ƝININGALI 5

N’u be n’ niin tɔɔrɔ lakɔliso la, n’ bena mun lo kɛ?

O ƝININGALI KUUN?

I b’o koo ta cogo min na, o be se k’a to a be nɔgɔya wala a be juguya.

E TUN BENA MUN LO KƐ DO?

Miiri k’a filɛ: Toma t’a fɛ ka taga lakɔliso la bi. A t’a fɛ ka taga sini, a yɛrɛ t’a fɛ ka taga tugun. A kalo saba ye nin ye, a ka lakɔli filankuruw y’a daminɛ k’a tɔgɔ tiɲɛ yɔrɔ bɛɛ. O kɔ, u ye tɔgɔjuguw la a kan. Tuma dɔw la, u dɔ be to Toma kɔfɛ k’a ka sɛbɛw gosi ka ben ani a tigi b’a kɛ i n’a fɔ a ma tugu. Wala u dɔ b’a ɲɔndi ani n’a yɛlɛmana, a t’a lɔn mɔgɔ min lo. Kunu yɛrɛ, Toma tɔɔrɔbaga dɔ ye sms ci a ma ɛntɛrɛnɛti kan. A ko n’a nana lakɔli la sini, a bena a bugɔ fɔɔ a b’a lɔn . . .

N’i tun be Toma nɔɔ na, i tun bena mun lo kɛ do?

MIIRI FƆLƆ!

A ma kɛ komi i tɛ se ka foyi kɛ! I be se ka see sɔrɔ i tɔɔrɔbaga kan hali n’i m’a bugɔ. Cogo di do?

KANA A YIRA KO I DIMINA. Bibulu ko: “Naloman te mɛn k’a ka dimi bɛɛ yira. Nga hakilitigi b’a ta minɛ ka ɲa, k’a muɲu.” (Talenw 29:11). N’i y’i seko kɛ k’i hakili sigi wala k’a kɛ i n’a fɔ i hakili siginin lo, i tɔɔrɔbagaw bena a ye k’u be u yɛrɛ sɛgɛnna le.
KANA I YƐRƐ MƆNƐBƆ. Bibulu ko: “Aw kana kojugu juru sara.” (Ɔrɔmukaw 12:17). N’i y’a ɲini k’i yɛrɛ mɔnɛbɔ, o bena koo tɔɔ juguya le.
KANA I YƐRƐ DON KOO LA. Bibulu b’a fɔ ko: “Hakilitigi mana kojugu natɔ ye, a be dogo.” (Talenw 22:3). Mɔgɔ minw be se k’i niin tɔɔrɔ wala koo minw be se k’a to u b’i niin tɔɔrɔ, i mabɔ olu la.
U JAABI COGO ƝUMAN NA. Bibulu ko: “Jaabi ɲanaman be mɔgɔ dusu suma.” (Talenw 15:1). I yɛrɛ be se ka yɛlɛko koo dɔ kɛ. Ɲɛyirali fɛ, n’a tigi ko i ka bon kojugu, i be se k’a yira k’o kuma ma digi i la ani k’a fɔ ko: “Tiɲɛn lo. N’i yɛrɛ b’a fɛ, n’ be se ka kilo damanin d’i ma!”
TƐMƐ N’I KA SIRA YE. Nora be ni saan 19 ye. A ko: “N’i tɛmɛna n’i ka sira ye, n’i ma kuma a fɛ, i b’a yira ko i ye hakilitigi ye ani ko mɔgɔ min b’i niin tɔɔrɔla, fanga b’i la ka tɛmɛ a tigi kan. O b’a yira fana ko i be se i dusu kɔrɔ, k’a sɔrɔ i nintɔɔrɔbaga be dimi joona.”—2 Timote 2:24.
BANBA K’I HAKILI SIGI. Nintɔɔrɔbagaw ka teli k’a lɔn mɔgɔ minw tɛ ni miiriya ɲuman ye u yɛrɛ koo la ani minw man teli k’u yɛrɛ mɔnɛbɔ. Nka, nintɔɔrɔbagaw ka teli k’i to ɲɛsuma na, n’u y’a ye k’u ka kɛtaw t’i tɔɔrɔla.
A FƆ MƆGƆ DƆ YE. Mɔgɔ dɔ tun ye kalanfa ye. Ale y’a fɔ ko: “U be minw niin tɔɔrɔ, ne b’u jija u k’o fɔ mɔgɔ dɔ ye. O lo ɲɔgɔn tɛ yen sabu o be se ka mɔgɔ wɛrɛ tanga nintɔɔrɔ ma.”

Kanbele dɔ lɔnin lo a nintɔɔrɔbaga gɛrɛfɛ ani a hakili siginin lo — N’i hakili siginin lo, o bena fanga dɔ d’i ma min ɲɔgɔn tɛ i tɔɔrɔbaga la

I B’A LƆN WA?

Ka fara bugɔri n’a ɲɔgɔnnaw kan, nintɔɔrɔ be se ka kɛ:

Kuma juguw ye. “U ye tɔgɔjugu minw la n’ kan ani u ye min fɔ n’ ye, n’ tɛ se ka ɲinɛ o kɔ abada. O kama, n’ tun b’a miiri ko nafa si tɛ n’ na ani ko n’ koo man di mɔgɔ si ye. N’u yɛrɛ tun ye n’ bugɔ, o tun ka fisa.”—Celine, saan 20.
U be ban ka jɛn n’i ye. “N’ ka lakɔli filankuruw y’a daminɛ k’u mabɔ n’ na. Tilera dumuni tuma na, u b’a kɛ i n’a fɔ sigiyɔrɔ si tɛ yen u gɛrɛfɛ. O la, n’ tɛ se ka sigi n’u ye. N’ kasira saan kuru bɛɛ la ani n’ tora ka sigi n’ kelen ka dumuni kɛ.”—Haley, saan 18.
Nintɔɔrɔ ɛntɛrɛnɛti kan. “Kumaden damanin dɔrɔn be se ka mɔgɔ tɔgɔ tiɲɛ. A yɛrɛ be se k’a ka ɲɛnamaya bɛɛ nagasi. N’a sɔrɔ aw b’a miiri ko n’ be koow dama tɛmɛna, nka o be se ka kɛ tiɲɛn na!”—Daniel, saan 14.

**I BE MUN MIIRI NINTƆƆRƆ KOO LA?**
TIƝƐN LO WALA NGALON LO	JAABILIW
1 Nintɔɔrɔ be kɛ kabi saan waa caaman.	1 Tiɲɛn lo. Nuhun ka wagati la, dɔw tun be mɔgɔw niin tɔɔrɔ. Bibulu b’u weele ko “mɔgɔjanjanw.”—Zɛnɛzi 6:4.
2 Nintɔɔrɔ ye tulon dɔrɔn lo ye. Koo jugu tɛ.	2 Ngalon lo. Nintɔɔrɔ b’a to kanbelew ni sunguru caaman b’u yɛrɛ faga.
3 Walisa u kana i niin tɔɔrɔ, a ka fisa i k’i yɛrɛ mɔnɛbɔ.	3 Ngalon lo. Tuma caaman na, nintɔɔrɔbagaw be se mɔgɔ minw kɔrɔ, u b’olu lo tɔɔrɔ. O kama, kuun t’a la i k’a ɲini k’i yɛrɛ mɔnɛbɔ.
4 N’u be dɔ niin tɔɔrɔla, a ka fisa i k’a kɛ komi i ma foyi ye.	4 Ngalon lo. N’i y’a ye u be mɔgɔ niin tɔɔrɔla, i tɛ se k’a fɔ ko i daa t’o la. N’i ma foyi fɔ, o be se ka koo tɔɔ juguya.
5 Nintɔɔrɔbaga b’a yɛrɛ waso le dɔrɔn. Nka a hakili siginin tɛ.	5 Tiɲɛn lo. Hali ni nintɔɔrɔbaga dɔw fanin b’u yɛrɛ la, u caaman hakili siginin tɛ. O kama, u be tɔɔw dɔgɔya walisa k’u yɛrɛ fisaya n’u ye.
6 Nintɔɔrɔbaga be se k’a sɔɔn yɛlɛma.	6 Tiɲɛn lo. Ni nintɔɔrɔbaga ye dɛmɛ sɔrɔ, a be se k’a ka miiriya n’a ka kɛwalew yɛlɛma.