INTERNET DZI AGBALẼDZRAƉOƑE
Gbetakpɔxɔ
INTERNET DZI AGBALẼDZRAƉOƑE
Eʋegbe
@
  • ɛ
  • ɛ̃
  • ɔ
  • ɔ̃
  • ɖ
  • ƒ
  • ɣ
  • ŋ
  • ʋ
  • BIBLIA
  • AGBALẼWO
  • KPEKPEWO
  • “Kristotɔwo” Katãe Nye Kristotɔ Vavãwoa?
    Gbetakpɔxɔ—2012 | March 1
    • “Kristotɔwo” Katãe Nye Kristotɔ Vavãwoa?

      KRISTOTƆ nenie li? Agbalẽ aɖe (Atlas of Global Christianity) gblɔ be le ƒe 2010 me la, woƒe xexlẽme de miliɔn 2,300 kloe le xexea me godoo. Ke agbalẽ ma ke gagblɔ be Kristotɔ mawo ma ɖe ha vovovo 41,000 me, ɖe sia ɖe kple eƒe hamenufiafia kple hakplɔɖoɖowo. Esi subɔsubɔha mawo gbegbe gblɔna be yewonye Kristotɔwo ta la, mewɔ nuku o be ame geɖe tɔtɔ alo be womenya woƒe ɖusi tso mia gbɔ le nya sia ŋu gɔ̃ hã o. Ðewohĩ woanɔ wo ɖokuiwo biam be, ‘Ame siwo be yewonye Kristotɔwo katãe nye Kristotɔ vavãwoa?’

      Na míagadzro nya sia me le mɔ bubu nu kpɔ. Zi geɖe la, wobiana tso mɔzɔla si be wòagblɔ dukɔ si me wòtso la na dedzidɔwɔla. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, ele be wòaɖo kpe edzi be ame si wòbe yenye lae wònye vavã, ɖewohĩ to eƒe mɔzɔgbalẽ tsɔtsɔ fia dzi. Nenema kee menye egbɔgblɔ be yenye Kristotɔ koe nye nyaa o, ke ele be ame naɖo kpe edzi hã. Ele be wòaɖee afia be Kristotɔe yenye vavã. Aleke wòawɔe?

      Ɣeaɖeɣi le ƒe 44 Mía Ŋɔli megbee wozã nya “Kristotɔ” zi gbãtɔ. Biblia me ŋutinyaŋlɔla Luka ŋlɔ bena: “Antioxia ye Mawu na woyɔ nusrɔ̃lawo le zi gbãtɔ be Kristotɔwo.” (Dɔwɔwɔwo 11:26) De dzesii be ame siwo woyɔ be Kristotɔwo la nye Kristo ƒe nusrɔ̃lawo. Nu kae wòfia be ame nanye Yesu Kristo ƒe nusrɔ̃la? Numekugbalẽ aɖe (The New International Dictionary of New Testament Theology) ɖe eme be: “Be ame aɖe nanye Yesu ƒe nusrɔ̃la fia be wòatsɔ [eƒe] agbe aɖo anyi bliboe . . . le eƒe agbemeŋkekewo katã me.” Esia fia be Kristotɔ vavãe nye ame si nɔa agbe ɖe Yesu, ame si ɖo Kristotɔnyenye gɔme anyi la, ƒe nufiafiawo kple mɔfiamewo nu bliboe.

      Ðe wòanya wɔ be míake ɖe ame siawo ƒomevi ŋu le ame siwo gblɔna be yewonye Kristotɔwo egbea la domea? Nu kae Yesu ŋutɔ gblɔ be woatsɔ ade dzesi ye yomedzela vavãwo? Míade dzi ƒo na wò be nàdzro ale si Biblia ɖo nya siawo ŋui me. Le nyati siwo kplɔe ɖo me la, míadzro nya atɔ̃ aɖewo siwo Yesu gblɔ, siwo ɖea dzesi le eyomedzela vavãwo ŋu, siwo míate ŋu atsɔ ade dzesi woe la me. Míadzro ale si nya siwo Yesu gblɔ la ɖe dzesi le Kristotɔ gbãtɔwo ŋui me. Eye míadze agbagba akpɔe ɖa be le ame geɖe siwo gblɔna egbea be yewonye Kristotɔwo dome la, ame kawo ƒe nuwɔnawoe sɔ ɖe wo tɔ dzi hã.

  • ‘Minɔ Nye Nya La Me’
    Gbetakpɔxɔ—2012 | March 1
    • ‘Minɔ Nye Nya La Me’

      “Ne mieyi edzi nɔ nye nya la me la, ekema nye nusrɔ̃lawo mienye vavã, eye miadze si nyateƒe la, eye nyateƒe la ana ablɔɖe mi.”—YOHANES 8:31, 32.

      Nu Si Wòfia: Yesu ƒe “nya” lae nye eƒe nufiafiawo, eye ame aɖe si kɔ wui la gbɔe wotso. Yesu gblɔ be: “Fofo si dɔm ɖa la na nya, si magblɔ, kple nu, si maƒo, la ƒe sem.” (Yohanes 12:49) Yesu gblɔ le gbe si wòdo ɖa na Fofoa, Yehowa Mawu, me be: “Wò nya la nye nyateƒe.” Eyɔ nya tso Mawu ƒe Nyaa me edziedzi tsɔ ɖo kpe eƒe nufiafiawo dzi. (Yohanes 17:17; Mateo 4:4, 7, 10) Eya ta Kristotɔ vavãwo ‘nɔa eƒe nya la me,’ si fia be wolɔ̃ ɖe edzi be Mawu ƒe Nya, Biblia, la nye “nyateƒe,” eye eyae kpɔa ŋusẽ ɖe woƒe dzixɔsewo kple nuwɔnawo dzi.

      Ale Si Kristotɔ Gbãtɔwo Wɔ Nya Sia Dzii: Apostolo Paulo, si nye Kristotɔ si ŋlɔ Biblia gbalẽ geɖe wu la, ƒe susu le Mawu ƒe Nyaa ŋu wɔ ɖeka kple Yesu tɔ. Eŋlɔ bena: “Ŋɔŋlɔ blibo la tso Mawu ƒe gbɔgbɔ me, eye wònyo.” (2 Timoteo 3:16) Ele be ŋutsu siwo woɖo, be woafia nu Kristo hamea me tɔwo la, “nalé Mawu ƒe Nya si ŋu kakaɖedzi blibo le la me ɖe asi goŋgoŋ.” (Tito 1:7, 9, The Amplified Bible) Woxlɔ̃ nu Kristotɔ gbãtɔwo be woagbe ‘xexemenunya kple beble dzodzro si wotu ɖe amewo ƒe kɔnyinyiwo dzi siwo ate ŋu aɖe aboyo wo le xexea ƒe gɔmedzenuwo nu, ke menye le Kristo nu o’ la.—Kolosetɔwo 2:8.

      Ame Kawoe Le Nya Sia Dzi Wɔm Egbea? Vatikan la ƒe hakplɔɖoɖogbalẽ (Dogmatic Constitution on Divine Revelation) si dzi woda asi ɖo le ƒe 1965 me, si me nyawo dze le Catechism of the Catholic Church me la gblɔ be: “Menye Ŋɔŋlɔ Kɔkɔeawo ɖeɖe ko dzie [Katolikoha] la nɔ te ɖo kpɔ kakaɖedzi le ɖeɖefiawo katã ŋu o. Eya ta ele be míalɔ̃ ɖe hamenufiafia kɔkɔewo kple Ŋɔŋlɔ Kɔkɔeawo siaa dzi, ade bubu wo ŋu sɔsɔe ahawɔ wo dzi nuteƒewɔwɔtɔe.” Agbalẽ aɖe (Maclean’s) ƒo nu tso nunɔla aɖe si tso Toronto, le Canada, ŋu si bia be: “Ðe míehiã na ame aɖe si nɔ agbe ƒe akpe eve va yi be wòanɔ ‘nu ɖom na’ mía? Nukpɔsusu nyuiwo le mía si, gake esi míedi be míana woawɔ ɖeka kple Yesu ƒe nyawo kple Ŋɔŋlɔawo ta la, míete ŋu le wo ŋu dɔ wɔm o.”

      Numekugbalẽ si nye New Catholic Encyclopedia, gblɔ tso Yehowa Ðasefowo ŋu be: “Biblia ko dzie wotua woƒe dzixɔsewo kple agbenɔnɔ ɖo.” Nyitsɔ laa, esi Yehowa Ðasefo aɖe nɔ eɖokui nu ɖem na ŋutsu aɖe le Canada la, ŋutsua tso nya le enu hefia asi Biblia si Ðasefoa lé ɖe asi hegblɔ be, “Miaƒe dzesidea na menya ame si nènye xoxo.”

  • “Womenye Xexea Ƒe Akpa Aɖeke O”
    Gbetakpɔxɔ—2012 | March 1
    • “Womenye Xexea Ƒe Akpa Aɖeke O”

      “Xexea lé fu wo, elabena womenye xexea ƒe akpa aɖeke o.”—YOHANES 17:14.

      Nu Si Wòfia: Esi Yesu menye xexea ƒe akpa aɖeke o ta la, meƒo eɖokui ɖe eŋɔlimetɔwo ƒe dunyahehe kple hadomenyaʋiʋliwo me o. Egblɔ be: “Ne ɖe nye fiaɖuƒe nye xexe sia ƒe akpa aɖe la, anye ne nye dɔlawo wɔ avu, bene woagatsɔm ade asi na Yudatɔwo o. Gake abe ale si wòle ene la, nye fiaɖuƒe metso afi sia o.” (Yohanes 18:36) Exlɔ̃ nu eyomedzelawo be woaƒo asa na nɔnɔme, nuƒoƒo kple agbenɔnɔ siwo ŋu Mawu ƒe Nyaa ƒo nu tsi tre ɖo la hã.—Mateo 20:25-27.

      Ale Si Kristotɔ Gbãtɔwo Wɔ Nya Sia Dzii: Subɔsubɔhawo ŋuti nuŋlɔla Jonathan Dymond gblɔ tso Kristotɔ gbãtɔwo ŋu be, “nu ka kee woɖatu kpli wo o, eɖanye vlodoame, gaxɔmeyiyi, alo ku o, womedea nu aʋawɔwɔ me o.” Wolɔ̃na faa be yewoakpe fu tsɔ wu be yewoade akpa aɖe dzi le aʋawɔwɔ me. Woƒe agbe nyui nɔnɔ hã na woto vovo le xexea me. Wogblɔ na Kristotɔwo be: “Esi miegale du ƒum kpli wo le mɔ sia dzi yina agbe baɖa nɔnɔ ƒe ba ma ke me o ta la, ewɔa nuku na wo, eye wole nya manyomanyowo gbɔgblɔ dzi ɖe mia ŋu.” (1 Petro 4:4) Ŋutinyaŋlɔla Will Durant ŋlɔ tso Kristotɔwo ŋu be, “le woƒe mawuvɔvɔ̃ kple ʋuɖɔɖɔ ta la, woƒe nu vea dɔme na trɔ̃subɔla viviseseyomenɔlawo.”

      Ame Kawoe Le Nya Sia Dzi Wɔm Egbea? Numekugbalẽ si nye New Catholic Encyclopedia gblɔ tso Kristotɔwo ƒe akpa aɖeke dzi mademade ŋu be: “Mesɔ be ame aɖe nagbe aʋayiyi le eƒe dzitsinya ta o.” Nyadzɔdzɔgbalẽ aɖe (Reformierte Presse) gblɔ be amegbetɔ ƒe gomenɔamesi ƒe habɔbɔ si nye African Rights, ka nya ta tso ʋunyaʋunyawɔwɔ si yi edzi le Rwanda le ƒe 1994 me ŋu be, sɔlemehawo katã kpɔ gome le eme “negbe Yehowa Ðasefowo ko.”

      Esi sukunufiala aɖe nɔ nu ƒom tso ale si Nazitɔwo wu Yudatɔ geɖe le Xexemeʋa II me ŋu la, efa konyi be “ƒuƒoƒo alo habɔbɔ aɖeke meƒo nu tsi tre ɖe alakpadada, tagbɔsesẽ kple nu vlo wɔwɔ dziŋɔ gbogboawo ŋu o.” Ke esi wòku nu me le blemanudzraɖoƒe aɖe (United States Holocaust Memorial Museum) la, eŋlɔ bena: “Mekpɔ ŋuɖoɖoa azɔ.” Eva nyae be Yehowa Ðasefowo lé woƒe dzixɔsewo me ɖe asi sesĩe togbɔ be wowɔ ŋlɔmi le wo ŋu vevie hã.

      Ke le woƒe agbenɔnɔ gome ya ɖe? Agbalẽ aɖe (U.S. Catholic) gblɔ be: “Katolikotɔ sɔhɛ geɖe ƒe susu mewɔ ɖeka kple hamenufiafia siwo ku ɖe anyinɔnɔ ɖekae do ŋgɔ na srɔ̃ɖeɖe kple gbɔdɔdɔ do ŋgɔ na srɔ̃ɖeɖe ŋu o.” Agbalẽa gblɔ be nunɔlateƒenɔla aɖe gblɔ be: “Mekpɔe be ame akpa gãtɔ nɔa anyi ɖekae hafi va ɖea wo nɔewo; ame siawo asɔ gbɔ wu ame 50 le alafa me.” Numekugbalẽ si nye The New Encyclopædia Britannica gblɔ be Yehowa Ðasefowo “léa agbe nyui nɔnɔ ƒe dzidzenu kɔkɔwo me ɖe asi.”

  • ‘Lɔlɔ̃ Nenɔ Mia Dome’
    Gbetakpɔxɔ—2012 | March 1
    • ‘Lɔlɔ̃ Nenɔ Mia Dome’

      “Se yeye nam mele mi, be mialɔ̃ mia nɔewo; abe ale si melɔ̃ mi ene la, miawo hã milɔ̃ mia nɔewo. Esia me amewo katã anyae le be nye nusrɔ̃lawo mienye, ne lɔlɔ̃ le mia dome.”—YOHANES 13:34, 35.

      Nu Si Wòfia: Kristo gblɔ na eyomedzelawo be woalɔ̃ wo nɔewo abe ale si yelɔ̃ woe ene. Aleke Yesu lɔ̃ woe? Elɔ̃ ame sia ame ƒomevi, togbɔ be eŋɔlimetɔwo doa vlo dukɔ bubu me tɔwo kple nyɔnuwo hã. (Yohanes 4:7-10) Lɔlɔ̃ ʋã Yesu wòtsɔ eƒe ɣeyiɣi, ŋusẽ kple nu siwo ade ye ŋutɔ dzi la sa vɔe bene wòakpe ɖe amewo ŋu. (Marko 6:30-34) Mlɔeba la, Kristo ɖe lɔlɔ̃ si ɖeke mesɔ kplii o la fia. Egblɔ be: “Nyee nye alẽkplɔla nyui la; alẽkplɔla nyui la tsɔa eƒe luʋɔ ɖoa anyi ɖe alẽawo ta.”—Yohanes 10:11.

      Ale Si Kristotɔ Gbãtɔwo Wɔ Nya Sia Dzii: Le Kristotɔ gbãtɔwo ŋɔli la, woyɔa wo nɔewo be “nɔviŋutsu” alo “nɔvinyɔnu.” (Filemon 1, 2) Kristo hamea me tɔwo xɔa dukɔ ɖe sia ɖe me tɔwo nyuie, elabena woxɔe se be “vovototo aɖeke mele Yudatɔ kple Helatɔ dome o, elabena Aƒetɔ ɖeka ye le wo katã nu.” (Romatɔwo 10:11, 12) Esi nusrɔ̃la siwo le Yerusalem la ɖu Pentekoste ŋkekenyuia le ƒe 33 Mía Ŋɔli vɔ la, ‘wodzra woƒe anyigbawo kple woƒe nunɔamesiwo, eye woma nu siwo wokpɔ la na ame sia ame ɖe eƒe hiahiã nu.’ Nu ka tae? Bene nyɔnyrɔxɔla yeyewo nate ŋu atsi Yerusalem ahayi edzi alé “fɔ ɖe apostoloawo ƒe nufiafiawo ŋu vevie.” (Dɔwɔwɔwo 2:41-45) Nu kae ʋã wo wowɔ esia? Ƒe 200 kloe le apostoloawo ƒe ku megbe la, Tertullian ŋlɔ tso nu si amewo gblɔna le Kristotɔwo ŋu ale: “Wolɔ̃ wo nɔewo ale gbegbe . . . eye wolɔ̃na faa kuna ɖe wo nɔewo ta gɔ̃ hã.”

      Ame Kawoe Le Nya Sia Dzi Wɔm Egbea? Blemaŋutinyagbalẽ si nye The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (1837) gblɔ be le ƒe alafa siwo va yi me la, ame siwo gblɔna be yewonye Kristotɔwo la “wɔ ŋutasẽnuwo ɖe wo nɔewo ŋu wòƒo esiwo dzimaxɔsetɔwo wɔ ɖe wo ŋu la ta sãsãsã.” Esi woku nu me nyitsɔ laa le United States la, wokpɔe be ame siwo be yewonye mawusubɔlawo, siwo dometɔ akpa gãtɔ be yewonye Kristotɔwo la, kpɔa ame ŋkume le ame si ƒomevi amea nye ta. Ne sɔlemeha aɖe me tɔwo ɖo xaxa me la, sɔleme ma me tɔ siwo le dukɔ bubu me la metsɔa ɖeke le eme na wo o, eya ta wometea ŋu kpena ɖe wo tɔwo ŋu o, le esi didia meli o ta.

      Esi ahom sesẽwo tu zi ene le ɣleti eve me le Florida le ƒe 2004 me la, Afɔkunyawo Gbɔ Kpɔkpɔ Kɔmiti la ƒe zimenɔla va kpɔe ɖa be wole yewoƒe kpekpeɖeŋununanawo ŋu dɔ wɔm nyuie hã. Egblɔ be habɔbɔ aɖeke mewɔa nu ɖe ɖoɖo nu abe Yehowa Ðasefowo ene o, eye wògblɔ be yeana Ðasefoawo nu sia nu si wohiã hena kpekpeɖeŋudɔa wɔwɔ. Do ŋgɔ, le ƒe 1997 me la, Yehowa Ðasefowo tsɔ atike, nuɖuɖu kple awuwo ɖo ɖe wo nɔvi Kristotɔwo kple ame bubu siwo hiã tu la le Democratic Republic of Congo. Wo nɔvi Ðasefo siwo le Europa lae ɖo kpekpeɖeŋununana mawo siwo ƒe home de Amerika dɔlar miliɔn ɖeka la ɖe wo.

  • “Mena Wonya Wò Ŋkɔ La”
    Gbetakpɔxɔ—2012 | March 1
    • “Mena Wonya Wò Ŋkɔ La”

      “Meɖe wò ŋkɔ la fia ame siwo nèɖe tso xexea me nam. . . . Mena wonya wò ŋkɔ la, eye mana woanyae.”​—YOHANES 17:6, 26.

      Nu Si Wòfia: Yesu zã Mawu ƒe ŋkɔ le eƒe subɔsubɔdɔa me heto esia dzi na amewo nya ŋkɔa. Yesu xlẽa nyawo tsoa Ŋɔŋlɔawo me zi geɖe, eye anɔ eme godoo be eyɔa Mawu ƒe ŋkɔa nuxexlẽa me. (Luka 4:16-21) Efia eyomedzelawo be woado gbe ɖa be: “Fofo, wò ŋkɔ ŋuti nakɔ.”—Luka 11:2.

      Ale Si Kristotɔ Gbãtɔwo Wɔ Nya Sia Dzii: Apostolo Petro gblɔ na Yerusalem ƒe ame tsitsiwo be Mawu ɖe dukɔ aɖe tso amewo dome ‘hena eƒe ŋkɔ.’ (Dɔwɔwɔwo 15:14) Apostoloawo kple nusrɔ̃la bubuwo ɖe gbeƒã be “ame sia ame si yɔa Yehowa ƒe ŋkɔ la, woaɖee.” (Dɔwɔwɔwo 2:21; Romatɔwo 10:13) Wozã Mawu ƒe ŋkɔa le woawo ŋutɔwo ƒe nuŋlɔɖiwo me hã. Yudatɔwo ƒe segbalẽ aɖe (The Tosefta) si woŋlɔ le ƒe 300 Mía Ŋɔli lɔƒo la gblɔ tso ale si tsitretsiɖeŋulawo tɔa dzo Kristotɔwo ƒe nuŋlɔɖiwoe la ŋu ale: “Wotɔa dzo Nyanyuigblɔlawo ƒe agbalẽwo kple minim-wo [anɔ eme be wonye Yudatɔ Kristotɔwo] ƒe agbalẽwo. Wokpɔa egbɔ be agbalẽawo fiã le afi si wole, . . . eye akpa siwo Mawu ƒe Ŋkɔ dze le la hã fiãna.”

      Ame Kawoe Le Nya Sia Dzi Wɔm Egbea? Biblia gɔmeɖeɖe si nye Revised Standard Version, si Dukɔa Ƒe Kristo Sɔlemeha Siwo Le United States Ƒe Aɖaŋuɖotakpekpe na wota la, ƒe ŋgɔdonya gblɔ be: “Be woazã ŋkɔ tɔxɛ aɖe na Mawu vavã ɖeka kolia la, abe ke ɖe esiae ana vovototo nanɔ eya kple mawu bubuawo dome ene la, nye nu si ŋu woɖe asi le le Yuda-subɔsubɔ me do ŋgɔ na Kristotɔwo ŋɔli, eye wònye nu si mesɔ kura be xexea me katã ƒe Kristo Hame la nawɔ o.” Eya ta wotsɔ dzesideŋkɔ “AƑETƆ” ɖo Mawu ƒe ŋkɔa teƒe. Nyitsɔ laa la, Vatikan la de se na eƒe bisiɔpwo be: “Mele be woazã alo ayɔ Mawu ƒe ŋkɔ si wotsɔ Hebrigbe me ŋɔŋlɔdzesi ene (YHWHa) ŋlɔna la le hadzidziwo alo gbedodoɖawo me o.”

      Ame kawoe zãa Mawu ƒe ŋkɔa heƒoa nu tso eŋu na amewo egbea? Esime Sergey nye ƒewuivi le Kyrgyzstan la, ekpɔ video aɖe si me wogblɔ le be Mawu ƒe ŋkɔe nye Yehowa. Ƒe ewo aɖewo va yi si megase Mawu ƒe ŋkɔa kpɔ o. Emegbe esi Sergey ʋu yi United States la, Yehowa Ðasefo eve va egbɔ le eƒe me hefiae Mawu ƒe ŋkɔ le Biblia me. Dzi dzɔ Sergey ŋutɔ be ha aɖe li si zãa ŋkɔ Yehowa. Eɖe dzesi hã be nyagɔmeɖegbalẽ aɖe (Webster’s Third New International Dictionary) ɖe “Yehowa Mawu” gɔme be enye “Mawu si ƒo ɖe sia ɖe ta si ŋu Yehowa Ðasefowo dea bubui, eye Mawu ma koe wodea ta agu na.”

      [Etenuŋɔŋlɔ]

      a Ale si woyɔa Mawu ƒe ŋkɔae le Eʋegbe mee nye “Yehowa.”

  • “Woaɖe Gbeƒã Fiaɖuƒe Ŋuti Nya Nyui Sia”
    Gbetakpɔxɔ—2012 | March 1
    • “Woaɖe Gbeƒã Fiaɖuƒe Ŋuti Nya Nyui Sia”

      “Woaɖe gbeƒã fiaɖuƒe ŋuti nya nyui sia le anyigba blibo la katã dzi, be wòanye ɖaseɖiɖi na dukɔwo katã, eye ekema nuwuwu la ava.”​—MATEO 24:14.

      Nu Si Wòfia: Nya Nyui ŋlɔla Luka ŋlɔ bena Yesu yi “tso du me yi du me kple kɔƒe yi kɔƒe nɔ gbeƒã ɖem henɔ Mawu fiaɖuƒea ŋuti nya nyui la gblɔm.” (Luka 8:1) Yesu ŋutɔ gblɔ be: “Ele nam be magblɔ Mawu Fiaɖuƒe ŋuti nya nyui la na du bubuwo hã, elabena esia tae wodɔm ɖo.” (Luka 4:43) Edɔ eƒe nusrɔ̃lawo be woaɖaɖe gbeƒã nya nyuia le duwo kple kɔƒewo me, eye wòde se na wo emegbe be: “Mianye nye ɖasefowo . . . va se ɖe anyigba ƒe seƒe ke.”—Dɔwɔwɔwo 1:8; Luka 10:1.

      Ale Si Kristotɔ Gbãtɔwo Wɔ Nya Sia Dzii: Yesu ƒe nusrɔ̃lawo mehe ɖe megbe le sedede ma dzi wɔwɔ me o. “Gbe sia gbe, le gbedoxɔa me kple aƒe me yi aƒe me la, woyi edzi nɔ nu fiam henɔ nya nyui la gblɔm le Kristo . . . ŋu madzudzɔmadzudzɔe.” (Dɔwɔwɔwo 5:42) Menye ame tɔxɛ aɖewo koe le hamea me ɖea gbeƒã o. Ŋutinyaŋlɔla Neander gblɔ be: “Celsus, si nye ame si ŋlɔ nu tsi tsitre ɖe Kristotɔnyenye ŋu gbã la, ɖe alɔme le wo ŋu, le esi alẽfukolawo, afɔkpawɔlawo, lãgbalẽŋudɔwɔlawo, ame manyagbalẽwo kple ame tsɛwo gɔ̃ hã tsɔa dzo ɖe gbeƒãɖeɖe nya nyuia ŋu ta.” Aƒetɔ Jean Bernardi ŋlɔ le eƒe agbalẽ si nye The Early Centuries of the Church, me be: “[Kristotɔwo] yina ɖaɖea gbeƒã na ame sia ame le afi sia afi. Woɖea gbeƒã le mɔgãwo dzi kple dugãwo me, le ablɔwo dzi kple aƒewo me, ne womexɔ wo nyuie o gɔ̃ hã. . . . Woɖea gbeƒã yia anyigba ƒe seƒe ke.”

      Ame Kawoe Le Nya Sia Dzi Wɔm Egbea? Anglikan nunɔla David Watson ŋlɔ bena: “Esi sɔlemea mebua gbeƒãɖeɖedɔa dɔ vevi o hã le eme tae ame geɖe megatsɔ ɖeke le mawusubɔsubɔ me o ɖo.” Le José Luis Pérez Guadalupe ƒe agbalẽ aɖe (Why Are the Catholics Leaving?) me la, eŋlɔ nu tso Evangelikatɔwo, Adventistɔwo kple ha bubuwo ŋu, eye wògblɔ tso wo ŋu be, “womeɖea gbeƒã tso aƒe me yi aƒe me o.” Ke eŋlɔ tso Yehowa Ðasefowo ya ŋu be: “Woɖea gbeƒã tso aƒe me yi aƒe me le ɖoɖo nu.”

      Le agbalẽ si nye Cato Supreme Court Review, 2001-2002 me la, Jonathan Turley gblɔ nya wɔdɔɖeamedzi aɖe si nye nyateƒe. Egblɔ be: “Ne èyɔ ŋkɔ Yehowa Ðasefowo ko la, ame akpa gãtɔ ƒe susu yia gbeƒãɖela siwo vaa míaƒe aƒewo me le ɣeyiɣi si mesɔ na mí o la dzi. Le Yehowa Ðasefowo gome la, menye ɖeko woƒoa nu tso woƒe dzixɔsewo ŋu tso ʋɔtru nu yi ʋɔtru nu be woƒe xɔsea nakeke ta o, ke boŋ enye woƒe xɔsea ƒe akpa vevi aɖe.”

      [Aɖaka si le axa 9]

      Ède Dzesi Kristotɔ Vavãwoa?

      Le Ŋɔŋlɔawo me dzidzenu siwo me míedzro le nyati siawo me nu la, ame kawo ŋue nèsusu be nu siwo dea dzesi Kristotɔ vavãwo la dze le egbea? Togbɔ be xɔseha akpe nanewo gblɔna be yewonye Kristotɔwo hã la, ɖo ŋku nya si Yesu gblɔ na eyomedzelawo dzi be: “Menye ame sia ame si le gbɔgblɔm nam be, ‘Aƒetɔ, Aƒetɔ,’ ye ayi ɖe dziƒofiaɖuƒe la me o, ke ame si le Fofonye si le dziƒowo ƒe lɔlɔ̃nu wɔm lae ayi ɖe eme.” (Mateo 7:21) Ne ède dzesi ame siwo le Fofo la ƒe lɔlɔ̃nu wɔm, si fia be Kristotɔ vavãwo ƒe dzesia dzena le wo ŋu, eye nède ha kpli wo la, àte ŋu akpɔ yayra mavɔwo le Mawu Fiaɖuƒea ƒe dziɖuɖu te. Míade dzi ƒo na wò be nàna Yehowa Ðasefowo, siwo nye magazine sia talawo la, nafia nu geɖe wò tso Mawu Fiaɖuƒea kple yayra siwo wòahe vae la ŋu.—Luka 4:43.

Eʋegbegbalẽwo (1983-2025)
Do Le Eme
Ge Ɖe Eme
  • Eʋegbe
  • Ɖoe Ɖe Ame Aɖe
  • Tiatiawo
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Ezazã Ŋuti Ɖoɖo
  • Ameŋunyatakaka Ŋuti Ɖoɖo
  • Ameŋunyatakaka Ƒe Tiatiawɔƒe
  • JW.ORG
  • Ge Ɖe Eme
Ɖoe Ɖe Ame Aɖe