Ibuot 13
Edisio ke N̄kpa Nsịn ke Uwem
1. Nte ẹbụkde mi, nso ikeme nditịbe nnọ ubon nditọakpa oro akpanamde mmọ ẹnyene ntak ndiwụt esịtekọm?
MME ibak ibak ekọn̄ eke ọyọhọ isua ikie edịp emi ẹmeda ẹkesụn̄ọ ke ediwak nditọakpa ndidu. Kere ban̄a ubon nditọakpa emi ẹtabade ete ye eka. Ye unana ufọkidụn̄ ye n̄kpọ udu uwem, mmọ ẹdi mbon unana ẹmi ẹyode ntre ke uwem—ẹkop biọn̄, ẹtie udọn̄ọ udọn̄ọ inyụn̄ inyeneke idotenyịn iban̄a ini iso. Nte ededi, kere nte ọfọnido eti erenowo kiet okpokụtde nnanenyịn mmọ, onyụn̄ owụtde mmọ ima. Enye asian eyeneren esiemmọ, emi mîdọhọ ndọ, ete anam ufan ye nditọakpa ẹmi onyụn̄ ada mmọ edi ufọk. Do enye eyet mmọ mmọn̄, ọnọ mmọ udia ye ọfọn̄, onyụn̄ osio isọn ẹmi mmọ ẹkekamade. Ke akabarede etie nte ata ete ọnọ mmọ, eyeneren emi ọbọk mmọ man mmọ ẹkop ọyọhọ inem uwem. Nte nditọakpa oro ikpowụtke esịtekọm inọ ọfọnido eti erenowo emi ye eyeneren esie? Ke akpanikọ, nditọakpa ẹmi ẹkpenyene ndikọm mmọ!
2. Didie ke kpukpru nnyịn ikakabarede itie nte “nditọakpa”? (Rome 5:12)
2 Nte afo ọmọfiọk ete ke imọ idi andibuana ke utọ ubon nditọakpa oro? Ih, koro afo edide andito ubon Adam, ete ubonowo, emi otode ke n̄koinnam idiọkn̄kpọ esie akayakde ofụri ekpụk ubonowo esịn ke itie nditaha oro enye okụtde idemesie mfịn. Ukem nte nditọakpa oro, ẹma ‘ẹnyam nnyịn ẹsịn ke idak idiọkn̄kpọ,’ idade idaha unana inemesịt emi imana ito Adam.—Rome 7:14, NW.
3. Ntak emi nnyịn mînyeneke ukeme ndifak idem nnyịn-e? (Psalm 51:5)
3 Sia nnyịn imanade nte mme anamidiọk, kpukpru nnyịn mme owo idu ke mbiet itie unana idotenyịn emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke Psalm 49:7 ẹte:
“Baba owo kiet ikemeke ndifak eyenete, inyụn̄ ikemeke ndinọ Abasi n̄kpọ usio-isop esie.”
Ke mîkpedịghe owo okotode an̄wa ekpụk ubonowo akan̄wamde, kpukpru nnyịn ikpakpan̄a itak ke nsinsi. Koro Abasi mîkemeke ndiyak mme edibotn̄kpọ oro ẹkade iso ndinam idiọkn̄kpọ, m̀mê “ẹwọrọde ẹkpọn̄ usụn̄” edinen ido esie ẹkaiso ẹdu uwem ke nsinsi. Mmọ ẹkpedi odudu oro abiatde-biat n̄kpọ ke edisana ekondo.
4. (a) Nso iwụt ite ke Abasi ekere aban̄a ubonowo? (1 John 4:9, 10) (b) Anie edi “Eyen”?
4 Nte ededi, ukem nte ọfọnido eti erenowo oro iketịn̄de iban̄a ke enyọn̄ emi, Jehovah Abasi omowụt ete ke imọ imekere iban̄a ubonowo, ndien enye amanam n̄kpọ nte Bible etịn̄de ọnọ nnyịn ete:
“Abasi akamama ererimbot [ubonowo] ntem, tutu Enye osio ikpọn̄îkpọn̄ Eyen emi Enye obonde ọnọ, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye okûtak, edi enyene nsinsi uwem.” (John 3:16)
Ẹkot Eyen emi “ikpọn̄îkpọn̄ Eyen” koro enye edide akpa ye n̄kukụre edibotn̄kpọ emi Abasi okobotde nnennen nnennen. Nte nnyịn ima iketetịn̄, enye akanam utom ye Jehovah nte “akpan anamutom” ke ndibot kpukpru edibotn̄kpọ eken. Nte akpan etịn̄ikọ ke ibuot Abasi, ẹkot enye n̄ko “Ikọ.”—John 1:1-3.
EYEN ORO EDI ISỌN̄
5. (a) Eyen oro akasan̄a didie edi owo ke isọn̄? (Luke 1:30-35) (b) Ke nso usụn̄ ke Jesus ekedi ata ukem ukem ye mfọnmma Adam?
5 Jehovah ama anam ndutịm ndinọ Eyen emi oto heaven edi isọn̄. Abasi ‘ama eben̄e ikpọkidem ọnọ enye,’ kpa mfọnmma ikpọkidem eke owo, ke ndikpụhọde uwem Eyen oro ke ebietidụn̄ eke heaven nsịn ke idịbi Mary, kpa eyenan̄wan emi mîkọfiọkke erenowo, andito ubon Edidem David, ndien ke ufan̄ ọfiọn̄ usụkkiet Mary ama aman enye mi ke isọn̄ nte “Eyen Owo.” (Mme Hebrew 10:5; John 3:13) Ke enye ama okokpon osịm ọyọhọ idaha nte owo, Eyen emi, Jesus, ama asan̄a ata ukem ukem ekekem ye akpa owo oro, Adam. Ukem nte akpa mfọnmma owo oro, Adam, okowụtde ubọn̄ Abasi, ntre ke Jesus kemi okowụt ubọn̄ oro:
“Ikọ akabade edi obụkidem onyụn̄ odụn̄ ye nnyịn (nnyịn inyụn̄ ikụt ubọn̄ Esie, utọ ubọn̄ emi ikpọn̄ eyen ọbọde ke ubọk ete) ọyọhọ ye mfọn ye akpanikọ.”—John 1:14.
6. (a) Ntak akanade Jesus edi mfọnmma owo? (1 Timothy 2:5, 6) (b) Ntak emi Jesus mîkenyeneke ubon esiemmọ? (c) Didie ke Jesus, nte isụn̄utom Abasi, ekedep ubonowo? (1 Peter 1:18, 19)
6 Jesus ikedịghe ubak kiet Abasi, ubak kiet owo. Enye ikedịghe Abasi ke mbiet owo. Man osio isop “ndudue owo kiet [Adam],” “owo kiet, kpa Jesus Christ” ekenyene ndidi ata ukem ukem ye Adam oro inikiet ekedide mfọnmma owo. Enye ekenyene ndidi mfọnmma owo, n̄kpọ ndomokiet idoroke, n̄kpọ ndomokiet iwọrọke. (Rome 5:15) Ukem nte Adam, Jesus ama ekeme ndikpọdọ ndọ nnyụn̄ nnyene ubon esiemmọ, emi ke akpatre ẹkpewakde ẹsịm ediwak biliọn mfọnmma owo. Edi oro ikedịghe se Ete esie akaduakde ọnọ enye. Uduak Abasi ekedi Jesus nditre ndibon eyen nnyụn̄ nnọ idemesie nte mfọnmma uwa eke owo. Iyịp esie emi ẹkeduọkde ke n̄kpa akada aban̄a mfọnmma uwem esie emi edide ata ukem ukem ye uwem Adam, ndien emi ke enye edida edep kpukpru ubon Adam man ẹkabade ẹdi eke esiemmọ. Ntem Jesus eyekabade edi “ete” ọnọ ubon nditọakpa emi, kpa “ediwak owo” ẹmi enye etịn̄de aban̄a ke Matthew 20:28 ete:
“Eyen Owo [ikedịghe], man ẹnam n̄kpọ ẹnọ Enye, edi man Enye anam n̄kpọ ọnọ owo, onyụn̄ ọnọ uwem Esie ndifak ediwak owo.”
NDIBIAT ISỌN IDIỌKN̄KPỌ MFEP
7. (a) Jesus akasan̄a didie enyene “okụk” ndida mbiat isọn idiọkn̄kpọ ubonowo mfep? (b) Didie ke enye ekekeme ndikpe Jehovah isọn emi? (1 Corinth 15:45)
7 Ukem nte eyen ọfọnido eti erenowo oro ke uwụtn̄kpọ nnyịn, emi ekekpede isọn ubon nditọakpa oro, Jesus ama ekeme ndibiat isọn idiọkn̄kpọ oro ubonowo akadade amana oto Adam mfep. Nte ededi, akana Jesus ebemiso asan̄a ye ekọmurua uwem esie, nte “okụk” ndida n̄kpe isọn oro. Enye ekenyene ndikpa nte owo man ayak unen oro enye enyenede ndidu uwem nte owo ọnọ ẹda ẹnam n̄kpọ ke ebiet efen. Ke ntak emi, enye ke unyimesịt ama osụk idem ọnọ ibak ibak n̄kpa ke ubọk mme asua Abasi. Edi mme asua ẹmi ikekemeke ndibọ enye unen uwem eke owo oro. Enye kemi akakabarede etie nte “okụk” ke ubọk esie. Ke ini Abasi akanamde enye eset ke n̄kpa “ke spirit” ye ke ini enye akafiakde ọdọk ke heaven, enye okosụk akakama “okụk” oro ke ubọk ndikpe Jehovah nte ‘ufak.’ Ntem enye ama ekeme ndidep se Adam ọkọduọkde—kpa uwem ke ibuot ofụri nditọ Adam.—1 Peter 3:18; Rome 3:24.
8. Nso ntịn̄nnịm uwụtn̄kpọ ke Bible ọnọ kaban̄a usio-isop idiọkn̄kpọ ubonowo? (Leviticus 16:34)
8 Ukem nte ekedide ye ubon nditọakpa oro ikebemde iso itịn̄ iban̄a, Jesus, nte isụn̄utom Abasi, ama anam n̄kpọ ndinyan̄a ubonowo nsio ke itie ukụt mmọ. Ke se iwakde ibe isua 1,500 mbemiso Jesus akawade akwa uwa esie, Jehovah ama anam nditọ Israel ẹnanam ẹwụt, ke isua kiet kiet, ntịn̄nnịm uwụtn̄kpọ aban̄ade ndutịm oro. Ke usen usio-isop eke isua ke isua, akwa oku Israel ama esiwot ufene oro ẹnanade ndo onyụn̄ ada iyịp mmọ ọdụk esịt ataya utuakibuot (ke ukperedem, temple), ndien do enye ama esisịme iyịp emi ke iso ebekpo mbọm, emi akadade aban̄a itie ikpe Jehovah Abasi ke idemesie. Ke utọ usụn̄ emi enye ama esisio isop idiọkn̄kpọ mme owo ke isua efen.
9. Didie ke Jesus okosu uwụtn̄kpọ eke eset oro?
9 Ke leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mme Hebrew, apostle Paul ama eneme ke nde ke nde nte Jesus okosude uwụtn̄kpọ eke eset emi ete:
“Christ ikebehe idụk ke edisana ebiet emi ẹdade ubọk ẹnam, emi onyụn̄ edide mbiet ata Edisana Ebiet; edi ebe odụk ke ata heaven, man Enye ada ke iso Abasi kemi kaban̄a nnyịn. Enye inyụn̄ idụkke man Enye awa Idemesie ediwak ini, nte emi akwa oku [Israel eset] adade iyịp eke mîdịghe esiemmọ [ye iyịp unam, idịghe eke mfọnmma owo] odụk ke Edisana Ebiet ke isua ke isua; sia akpanade nte Enye akpa ediwak ini toto ke editọn̄ọ ererimbot; edi kemi, ke ukperedem eyo emi, ẹmeyarade Enye inikiet kpọt, man Enye emen mme idiọkn̄kpọ efep ke ediwa emi Enye awade Idemesie. Ndien kpa nte ẹma ẹnịm ẹnọ owo ndikpa inikiet [ke ntak idiọkn̄kpọ Adam], ndinyụn̄ nda ke itie ikpe ke oro ebede; kpa ntre n̄ko Christ, ke [ẹkewa] Enye inikiet ẹte obiom idiọkn̄kpọ ediwak owo.” (Mme Hebrew 9:24-27)
Ntem ke heaven Jesus ama okụre ndutịm oro ibet onyịmede emi enye edikemede ndisio ubonowo mfep idịghe ke ufụn idiọkn̄kpọ oro ẹkedade ẹmana ẹto Adam ikpọn̄îkpọn̄, edi n̄ko emi edikemede ndida mmọ nnyene nte ubon esie, emi enye idahaemi ekemede ndinọ mmọ nsinsi uwem.
AKWA UYARADE IMA
10. (a) Ntak emi ufak edide akwa uyarade ima? (John 15:9, 13) (b) Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt esịtekọm mban̄a enọ emi, ndien ye nso utịp ọnọ nnyịn? (Colossae 3:17)
10 Nso akwa ekọmurua ke Jesus okonyịme ndikpe ntem man akpafak ubonowo osio ke idiọkn̄kpọ! Nnyịn ikeme ndinem esịt didie ntem nte ke Ete ye Eyen ẹmenam ima ima ndutịm emi ẹnọ ekpụk ubonowo! Enye ke akpanikọ edi akwa uyarade ima oro mmọ ẹnyenede ẹnọ ubonowo, ndien nnyịn ikpenyene ndiwụt esịtekọm nnyịn kaban̄a n̄kpọ emi ke ndinyịme ye idatesịt kpukpru ndutịm oro Abasi anamde kaban̄a uwem ke mme usụn̄ Esie. Mmọ oro ẹbuọtde idem ke uwa ufak Jesus, ẹkeme “ke akpanikọ” ndinyene nsinsi uwem, nte Jesus anamde an̄wan̄a ete:
“Ami ndi odu-uwem uyo emi okotode ke heaven osụhọde: edieke owo ekededi adiade uyo emi, enye eyedu uwem ke nsinsi: ndien uyo emi ndinọde edi obụkidem Mi, man ererimbot odu uwem.”—John 6:47, 51.
11. (a) Nso ke ẹyom ẹto mbon oro ẹyomde nsinsi uwem? (Rome 12:2) (b) Nso isụn̄ọ ito edinyịme ntatubọk oro otode ubon Abasi?
11 Ke uwụtn̄kpọ nditọakpa nnyịn oro, mbon nnyon̄ ẹmi ẹkenyene ndinyịme mme edumbet udu uwem oro ẹnịmde ke obufa ebietidụn̄ mmọ. Mmọ ẹkenyene ndiyet idemmọ asana. Ukem oro ke edi ye mbon oro ẹwụtde mbuọtidem ke uwa ufak Jesus ẹnyụn̄ ẹmade ndinyene enye nte “Nsinsi Ete” mmọ. (Isaiah 9:6) Kpa nte Jesus ọkọdọhọde mme mbet esie:
“Edieke owo ekedide oyomde nditiene mi, yak enye akan̄ idemesie onyụn̄ emen eto ndutụhọ esie etiene mi.” (Matthew 16:24, NW)
Nnyịn ikpenyeneke ndikere nte ke emi ọsọn̄ akaha, koro, ti ete, Jesus ọkọdọhọ n̄ko ete: “Ọkpọnọ Mi ememem, mbiomo Mi onyụn̄ efefere.” (Matthew 11:30) Ndien edieke nnyịn inyịmede ntatubọk otode ubon Abasi, inyụn̄ inamde utom do ke ofụri esịt, nnyịn iyenyene idatesịt oro inua mîkemeke nditịn̄. Ukem nte eyen oro ọkọbọkde nditọakpa oro, onyụn̄ an̄wamde ndiyet mmọ mmọn̄, nnyụn̄ nsịne mmọ ọfọn̄, Jesus ntre eyebọk nnyịn ke udia eke spirit emi otode Ikọ Abasi, kpa Bible, onyụn̄ an̄wam nnyịn ndimen edisana, obufa edu nsịne, “emi ẹbotde ebiet Abasi ke edinen ido ye edisana ido akpanikọ.”—Ephesus 4:24.
NDINỌ ENỌ UWEM
12. (a) Mmanie ke Jesus ebemiso anam utom usio-isop ọnọ, ndien kaban̄a nso uduak? (b) Nso itịbe inọ mbon oro ẹdade ẹdisịn ke “obufa ediomi”? (Mme Hebrew 8:10)
12 Ke tọsịn isua itiokiet idahaemi, n̄kpa “ada ubọn̄” ke idem ubonowo. Oro edi n̄kpọ eyenutom idiọkn̄kpọ emi ikadade imana ito Adam, edi idahaemi Abasi ọnọ nnyịn utịbe “enọ . . . nsinsi uwem ke Christ Jesus Ọbọn̄ nnyịn.” (Rome 5:14; 6:23) Didie ke ẹnọ enọ emi? Akpa kan̄a, Jesus anam utom usio-isop ke ufọn mbet nsọn̄ọnda esie ẹdide “ekpri otuerọn̄,” kpa owo 144,000 ke ibat, oro “[ẹkefakde] mmọ ẹsio ke otu owo, ẹte mmọ ẹdi akpa mbun̄wụm ẹnọ Abasi ye Eyenerọn̄ [Jesus],” “mmọ ẹyenyụn̄ ẹda ubọn̄ ke isọn̄” ye Christ Jesus. (Luke 12:32; Ediyarade 14:4; 5:9, 10) Ke ntak uwa Jesus, ẹda mmọemi ẹdisịn ke “obufa ediomi” ye Abasi nte mme andibuana ke Israel eke spirit, ndien ana owo mmọ kiet kiet okụre utom esie mi ke isọn̄ ke edinam akpanikọ, ke oro ebede enye abuana ke ediset ke n̄kpa n̄kenyene uwem eke heaven. (Mme Hebrew 8:8) Nsụhọ “ekpri otuerọn̄” emi ke ẹsụk ẹnanam utom ke isọn̄.
13. (a) Ewe otu ọwọrọ owụt idem ke ndondo emi? (Rome 8:21, 22) (b) Nso nnyayama idotenyịn ina mmọemi ke iso? (Ediyarade 7:15-17)
13 Edi sese! Ke ndondo emi “akwa otuowo” ẹmewụt idem ke isọn̄, oro “ẹtode ke kpukpru obio ye esien ye idụt ye usem,” ẹwakde ẹkesịm ediwak ikie ke mme itie tọsịn. Mmọemi n̄ko ẹmewụt mbuọtidem “ke iyịp Eyenerọn̄” kpa Jesus, ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ẹnọ itie edikara Abasi. Ibịghike, mmọ ẹyebe “akwa ukụt” emi Abasi edidade osobo idiọk editịm n̄kpọ Satan efep, ẹnyụn̄ ẹbe ẹdụk isọn̄ emi ẹnamde asana, oro ẹdinamde akabade edi paradise. (Ediyarade 7:9-14) Ebede ke ima ima ndutịm ukara Obio Ubọn̄ esie, Christ Jesus ndien eyeda ufọn akwa uwa esie anam n̄kpọ ke ufọn mmọ man ẹmenede mmọ ẹsịm idaha mfọnmma eke owo. Mmọ oro ẹsọn̄ọde ẹda ẹnọ itie edikara Abasi ke idak idomo ẹyebe ẹdụk nsinsi uwem.
14. (a) Nso ke Ediyarade 20:11-13 etịn̄ aban̄a? (John 5:28, 29) (b) Didie ke ẹdikpe ikpe ẹnọ mbon oro ẹnamde ẹset ke n̄kpa? (Utom 24:15)
14 Ndien n̄ko, sese! Nte ẹfiakde ẹwụk paradise ke isọn̄, kamse edisu oro Ediyarade 20:11-13 osude:
“N̄kụt akamba afia ebekpo [ke heaven], ye Enyeemi etiede ke esịt [Jehovah Abasi], . . . Ndien n̄kụt mme akpan̄kpa, ikpọ ye n̄kpri, nte ẹdade ke iso ebekpo. Ndien ẹkûbọde mme n̄wed; . . . ẹnyụn̄ ẹda se ẹwetde ẹsịn ke n̄wed oro ẹkpe ikpe mme akpan̄kpa, nte ekemde ye se mmọ ẹkenamde.”
Ẹyefiak ẹnọ akpakịp owo oro ẹdude ke udi uwem ke isọn̄. Mmọ, n̄ko, ẹdu ke otu “ediwak owo” eke ubon Jesus, ẹmi ẹdade uwa esie ẹdep, ẹmi enye idahaemi emende unana mfọnmma mmọ efep. (Mme Hebrew 9:27) Enye ebiere ikpe ọnọ mmọ, idịghe nte ekemde ye akpa idiọkn̄kpọ mmọ, edi nte ekemde ye mme edinam mmọ ke ndinam n̄kpọ ntiene se “ẹwetde ẹsịn ke n̄wed oro”—kpa mme n̄kpọ oro Abasi oyomde man mmọ ẹkpenyene uwem ke paradise isọn̄.
15. Anie ọnọ kpukpru utịbe utịbe enọ emi, ndien didie ke nnyịn nte odotde ikeme ndiwụt esịtekọm oro nnyịn inyenede? (1 Corinth 15:55, 57)
15 Ukem nte ọfọnido eti erenowo oro ye eyen esie ke uwụtn̄kpọ nnyịn, Ete nnyịn eke heaven, Jehovah, ye Eyen esie, Christ Jesus, ke akpanikọ ẹmenam ima ima utịben̄kpọ ke ndifak nnyịn mme owo nsio ke mbiet itie nditọakpa nnyụn̄ mfiak nnọ nnyịn ata uwem. Ke ndikere mban̄a utọ akwa enọ emi, nnyịn ifiori ite:
“Uwak ọniọn̄ ye ifiọk Abasi ẹditụn̄ọ adan̄a didie! Mme ikpe Esie ẹkak owo ndidụn̄ọde adan̄a didie, onyụn̄ ayan̄a owo nditiene nde usụn̄ Esie.”—Rome 11:33.