Ibuot 14
Nte “Mbufa Enyọn̄ ye Obufa Isọn̄” Ẹtọn̄ọde
1. (a) Ke Bible, nso ke ẹsiwak nditịn̄ mban̄a nte “heaven”? (b) Ke ndusụk itien̄wed, nso ke “ererimbot” esiwọrọ?
EDITỊN̄ mban̄a enyọn̄ anam ediwak owo ẹkere ẹban̄a edem ikpaenyọn̄, ọfiọn̄, ye mme ntantaọfiọn̄. Bible n̄ko abuan “enyọn̄” ye itie edikara. (Utom 7:49) Ndusụk ini enye esida ikọ oro “heaven” ke nditịn̄ mban̄a Abasi ke idemesie nte Andikara Ekondo. (Daniel 4:26; Matthew 4:17) Ekam ẹtịn̄ ẹban̄a mme ukara owo nte “ikpaenyọn̄,” koro mmọ ẹkamade itie okon̄de akan eke mme andidu ke idak mmọ. (2 Peter 3:7) Ukem ntre, “ererimbot” esiwak ndiwọrọ ekondo, edi enye n̄ko ekeme ndida mban̄a ubonowo. (Genesis 11:1; Psalm 96:1) Edidiọn̄ọ mban̄a emi ekeme ndin̄wam fi ndifiọk se mme ndyọ ndyọ un̄wọn̄ọ ẹban̄ade “mbufa enyọn̄ ye obufa isọn̄” ẹwọrọde. Ndusụk ke otu un̄wọn̄ọ ẹmi ẹma ẹnyene akpa edisu ke eyo Israel eset.
‘ẸBRE KE SE AMI MBOTDE’
2. Ntak emi Jehovah akayakde ẹda Israel ẹka ntan̄mfep, edi nso ke enye ekebem iso etịn̄?
2 Idụt Israel ama odụk ediomi ye Abasi, ke ama ọkọsọn̄ọ onyịme ndikop uyo esie. Edi mmọ ikanamke akpanikọ. Ke ntak emi, Jehovah ama anam ẹfiọk ke imọ iyemen ukpeme imọ ifep, iyak ẹsobo Jerusalem ẹnyụn̄ ẹtan̄ mme owo oro ẹka ntan̄mfep ke Babylon. (Isaiah 1:2-4; 39:5-7) Edi enye n̄ko ke mbọm ama ebemiso etịn̄ aban̄a edifiak ntan̄ nsụhọ oro ẹkabarede esịt mbok.—Isaiah 43:14, 15; 48:20.
3. Nso ke un̄wọn̄ọ oro ke Isaiah 65:17 ọkọwọrọ?
3 Sia emi ekedide akpanikọ, Jehovah ama etịn̄ aban̄a edifiak ntan̄ mbok ini iso oro nte n̄kpọ eke ama akadada itie, ọdọhọde ete: “Sese, mmọn̄ mbot mbufa enyọn̄ ye obufa isọn̄, ndien owo iditịghi aba akpa oro, idinyụn̄ idụkke owo ke esịt. Edi mbufo ẹdat esịt, ẹnyụn̄ ẹbre nsinsi ke se ami mbotde: koro, sese, ami mbot Jerusalem ke n̄kpọ inemesịt, mbot mbio esie ke n̄kpọ idatesịt.” (Isaiah 65:17, 18) Emi ọkọwọrọ edinyan̄a ọnọ nditọ Israel oro ẹkekabarede esịt.
4. (a) Ini ewe ke edinyan̄a oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a ekedi? (b) Nso ikedi “mbufa enyọn̄” ye “obufa isọn̄” ke ini oro?
4 Okposụkedi utọ n̄kpọ oro eketiede nte se mîkemeke nditịbe ke idaha use n̄kpọ owo, okopodudu Babylon ama ọduọ odụk ubọk mbon Media ye Persia ke 539 M.E.N. Mme Jew ẹma ẹdidu ke idak obufa ukara, kpa “mbufa enyọn̄.” Akwa Cyrus ama enyene akamba udeme ke “mbufa enyọn̄” oro. Okposụkedi Cyrus mîkakabakede idi andikpono Abasi ke ido mme Jew, enye ama ọdọhọ ke edi Jehovah akayak imọ inyene odudu oro imọ ikenyenede ye nte ke Jehovah ama ọnọ imọ odudu ete inam ẹfiak ẹbọp temple ke Jerusalem. (2 Chronicles 36:23; se Isaiah 44:28.) Ko ke Jerusalem ke 537 M.E.N., Andikara Zerubbabel ye Akwa Oku Jeshua n̄ko ẹma ẹnyene ubọk akamba akamba ke ukara “mbufa enyọn̄” oro, ndien nsụhọ mme Jew oro ẹketan̄de ẹbok ẹkenam “obufa isọn̄,” kpa ubonowo oro ẹkenamde asana emi ẹkefiakde ẹwụk edisana utuakibuot ke idụt oro.—Ezra 5:1, 2.
5, 6. (a) Nso ikọnọ uyarade nte ke mmọ ẹkenen̄ede ẹdi mme owo ẹmi ẹma ẹkenam ukpụhọde? (b) Ke ini Jehovah akasuade ọnọ mmọ, didie ke nte mmọ ẹkenamde n̄kpọ okokpụhọde ọkpọn̄ nte mmọ ẹkenamde mbemiso ntan̄mfep?
5 Nte uyarade nte ke mmọ ẹma ẹnam ukpụhọde ke ekikere ye ke esịt, ama oyom mmọ ẹnịm mme udọn̄ n̄kpọ edisana utuakibuot akpa ke uwem mmọ, ẹnen̄ede ẹkpono itie edikara Jehovah, ẹnyụn̄ ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ mme prọfet esie. Ke ndikem ye emi, ndusụk ke otu akpa n̄kpọ ẹmi mmọ ẹkenamde ke ini ẹkesịmde Judah ẹkedi ‘ndibọp itieuwa Abasi Israel’ nnyụn̄ n̄wa mme uwa.—Ezra 3:1-6.
6 Ke ini udọn̄ inyene obụkidem ye ndịk owo ẹkebiọn̄ọde edikụre edibọp temple oro, Jehovah ama ada mme prọfet esie asua ọnọ mme owo oro, ndien mmọ ẹma ẹkop. (Haggai 1:2, 7, 8, 12; 2:4, 5) Ke ukperedem, ke ini ẹkesiode akwa edikpu oro ẹkekpude ndidu uwem ekekem ye se Ibet okoyomde kaban̄a ndọ ẹwụt, mme owo oro ẹma ẹnen̄ede usụn̄ mmọ. (Ezra 10:10-12) Utu ke ndinyene enyịn ẹmi, ke ndamban̄a usụn̄, mîkekwe usụn̄ ye utọn̄ ẹmi mîkokopke ikọ Abasi, mmọ ẹma ẹnyene ukọkudọn̄ọ eke spirit ẹnyụn̄ ẹda ikike mmọ ẹnam n̄kpọ nte ekemde ye uduak Jehovah. (Men Isaiah 6:9, 10 domo ye Isa 35:5, 6.) Nte utịp, Abasi ama ofori mmọ nte ekemde ye mme un̄wọn̄ọ oro ẹkụtde ke Isaiah 65:20-25.
7. Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke akana prọfesi Isaiah enyene edisu efen?
7 Edi nte n̄kukụre se ikodude edi oro kaban̄a edisu oro prọfesi aban̄ade “mbufa enyọn̄ ye obufa isọn̄” okosude? Ke akpanikọ idịghe. Christian apostle Peter ama ewet ete ke mme Christian akpa isua ikie ke ẹkebet edisu efen ye ọkpọsọn̄ udọn̄. (2 Peter 3:13) Nnyịn ke ikụt se mmọ ẹketiede ẹbet idahaemi. Ke nso usụn̄? Ke ebuana ye mme n̄kpọntịbe oro ẹbuanade edidori oro ẹdoride Akamba Cyrus, kpa Jesus Christ ẹmi ẹnọde ubọn̄, ke ebekpo.
8. (a) Ini ewe ke Jehovah akanam “mbufa enyọn̄” ẹmi ẹwọrọ ẹdidu, ndien didie ke emi ebiet akpa edisu prọfesi oro? (b) Didie ke ẹketat itie mme andibuana ke “mbufa enyọn̄” sụn̄sụn̄?
8 Nte nnyịn ima ikokokụt, ekedi ke 1914 ke Jehovah Abasi ọkọnọ Eyen esie odudu ukara nditọn̄ọ ndikara ke ufọt mme asua esie. “Mbufa enyọn̄” ẹmi ẹketiede ẹbet ke anyanini ẹma ẹdidu adan̄aoro. Se ikotịbede ama otịm okpon akan mme n̄kpọntịbe ẹmi ẹkenyenede ebuana ye edinyan̄a Israel eset. (Psalm 110:2; Daniel 7:13, 14) Ukara emi akamanade ke 1914 enen̄ede akara oto heaven, ndien Abasi ọmọnọ enye odudu ndikara ofụri isọn̄. Editat oro ẹtatde ukara emi akada itie ke ukperedem ye ediset oro mme anditiene Christ ẹmi ẹyetde aran ke spirit (ẹmi ẹma ẹkekpakpan̄a) ẹsetde ndidi ndidem ye mme oku ke heaven ye Ọbọn̄ mmọ. Nte mme andibuana efen ke otu Obio Ubọn̄ oro ẹkụrede utom mmọ ke isọn̄, ẹda mmọ n̄ko ẹkedian ke otu mme andibuana ke “mbufa enyọn̄” emi ọkọride-kọri. (1 Thessalonica 4:14-17; Ediyarade 14:13) Ata ediwak ke otu mme ada udeme nnyene ye Christ ke ẹnam utom idahaemi ke Obio Ubọn̄ heaven oro. Mme Christian oro ẹbonde ke spirit ke ntem ẹdiana ye Christ ẹnam Obufa Jerusalem, emi Jehovah eketịn̄de aban̄a ete: “Sese, ami mbot Jerusalem ke n̄kpọ inemesịt, mbot mbio esie ke n̄kpọ idatesịt.”—Isaiah 65:18.
9. Nso “n̄kpọ idatesịt” ke Jehovah akanam odu mi ke isọn̄ ke 1919?
9 Idịghe ke enyọn̄ kpọt edi n̄ko ke isọn̄ ke Jehovah anam “n̄kpọ idatesịt.” Nsụhọ mme ada udeme Obio Ubọn̄ nnyene ẹsụk ẹdodu ke isọn̄. Ke ini Ekọn̄ Ererimbot I mme ọkwọrọ ederi Christendom ẹma ẹda ndutịme ini ekọn̄ ẹdori Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ẹmi nsunsu ikọ ẹnyụn̄ ẹnam ẹbiere ikpe uwak isua n̄kpọkọbi ẹnọ mme andibuana ke Otu Ukara mmọ. Edi ke 1919 ẹma ẹsio mmọ ke ufụn, ke nditịm ntịn̄ ẹsio ke ntan̄mfep oro Akwa Babylon ekesịnde nsọk ọnọ. Ye spirit Jehovah ọnọde mmọ ibetedem, mmọ ẹma ẹfiak ẹtịm idemmọ nte ikọt oro ẹyakde idemmọ san̄asan̄a ẹnọ edisana utuakibuot ye mme ufọn n̄kpọ Obio Ubọn̄ Abasi.
10. (a) Didie ke idotenyịn nditọ Israel eke spirit ẹmi ẹkekpụhọde ẹkpọn̄ eke mme Jew oro ẹkefiakde ẹnyọn̄ọ ke 537 M.E.N.? (b) Nso utom ke Jehovah ọkọnọ mmọ ete ẹnam? (c) Didie ke enye ọdiọn̄ mmọ uwak uwak ke adan̄aemi mmọ ẹsụk ẹdude ke isọn̄, ndien didie ke mme itien̄wed oro ẹsiakde ẹsịn mi ẹnam mme idaha ẹmi mmọ ẹdarade ẹn̄wan̄a?
10 Idotenyịn mmọ, nte ededi, ekedi isio ye eke mme Jew oro ẹkefiakde ẹnyọn̄ọ isọn̄ emana mmọ ke 537 M.E.N. Mme andibuana ke Israel eke spirit ẹkedori enyịn ke udeme oro ‘ẹkenịmde ke heaven’ ẹnọ mmọ. (1 Peter 1:3-5) Edi mbemiso mmọ ẹkenen̄erede ẹbọ utịp oro, Jehovah ama enyene utom ndinọ mmọ ẹnam. Kaban̄a emi, enye ama etịn̄ ke prọfesi ete: “[Nyenyụn̄] nsịn fi ikọ mi ke inua, nnyụn̄ mfụk fi ke mfụt ubọk mi, man afo enen̄ede ikpaenyọn̄, onyụn̄ owụk isọn̄ ke itie esie, onyụn̄ ọdọhọ Zion, ete, Afo edi ikọt mi.” (Isaiah 51:16) Enye esịn “ikọ” esie, etop esie, ke inua mme asan̄autom esie man mmọ ẹtan̄a ke ofụri isọn̄. Ke mbuọtidem mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndinam ẹfiọk nte ke Abasi omowụk “mbufa enyọn̄” ẹnen̄ede ẹsọn̄ọ ẹda tutu mme owo m̀mê mme demon ikemeke ndiwụbede mmọ mfep. Usụn̄ emi Jehovah anamde n̄kpọ ye mme andida ke ibuot Zion eke heaven anam ẹdiọn̄ọ mmọ in̄wan̄în̄wan̄ nte ikọt esie. Ke edide isio ye mbiara idaha eke spirit ye eke ido uwem ererimbot, “idụt” emi Israel eke spirit odụn̄de, kpa an̄wa utom mmọ, amakabade edi ebiet emi mme edumbet ye mme utom eke spirit ẹkọride. Enye edi Paradise eke spirit! (Isaiah 32:1-4; 35:1-7; 65:13, 14; Psalm 85:1, 8-13) Edi nso kaban̄a “obufa isọn̄” oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a ke Isaiah 65:17?
NTỊMIDEM KABAN̄A “OBUFA ISỌN̄”
11. (a) Ini ewe akpan akpan ke Jehovah ọkọtọn̄ọ nditịm mbon oro ẹdidide mme andibuana ke “obufa isọn̄” ini iso? (b) Mmanie ẹmi ẹkewọrọde ẹkpọn̄ Babylon eset ẹkeda ẹban̄a mmọ?
11 Ọtọn̄ọde ke 1935 akpan akpan, Jehovah ama anam mme andibuana ke Israel eke spirit ẹkụt ẹte ke ini ama ekem nditan̄ akwa otuowo ẹmi ẹnyenede idotenyịn nsinsi uwem ke Paradise isọn̄ mbok. Ke ẹmende ẹdomo ye “ekpri otuerọn̄” eke mme adiakpa Obio Ubọn̄, mmọ ke akpanikọ ẹmekabade ẹdi akwa otuowo. (Ediyarade 7:9, 10) Ẹmeda mmọemi n̄ko ẹdisịn ke paradise eke spirit. Mbon oro mîkedịghe nditọ Israel ẹmi ẹkesan̄ade ye mme Jew ẹwọrọ ke Babylon ke 537 M.E.N. ye mbon oro ẹkenamde ntre ke ukperedem ẹkeda ẹban̄a mmọ. (Ezra 2:58, 64, 65; 8:17, 20) Ofụri akwa otuowo eke Mme Ntiense Jehovah eyomfịn ẹmi ẹnyenede idotenyịn eke isọn̄ ẹdi mme andibuana ke “obufa isọn̄” ini iso.
12. Didie ke ẹtịm mme owo idem idahaemi man mmọ ẹkeme ndidi itiat idakisọn̄ “obufa isọn̄” oro ẹdotde?
12 Mbon oro ẹbọhọde akwa ukụt ẹnyụn̄ ẹnyenede idotenyịn mfọnmma uwem eke owo ke akpanikọ ẹdidi itiat idakisọn̄ eke “obufa isọn̄” oro, ẹdide akpa mme andibuana ke enye. Edi akpan n̄kpọ nte itiat idakisọn̄ oro ọsọn̄ idem. Ntre, idem idahaemi ke ẹnọ mmọ ukpep mfọn mfọn ke mme usụn̄ Jehovah. Ke ẹn̄wam mmọ ndinyene ntotụn̄ọ ifiọk kaban̄a eneni oro aban̄ade itie edikara ofụri ekondo. Mmọ ke ẹkpep nte edide akpan n̄kpọ ‘ndibuọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt mmọ inyụn̄ iberike edem ke asian mmọ.’ (Mme N̄ke 3:5, 6) Mmọ ẹnyene ifet ndiwụt idemmọ nte mme ifịk ifịk ye mme anam-akpanikọ andida nnọ Obio Ubọn̄ Abasi ebe ke ndibuana ọyọhọ ọyọhọ ke edikwọrọ “gospel Ubọn̄ Abasi emi” idahaemi. (Matthew 24:14) Mmọ ke ẹkụt se ọwọrọde ndidi ubak n̄ka ofụri ekondo emi mme owo ẹtode kpukpru idụt ye usem ye orụk ẹnamde utom ọtọkiet ke ima ima itie ebuana nditọete. (John 13:35; Utom 10:34, 35) Nte afo ke idemfo ke esịn idem man ọbọ ufọn ọyọhọ ọyọhọ oto ndutịm unọ ukpep emi? Ye kpukpru mmọemi ẹnamde ntre, mme utịbe utịbe idotenyịn ẹna ẹbet mmọ ke iso.
“OBUFA ISỌN̄” AKABADE EDI ATA IDEM N̄KPỌ
13. Didie ke “obufa isọn̄” emi edide edidi edisu un̄wọn̄ọ Jehovah oro okponde akan se ikadade itie ke 537 M.E.N.?
13 Akpatre, ọyọhọ edisu un̄wọn̄ọ Jehovah ndida “obufa isọn̄” ndi eyetịm okpon akan se ikadade itie ko ke edem ke 537 M.E.N. Owo idisioho mbon ẹmi ẹnamde “obufa isọn̄” ifep ke ufụn Akwa Babylon kpọt, edi ẹyesobo ofụri ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono oro ẹfep ke nsinsi. (Ediyarade 18:21) Mme idụt oro ẹsuenede Jehovah ẹnyụn̄ ẹkọbọde mme asan̄autom esie idikanke edinen n̄ka eke owo emi—kpa “obufa isọn̄”—ikụk, nte ekedide ke akpa edisu oro prọfesi Isaiah okosude. Ẹyesọhi ofụri ukara owo ẹfep, ke ntak mmọ ẹsịnde ndisụk ibuot nnọ itie edikara Jehovah, ndien ẹyesịbe idiọk n̄ka owo emi odude kemi ẹfep ofụri ofụri ke isọn̄. (Daniel 2:44; Mme N̄ke 2:21, 22) Nte edinen obufa ererimbot Abasi ọtọn̄ọde, n̄kukụre mbon ẹmi ẹdidụn̄de ke ekondo Isọn̄ ẹdidi mbon ẹmi ẹkponode Jehovah, ẹmi mme usụn̄ esie ẹdatde mmọ esịt.—Psalm 37:4, 9.
14. (a) Ini ewe ke 2 Peter 3:13 ye Ediyarade 21:1 ẹdisu? (b) Nso ididi ukpụhọde kaban̄a mme idaha ẹmi “obufa enyọn̄” edinamde n̄kpọ adan̄aoro? (c) Mmanie ẹdisịne ke “obufa isọn̄” oro?
14 Edi ubọn̄ ubọn̄ ini oro ke apostle Peter okodụri ntịn̄enyịn owụt ke udiana leta esie eke odudu spirit. (2 Peter 3:13) Ke anyande ubọk owụt ukem akama-nduaidem idotenyịn oro, apostle John ama ọnọ ọyọhọ mbụk aban̄a se ẹkeyararede ẹnọ enye, ọdọhọde ete: “Ekem n̄kụt obufa enyọn̄ ye obufa isọn̄; koro akpa enyọn̄ ye akpa isọn̄ ẹma ẹbe ẹfep, inyan̄ibom inyụn̄ idụhe aba.” (Ediyarade 21:1) Ke ini akwa ukụt ebede efep ndien ẹkọbide Satan ye mme demon esie ke editụn̄ọ ukpe, obufa eyo eyetọn̄ọ. Idiọk odudu Satan ye eke mme demon esie ẹyebe ẹfep. Eyedi ẹma ẹsobo ofụri editịm n̄kpọ esie ẹfep. “Obufa enyọn̄” adan̄aoro eyenam ima ima uduak Jehovah kaban̄a mme edibotn̄kpọ esie ye unana ubiọn̄ọ otode mme ukara ẹmi ẹfụmide itie edikara Jehovah. Ke idak “obufa enyọn̄” oro, “obufa isọn̄” emi “akwa otuowo” anamde eyenen̄ede odu, emi Abasi ọnọde ọsọn̄urua idotenyịn anana-utịt uwem ke Paradise ofụri ererimbot eke uyai, eduek, inemesịt, ye emem. Ke edimek ini Abasi edide edisịm mme owo oro ẹkekpade ndiset, mmọemi n̄ko ẹyenyene ifet edikabade ndi ubak “obufa isọn̄” oro, emi edinen ido edidụn̄de.—Ediyarade 20:12, 13.
15. Ntak emi un̄wọn̄ọ oro ke Ediyarade 21:3, 4 edide akpan n̄kpọ ọnọ fi?
15 Kaban̄a se Abasi onịmde ọnọ ubonowo adan̄aoro, apostle John ama okop ntọt emi otode heaven: “Sese, ebietidụn̄ Abasi omodu ye owo. Enye eyenyụn̄ odụn̄ ye mmọ; ndien mmọ ẹyedi ikọt Esie, Abasi ke Idemesie eyenyụn̄ odu ye mmọ, onyụn̄ edi Abasi mmọ. Enye eyekwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep. N̄kpa idinyụn̄ idụhe aba; eseme ye ntuan̄a ye ubiak idinyụn̄ idụhe aba; koro ebeiso n̄kpọ ẹma ẹbe ẹfep.” (Ediyarade 21:3, 4) Uwem edinem didie ntem!
16. Idotenyịn ewe kaban̄a ini iso ke ẹdemede ke esịt nnyịn ebe ke mme un̄wọn̄ọ oro ke (a) Isaiah 11:6-9? (b) Isaiah 35:1-7? (c) Isaiah 65:20-25? (d) Anie anam inem inem idotenyịn ẹmi ẹkeme ndidu nnọ nnyịn?
16 Mme idaha ẹmi ẹkedude ke Eden ye mme utịben̄kpọ ẹmi Jesus akanamde ẹbem iso ẹwụt ke inem inem usụn̄ nte uwem editiede ke “obufa isọn̄” oro. Adianade do, mme ikpehe prọfesi oro ke Isaiah 11:6-9 ye Isa 35:1-7 ye Isa 65:20-25 ẹyenyene ataata edisu adan̄aoro, adade akwa edidiọn̄ ọsọk okopitem ubonowo. Edinọ nduọkodudu didie ntem ke ini ẹdikemede ndidara mme akpan idaha oro ẹyomde kaban̄a nsọn̄idem ye uforo eke spirit adianade ye mfọnmma eke ikpọkidem ye eke ekikere ke isọn̄ oro akabarede edi Paradise ke kpukpru usụn̄! Ye utọ utịbe utịbe idotenyịn oro anade nnyịn ke iso, didie ke nnyịn ikeme ndinam n̄kpọ efen akan edimenede uyo nnyịn ke esịtekọm nnọ Jehovah, kpa Akwa Andibot kpukpru n̄kpọ!