Ndikwọrọ Ikọ To ke Obio-In̄wan̄ Sịm Obio-In̄wan̄ ke Spain
JESUS CHRIST ama esisan̄a “ke ikpọ obio ye obio-in̄wan̄ ekpep owo n̄kpọ, onyụn̄ asan̄a aka Jerusalem.” (Luke 13:22) Man anam utom oro ama, Jesus ye mme mbet esie ikọkwọrọke ikọ ke “ikpọ obio” ikpọn̄ edi n̄ko ke “obio-in̄wan̄.” Okposụkedi ekpekedide mmemmem n̄kpọ ndiwụk ntịn̄enyịn ke ikpọ obio, mmọ ikebehe ikpọn̄ ediwak obio-in̄wan̄ ẹmi ẹkedude ẹkanade ikpọ obio oro.a
Mme Ntiense Jehovah ke Spain ẹma ẹsobo n̄kpọ-ata oro ebietde enyeoro Jesus okosobode. Ke ebịghide afiak ke 1970, ikpọ ikpehe efakutom obio-in̄wan̄ oro owo mîkanamke utom ẹma ẹdu ke mben̄eidem ẹnọ utom idọk. (Matthew 9:37, 38) Akananam owo idaha etop Obio Ubọn̄ isịm ediwak obio ke mme itie ikie ke ikpọ obot edem edere ẹmi edịm esiwakde ndidep, ke nsat unaisọn̄ ufọt ufọt ikpehe idụt oro, ye n̄kan̄ mbenesụk esie.
Mme Ntiense Jehovah ke Spain ẹma ẹbiere ndisịn ọkpọsọn̄ ukeme man ẹda eti mbụk ẹka mme ikpehe ẹmi. Edi ntak emi mme owo ke mme ebiet ẹmi ẹkenyenede ndibet ke utọ anyanini oro mbemiso ẹkopde etop Obio Ubọn̄? Ndien didie ke mmọ ẹkenam n̄kpọ?
Unyịme Oro Ekemde ye Ibet Esịn Udọn̄ Ọnọ Ikọ Ntiense ke Obio-In̄wan̄
Ẹma ẹdori ukpan ke utom Mme Ntiense Jehovah ke Spain ọtọn̄ọde ke utịt ekọn̄ mbon obio ke 1939. Ke iduọkisua 1950 ye 1960, ifịk ifịk Mme Ntiense ẹkekwọrọ ikọ ye ukpeme ke ikpọ obio, ke ebiet emi owo mîkọsọpke ikụt mmọ. Ke ini ẹkenọde utom mmọ unyịme nte ekemde ye ibet ke akpatre ke 1970, n̄kpọ nte mme asuanetop Obio Ubọn̄ 10,000 ẹkedu ke Spain. Ekpere ndidi kpukpru mmọ ẹkedụn̄ ke ikpọ obio, edi ama oyom mme obio-in̄wan̄ Spain n̄ko ẹkop ẹtop Obio Ubọn̄. Mmanie ẹdisịm n̄kpọ-ata oro?
Ke iduọkisua 1970 ẹma ẹtọn̄ọ ubịnikọt ndida eti mbụk nsịm kpukpru ebiet ke isuo oro. Ke ekperede ndidi kpukpru ọfiọn̄ ọtọn̄ọde ke 1973 osịm 1979, mme akpan ntọt emi ẹwụtde mme ebiet ẹmi udọn̄ odude ke nsio nsio ikpehe ke idụt oro ẹma ẹsidu ke Utom Obio Ubọn̄ Nnyịn, kpa n̄wed utịm utom eke Mme Ntiense Jehovah oro ẹsiode ke ọfion̄ ke ọfiọn̄. Ediwak ubon oro ẹkenyịmede ẹnyụn̄ ẹnamde n̄kpọ usọp usọp ẹma ẹyere ikot oro ẹnyụn̄ ẹnọ idem unyịme unyịme ndinam utom ke ebiet oro udọn̄ okponde akan.
N̄wọrọnda uwụtn̄kpọ edi eke Rosendo ye n̄wan esie, Luci. Ẹkenọ mmọ nte mme akpan asiakusụn̄ (mme okwọrọikọ Obio Ubọn̄ uyọhọ-ini) ẹka obio ukọiyak oro okodude ke ufọt edem edere ye edem usoputịn Spain ndien mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹbiere ndidu ke ebiet oro ke ini mmọ ẹkenyenede nditọ. Rosendo etịn̄ ete, “Ana nnyịme nte ke nnyịn ima isobo mme n̄kpọsọn̄ ini. Ekedi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndikụt utom idịbi udia, edi nnyịn ikeberi edem ke un̄wam Jehovah ndien akananam nnyịn ikasan̄ake biọn̄ m̀mê ndikanana ebietidụn̄. Ke akpanikọ utịp oro ikenyenede ama odot ye oro.” Ke mme isua oro ẹkebede, mmọ ẹma ẹkeme ndin̄wam ke nditọn̄ọ esop inan̄ ke ikpehe emi ke Spain.
‘Ẹyom Owo eke Odotde’
Jesus ọkọdọhọ mme mbet esie ete “ẹyom” mbon oro ẹdotde ke obio m̀mê obio-in̄wan̄ kiet kiet. (Matthew 10:11) Ke mme obio-in̄wan̄ Spain, ediyom oro oyom ntịn̄enyịn ye ukeme ndifiọk se ẹkpenamde, ukem nte Ángel, eyenete oro otode Alcoy (Alicante), ekedide edifiọk. Enye okosụk okụre ndiwaha mme ufọk oro ẹkedude ke obio-in̄wan̄ Masías ke ini enye okokopde uyo ekikọ unen oro ọkpọkde. Enye ama ekere ete, “Edieke ekikọ unen odude, anaedi enyene ebiet oro ufọk odude—ufọk oro nnyịn mîkekwe.” Ke ama okoyom akanade, Ángel ama okụt afan̄usụn̄ oro ẹsan̄ade ẹbe ekpri obot ndien ke akpatre ama okụt ufọk oro okodude nsannsan.
Mbon oro ẹkedụn̄de ke ufọkin̄wan̄ emi ẹkedi José ye Dolores, ata nditọeka ẹmi ẹkedude ke iduọkisua 60 mmọ. Mmọ ẹma ẹtịm ẹnọ n̄kpan̄utọn̄ ẹnyụn̄ ẹnyịme ukpepn̄kpọ Bible usọp usọp. Nte ededi, ikedịghe mmemmem n̄kpọ ndikpep n̄kpọ ye mbon nsụhọdeidem ẹmi, sia mmọ mîkekemeke ndikot n̄wed m̀mê ndiwewet, ndien akana ẹkabade kpukpru n̄kpọ ke usem Spain ẹsịn ke usem Valencia, kpa n̄kukụre usem oro mmọ ẹkefiọkde. N̄ko-n̄ko, mmọ ẹma ẹsobo ndusụk udomo ubiọn̄ọ ẹto mme mbọhọidụn̄ mmọ. Kpa ye mme ubiọn̄ọ ẹmi, José ye Dolores ẹma ẹnam n̄kọri ke akpanikọ, idem okposụkedi edidụk mme mbonoesop okoyomde ẹsan̄a anyanisan̄ ẹbe ikpọ obot. Nte ini akade, mmọ ẹma ẹdot ndina baptism, ndien mmọ mbiba ẹma ẹkaiso ndinam n̄kpọ Jehovah ke edinam akpanikọ.
Rosendo ye Luci, ẹmi ẹkesiakde ke akpa, ẹti nte owo akpauben̄ kiet ke ufọk oro okodude nsannsan ekpere Moaña, ke ufọt edem edere ye edem usoputịn Spain, ọkọbọde akpanikọ. Enyịn̄ n̄wan oro ekedi María. Ke ini n̄wan oro ke akpa ekenyenede nneme ye Mme Ntiense, enye ikekemeke ndikot n̄wed m̀mê ndiwewet ndien ama onyụn̄ odu ke bed udọn̄ọ ke ediwak isua ke ntak emi udọn̄ọ akpauben̄ okomụmde enye toto ke uyen. Ufọk esie ama oyom usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita iba (akan itiat kiet) ọkpọn̄ n̄kpere-n̄kan ọkpọusụn̄. Edi, enye ama enyene udọn̄ ndikpep Bible, ndien ikebịghike ubiere esie ndinam n̄kpọ Jehovah ama akabade ana in̄wan̄în̄wan̄. María ama ekpep nte ẹkotde ẹnyụn̄ ẹwetde n̄kpọ onyụn̄ ọtọn̄ọ ndidụk mme mbonoesop, ke ntak ifịk ifịk ukeme oro esop ekesịnde. Nditọete ẹma ẹsimen enye ẹto ufọk esie ẹsan̄a ke mita 200 (yard ikie iba) ẹka mbenusụn̄ ke ebiet emi mmọ ẹdisụhọrede enye sụn̄sụn̄ ẹsịn ke moto. Kpa ye ubiọn̄ọ oro okotode ubon esie ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, enye ama anam n̄kọri okosịm idaha ndina baptism. Ke ntak mbuọtidem oro enye ekenyenede oto n̄kọri eke spirit esie, enye idahaemi emekpep ndiwat san̄asan̄a moto oro ẹbọpde ekekem ye idaha esie omonyụn̄ okụre ukpep n̄kpọ edinyene akpan ifiọkn̄wed. Rosendo anam an̄wan̄a ete: “Ndikeme ndin̄wam mme owo nte María anam se ededi oro atakde odot ye ukeme.”
Mme Andikot Bible Ẹnam N̄kpọ Usọp Usọp
Ke iduọkisua 1970 Bible ke akpa ini ama odu ọnọ kpukpru owo ke Spain. Ediwak mbon Spain ẹma ẹdep enye, ndien ndusụk owo ẹma ẹtọn̄ọ ndikot N̄wed Abasi. Pilar, emi okotode Medina del Campo (Valladolid), ama ọtọtọn̄ọ ndikot Bible ke ini Mme Ntiense Jehovah ẹkedisịmde obio esie ke akpa ini ke 1973. Sia ekedide owo Catholic, eketie n̄wan emi mba mba ke idem ndibọ Mme Ntiense n̄wed, edi enye ama oyom ndidiọn̄ọ Bible. Mmọdo, enye ama onyịme ndisinyene nneme eke urua ke urua man ẹbọrọ mme mbụme Bible esie.
Ke adade n̄wed oro Watch Tower Bible Society emịn̄de anam n̄kpọ ke eti usụn̄, asiakusụn̄ eyenete an̄wan oro ekesikade ebịne Pilar ama ekeme ndibọrọ ediwak mbụme esie. Ke okopde inem ke se enye ekekpepde, ke ediwak urua ẹma ẹkebe Pilar ama onyịme ndikpep Bible akamade n̄wed Akpanikö oro Adade osim Nsinsi Uwem. Mbemiso okokụrede ukpepn̄kpọ esie ke n̄wed Akpanikö, enye ama okot ofụri Bible okụre onyụn̄ onịm ke akpanikọ ete ke imọ imokụt akpanikọ. Enye ama akabade edi akpa Ntiense ke Medina del Campo, emi idahaemi enyenede ediye Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye esop oro enyenede mme asuanetop 63.
Mme Ntiense ke Spain ẹsụk ẹkokụt mme owo oro “ẹnyenede udọn̄ ke n̄kpọ eke spirit” emi ẹsinyụn̄ ẹkotde Bible kpukpru ini ke ukeme mmọ ndidiọn̄ọ uduak Abasi. (Matthew 5:3, NW) Pepi, akani owo Catholic emi ini kiet ekesikpepde ukpepn̄kpọ uduọk mmọn̄ ke ufọkabasi ke Zumaia (edere edere Spain), ọkọkwọrọ ikọ ke n̄kpet n̄kpet obio-in̄wan̄ kiet ke ini enye okosobode ye oku ufọkabasi oro.
Oku oro ama ọdọhọ enye ete, “Pepi, afo abiat idemfo ini. Ke obio-in̄wan̄ Itziar emi, owo iba ikpọn̄ ẹdu—n̄wan ye ebe—ẹmi ẹmade n̄kpọ eke spirit. Mmọ eken ẹka ufọkabasi n̄kukụre nte ido.”
Pepi ama ọbọrọ ete, “Ọfọn, edieke edide owo iba ẹdu oro ẹmade n̄kpọ eke spirit, mmọ ẹyekabade ẹdi Mme Ntiense Jehovah.”
Pepi ama akaiso ke utom ukwọrọikọ eke ufọk ke ufọk esie ye Mme Ntiense eken tutu ẹnam utom ke obio oro ẹkụre. Ndien nte owo ekemede ndidori enyịn, ke ufọk kiet oro okodude nsannsan, nditọete ẹma ẹkụt kpa n̄wan ye ebe oro oku oro eketịn̄de aban̄a. Mmọ ke ẹkekot Bible edi ikan̄wan̄ake mmọ. Mmọ ye ọkpọsọn̄ udọn̄ ẹma ẹnyịme ukpepn̄kpọ Bible, ẹnamde usọp usọp n̄kọri, ẹnyụn̄ ẹna baptism ke April 1991.
Ndusụk mbon nti esịt ẹkpep akpanikọ n̄kukụre ebe ke mmọ ke idemmọ ndikot mme n̄wed oro ẹkọn̄ọde ke Bible ẹmi Watch Tower Society emịn̄de. Ke uwụtn̄kpọ, Mme Ntiense ẹtode Almadén (Ciudad Real) ke ẹkekwọrọ ikọ ke ekpri obio Ciruelas (Badajoz) ke ini mmọ ẹkesobode ye n̄wan kiet oro okotịmde ọnọ n̄kpan̄utọn̄ ke etop mmọ. Ke ntak in̄wan̄în̄wan̄ udọn̄ oro enye ekenyenede, mmọ ẹma ẹtoro ukpepn̄kpọ Bible ẹnọ enye. Nte ededi, enye ama afan̄a, ọdọhọde ete ke ọfọnido akanieren kiet ke ọkọnọ imọ ukpepn̄kpọ Bible. Ediwak owo efen ke n̄kann̄kụk oro n̄ko ẹma ẹtịn̄ ukem ikọ oro. Ama ọdọn̄ mmọ ndifiọk, nditọete ẹma ẹbụp ẹban̄a ọfọnido akanieren emi. Mmọ ẹma ẹbọ adres esie ẹnyụn̄ ẹka ẹkesobo ye enye.
Ke n̄kpaidem mmọ ẹma ẹdidiọn̄ọ ete ke eren emi ẹkekotde Felipe mi, ama ọbọ n̄wed Afo Emekeme Ndidu Uwem ke Nsinsi ke Paradise ke Isọn̄ ke ini okodude ke Madrid. Ke ama okokot enye okụre, enye ama ọfiọk ete ke edi mbiomo imọ ndibuana eti mbụk ye mme mbọhọidụn̄ esie. Ntem, enye ama esida n̄wed emi ndinọ mmọ ukpepn̄kpọ Bible. Nditọete ẹma ẹnam ndutịm ndikpep n̄kpọ ye enye. N̄wan oro enye ekesikpepde Bible n̄ko ama onyịme ukpepn̄kpọ. Okposụkedi edide isua 80 ke emana mînyụn̄ inyeneke eti nsọn̄idem, Felipe ke anam n̄kọri oro ọfọnde ke akpanikọ.
Ẹkan Usua
Mme efakutom obio-in̄wan̄ ẹkama ndusụk akpan mfịna. Mme ido edinam ido ukpono ye nsunsu ekikere ẹsiwak ndinyene ọkpọsọn̄ odudu ke mme utọ ebiet emi, ndien ediwak owo oro ẹdụn̄de ke mme obio-in̄wan̄ ẹsinyene ọkpọsọn̄ eyịghe ẹban̄a “obufa ido ukpono.” Ndusụk mbio obio ẹsinen̄ede ẹkere ẹban̄a se mme mbọhọidụn̄ mmọ m̀mê mme iman ẹdikerede edieke mmọ ẹkpụhọrede ido ukpono mmọ. Edi odudu emi Ikọ Abasi enyenede ekeme ndikan mme utọ mfịna oro onyụn̄ okpụhọde uwem mme owo. Emi edi se ikotịbede ke Cangas de Morrazo, kpa obio-in̄wan̄ ukọiyak ke ufọt edem edere ye edem usoputịn Spain.
Roberto eyen obio-in̄wan̄ emi, ama anam utom nte awatinyan̄ tọn̄ọde ke ini edide isua 14 ke emana sia enye okoyomde ndida ke idem. Uwem esie nte anam mbubehe ke mmọn̄ ama anam enye odụk nsan̄a ye n̄kparawa mme awatinyan̄ eken oro ẹkesin̄wọn̄de mmịn etieti ẹnyụn̄ ẹdade n̄kpọsọn̄ ibọk man ẹfre ẹban̄a mme ini oro mmọ ẹkesidude ikpọn̄ ke akpa. Ikebịghike, Roberto n̄ko ama akabade edi owo emi ọkọn̄wọn̄de mmịn etieti ye enyene mbumehe uda n̄kpọsọn̄ ibọk.
Nte ini akakade Roberto ama afiak ọnyọn̄ ufọk edi ikekemeke ikonyụn̄ inyịmeke ndiduọn̄ọ ndọi edu esie. Man enyene okụk ndikaiso ke mbumehe uda n̄kpọsọn̄ ibọk esie, enye ama akabade edi inọ onyụn̄ odu ke ufọk n̄kpọkọbi ke nsio nsio idaha itiokiet. Ke ini enye ekedide isua 18, enye ama ọn̄wọn̄ se ikperede ndidi akama-n̄kpa mbuaha mmịn ye ibọk usụhọde ubiak. Mme dọkta ẹma ẹnyan̄a uwem esie, edi enye ikekemeke ndida ubọk ye ukot esie nnam n̄kpọ aba. Enye ọkọkpọn̄ ufọkibọk ye ubọk ye ukot esie oro ẹkpade. Idem enye ndisịne ke n̄kpọitie mbon n̄kpọnnam ikanamke enye etre edu uda n̄kpọsọn̄ ibọk oro. Ido ukpono ama efek enye, ndien eketie nte n̄kpọsọn̄ ibọk edi n̄kukụre n̄kpọ oro ekpekemede ndinam uwem esie enyene se ọwọrọde—tutu isua ita ke ukperedem ke ini Mme Ntiense Jehovah ẹkesobode ye enye.
Ndikpep mban̄a mme prọfesi Bible oro ẹma ẹkesu ama an̄wam Roberto ndikan eyịghe eyịghe ekikere esie. Ufiop ufiop ekọm oro ẹkenọde enye ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ama anam enye onịm ke akpanikọ nte ke ata ido ukpono esinam uwem mme owo enyene se ọwọrọde. Ke ufan̄ ọfiọn̄ usụkkiet, Roberto ama akan mbumehe uda n̄kpọsọn̄ ibọk esie onyụn̄ ana baptism. Kpa ye akwa unana ukeme eke ikpọkidem esie, enye ke anam utom nte asiakusụn̄ ke isua itiaita idahaemi. Enye n̄ko edi ebiowo esop toto ke isua iba ẹmi ẹkebede. Francisco, kiet ke otu n̄kani nsan̄a esie, ama okop inemesịt etieti ke mme ukpụhọde oro okodude ke uwem Roberto tutu enye n̄ko akabade edi Ntiense ndien enye idahaemi edi asan̄autom unamutom. N̄wọrọnda ukpụhọde emi ke se itiede nte mbumehe oro owo mîkpekekemeke ndikpụhọde aman̄wam mme owo ke obio oro ndifiọk uduot utom nnyịn ọfọn akan. N̄wan kiet ama akam ada ekpri eyeneren esie emi ekenyenede mbumehe uda n̄kpọsọn̄ ibọk edi Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ndise m̀mê Mme Ntiense ẹyekeme ndikọk enye.
Ndidụn̄ọde Bible Nyom Akpanikọ
Ke ofụri ofụri, mme andidụn̄ obio-in̄wan̄ ẹsiwụt utọ esịtekọm oro ẹnọ akpanikọ tutu emi ẹsiwak ndinam mme ọfiọkn̄kpọ owo ererimbot emi ẹdia bụt. (1 Corinth 1:26, 27) Adelina, okop o-bụt n̄wan oro odude ke ufọt ufọt isua emana esie, edi kiet ke otu mmọemi ẹwụtde esịtekọm mi. Enye ama esinen̄ede esịn idem ke ukpepn̄kpọ Catholic esie. Kpukpru usenubọk enye ikesitrede nditọn̄ọ edọn̄ mbọn̄ akam, etịn̄de Akam Ọbọn̄ ye Edisana Mary ediwak ini. Enye ama esibọn̄ akam esie ọnọ nsio nsio “ndisana owo” kpukpru usen ke urua—man okụt ete ke nsụhọde n̄kaha eyekop ndusụk akam imọ.
Ke ini Adelina ama ọkọtọn̄ọ ndikpep Bible, enye ama ọwọn̄ọde ukem ifịk emi kaban̄a ido ukpono esịn ke obufa mbuọtidem esie. Idem bụt esie ikakpanke enye, okposụkedi ke akpa ini emi enye ye ebe esie ẹkekade Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ama ada mmọ minit duop ndikeme ndibe ndụk. Nte ededi, ke ẹma ẹkedụk esịtufọk, enye ama otịm ọnọ n̄kpan̄utọn̄. Ke ini kiet, enye ama ekpep aban̄a Tọsịn Isua Ukara Christ. Ukpepn̄kpọ emi ama enem enye, ndien ke akafiakde ọnyọn̄ ufọk, enye ama oyom ndikot n̄kpọ efen efen mban̄a emi ke Bible esie. Edi enye m̀mê ebe esie ikọfiọkke ebiet emi ekemede ndikụt ntọt emi, okposụkedi mmọ ẹkekerede ke ẹketịn̄ ẹban̄a enye ke itien̄wed ke n̄wed Ediyarade. Mmọdo Adelina ama ọtọn̄ọ ndikot Ediyarade ke okoneyo oro onyụn̄ akaiso ndikot tutu enye ke akpatre ama edisịm ibuot 20 ke eyo ama ọkọtọn̄ọ ndisiere.
Ke ini efen, Adelina ama ekpep nte ke edi se idotde ebe ndida n̄wan esie usụn̄ ke akam. Okposụkedi ebe esie okodude ke mben̄eidem ndibọn̄ akam, enye ikọfiọkke se ekpetịn̄de. Kpa ke okoneyo oro, Adelina ama ebiere ndise mme item oro ẹdude ke Bible. Ke n̄kanika iba usenubọk, enye ama edemede ebe esie man etịn̄ ọnọ enye nte ke imọ imokụt Matthew ibuot 6, emi etịn̄de n̄kpọ aban̄a akam ke nde ke nde. Ke ama okokot item Jesus emi okụre, ebe esie ke akpatre ama ọbọn̄ akam ke ibuot mmọ mbiba. Idahaemi Adelina ye ebe esie ẹdi Mme Ntiense Jehovah.
Eti Idọk
Ke mme enyene-ifịk asan̄autom Jehovah ẹma ẹkenọ ikọ ntiense ke obio-in̄wan̄ ke n̄kpọ nte isua 25 ẹmi ẹkebede, kpukpru ikpehe ke Spain ẹkop eti mbụk. Ukem nte ekedide ke Asia Minor ke akpa isua ikie, ‘ẹmeda ikọ Jehovah ẹdụk ofụri idụt oro.’ (Utom 13:49) Nte utịp, ediwak tọsịn mme andidụn̄ obio-in̄wan̄ ẹma ẹnam n̄kpọ ke eti usụn̄ ẹban̄a emi.
Ke Spain ye ebiet en̄wen, ndikwọrọ ikọ mfọn mfọn ke mme obio-in̄wan̄ oyom ime ye n̄waidem. Edi sia uduak Jehovah edide nte ‘kpukpru orụk owo ẹnyene edinyan̄a,’ Mme Ntiense Jehovah ẹkop inemesịt ndiyom mbon oro ẹwụtde esịtekọm. (1 Timothy 2:4) Ndien nte mme ifiọkutom ẹmi ẹnemede mi ẹwụtde, Jehovah enen̄ede ọdiọn̄ mme ukeme oro ẹsịnde ke ndikwọrọ ikọ to ke obio-in̄wan̄ sịm obio-in̄wan̄ ke Spain.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Josephus ama owụt ete ke ofụri “ikpọ obio ye mme obio-in̄wan̄” ke Galilee ẹkedi 240, enye onyụn̄ etịn̄ aban̄a ikpehe oro nte enyenede “ata ediwak obio-in̄wan̄.”
[Ndise obio ke page 23]
(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)
FRANCE
PORTUGAL
SPAIN
MME ISUO BALEARIC
MME ISUO CANARY
Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 24]
Vilac, Lérida
Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 24]
Puebla de Sanabria, Zamora
Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 25]
Casarabonela, Málaga
Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 25]
Sinués, Huesca
Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 26]
Lekeitio, Vizcaya