Enye Okoto Ubon Caiaphas

Ndusụk ini, mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹsikụt n̄kpọ emi owụtde ke owo emi Bible asiakde ama odu. N̄kpọ oro ẹkụtde mi ekeme ndisiak owo emi ẹsiakde ke Bible m̀mê asiak owo emi akabuanade n̄kpọ m̀mê emi akanamde n̄kpọ ye enye. Ke uwụtn̄kpọ, ke 2011, ntaifiọk ke Israel ẹma ẹwet n̄kpọ ẹban̄a n̄kpọ emi ẹkekụtde, emi asiakde owo emi akabuanade n̄kpọ ye owo emi ẹsiakde ke Bible. Ẹkekụt ekebe emi ẹdọn̄de ọkpọ akpan̄kpa ke obụkidem esie ama akadiahade. Ekebe emi edi isua 2,000.

Ẹwet ikọ emi ke ekebe emi ẹkekụtde mi: “Miriam eyen Yeshua eyen Caiaphas, oku Maʹaziah emi otode Beth ʹImri.” Akwa oku mme Jew emi eketienede ekpe ikpe Jesus onyụn̄ ebiere n̄kpa ọnọ enye ekedi Caiaphas. (John 11:48-50) Flavius Josephus emi ekedide ewetmbụk eset okot enye “Joseph, emi ẹkekotde Caiaphas.” Anaedi kiet ke otu iman esie ke ẹkeda ekebe emi ẹbụk. Sia se ẹkewetde ke ekebe emi ẹkebemde iso ẹkụt, emi ẹnịmde ke Caiaphas ke ẹkeda ẹbụk, okokotde enye Yehosef bar Caiapha, m̀mê Joseph eyen Caiaphas,a Miriam ama abuana n̄kpọ ye Caiaphas.

Israel Antiquities Authority (Itieutom Oro Esede Aban̄a Mme N̄kpọeset ke Israel [IAA]) ẹdọhọ ke ẹkebọ ekebe emi ẹkedọn̄de ọkpọ Miriam mi ke ubọk mme inọ emi ẹkeyịpde n̄kpọ ke udi eset. Ndụn̄ọde oro ẹnamde ke ekebe eset oro ye se ẹkewetde ke enye owụt ke enye ama enen̄ede odu.

Ekebe emi anam nnyịn ifiọk obufa n̄kpọ n̄ko. Enye etịn̄ aban̄a “Maʹaziah,” emi ekedide akpatre ke otu otu 24 emi ẹkebaharede mme oku ẹdọn̄ man ẹsinam utom ke temple Jerusalem ke adiana ke adiana. (1 Chron. 24:18) IAA ẹdọhọ ke se ẹwetde ke ekebe oro anam ẹdiọn̄ọ ke “ubon mme Caiaphas ẹkesịne ke otu mme Maʹaziah.”

Ẹsiak n̄ko Beth ʹImri ke n̄kpọ oro ẹwetde ke ekebe oro. Enyene ekikere iba oro ẹnọde ẹban̄a se emi ọwọrọde. IAA ẹdọhọ ẹte: “Akpa, etie nte Beth ʹImri edi enyịn̄ ubon mme oku—oro edi, nditọ ‘Immer (Ezra 2:36-37; Nehemiah 7:39-42) emi mme andito ubon mmọ ẹsịnede ke otu mme Maʹaziah. Ọyọhọ iba, etie nte [Beth ʹImri edi] ebiet emi Miriam m̀mê ofụri ubon esie ẹtode.” Se ededi oro ikọ emi ọwọrọde, ekebe emi ẹkedọn̄de ọkpọ Miriam owụt ke mbon oro Bible asiakde ẹkedi ata owo emi ẹketode ata ubon.