. Kib. 5:1, 2). O kiraya kuma dafara tuma min na Yusufu dencɛ fila, Efarayimu ni Manase kɛra Israɛl siya fila ye ani u kelen kelen bɛɛ ye dugukolo yɔrɔ dɔ sɔrɔ cɛɛn ye.—Zɛnɛzi 49:25; Zozuwe 14:4.

15. Tuma min na u ye tilenbaliyako kɛ Yusufu la, a ye mun lo kɛ do?

¹⁵ Yakuba kumana kalabonbagaw koo la, minw ye Yusufu “bon n’u ka biɲɛw ye, k’a tɔɔrɔ.” (Zɛnɛzi 49:23). O kalabonbagaw y’a kɔrɔw lo ye, minw tun y’a ɲangoya. U ye tilenbaliyako caaman kɛ a la. Nga Yusufu ma a kɔrɔw kɔniya wala ka dimi Jehova kɔrɔ. Yakuba ko Yusufu “y’a ka kala minɛ ka ɲa, a bolo barikamanw ma ja.” (Zɛnɛzi 49:24). Yusufu y’a jigi la Jehova kan kɔrɔbɔliw tuma na. A yafara a kɔrɔw ma ani a y’u minɛ ni ɲumanya ye (Zɛnɛzi 47:11, 12). Yusufu ye gwɛlɛya minw sɔrɔ, a y’a to o k’a jogow fisaya (Zab. 105:17-19). O kama, Jehova ye baara kɛ n’a ye cogo kabakoman na.

16. Ni gwɛlɛyaw b’an kan, an be se ka Yusufu ladegi cogo di?

¹⁶ An be kalan juman lo sɔrɔ o la? An kana a to gwɛlɛya si k’an yɔrɔ janya Jehova wala an kerecɛnɲɔgɔnw na abada. An k’a to an hakili la ko Jehova be se k’a to an ka limaniya ka kɔrɔbɔ walisa o ka kɛ fɔrɔmasɔn ye an fɛ (Eburuw 12:7). O fɔrɔmasɔn be se k’an dɛmɛ ka kɛ ni jogo dɔw ye i n’a fɔ makari ani yafali. O be se k’an jogow fisaya fana (Eburuw 12:11). O la, Jehova bena an duga an ka muɲuli kosɔn i ko a ye Yusufu duga cogo min na.

BƐNZAMƐN

17. Kiraya kuma min tun fɔra Bɛnzamɛn koo la, o dafara cogo di? (Zɛnɛzi 49:27; koorilen fana lajɛ.)

¹⁷ Zɛnɛzi 49:27 kalan. Yakuba ko Bɛnzamɛn kɔmɔgɔw bena kɛ i ko kongo wulu ani ko u bena se kɛlɛ la (Kirit. 20:15, 16; 1 Til. Kib. 12:2). Israɛldenw ka masacɛ fɔlɔ tun ye Bɛnzamɛn kɔmɔgɔ dɔ lo ye: a tɔgɔ ko Sayuli. A y’a jaa gwɛlɛya ka kɛlɛ kɛ ni Filisitikaw ye ani a ye see sɔrɔ u kan (1 Sam. 9:15-17, 21). Saan caaman o kɔ, masamuso Ɛsitɛri ni Maridose ye Israɛldenw kisi halakili ma. U fila bɛɛ tun ye Bɛnzamɛn kɔmɔgɔw lo ye.—Ɛsit. 2:5-7; 8:3; 10:3.

18. I ko Bɛnzamɛn kɔmɔgɔw, an fana be se ka kantigiya kɛ Jehova ye cogo di?

¹⁸ An be kalan juman lo sɔrɔ o la? Siga t’a la, Bɛnzamɛn kɔmɔgɔw ninsɔndiyara kosɔbɛ k’a ye ko Israɛl ka masacɛ fɔlɔ ye olu dɔ lo ye. Nga kɔfɛ, Jehova ye masaya bɔsi Bɛnzamɛn kɔmɔgɔw la k’o di Dawuda ma, min ye Zuda kɔmɔgɔ dɔ ye. O bɛɛ n’a ta, Bɛnzamɛn kɔmɔgɔw sɔnna o la (2 Sam. 3:17-19). Saan caaman o kɔ, tuma min na siya tɔɔw murutira Zuda kɔmɔgɔw ma, Bɛnzamɛn kɔmɔgɔw ye kantigiya kɛ Zuda kɔmɔgɔw ni masacɛ Dawuda ye, Jehova ye min sigi (1 Mas. 11:31, 32; 12:19, 21). I ko Bɛnzamɛn kɔmɔgɔw, an fana ka to kantigiya la Jehova ye an kɛtɔ ka mɛnni kɛ an ɲɛminɛbagaw fɛ, Jehova ye minw sigi an kun na.—1 Tes. 5:12.

19. Yakuba ye kiraya kuma minw fɔ a satuma na, o be se k’an nafa cogo di?

¹⁹ Yakuba ye kiraya kuma minw fɔ a satuma na, o be se k’an nafa. O kiraya kumaw dafara cogo min na, n’an miirila o la, o b’a to an be la a la kosɔbɛ ko kiraya kuma wɛrɛ minw kofɔra Jehova ka Kuma kɔnɔ, o fana bena dafa. Jehova ye Yakuba dencɛw duga cogo min na, n’an miirila o la fana, o b’an dɛmɛ k’a faamu koɲuman cogo min na an be se k’an koo diya Jehova ye.