Aw be teriya min kɛra furu kama, o ka ɲɛ aw bolo

1-2. Ka teriya kɛ furu kama, dɔw be mun lo miiri o koo la?

KA TERIYA kɛ furu kama, o ye ninsɔndiya wagati yɛrɛ lo ye! N’i be teriya kɛra furu kama, siga t’a la i b’a fɛ o ka ɲɛ i ko mɔgɔ caaman ta ɲɛna cogo min na. Balimamuso Soniaa be bɔ Etiyopi ani a ko: “Tuma min na ne ni n’ cɛɛ tun be teriya kɛra furu kama, o kɛra wagati diimanba yɛrɛ lo ye n’ ka ɲɛnamaya kɔnɔ. An tun be baro kɛ koo kɔrɔtaninbaw kan ani an tun be yɛlɛko fana. N’ ninsɔn diyara k’a lɔn ko n’ ye mɔgɔ dɔ sɔrɔ n’ be min kanu ani min be n’ kanu fana.”

² Alexis ye balimacɛ dɔ ye min be Peyiba ani a ko: “A diyara n’ ye k’a ɲini ka n’ muso lɔn tuma min na n’ tun be teriya kɛra n’a ye furu kama. Nka, an ye gwɛlɛya dɔw sɔrɔ fana o wagati la.” Minw be teriya kɛra furu kama olu be se ka gwɛlɛya minw sɔrɔ, an bena u dɔw lajɛ barokun nin na. An bena kuma fana Bibulu ka sariyakolo dɔw koo la minw be se k’u dɛmɛ ka desizɔn ɲumanw ta. An bena a ye fana kafodenw be se k’o balimaw dɛmɛ cogo min na.

KA TERIYA KƐ FURU KAMA, O KUUN YE MIN YE

3. Ka teriya kɛ furu kama, o kuun ye mun lo ye? (Talenw 20:25).

³ Ka teriya kɛ furu kama, tiɲɛn lo ko o ye wagati diiman lo ye. Nka koo kɔrɔtaninba lo fana sabu o wagati lo la cɛɛ ni muso ka ɲi k’a latigɛ n’u bena furu ɲɔgɔn ma. Furu loon na, furuɲɔgɔnw be layidu ta Jehova ɲɛfɛ k’u bena ɲɔgɔn kanu ani ka ɲɔgɔn bonya u sii tɔɔ bɛɛ la. Sanni mɔgɔ ka layidu dɔ ta, a ka ɲi ka kɔn ka miiri koɲuman (Talenw 20:25 kalan). O kelen lo fana ni furu layidu ye. Ka teriya kɛ furu kama, o be sababu di cɛɛ ni muso ma ka ɲɔgɔn lɔn ani ka desizɔn ɲuman ta. Dɔw b’a latigɛ ka furu, nka dɔ wɛrɛw b’a latigɛ ka daan sigi u ka teriya la. N’u ye daan sigi u ka teriya la, o kɔrɔ tɛ ko u tun be teriya min kɛra furu kama, o ma ɲɛ u bolo. Nka, u ka laɲinita dafara sabu o ye u dɛmɛ ka desizɔn ɲuman ta.

4. Ka teriya kɛ furu kama, mun na an ka ɲi ka kɛ ni miiriya bɛnnin ye o koo la?

⁴ Ka teriya kɛ furu kama, mun na an ka ɲi ka kɛ ni miiriya bɛnnin ye o koo la? Ni mɔgɔ dɔ be ni miiriya bɛnnin ye o koo la, a tɛna a daminɛ ka teriya kɛ ni dɔ ye furu kama k’a sɔrɔ a t’a fɛ k’a furu. Minw furunin tɛ olu wo, tɔɔw wo, an bɛɛ ka ɲi ka kɛ ni miiriya bɛnnin ye o koo la. Misali la, dɔw b’a miiri ko ni mɔgɔ fila be teriya kɛra furu kama, waajibi lo u ka furu ɲɔgɔn ma. O miiricogo be se ka nɔɔ juman lo to kerecɛnw kan minw furunin tɛ? Melissa ye musogwana ye ani a be Etazini. A ko: “Ni balimacɛ dɔ ni balimamuso dɔ be teriya kɛra furu kama, dɔw b’a miiri ko waajibi lo u ka furu ɲɔgɔn ma. O koo be hamiba bila mɔgɔ la. O kama, balima dɔw tɛ sɔn ka daan sigi u ka teriya la hali n’u y’a ye ko u bɛnnin tɛ ɲɔgɔn ma. Balima wɛrɛw be ban pewu ka teriya kɛ ni mɔgɔ dɔ ye furu kama.”

AW Y’A ƝINI KA ƝƆGƆN LƆN KA ƝƐ

5-6. Minw be teriya kɛra furu kama, olu ka ɲi k’u jija ka mun lo lɔn ɲɔgɔn koo la? (1 Piyɛri 3:4).

⁵ N’i be teriya kɛra ni dɔ ye furu kama, mun lo bena i dɛmɛ k’a lɔn n’i bena furu a tigi ma wala n’i tɛna furu a ma? Aw y’a ɲini ka ɲɔgɔn lɔn ka ɲɛ. N’a sɔrɔ i ye koo dɔw lɔn a tigi koo la ka sɔrɔ k’a daminɛ ka teriya kɛ n’a ye furu kama. Nka sisan, sababu b’i fɛ k’a ɲini k’a lɔn ni ‘sɔnɲumantigi’ lo (1 Piyɛri 3:4 kalan). O kɔrɔ ko i ka ɲi k’a ɲini k’a lɔn a tigi ka Alakow be cogo min na ani k’a sɔɔn n’a miiricogo lɔn. Wagati tɛmɛtɔ, i ka ɲi ka se ka ɲiningali nunu n’a ɲɔgɔnnaw jaabi: “A tigi bena kɛ furuɲɔgɔn ɲuman ye ne fɛ wa?” (Talenw 31:26, 27, 30; Efɛz. 5:33; 1 Tim. 5:8). “Yala an kelen kelen bɛɛ bena se k’an janto ɲɔgɔn na ani ka ɲɔgɔn kanu i ko an b’a fɛ cogo min na wa? Yala an nɔgɔ bena kun ɲɔgɔn na wa?”b (Ɔrɔm. 3:23). N’aw b’a ɲinina ka ɲɔgɔn lɔn, aw y’a to aw hakili la ko aw ka koo minw bɔnin be ɲɔgɔn ma, o lo kɔrɔtanin tɛ. Nka min kɔrɔtanin lo, o ye aw be koow ta cogo min na n’aw bɛnnin tɛ kelen ma.

⁶ Aw ka ɲi k’a ɲini ka koo wɛrɛ jumanw lo lɔn ɲɔgɔn koo la? Sanni aw koo ka diya ɲɔgɔn ye kosɔbɛ, a ka ɲi aw ka kuma koo kɔrɔtanin dɔw koo la, i n’a fɔ aw ka laɲinitaw. Nka, tuma juman lo aw ka ɲi ka kuma koo wɛrɛw koo la, i n’a fɔ kɛnɛyako, wariko wala koo jugu minw y’aw sɔrɔ ani u ye nɔɔ to aw kan? Waajibi tɛ aw ka baro kɛ koo bɛɛ kan aw ka teriya daminɛ na (Zan 16:12 lajɛ). N’i b’a jati ko wagati tɛ fɔlɔ ka kuma i yɛrɛlako dɔw koo la, o fɔ i teri ye. Nka a mɛɛn o mɛɛn, i teri mako bena kɛ a la k’o koow lɔn walisa ka desizɔn ɲuman ta. O la wagati dɔ la, a ka ɲi i k’i kɔnɔ gwɛ k’o koow ɲɛfɔ a ye.

7. Ni mɔgɔ fila be teriya kɛra furu kama, u be se k’a ɲini ka ɲɔgɔn lɔn cogo di? (koorilen nin fana lajɛ: “N’i be teriya kɛra ni mɔgɔ dɔ ye min be yɔrɔjan na”; jaaw lajɛ fana).

⁷ N’i be teriya kɛra ni mɔgɔ dɔ ye furu kama, i be se k’o tigi lɔn ka ɲɛ cogo di? I kɛtɔ k’i kɔnɔ gwɛ ka kuma, ka ɲiningaliw kɛ ani ka lamɛnni kɛ koɲuman (Talenw 20:5; Zaki 1:19). Aw be se ka koo dɔw kɛ ɲɔgɔn fɛ minw be sababu di aw ma ka baro kɛ, i n’a fɔ ka dumuni kɛ ɲɔgɔn fɛ, ka tagama ɲɔgɔn fɛ jamayɔrɔw la ani ka waajuli kɛ ɲɔgɔn fɛ. Aw be se k’a ɲini ka ɲɔgɔn lɔn fana aw kɛtɔ ka wagati kɛ ɲɔgɔn fɛ n’aw teriw n’aw somɔgɔw ye. Koo dɔw kɛ n’i teri ye minw bena a yira a be koow kɛ cogo min na koo caaman sen fɛ ni mɔgɔ sifa caaman ye. Akim be bɔ Peyiba jamana na. A kɔrɔsi ale ye min kɛ. A ye teriya kɛ ni Alicia ye furu kama ani a y’a fɔ o koo la ko: “An tun b’a ɲini ka koo dɔw kɛ minw b’an dɛmɛ ka ɲɔgɔn lɔn. Tuma caaman na, an tun be koo den-dennin dɔw kɛ i n’a fɔ ka gwa kɛ ɲɔgɔn fɛ wala ka baara wɛrɛw kɛ. O wagatiw la, an tun be ɲɔgɔn ka jogo ɲumanw n’an ka fiɲɛw ye.”

8. Minw be teriya kɛra furu kama, n’u be kalan kɛ ɲɔgɔn fɛ, o bena u nafa cogo di?

⁸ Aw be se k’a ɲini ka ɲɔgɔn lɔn fana aw kɛtɔ ka Bibulu ka barokun dɔw lajɛ ɲɔgɔn fɛ. N’aw nana furu, aw bena to ka gwa kɔnɔ batoli kɛ walisa Alakow ka kɛ aw ɲɛnako fɔlɔ ye aw ka furu kɔnɔ (Waaj. 4:12). O la, tuma min na aw be teriya kɛra furu kama, aw be se ka wagati kunmabɔ ka kalan kɛ ɲɔgɔn fɛ. Tiɲɛn lo ko aw tɛ denbaya dɔ ye fɔlɔ ani balimacɛ fana tɛ balimamuso kuntigi ye fɔlɔ. Nka n’aw be to ka kalan kɛ ɲɔgɔn fɛ, aw bena se k’a lɔn aw kelen kelen bɛɛ be jɛnɲɔgɔnya min kɛra ni Jehova ye. Max n’a muso Larissa be Etazini. Olu y’a ye ko nafa wɛrɛ b’a la ka kalan kɛ ɲɔgɔn fɛ. A ko: “Teriya daminɛnin kɔ furu kama, an y’a daminɛ ka barokunw sɛgɛsɛgɛ an ka gafew kɔnɔ o koo la ani furu ni denbaya koo la. O gafew y’an dɛmɛ ka baro kɛ koo kɔrɔtanin caaman kan an tun tɛna sababu sɔrɔ ka baro kɛ minw kan cogo wɛrɛ la.”

AW KA ƝI KA MIIRI KOO WƐRƐ MINW NA

9. Minw be teriya kɛra furu kama, n’u b’a latigɛra u bena o fɔ mɔgɔ minw ye, u ka ɲi ka miiri koo jumanw lo la?

⁹ Aw ka ɲi k’a fɔ mɔgɔ jumanw lo ye ko aw be teriya kɛra furu kama? Aw fila lo b’o latigɛ. N’aw y’a daminɛ ka teriya kɛ furu kama kura ye, aw be se k’a latigɛ k’o fɔ mɔgɔ damanin ye (Talenw 17:27). O la, mɔgɔ caaman tɛna to k’aw ɲininga aw ka jɛnɲɔgɔnya koo la ani u tɛna aw lasun ka desizɔn dɔ ta. Nka n’aw m’a fɔ mɔgɔ si ye fana ko aw be teriya kɛra furu kama, aw be se k’a daminɛ ka dogo dogo walisa tɔɔw kana bɔ a kala ma. Faratiba b’o la. O la, a ka ɲi aw k’o fɔ mɔgɔ dɔw ye minw be se ka ladili ɲumanw di aw ma ani k’aw dɛmɛ cogo wɛrɛw la (Talenw 15:22). Misali la, aw be se k’o fɔ aw somɔgɔ dɔw, aw teri kolɔnbagaw wala diinan mɔgɔkɔrɔw ye.

10. Minw be teriya kɛra furu kama, olu be se ka mun lo kɛ walisa ka nɔɔrɔ la Jehova kan? (Talenw 22:3).

¹⁰ Aw be se ka mun lo kɛ walisa ka nɔɔrɔ la Jehova kan? N’aw kanu tora ka don ɲɔgɔn na kosɔbɛ, aw lɔgɔ bena to ka ɲɔgɔn minɛ. Mun lo bena aw dɛmɛ aw kana koo si kɛ min man di Jehova ye? (1 Kor. 6:18). Aw kana to ka baro kɛ kakalayakow kan, ka to aw dama wala ka dɔrɔ min kojugu (Efɛz. 5:3). O koow be se k’a to cɛnimusoko nege be gwan aw la ani k’a kɛ a be gwɛlɛya aw ma ka to kantigiya la. A ka ɲi aw ka to ka baro kɛ k’a filɛ cogo min na aw be se ka danbe la ɲɔgɔn kan ani ka Jehova ka sariyaw labato (Talenw 22:3 kalan). David ni Alima be bɔ Etiyopi. A kɔrɔsi min ye olu dɛmɛ. U ko: “An tun be wagati kɛ ɲɔgɔn fɛ jamayɔrɔw la ani n’an teri wɛrɛw ye. An tun tɛ to an kelen abada mobili wala boon kɔnɔ. O la, an y’an yɛrɛ tanga koo dɔw ma minw tun be se k’an bila kakalayakow la.”

11. Minw be teriya kɛra furu kama, n’u b’a latigɛra u bena u ka kanuya yira ɲɔgɔn na cogo min na, u ka ɲi k’u janto mun lo la?

¹¹ Minw be teriya kɛra furu kama, yala u ka ɲi k’u ka kanuya yira ɲɔgɔn na wa? N’aw ka kanuya barika be bonyana, aw be se k’a latigɛ k’aw ka kanuya yira ɲɔgɔn na cogo bɛnnin dɔw la. Nka ni cɛnimusoko nege gwanna aw la, a bena gwɛlɛya aw ma ka desizɔn ɲuman ta (Dɔnk. 1:2; 2:6). Ani kanuya yiratɔ ɲɔgɔn na, a be se ka gwɛlɛya aw ma k’aw yɛrɛ minɛ, o min be se k’a to aw be koo bɛnbali kɛ (Talenw 6:27). O la aw ka teriya daminɛ na, aw ye Jehova ka sariyaw lajɛ ani aw y’a latigɛ aw bena min kɛ ani aw tɛna min kɛ aw ka kanuya yiratɔ ɲɔgɔn nac (1 Tes. 4:3-7). Aw k’aw yɛrɛ ɲininga ko: “An b’a fɛ k’an ka kanuya yira ɲɔgɔn na cogo min na, mɔgɔw bena o ta cogo di an ka mara la? Yala o bena a to cɛnimusoko nege be gwan an na wa?”

12. N’aw be teriya kɛra furu kama ani bɛnbaliyakow donna aw cɛ, aw ka ɲi k’o koo ta cogo di?

¹² Aw ka ɲi ka bɛnbaliyakow ta cogo di? N’aw tɛ bɛn kelen ma tuma kelen kelen, yala o kɔrɔ ko aw bɛnnin tɛ ɲɔgɔn ma wa? Ayi o tɛ, o ɲɔgɔn be furuɲɔgɔnw bɛɛ sɔrɔ. Ni furuɲɔgɔnw be ɲɔgɔn bonya ani u be sɔn ka yɛlɛmaniw kɛ walisa ka ɲɔgɔn diyanyekow kɛ, o b’a to u ka furu be barika sɔrɔ. O la, aw be gwɛlɛyaw ɲɛnabɔ cogo min na sisan, o be se k’a yira n’aw ka furu bena ɲɛ wala n’a tɛna ɲɛ. Aw y’aw yɛrɛ ɲininga ko: “Yala an b’an dusu suma ka kuma an ka gwɛlɛyaw koo la ni bonya ye wa? An ka teli ka sɔn an ka filiw ma ani k’a ɲini k’an ka kokɛcogow fisaya wa? Yala an ka teli ka yafa deli, ka koow to ɲɔgɔn ta ma ani ka yafa ɲɔgɔn ma wa?” (Efɛz. 4:31, 32). Nka tuma min na aw be teriya kɛra furu kama, tuma caaman na n’aw bɛnnin tɛ kelen ma wala n’aw be to ka sɔsɔli kɛ, koow man teli ka yɛlɛma aw furunin kɔ. I be teriya kɛra ni mɔgɔ min ye furu kama, n’i y’a ye ko a tigi bɛnnin tɛ i ma, a bena fisaya aw fila bɛɛ ma aw ka daan sigi o teriya la.d

13. N’aw be teriya kɛra furu kama, mun lo bena aw dɛmɛ k’a lɔn o ka ɲi ka mɛɛn fɔɔ wagati juman?

¹³ Aw ka teriya ka ɲi ka mɛɛn fɔɔ wagati juman? Kɔrɔtɔ kojugu be na ni tunkalɔn ye (Talenw 21:5). O la, aw be teriya min kɛra furu kama, o ka ɲi ka mɛɛn fɔɔ tuma min na aw bena ɲɔgɔn lɔn ka ɲɛ. Nka, aw man ɲi k’a to o wagati be mɛɛn kojugu ni kuun t’o la. Bibulu b’a fɔ fana ko: “Mɔgɔ jigi bɛ fɛn min kan, ni o fɛn mɛɛnna kojugu, a bɛ i jusu kasi.” (Talenw 13:12, Biblu Ala ta Kuma). Ka fara o kan, n’aw ka teriya mɛɛnna kojugu, a be se ka gwɛlɛya aw ma k’aw yɛrɛ minɛ cɛnimusoko ta fan fɛ (1 Kor. 7:9). Aw be teriya kɛra kabi wagati min na, sanni aw ka sinsin o kan, a ka ɲi aw k’aw yɛrɛ ɲininga ko: “N’ bele mako b’a la ka koo wɛrɛ juman lo lɔn a tigi koo la walisa ka desizɔn dɔ ta?”

MINW BE TERIYA KƐRA FURU KAMA, TƆƆW BE SE K’U DƐMƐ COGO DI?

14. Minw be teriya kɛra furu kama, tɔɔw be se k’u dɛmɛ cogo nafaman jumanw na? (jaa lajɛ fana).

¹⁴ N’an y’a lɔn ko dɔw be teriya kɛra furu kama, an be se k’u dɛmɛ cogo di? An be se k’u weele u ka na fara an kan ka koo nunu kɛ: dumuni, gwa kɔnɔ batoli wala ɲɛnagwɛkow (Ɔrɔm. 12:13). O koow be se ka kɛ sababu ye u fɛ ka ɲɔgɔn lɔn koɲuman. Yala u mako b’a la mɔgɔ dɔ k’u bila sira wala k’u ta ka taga yɔrɔ dɔ la wa? Wala u mako be yɔrɔ dɔ la, yɔrɔ min na u be se ka baro kɛ u fila dɔrɔn wa? N’o lo, yala an be se k’u dɛmɛ wa? (Gal. 6:10). Alicia min kofɔra ka tɛmɛ, ale y’a ɲɛfɔ min tun ka di ale ni Akim ye. A ko: “A diyara an ye kosɔbɛ tuma min na balima dɔw y’a fɔ ko n’an mako be yɔrɔ dɔ la walisa ka kɛ ɲɔgɔn fɛ ani an tɛ to an dama, an be se ka na u ka soo.” Minw be teriya kɛra furu kama, n’u dɔ y’a ɲini i fɛ i ka kɛ u bilasirabaga ye, o jati nɛɛma ye. I janto i kana u to u dama ani mɔgɔ si ɲɛɛ t’u la. Nka, a lɔn wagati min na u mako b’a la ka baro kɛ u fila dɔrɔn.—Filip. 2:4.

15. Minw be teriya kɛra furu kama, u teriw be se ka koo wɛrɛ juman lo kɛ walisa k’u dɛmɛ? (Talenw 12:18).

¹⁵ Minw be teriya kɛra furu kama walisa k’u dɛmɛ, koo dɔw be yen an be se ka minw fɔ, ani dɔ wɛrɛw be yen an man ɲi ka minw fɔ. Tuma dɔw la, an ka ɲi k’an yɛrɛ minɛ an kɛtɔ k’an daa je (Talenw 12:18 kalan). Misali la, n’a sɔrɔ an kɔrɔtɔnin lo k’a fɔ tɔɔw ye ko balima dɔw y’a daminɛ ka teriya kɛ furu kama. Nka, n’a sɔrɔ u b’a fɛ k’o fɔ tɔɔw ye u yɛrɛ ma. Balima minw be teriya kɛra furu kama, an man ɲi ka nafigiya kɛ u koo la wala k’u kɔrɔfɔ koo dɔw la minw t’an ka sira la (Talenw 20:19; Ɔrɔm. 14:10; 1 Tes. 4:11). Ka fara o kan, an man ɲi ka koo dɔw fɔ wala ka ɲiningali dɔw kɛ minw b’a to o balimaw b’a miiri ko waajibi lo u ka furu ɲɔgɔn ma. Balimamuso Elise n’a cɛɛ ko: “Tuma min na tɔɔw tun b’an ɲininga an ka furu labɛnw koo la, o tun be maloya bila an na sabu an yɛrɛ tun ma baro kɛ o koo la fɔlɔ an ni ɲɔgɔn cɛ.”

16. Ni dɔw tun be teriya kɛra furu kama ani u ye daan sigi o la, an ka ɲi k’o koo ta cogo di?

¹⁶ Ni dɔw tun be teriya kɛra furu kama ani u ye daan sigi o la do? An man ɲi ka ɲiningali sugu dɔw kɛ wala k’u dɔ jalaki (1 Piyɛri 4:15). Balimamuso Lea ko: “Tuma min na ne ni balimacɛ dɔ ye an ka teriya lasa, fɛɛn min kama an y’o kɛ, bɛɛ tun b’a ka miiriya fɔra o koo la. O digira n’ na yɛrɛ le!” I ko an y’a ye ka tɛmɛ cogo min na, ni mɔgɔ dɔw be teriya kɛra furu kama, hali n’u ye u ka teriya lasa, o kɔrɔ tɛ ko a ma ɲɛ u bolo. Tuma caaman na, o kɔrɔ ko u tun b’o teriya kɛra kuun min kama, o dafara: A y’u dɛmɛ ka desizɔn ɲuman ta. Nka, n’a sɔrɔ o desizɔn y’u dusu kasi ani k’a to u b’a jati ko u b’u kelen na. O la, an ka sababuw ɲini k’u dɛmɛ.—Talenw 17:17.

17. Minw be teriya kɛra furu kama, olu ka ɲi ka to ka mun lo kɛ?

¹⁷ I ko an y’a ye cogo min na, minw be teriya kɛra furu kama, u be se ka gwɛlɛyaw sɔrɔ. Nka, o teriya tuma ye ninsɔndiya wagati lo ye fana. Jessica ko: “Tiɲɛn fɔ ka di, tuma min na n’ tun be teriya kɛra furu kama, koo caaman tun be n’ fɛ ka kɛ. Nka, n’ ninsɔn ka di sabu an ye wagati ta ani k’an jija walisa ka ɲɔgɔn lɔn ka ɲɛ.” N’aw be teriya kɛra furu kama, aw ye to k’aw jija walisa ka ɲɔgɔn lɔn ka ɲɛ. O la, aw ka teriya bena ɲɛ aw bolo, o kɔrɔ, o bena aw fila bɛɛ dɛmɛ ka desizɔn ɲuman ta.