Fep Mbiomo Ido Edinam Oro Mîdotke ye Christian

¹ Ediwak ido edinam ẹda mme mbiomo ye nsọn̄ọn̄kpọ oro inua mîkemeke nditịn̄ ẹfịk mme owo. Jesus eketịn̄ aban̄a mme scribe ye Pharisee ke eyo esie ete: “Mmọ ẹbọp ndodobi mbiomo eke ẹsọn̄de ndibiom, ẹdori owo ke afara.” (Matt. 23:4) Idem okposụkedi ndusụk ido edinam mînen̄ekede ituaha ye N̄wed Abasi, mmọ ẹkeme ndidi mbiomo. Emi edi ntre ye ediwak edinam oro ẹnyenede ebuana ye mme udianndọ. Ndodobi mbiomo ubiatokụk ye ubiat ini oro mînyeneke ufọn ẹkeme ndinam udianndọ okûdi aba edinam inemesịt.

² Nte mme Christian, ana nnyịn isana, ntre nnyịn ifefep kpukpru ido edinam oro ẹtuahade ye mme edumbet Bible. Nte ededi, Satan ada mme etabi etabi usụn̄ efen ndimụm nnyịn ke ẹsiode mme ata edinam ukpono ndem ẹfep. Oyom nnyịn idu ke ukpeme iban̄a kpukpru n̄kari n̄kari usụn̄ unam n̄kpọ esie. Mîdịghe ntre nnyịn imekeme ndibuana ke mme edinam oro mîdotke ye Christian ke ini usọrọ ndọ. Nso idi ndusụk usụn̄ esie? Akpa, ẹyak idụn̄ọde ndusụk n̄kpọ ẹban̄ade mme edinam ndọ ido obio.—2 Cor. 2:11.

³ Mme Ndọ Ido Obio: Mmọ emi ẹnyene nsọn̄ọ, ẹkem ye ibet, ẹnyụn̄ ẹdi se ẹkponode. Ke ntre ẹnyịme mmọ ke esop Christian ke ini ẹnamde enye nte enende. Ẹnam ndọ ido obio oro enyenede nsọn̄ọ didie? Akakan Esopikpe kiet ke Nigeria ọkọdọhọ ke ndondo emi ete: “Odu mme ata ata ye akpan n̄kpọ oro ẹyomde kaban̄a edinam ndọ ido obio oro enyenede nsọn̄ọ. N̄kpatan̄a utọ n̄kpọ oro ẹyomde do ẹkpụhọde ke nsio nsio ebiet, edi odu mme ntatara edumbet oro ke ndusụk ini ẹdide ukem.” Mme ntatara edumbet emi ẹsịne akpanikọ oro nte ke (a) ana edem mbiba ẹdot nte ekemde ye ibet m̀mê ẹkem ndidọ ndọ, ye (b) nte ke ana ẹkpe n̄kpọ ndọ ẹnọ ete ye eka m̀mê andise n̄wanndọ ini iso oro enyịn.

⁴ Esopikpe oro ama anam an̄wan̄a nte ke ndọ ido obio enyene nsọn̄ọ ebe ke ndimen eyenan̄wan oro n̄kayak ke ufọk ebe esie ke usọrọ oro okụrede. Ke ẹsiode emi ẹfep, ke akpanikọ ndọ ndomokiet idụhe. Ke ntre, nte nnyịn ima ikananam an̄wan̄a ke mbemiso, ndọ ido obio abuana edikpe n̄kpọ ndọ ye ediyak n̄wanndọ nnọ. Ẹsiwak ndiyak n̄wanndọ nnọ kpa usen oro ẹbọde n̄kpọ ndọ. Tọn̄ọ ke ini oro ka iso, ẹda owo iba emi nte mme ọdọ ndọ. Nte ededi, man owo ekededi enyene mme ifetutom efen efen ke esop, ke ẹsiode edidi asuanetop ẹfep, ẹkpenyene ndisịn ndọ ido obio oro ke n̄wed ye ukara n̄kann̄kụk, ke mme obio emi oro edide mmemmem.—Se Utom Obio Ubọn̄ Nnyịn eke March 1991, page 2, ikp. eki. 5.

⁵ Ke ndusụk obio, owo inamke ndutịm inọ edisịn ndọ ido obio ke n̄wed. Edieke mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹfiọkde ke emi edi idaha oro odude ke ebiet emi mmimọ idụn̄de, mmọ ẹyenam ọfọn ndinam ndọ eke ibet. Emi idịghe ukem ye edisịn ndọ ido obio ke n̄wed. Enye edi orụk ndọ oro edide isio ye ndọ ido obio. Ẹkeme ndinam enye n̄kọrọ ye ndọ ido obio. Ke mme utọ idaha oro, nnyịn itoro ite ẹbem iso ẹkpe n̄kpọ ndọ ẹnyụn̄ ẹyak n̄wanndọ ẹnọ ke enen̄ede ekpere usen oro ẹdinamde ndọ eke ibet oro nte ẹkekeme. Iyomke ẹnam ndọ mbiba. Nte ededi, oyom owo iba oro ẹyomde ndidọ ndọ ẹkere m̀mê mmimọ nditre ndinam ndọ ido obio ekeme ndidi n̄kpọ iduọ nnọ mbonubon oro mînịmke ke akpanikọ.—Rome 14:13, 21.

⁶ Kiet ke otu edinam oro ẹmende ẹsịn ke udianndọ Christian ke ndondo emi ke ndusụk ikpehe ke idụt emi edi ndinyene esịne-ufọt “etịn̄ikọ an̄wan” ke ini udianndọ ido obio. Emi edi ata etịn̄ikọ oro ẹdade ke ukpeokụk nditịn̄ ikọ ke ibuot n̄wanndọ ye ubon esie, emi adade nneminua ọbọ ebendọ ye ubon esie okụk ye mme ọsọn̄urua n̄kpọ efen. Bible ọtọt mme Christian ete “ẹkûkọmọ ke ima inyene.” Utu ke oro, nnyịn ikpenyene ndiwụt kiet eken ima inyụn̄ iyom ufọn nditọete nnyịn. (Heb. 13:5; Phil. 2:4) Christian an̄wan oro adade usọ esie ndinyịk m̀mê ndinam bụt anam eyenete Christian man edeme mme n̄kpọ obụkidem, ke akpanikọ idinamke n̄kpọ ke n̄kemuyo ye item N̄wed Abasi emi.

⁷ N̄kpọ Ndọ: Ido edikpe n̄kpọ ndọ ikwan̄ake. (Gen. 24:53, 54) Anie ekpenyene ndibọ n̄kpọ ndọ? Nte ido edide, edi ete n̄wanndọ m̀mê andise enyịn. Ibat n̄kpọ ndọ okpụhọde ke nsio nsio ebiet. Ke ndusụk idaha, ukara ebiere ibatokụk oro ẹkemede ndikpe. Ke ebiet emi edide ntre, mme Christian ẹkpenyene ndinam n̄kpọ nte ekemde ye ibet.—Rome 13:1-7.

⁸ N̄kpọ ndọ ekeme ndisịne mme enọ, onyụn̄ ekeme nditre ndisịne. Edieke ebendọ oyomde ndinọ enọ ke adianade ye mme n̄kpọ ndọ oro ẹnịmde, ibeheke esop. Edi edinen̄ede iwụt unana ima edieke ete n̄wanndọ oyomde enọ oro awakde akan se ibet oyomde m̀mê eyịrede ete ebendọ ekpe n̄kpọ ndọ oro okponde akan se ibet enịmde. Idinyụn̄ inenke enye ndiyak mme iman esie emi ẹdide mbon ererimbot oro mme edumbet Bible mîkarake ndiyom mme utọ n̄kpọ oro ke ibuot esie. Idịghe obio enyene n̄wanndọ oro; edi ete ye eka ẹnyene. Mme ete ẹdide Christian ẹkpenyene ndisọn̄ọ nda nnọ se inende, inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mme iman ẹdide mbon ererimbot ẹtịn̄. Ndinyene unyịme Jehovah edi akpan n̄kpọ akan ndinyene unyịme owo.

⁹ Ndusụk ete ẹdide Christian ẹmek ndifre enyịn mban̄a n̄kpọ ndọ ofụri ofụri. Edieke mme ọdọ ndọ ẹmekde ndinam ndọ ido obio utu ke ndọ eke ibet, oyoyom ete n̄wanndọ (m̀mê andise enyịn, edieke ete ama akakpa) ọbọ ke nsụhọde n̄kaha ata ekpri okụk nte n̄kpọ ndọ, utu ke ndifre enyịn mban̄a ofụri ofụri. Ntak edi koro unana edikpe n̄kpọ ndọ ekeme nditụk nsọn̄ọ ndọ ido obio oro. Edi sia edikpe n̄kpọ ndọ mîdịghe se ẹyomde ke ndọ eke ibet, mme utọ mbụme ibet oro ididemekede edieke ete n̄wanndọ emekde ndifre enyịn mban̄a oro ofụri ofụri ke ini ẹnamde ndọ eke ibet.

¹⁰ Ndinam Orụk Ndọ Mbiba: Ibet Nigeria enyịme orụk ndọ iba, eke ido obio ye eke ibet. Ekededi ke otu emi ekem. Nte ededi, ndusụk nditọete ẹma ndinam ndọ ido obio (oro abuanade edinọ udia ye edin̄wọn̄ n̄kpọ), oro usọrọ ndọ, ye usọrọ mbio obio ye utịn̄ikọ ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ye usọrọ ndọ efen, ẹtienede. Ndinam usọrọ ndọ iba ekeme ndida ubiatokụk oro mîdotke ndi. Ke ndondo oro ẹma ẹkenam edinam ido obio ndọ oro enyene nsọn̄ọ. Nte ededi, ke mme ọdọ ndọ ẹnamde ndọ ke ebiet oro ndutịm edisịn ndọ ido obio ke n̄wed mîdụhe, ọyọfọn mmọ ndinam ndọ eke ibet n̄ko. Idịghe usọrọ ndọ anam ndọ enyene nsọn̄ọ. Ke usọrọ ndọ edide iba, ẹyebiat okụk nte mîdotke. Ẹsịn mme ọdọ ndọ ke akamba isọn, oro adade nsọn̄ọn̄kpọ nte mîdotke ọsọk ndọ mmọ, nte utịp edinam usọrọ ndọ ikaba. Nso inam edu emi ọkọri?

¹¹ Ẹtịn̄ akpan ntak ke 1 John 2:16, emi ọdọhọde ete: “Ofụri-ofụri se idude ke ererimbot, mbumek obụkidem, ye mbumek enyịn, ye ikpîkpu ubọn̄ uwem emi, itoho Ete, edi oto ke ererimbot.” Ediwak edinam usọrọ ndọ edi mme edinam ndiwụt uforo owo. Emi anam mme owo ẹma ikpọ usọrọ ndọ. Ndusụk owo ẹyak idem ẹnọ mfịghe ndinam nte mbon eken ẹkenamde sia mmọ mîyomke ndidi isio. Ke ntre mmọ ẹnen̄ede ẹka anyan man ẹtiene mbon efen. Ndusụk owo ẹtịm ikpọ usọrọ ndọ ye ekikere nte ke akamba otuowo ediwọrọ uwak enọ.

¹² Edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndinam n̄kpọ ẹsan̄a ke nde ke nde ke utọ ikpọ usọrọ ndọ oro. N̄kpọsọn̄ mmịn ẹsiwak ndidu barasuene, ndien ndusụk owo ẹduọ ẹdụk ido oro mîdotke ke ntak ebeubọk edida ọkpọsọn̄ mmịn. Utọ edu uwem oro inyeneke itie ke otu ikọt Abasi.—1 Pet. 4:3; Eph. 5:18.

¹³ Nte nnyịn ikpenyene nditiene kpukpru se ererimbot anamde, idem ọkpọkọm akpan ibet oro akpande ndusụk n̄kpọ mîdụhe? N̄wan̄ansa-o! Rome 12:2 eteme nnyịn ete ‘ikûnyụn̄ ikabade ibiet eyo emi.’ N̄ko, ke 1 Corinth 10:23, nnyịn ikot ite: “Kpukpru n̄kpọ ẹnenen ndinam, edi idịghe kpukpru n̄kpọ ẹfọn. Kpukpru n̄kpọ ẹnenen ndinam, edi idịghe kpukpru n̄kpọ ẹnam owo ẹkọri ke nti ido.” Mme akpa Christian ikayakke uwem n̄kaowo oro akakande mmọ okụk akara mmọ. Mmọ ẹkedi isio. Man nnyịn ika iso inyene unyịme Jehovah, ana nnyịn n̄ko ifep edu ererimbot emi.

¹⁴ Ke adan̄aemi ibet ndomokiet mîdụhe oro ọbiọn̄ọde edinịm usọrọ iba ke ndọ, man ẹfep mbiomo oro mîdotke, nte ikpetịmke ifọn ndiyụhọ ye kiet kpọt? Emi ke akpanikọ ayanam mbiomo nnyịn efere ke “ndiọk eyo” emi. (2 Tim. 3:1) Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹtiene Mi, kpukpru mbufo emi ẹkpade mba ẹnyụn̄ ẹbiomde edidobi mbiomo, ndien Ami nyọnọ mbufo nduọk-odudu . . . Ẹkpebe Mi . . . Koro ọkpọnọ Mi ememem, mbiomo Mi onyụn̄ efefere.” (Matt. 11:28-30) Nso inem inem nsọn̄ọ ke emi edi ntem! Nnyịn ke ntre isịn udọn̄ inọ mme ọdọ ndọ ndikere mban̄a edinam usọrọ kiet kpọt ke ndọ.

¹⁵ Fep Mme Edinam Ererimbot: Edinam ererimbot oro odụkde edi mme ndọ Christian mfịn edi “edisuan” okụk ke itie usọrọ ndọ m̀mê ke edinam ndọ ido obio. Eti ibuot Christian ekpenyene ndinam nnyịn isịn ido ererimbot emi ofụri ofụri. Bible akpan utọ ediwụt ikpîkpu ubọn̄ uwem oro. (1 John 2:15-17) Emi n̄ko idụhe ke n̄kemuyo ye edumbet eke Matthew 6:1-4.

¹⁶ Ẹma ẹkụt nte ke ndusụk nditọete ẹda mme ikwọ Obio Ubọn̄ nnyịn ẹkwọ itoro ẹnọ mme owo ke ndusụk itie edinam usọrọ ndọ, m̀mê ke mme edinam ndọ ido obio. Nte se ẹkenamde mme ikwọ ukara Abasi nnyịn ẹnọ edi oro? N̄wan̄ansa-o! Emi edisịn udọn̄ ọnọ utuakibuot nnọ edibotn̄kpọ, emi N̄wed Abasi obiomde ikpe in̄wan̄ in̄wan̄. (Rome 1:25) Ke akpanikọ, ke ndinọ mme owo utọ ubọn̄ oro, owo idinamke ‘kpukpru n̄kpọ inọ Abasi ubọn̄.’—1 Cor. 10:31.

¹⁷ Ndusụk ini ẹsikụt mbon mbịnmfep ẹbuahade ifụre ifụre ye nditọete ke ndusụk edinam usọrọ ndọ ye mme mboho n̄kaowo eken. Bible akpan ‘edidụk ndụk’ ye utọ mbon mbịnmfep oro. (1 Cor. 5:9-13) Edi utom owo oro etịmde mboho oro ndikụt nte ke ẹtịm ẹse mboho oro enyịn. Edieke mbon mbịnmfep ẹdidude ke itie usọrọ ndọ, ediwak Christian ẹkeme ndibiere ke mmimọ ikpenyeneke ndidu do, ke ẹkerede ẹban̄a ndausụn̄ Paul ke 1 Corinth 5:11.

¹⁸ Ke inyenede mme n̄kpọ iduọ emi ke ekikere, ana nnyịn ‘itịn̄ enyịn ikpeme nte isan̄ade; ikûsan̄a nte ndisịme, edi isan̄a nte mbon eti ibuot.’ Ke emi, kpa nte edide ye mme n̄kpọ eken, nnyịn inyeneke ‘ndidi mme ọkọi, edi ana itịm ifiọk se Ọbọn̄ amade.’ (Eph. 5:15-17) Emi oyom nnyịn inyene nnennen edu iban̄a mme mboho n̄kaowo. Mboho n̄kaowo oro ẹnen̄erede ẹtịm ẹnyụn̄ ẹtịmde ẹse enyịn ekeme ndida eti ufọn ndi. Nte ededi, mmọ idịghe ikpọ n̄kpọ ke uwem. Ediwak owo ibuanake ọyọhọ ọyọhọ ke utom an̄wautom ye mme mbono esop ke ntak edibuana ke mme edinam usọrọ ndọ. Ẹtọt nnyịn ẹte ke “ukperedem ini,” mme owo “[ẹyema] mbre ẹkan Abasi.” (2 Tim. 3:1, 4) Nnyịn ke ntre inyene ndikere mban̄a adan̄a ini oro nnyịn ibiatde ke nditịm nnyụn̄ ndụk mme mboho n̄kaowo. Ndi ekeme ndidi nte ke edu emi enen̄erede atara asuana ke ererimbot mfịn mi ọtọn̄ọ nditụk nnyịn n̄ko, ndusụk ke n̄kari n̄kari usụn̄?

¹⁹ Nso idi ndusụk akpan usio-ukot oro nnyịn ikemede ndinam man ikụt ke imọnọ Jehovah ukpono ke mme edinam usọrọ ndọ nnyịn? N̄ke 15:22 owụt ufọn ‘item’ mbak ‘uduak edikpu.’ Edieke anamde ndutịm ndidọ ndọ, ntak mûnemeke n̄kpọ emi ye ete ye eka n̄wanndọ, anamde mmọ ẹfiọk ke anyan ini se afo edikemede ndinam ye se mûdukemeke ndinam? Ọyọfọn n̄ko ndinam mmọ ẹfiọk se afo edikemede ndinọ. Nte 1 Corinth 7:29-32a etide nnyịn, “ẹsịbe ini omụhọ.” Ke ntre, idịghe ini ‘ndida ererimbot nnam n̄kpọ’ ọyọhọ ọyọhọ edi emi, “koro ido ererimbot emi ke ebebe efep.”

²⁰ N̄ke 21:5 ọdọhọ ete: “Ekikere mme ọsọp ubọk ẹkọ uwak ikpọn̄ ikpọn̄.” Nditịn̄ enyịn nnam ndutịm ke anyan ini nnyụn̄ mbem iso mbiere ibatowo ẹdidụkde usọrọ ndọ oro ye se ẹdikemede ndinọ ntịn̄enyịn nte enende, ayan̄wam owo kiet kiet ndifep mme mfịna ke mme edinam usọrọ ndọ ye mboho n̄kaowo. Ufọn odu ndinam ndutịm ke anyan ini idem kaban̄a utọ ndọ oro ẹyomde ndinam, m̀mê sụk ndọ ido obio m̀mê eke ibet.

²¹ Ke ibio ibio, nte mme ata Christian, nnyịn iyom ndisana nnyụn̄ mfep mme usụn̄ ererimbot ke mme mboho n̄kaowo nnyịn. Ke ifiọkde ite ke “ẹsịbe ini omụhọ,” ekikere nnyịn ekpenyene ndiwụhọ ke mme edinam eke spirit, idịghe ke ubịne inemesịt. Ẹyak nnyịn ika iso ‘idomo ifiọk se itịmde ifọn ikan,’ ke n̄kpọ emi, kpa nte ke mme n̄kpọ eken. Idem ke mme utọ mbubehe idemowo nte mme edinam usọrọ ndọ ye mme mboho n̄kaowo eken, nnyịn iyanam ọfọn ndida mme edumbet N̄wed Abasi nsịn ke edinam man otodo inem Jehovah esịt ke kpukpru n̄kpọ. Ẹyak nnyịn ibiere ‘nditre ndidi n̄kpọ iduọ nnọ mbon efen’ ke se nnyịn inamde ke mme mboho n̄kaowo nnyịn. (Phil. 1:10, 11, NW) Nte nnyịn ikerede iban̄a item N̄wed Abasi emi inyụn̄ idade mme edumbet emi isịn ke edinam, nnyịn iyenyene ata ‘nduọk-odudu inọ ukpọn̄ nnyịn’ ebe ke ndiyere ima ima ikot Jesus ke Matthew 11:28-30.