Jehovah—Andima Edinen Ido Ye Unenikpe
EKPRI eyenan̄wan kiet ke Sarajevo ama obụp idemesie ntak emi anade nditọwọn̄ ke obio esie ẹsobo ekese ndutụhọ ntre. Enye ọdọhọ ete: “Nnyịn inamke n̄kpọ ndomokiet. Nnyịn iduehe.” Mme eka nditọ ẹmi ẹkopde mfịghe ke Argentina ẹma ẹwọrọ ẹsan̄a ke an̄wa obio ke Buenos Aires ke n̄kpọ nte isua 15, ke ndiwụt iyatesịt mban̄a nditọiren mmọ oro ẹsopde. Owo Africa kiet ẹkotde Emmanuel, ẹmi ẹkewotde eka ye nditọeka iban esie ita ke ibak ibak usụn̄ ke ini afai eke ekpụk okobụberede, ama ọsọn̄ọ eyịre ete: “Ana owo kiet kiet ọbọ utịp esie oro odotde . . . Nnyịn iyom unenikpe.”
Unenikpe edi kiet ke otu akpan edu Jehovah Abasi. Bible ọdọhọ ete: “Kpukpru usụn̄ esie [ẹnen].” Ke akpanikọ, Jehovah “amama eti ido ye edinen ikpe.” (Deuteronomy 32:4; Psalm 33:5) Man itịm ifiọk Abasi, ana nnyịn ifiọk ekikere esie kaban̄a unenikpe inyụn̄ ikpep ndikpebe enye.—Hosea 2:19, 20; Ephesus 5:1.
Eyedi se mme owo ẹkerede ẹban̄a unenikpe akara nte nnyịn ikerede iban̄a edu emi. Ke ndusụk ikpehe ererimbot, ẹsiwak ndiwụt unenikpe nte n̄wan emi ẹfụkde enyịn emi akamade ofụt ye n̄kpọ udomon̄kpọ iba ke ubọk. Ikpanaha asari odu ke unenikpe eke owo, oro edi, isehe inyene m̀mê odudu. Enye ekpenyene nditịm ndomo ubiomikpe m̀mê utebeikpe owo emi ẹdoride ikọ mi ke udomon̄kpọ. Ye ofụt esie, unenikpe ekpenyene ndikpeme mbon oro mîduehe onyụn̄ ọnọ mme anamidiọk ufen.
N̄wed oro Right and Reason—Ethics in Theory and Practice ọdọhọ ete ke “unenikpe enyene ebuana ye ibet, mbiomo, unen, ye mme utom, onyụn̄ ọnọ utịp ke unen m̀mê nte owo odotde.” Edi unenikpe Jehovah aka anyan akan oro. Nnyịn imekeme ndikụt emi ebe ke ndidụn̄ọde mme edinam ye mme edu Jesus Christ, emi enen̄erede ebiet Ete esie eke heaven.—Mme Hebrew 1:3.
Matthew andiwet Gospel ama ada mme ikọ Isaiah 42:3 etịn̄ aban̄a Jesus, ke ndidọhọ: “Enye idibụn̄ke nyanyan̄a eke anuahade, idinyụn̄ inịmeke ọfọn̄ utuenikan̄ eke osiode nsụn̄ikan̄, tutu enye edinam ubiereikpe ọwọrọ ada onyụn̄ akan.” Jesus ama atan̄a etop ndọn̄esịt ọnọ mme owo oro ẹketiede nte nyanyan̄a eke anuahade oro ẹkenụhọde ẹkekam ẹnyụn̄ ẹdịghide. Mmọ ẹkebiet ọfọn̄ utuenikan̄ eke ẹsiode nsụn̄ikan̄, nte n̄kpọ eke akpatre ibifịk uwem mmọ ama ekekpere ndinịme. Utu ke ndikobụn̄ nyanyan̄a eke ẹnuahade nnyụn̄ nnịme ọfọn̄ utuenikan̄ eke ẹsiode nsụn̄ikan̄ ke ndamban̄a usụn̄, Jesus ama atua mbon oro ẹkedude ke nnanenyịn mbọm, ekpep onyụn̄ ọkọk mmọ udọn̄ọ, onyụn̄ anam unenikpe Jehovah Abasi an̄wan̄a mmọ. (Matthew 12:10-21) Nte prọfesi Isaiah ekebemde iso etịn̄, utọ unenikpe oro ọnọ idotenyịn.
Mbọm ye Unenikpe Jehovah
Mbọm edi akpan ubak unenikpe Abasi. Emi ama otịm owụt idem ke ini Jesus okodude ke isọn̄. Enye ke mfọnmma usụn̄ ama owụt mme idaha unenikpe ye edinen ido Abasi. Nte ededi, mme scribe ye mme Pharisee ẹdide mme Jew ẹkeyom ndinyene edinen ido ebe ke nditiene mme ekikak ekikak ikọ ibet—ekese ẹdide eke idemmọ. Unenikpe mmọ oro ibet etemede ama esiwak ndisio mbọm mfep. Ediwak mfịna ẹmi ẹkedude ke ufọt Jesus ye mme Pharisee ẹkedu ẹkanade n̄kpọ emi: Nso idi ata unenikpe ye edinen ido?—Matthew 9:10-13; Mark 3:1-5; Luke 7:36-47.
Jesus ama anam an̄wan̄a nte ẹkemede ndinam n̄kpọ ye mmọ en̄wen ke edu unenikpe ye edinen ido. Eren kiet oro ọfiọkde Ibet ama obụp Jesus inikiet se ẹkeyomde owo anam man enyene nsinsi uwem. Ke ndibọrọ Jesus ama obụp enye mbụme onyụn̄ otoro enye ke ini ọkọbọrọde ete ke n̄kponn̄kan ibet iba ẹdi owo ndima Abasi ke ofụri esịt, ukpọn̄, ekikere, ye odudu nnyụn̄ mma mbọhọidụn̄ nte owo amade idemesie. Ekem owo oro ama obụp ete: “Anie edi mbọhọidụn̄ mi nan̄a?” Jesus ama ọbọrọ ebe ke ndinọ uwụtn̄kpọ owo Samaria emi enyenede edu mbọhọidụn̄.—Luke 10:25-37.
Ẹma ẹwụt edinen ido ye mbọm mbọm unenikpe Jehovah ke uwụtn̄kpọ owo Samaria oro Jesus ọkọnọde. Ebe ke ndikan̄wam owo emi akadade unan emi enye mîkọfiọkke ye unana ibụk, owo Samaria oro ama anam n̄kpọ emi edide eti, enende, onyụn̄ owụtde mbọm. Jesus ke idemesie ama owụt ukem edu oro ke ini okodude ke isọn̄. Enye ama ọfọn onyụn̄ enen. Akande oro, enye ama ọnọ uwem esie kaban̄a mbon unana, ọnọ kaban̄a anamidiọk ye anana mfọnmma ubonowo oro odude ke ndutụhọ, udọn̄ọ, ye n̄kpa. Apostle Paul ama abuan edinen ido ye enọ ufak. Enye ekewet ete: “Nte otode ke ndudue kiet ke ẹbiom kpukpru owo ikpe; kpa ntre n̄ko oto ke utom edinen ido kiet [m̀mê, “edinen utom kiet,” ikọ idakisọn̄ NW] ke ẹnọ mfọn osịm kpukpru owo, ẹtebe mmọ ikpe ke uwem.” (Rome 5:18) “Edinen utom kiet” emi ekedi usụn̄ emi Abasi adade anyan̄a ubonowo osio ke mme akama-nsobo utịp idiọkn̄kpọ Adam, emi mîkedịghe mmọ ẹkedi ntak nnennen nnennen.
Unenikpe Abasi okoyom ndinyan̄a mme owo ẹdide mme anamidiọk nnyụn̄ mmụm ndinen edumbet n̄kama ke ukem ini oro. Ndikpokofụmi idiọkn̄kpọ ikpokowụtke unenikpe ye ima, koro emi ekpekesịn udọn̄ ọnọ ukwan̄ido. Ke n̄kan̄ eken, edieke unenikpe Abasi ekpeketrede ke edinọ utịp m̀mê ufen, idotenyịn ikpodụhe inọ idaha ubonowo. Nte Bible ọdọhọde, “n̄kpọ eyen-utom idiọkn̄kpọ edi n̄kpa” ndien “baba owo kiet eke enende idụhe, baba owo kiet.” (Rome 3:10; 6:23) Ke edide akwa ọkpọkpọ ntakurua ọnọ enye ye edima Eyen esie, Jehovah ama ọnọ usio-isop mme idiọkn̄kpọ.—1 John 2:1, 2.
Ufak oro owụt ete ke unenikpe Abasi adiana kiet ye ima edumbet (Greek, a·gaʹpe). Ke akpanikọ, unenikpe Abasi edi ubọkutom ndinen edumbet esie—edi uwụtn̄kpọ ke se idide idaha esie kaban̄a ido uwem. Ke ntre, ke ini Abasi owụtde, a·gaʹpe edi ima oro unenikpe Abasi ọkọn̄ọde. (Matthew 5:43-48) Ntre edieke nnyịn itịmde ifiọk unenikpe Jehovah, nnyịn iyenyene ọyọhọ mbuọtidem ke mme ubiere esie. Nte “Ebiereikpe ofụri ererimbot,” enye anam se inende kpukpru ini.—Genesis 18:25; Psalm 119:75.
Kpebe Unenikpe Jehovah
Bible ọnọ nnyịn item ete ‘idi mme andikpebe Abasi.’ (Ephesus 5:1) Emi ọwọrọ ndikpebe unenikpe esie ọkọrọ ye ima esie. Sia nnyịn idide mme anana mfọnmma, nte ededi, mme usụn̄ nnyịn ikon̄ke nte eke Jehovah Abasi. (Isaiah 55:8, 9; Ezekiel 18:25) Ntre didie ke nnyịn ikeme ndiwụt nte ke idi mme andima edinen ido ye unenikpe? Ndimen “obufa owo nsịne, emi ẹbotde ẹbiet Abasi ke edinen ido ye edisana ido akpanikọ.” (Ephesus 4:24) Ndien nnyịn iyema se Abasi amade inyụn̄ isua se enye asuade. ‘Edinen ido akpanikọ’ efefep afai, oburobụt ido, mbubiam ido, ye nsọn̄ibuot, koro mmọemi ẹsabade n̄kpọ emi edide edisana. (Psalm 11:5; Ephesus 5:3-5; 2 Timothy 2:16, 17) Unenikpe Abasi onụk nnyịn n̄ko ndiwụt ata udọn̄ ke idem mmọ efen.—Psalm 37:21; Rome 15:1-3.
Akande oro, edieke nnyịn iwụtde esịtekọm iban̄a nte unenikpe Abasi owụtde mbọm, nnyịn idinyeneke ntụhọ edibiere ikpe nnọ nditọete iren ye iban eke spirit nnyịn. Didie ke nnyịn ikpọdiọn̄ọ mmọ ukem nte Jehovah? Nte nnyịn ikpadaha ukwan̄ usụn̄ ukere n̄kpọ nnyịn ibiere ikpe inọ mmọ? Ntem, Jesus ama odụri owo utọn̄ ete: “Ẹkûsion̄o owo ndo, mbak ẹdision̄o mbufo ndo. Koro nte mbufo ẹsion̄ode owo ndo, kpa ntre ke ẹdision̄o mbufo ndo. Ndien udomo eke mbufo ẹdade ẹdomo, ke ẹdida ẹdomo ẹnọ mbufo. Nsinam afo esede ekpri mbio eke odude ke enyịn eyen-ete fo, edi mûkereke obukpọk oro odude fi ke enyịn? M̀mê edinam didie ọdọhọ eyen-ete fo, ete, Yak nsio fi mbio ke enyịn; ndien sese, obukpọk odu fi ke enyịn. Afo mbubịk! bem iso sio obukpọk oro ke enyịn fo fep, ndien eyetịm okụt usụn̄ nte adade osio mbio ke enyịn eyen-ete fo efep.” (Matthew 7:1-5) Edinyene nnennen ekikere mban̄a unana mfọnmma nnyịn eyekpan nnyịn ndinam mme ubiere oro Jehovah edidade ke ukwan̄ido.
Mbiowo esop oro ẹmekde ẹnyene mbiomo ndibiere mme ikpe ikpọ idiọkn̄kpọ. (1 Corinth 5:12, 13) Ke ini ẹnamde ntre, mmọ ẹti nte ke unenikpe Abasi esidomo ndiwụt mbọm ke ebiet ekemede. Edieke isọn̄ mîdụhe kaban̄a oro—nte edide ye mme anamidiọk oro mîkabakede esịt—owo ikemeke ndiwụt mbọm. Edi mbiowo idibịnke utọ anamidiọk oro ifep ke esop ke ntak idiọkesịt. Mmọ ẹdori enyịn nte ke edinam edisio mfep oro ke idemesie eyenam enyịn an̄wan̄a enye. (Men Ezekiel 18:23 domo.) Ke idak itieibuot Christ, mbiowo ẹnam n̄kpọ ke ntak unenikpe, ndien emi esịne editie nte “ọtọ udịbe ofụm.” (Isaiah 32:1, 2) Ana mmọ ke ntre ẹwụt unana asari ye eti ibuot.—Deuteronomy 1:16, 17.
Ẹwari N̄kpasịp ke Edinen Ido
Ke adan̄aemi nnyịn itiede ibet edinen obufa ererimbot Abasi, ana nnyịn ‘iyom edinen ido’ man idara mfọn Abasi. (Zephaniah 2:3; 2 Peter 3:13) Ẹwụt ekikere emi ediye ediye ke mme ikọ ẹmi, ẹkụtde ke Hosea 10:12: “Mbufo ẹwari n̄kpasịp ke idem mbufo ke nti ido, ndien mbufo ẹyekpen̄e nte ekemde ke ima Abasi; mbufo ẹdiọn̄ adan̄dan̄ ke idem mbufo: ndien ekem ke ini eke ẹkpeyomde Jehovah, tutu enye edikpep mbufo eti ido.”
Ke uwem nnyịn eke usen ke usen, nnyịn imenyene ediwak ifet ‘ndiwari n̄kpasịp ke edinen ido,’ kpa nte Jesus okowụtde ke n̄ke esie aban̄ade owo Samaria emi enyenede edu mbọhọidụn̄. Jehovah eyekụt ete ke nnyịn ‘imekpen̄e nte ekemde ye ima Abasi.’ Edieke nnyịn ikade iso ndisan̄a ke ‘usụn̄ unenikpe,’ nnyịn iyeka iso ndibọ item ke edinen ido ke idak ukara Obio Ubọn̄. (Isaiah 40:14) Nte ini ebede, nnyịn nte eyịghe mîdụhe iyekam itịm ifiọk nte ke Jehovah edi andima edinen ido ye unenikpe.—Psalm 33:4, 5.
[Ndise ke page 23]
Owo Samaria emi enyenede edu mbọhọidụn̄ ama owụt unenikpe Jehovah
[Ndise ke page 23]
Jesus ama atua mbon nnanenyịn mbọm, ẹmi ẹketiede nte nyanyan̄a eke ẹnuahade