Ibuot efụtekiet
Nịm Ini Iso Oro Ebịghide nọ Ubon Fo
1. Nso ikedi uduak Jehovah kaban̄a ndutịm ubon?
KE INI Jehovah akadiande Adam ye Eve ke ndọ, Adam ama owụt idatesịt esie ebe ke nditịn̄ mbịghi-n̄kan uto Hebrew oro ẹwetde-wet. (Genesis 2:22, 23) Nte ededi, Andibot ama enyene n̄kpọ ke ekikere akan ikpîkpu edida inemesịt nsọk nditọ esie ẹdide owo. Enye okoyom mme ọdọndọ ye ubon ẹnam uduak imọ. Enye ọkọdọhọ akpa ebe ye n̄wan oro ete: “Mbufo ẹtọt, ẹnyụn̄ ẹwak, ẹnyụn̄ ẹyọhọ ke isọn̄, ẹnyụn̄ ẹkan enye: ẹnyụn̄ ẹkara iyak ke akamba mmọn̄, ye inuen ke enyọn̄, ye kpukpru n̄kpọ uwem eke ẹnyọnide ke isọn̄.” (Genesis 1:28) Nso akwa, akama-utịp utom ke oro ekedi ntem! Mmọ ye nditọ ini iso mmọ ẹkpekekop inemesịt didie ntem ke ekpedide Adam ye Eve ẹma ẹnam uduak Jehovah ke ọyọhọ n̄kopitem!
2, 3. Didie ke ubon ẹkeme ndikụt akakan inemesịt mfịn?
2 Mfịn, n̄ko, ubon ẹtịm ẹkop inemesịt ẹkan ke ini mmọ ẹdianade kiet ndinam uduak Abasi. Apostle Paul ekewet ete: “Uten̄e Abasi ọwọrọ udori ke kpukpru usụn̄, koro un̄wọn̄ọ uwem emi odude ke emi ye eke uwem emi edidide asan̄ade ye enye.” (1 Timothy 4:8) Ubon oro odude uwem uten̄e Abasi emi onyụn̄ etienede ndausụn̄ Jehovah nte esịnede ke Bible eyekụt inemesịt ke “uwem emi odude ke emi.” (Psalm 1:1-3; 119:105; 2 Timothy 3:16) Idem ọkpọkọm owo kiet kpọt ke ubon ada mme edumbet Bible esịn ke edinam, n̄kpọ ẹfọn ẹkan emi owo ndomokiet mîkpadaha isịn.
3 N̄wed emi emeneme ediwak edumbet Bible ẹmi ẹtịpde n̄kpọ ẹsịn ke inemesịt ubon. Eyedi afo omokụt ke ndusụk ke otu mmọ ẹdu ndien ndien ke ofụri n̄wed emi. Ntak-a? Koro mmọ ẹwụt mme okopodudu akpanikọ ẹmi ẹnyenede ufọn ẹnọ kpukpru owo ke nsio nsio idaha ke uwem ubon. Ubon oro odomode ndida mme edumbet Bible ẹmi nsịn ke edinam okụt ke uten̄e Abasi enen̄ede ‘asan̄a ye un̄wọn̄ọ uwem emi odude kemi.’ Ẹyak nnyịn ifiak idụn̄ọde inan̄ ke otu akpan edumbet oro.
UFỌN MFARA KE IDEM
4. Ntak emi mfara ke idem edide akpan n̄kpọ ke ndọ?
4 Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Owo eke mîmụmke esịt esie ikama, ebiet obio eke owụrede anana ibibene.” (Mme N̄ke 25:28; 29:11) ‘Owo ndimụm esịt n̄kama,’ ndifara ke idem, edi akpan n̄kpọ ọnọ mbon oro ẹyomde inem inem ndọ. Ediyak idem nnọ mme akama-nsobo ntụk, utọ nte iyatesịt m̀mê oburobụt udọn̄, eyebiat n̄kpọ oro edidade ediwak isua ndidiọn̄—ke edide ẹyekam ẹkeme ndidiọn̄.
5. Didie ke anana mfọnmma owo ekeme ndikọri mfara ke idem, ndien ye mme utịp ewe?
5 Nte ededi, idụhe andito ubon Adam ndomokiet emi ekemede ndikara anana mfọnmma ikpọkidem esie ọyọhọ ọyọhọ. (Rome 7:21, 22) Edi, mfara ke idem edi mbun̄wụm spirit. (Galatia 5:22, 23) Ntem, spirit Abasi eyenam nnyịn inyene mfara ke idem edieke nnyịn ibọn̄de akam iben̄e edu emi, edieke nnyịn idade nnennen item oro odude ke N̄wed Abasi isịn ke edinam, edieke nnyịn inyụn̄ idụkde nsan̄a ye mbon oro ẹwụtde enye inyụn̄ ifepde mbon oro mîwụtke. (Psalm 119:100, 101, 130; Mme N̄ke 13:20; 1 Peter 4:7) Utọ usụn̄uwem oro eyen̄wam nnyịn ‘ifehe ibọhọ use,’ idem ke ini ẹdomode nnyịn. (1 Corinth 6:18) Nnyịn iyesịn afai iyenyụn̄ ifep m̀mê ikan mbumehe un̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn. Nnyịn iyenyụn̄ inen̄ede inam n̄kpọ emem emem iban̄a n̄kpọ ẹmi ẹdemerede iyatesịt ye n̄kpọsọn̄ idaha. Kpukpru owo—esịnede nditọwọn̄—ẹkpekam ẹkpep ndikọri akpan mbun̄wụm spirit emi.—Psalm 119:1, 2.
EDISE ITIEIBUOT NTE ODOTDE
6. (a) Nso idi ndutịm itieibuot oro Abasi owụkde? (b) Nso ke ana erenowo eti edieke anade itieibuot esie ada inemesịt ọsọk ubon esie?
6 Udiana akpan edumbet edi edidiọn̄ọ itieibuot. Paul ama anam nnennen ndutịm an̄wan̄a ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Nyom mbufo ẹdiọn̄ọ ẹte Christ edi Ibuot ọnọ kpukpru irenowo; erenowo onyụn̄ edi ibuot ọnọ n̄wan; Abasi onyụn̄ edi Ibuot ọnọ Christ.” (1 Corinth 11:3) Emi ọwọrọ ete ke erenowo ada usụn̄ ke ubon, n̄wan esie ọnọ ibetedem ke edinam akpanikọ, ndien nditọ ẹkop uyo mme ete ye mme eka mmọ. (Ephesus 5:22-25, 28-33; 6:1-4) Nte ededi, tịm fiọk ete ke itieibuot ada okosịm inemesịt n̄kukụre ke ini ẹkamade enye ke nnennen usụn̄. Mme ebe oro ẹdude uwem uten̄e Abasi ẹfiọk ke itieibuot idịghe ukara ufịk. Mmọ ẹkpebe Jesus, kpa Ibuot mmọ. Okposụkedi Jesus ekenyenede ndidi “Ibuot kpukpru n̄kpọ,” enye “[ikedịghe], man ẹnam n̄kpọ ẹnọ Enye, edi man Enye anam n̄kpọ ọnọ owo.” (Ephesus 1:22; Matthew 20:28) Ke ukem usụn̄ oro, erenowo Christian idaha itieibuot inam n̄kpọ man odori idemesie udori, edi man ese aban̄a mme udọn̄ n̄wan ye nditọ esie.—1 Corinth 13:4, 5.
7. Mme edumbet N̄wed Abasi ewe ẹdin̄wam n̄wan anam udeme esie oro Abasi ọnọde ke ubon?
7 Ke n̄kan̄ esie, n̄wan emi odude uwem uten̄e Abasi idomoke idem ye m̀mê ndiyom ndikara ebe esie. Enye okop inemesịt ndinọ enye ibetedem nnyụn̄ nnam n̄kpọ ye enye. Ndusụk ini Bible esidọhọ ke ebe “enyene” n̄wan, anamde eyịghe ndomokiet okûdu nte ke enye edi ibuot esie. (Genesis 20:3, NW) Ebede ke ndọ enye edi edidu ke idak “ibet ebe.” (Rome 7:2) Ke ukem ini oro, Bible okot enye “andinyan̄a” ye “andinam ekem.” (NW) (Genesis 2:20) Enye ọnọ mme edu ye mme ukeme oro ebe esie mînyeneke, onyụn̄ ọnọ enye ibetedem oro oyomde. (Mme N̄ke 31:10-31) Bible ọdọhọ n̄ko ete ke n̄wan edi “nsan̄a,” owo emi anamde n̄kpọ ọtọkiet ye okpo esie. (Malachi 2:14) Mme edumbet N̄wed Abasi ẹmi ẹn̄wam ebe ye n̄wan ndifiọk idaha kiet eken ndinyụn̄ nnam n̄kpọ ye kiet eken ye nnennen ukpono ye uku.
“ẸSỌP NDIKOP IKỌ”
8, 9. Nam ndusụk edumbet oro ẹdin̄wamde kpukpru owo ke ubon ndifori mme usọ unyene nneme mmọ an̄wan̄a.
8 Ke n̄wed emi ẹsio ufọn unyene nneme ẹwụt ndien ndien. Ntak-a? Koro n̄kpọ ẹsisan̄a mfọn mfọn ẹkan ke ini mme owo ẹtịn̄de ikọ ẹnọ ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ kiet eken. Ẹma ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ ndien ndien nte ke nneme edi utịn̄ikọ edem mbiba. Mbet oro James eketịn̄ aban̄a enye ke usụn̄ emi: “Edi yak kpukpru owo ẹsọp ndikop ikọ, ẹkûsọp nditịn̄ ikọ.”—James 1:19.
9 Edi akpan n̄kpọ n̄ko ndikpeme nte nnyịn itịn̄de ikọ. Mme ibụmede ibụmede, eneni eneni, m̀mê n̄kpọsọn̄ ikọ edikụt ndudue nnọ inamke nneme oro okụtde unen. (Mme N̄ke 15:1; 21:9; 29:11, 20) Idem ke ini se nnyịn itịn̄de enende, edieke ẹtịn̄de enye ke edu nsọn̄ido, n̄kohodeidem, m̀mê unana usọ, enye ekeme ndinam n̄kpọ ototịm ọdiọk akan ndinanam ọfọn. Ikọ nnyịn ekpenyene ndisịne inem, “nte ẹsịnde inụn̄ ke esịt.” (Colossae 4:6) Ikọ nnyịn ẹkpetie nte “apple o-gold ke usan e-silver.” (Mme N̄ke 25:11) Mme ubon oro ẹkpepde ndineme nneme ọfọn ẹmenam akpan usio-ukot ndinyene inemesịt.
AKPAN UDEME IMA
10. Nso orụk ima idi akpan n̄kpọ ke ndọ?
10 Ikọ oro “ima” odu ndien ndien ke n̄wed emi. Nte afo emeti orụk ima oro ẹnen̄erede ẹtịn̄ ẹban̄a? Edi akpanikọ nte ke ima ntụk (Greek, eʹros) enyene akpan udeme ke ndọ, ndien ke ndọ ẹmi ẹkụtde unen, ntotụn̄ọ ima iman ye itie ufan (Greek, phi·liʹa) ẹsikọri ke ufọt ebe ye n̄wan. Edi andikam ndi akpan n̄kpọ n̄kan edi ima emi ikọ Greek oro a·gaʹpe adade ọnọ. Enyeemi edi ima oro nnyịn inyenede inọ Jehovah, inọ Jesus, inyụn̄ inọ mbọhọidụn̄ nnyịn. (Matthew 22:37-39) Enye edi ima emi Jehovah owụtde ubonowo. (John 3:16) Nso utịbe utịbe n̄kpọ ke edi ntem nte ke nnyịn imekeme ndiwụt ukem orụk ima oro nnọ nsan̄andọ ye nditọ nnyịn!—1 John 4:19.
11. Didie ke ima enyene ufọn ke ndọ?
11 Ke ndọ n̄kokon̄ ima emi ke akpan edi “se ibọpde uwem adiana inam ọfọn ama.” (Colossae 3:14) Enye ọbọp ebe ye n̄wan adian ọtọkiet onyụn̄ anam mmọ ẹyom ndinam se ifọnde ikan nnọ kiet eken ye nditọ mmọ. Ke ini mme ubon ẹsobode n̄kpọsọn̄ idaha, ima esin̄wam mmọ ndinam n̄kpọ ke edidianakiet. Nte ebe ye n̄wan ẹsọn̄de, ima an̄wam mmọ ẹn̄wam ẹnyụn̄ ẹka iso ẹdara kiet eken. “Ima . . . iyomke ufọn esiemọ. . . . Ima ememe kpukpru n̄kpọ, ononịm se ifọnde ke akpanikọ kpukpru ini, ododori enyịn aban̄a kpukpru n̄kpọ, ememe ime ke kpukpru n̄kpọ. Ima idibehe ifep [ke] nsinsi.”—1 Corinth 13:4-8.
12. Ntak emi ima oro mme ọdọndọ ẹnyenede ẹnọ Abasi ọsọn̄ọde ndọ mmọ?
12 Mbọbọ ndọ esinen̄ede ọsọn̄ ke ini mîdịghe ima ke ufọt nsan̄andọ kpọt edi akpan akpan ima ẹnyenede ẹnọ Jehovah adiande enye. (Ecclesiastes 4:9-12) Ntak-a? Ọfọn, apostle John ekewet ete: “Ndima Abasi edi emi, ete, nnyịn inịm mbet Esie.” (1 John 5:3) Ntem, ebe ye n̄wan ikpenyeneke ndinọ nditọ mmọ ukpep ke uten̄e Abasi n̄kukụre koro mmọ ẹnen̄erede ẹma nditọ mmọ edi koro emi edide ewụhọ Jehovah. (Deuteronomy 6:6, 7) Mmọ ikpọsọnke oburobụt ido n̄kukụre koro mmọ ẹmade kiet eken edi akpan akpan koro mmọ ẹmade Jehovah, emi “[edikpede] ikpe ye mbon use ye mme esịn-efịbe.” (Mme Hebrew 13:4) Idem edieke nsan̄a kiet adade ikpọ mfịna edi ke ndọ, ima enyenede ọnọ Jehovah eyenụk enye eken ndika iso ntiene mme edumbet Bible. Inemesịt, ke akpan, odu ọnọ mme ubon oro ima ẹnyenede ẹnọ Jehovah ọbọpde ima ẹnyenede ẹnọ kiet eken adian kiet!
UBON ORO ANAMDE UDUAK ABASI
13. Didie ke ubiere ndinam uduak Abasi edin̄wam mme owo ndiwụk enyịn mmọ ke n̄kpọ ẹmi ẹnen̄erede ẹdi akpan n̄kpọ?
13 Ofụri uwem Christian ọkọn̄ọ ke edinam uduak Abasi. (Psalm 143:10) Emi edi se uten̄e Abasi enen̄erede ọwọrọ. Ndinam uduak Abasi an̄wam ubon ndiwụk enyịn mmọ ke mme n̄kpọ oro ẹnen̄erede ẹdi akpan n̄kpọ. (Philippi 1:9, 10) Ke uwụtn̄kpọ, Jesus ama ọtọt ete: “N̄kedi ndinam owo an̄wana ye ete esie, ndinyụn̄ nnam eyen-an̄wan an̄wana ye eka, nnyụn̄ nnam n̄wan eyen an̄wana ye eka ebe: ndien mme asua owo ẹyedi mbon ufọk esie.” (Matthew 10:35, 36) Kpa nte Jesus ọkọtọtde, mbonubon ẹmekọbọ ediwak mme anditiene enye. Nso mfụhọ mfụhọ, ubiak ubiak idaha ke emi edi ntem! Kpa ye oro, mbọbọ ubon ikpakanke ima oro nnyịn imade Jehovah Abasi inyụn̄ imade Jesus Christ. (Matthew 10:37-39) Edieke owo ọyọde kpa ye ubiọn̄ọ ubon, mme andikọbọ ẹkeme ndikpụhọde ke ini mmọ ẹkụtde nti utịp uten̄e Abasi. (1 Corinth 7:12-16; 1 Peter 3:1, 2) Idem edieke oro mîtịbeke, owo inyeneke ufọn ndomokiet oro ebịghide ke nditre ndinam n̄kpọ Abasi ke ntak ubiọn̄ọ.
14. Didie ke udọn̄ ndinam uduak Abasi edin̄wam mme ete ye eka ndinam n̄kpọ ke usụn̄ oro otịmde enyene ufọn ọnọ nditọ mmọ?
14 Ndinam uduak Abasi an̄wam mme ete ye eka ndinam ndinen ubiere. Ke uwụtn̄kpọ, ke ndusụk n̄kann̄kụk mme ete ye eka ẹnyene ntụhọ edida nditọ nte mbubehe ẹnamde kaban̄a udori ini iso, ndien mmọ ẹberi edem ke nditọ mmimọ ndise mban̄a mmimọ ke ini usọn̄ mmimọ. Ke adan̄aemi enende onyụn̄ odotde ikpọ nditọ ndise mban̄a ete ye eka mmọ oro ẹsọn̄de, utọ ekikere oro ikpenyeneke ndinam ete ye eka ẹwọn̄ọde nditọ mmọ ẹdọn̄ ke usụn̄uwem uma inyene. Mme ete ye eka inamke nditọ mmọ ufọn ndomokiet edieke mmọ ẹbọkde mmọ man ẹda inyene obụkidem ke akpan n̄kpọ ẹkan mme n̄kpọ eke spirit.—1 Timothy 6:9.
15. Didie ke eka Timothy, Eunice, ekedi ata eti uwụtn̄kpọ eka emi akanamde uduak Abasi?
15 Eti uwụtn̄kpọ ke afan̄ emi edi Eunice, eka Timothy ekpri ufan Paul. (2 Timothy 1:5) Okposụkedi enye ọkọdọde owo oro mîkonịmke ke akpanikọ, Eunice, ọkọrọ ye Lois ekaeka Timothy ẹma ẹbọk Timothy uforo uforo ndibịne uten̄e Abasi. (2 Timothy 3:14, 15) Ke ini Timothy okokponde ekem, Eunice ama ayak enye ọkpọn̄ ufọk onyụn̄ akanam utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ nte nsan̄a isụn̄utom Paul. (Utom 16:1-5) Anaedi enye okokop idatesịt didie ntem ke ini eyen esie akakabarede edi n̄wọrọnda isụn̄utom! Uten̄e Abasi esie nte akwa owo ama enen̄ede owụt ukpep ini uyen esie. Ke akpanikọ, Eunice ama esikop uyụhọ ye idatesịt ke ndikop etop ẹban̄ade utom ukwọrọikọ eke edinam akpanikọ Timothy, idem okposụkedi ekemede ndidi enye ama ataba edidu esie ye enye.—Philippi 2:19, 20.
UBON YE INI ISO FO
16. Nte eyen, nso nnennen edikere mban̄a ke Jesus okowụt, edi nso ikedi akpan uduak esie?
16 Ẹkebọk Jesus ke ufọk uten̄e Abasi ndien, nte akwa owo, ama owụt nnennen edikere oro eyen ekerede aban̄a eka esie. (Luke 2:51, 52; John 19:26) Nte ededi, akpan uduak Jesus ekedi ndinam uduak Abasi, ndien kaban̄a enye emi ama esịne ediberede usụn̄ nnọ ubonowo ndidara nsinsi uwem. Enye ama anam emi ke ini enye ọkọnọde mfọnmma uwem esie nte ufak kaban̄a anamidiọk ubonowo.—Mark 10:45; John 5:28, 29.
17. Nso ubọn̄ ubọn̄ idotenyịn ke usụn̄uwem edinam akpanikọ Jesus ekebererede ọnọ mbon oro ẹnamde uduak Abasi?
17 Ke Jesus ama akakpa, Jehovah ama anam enye eset aka uwem eke heaven onyụn̄ ọnọ enye akwa odudu, ke akpatre odoride enye nte Edidem ke Obio Ubọn̄ eke heaven. (Matthew 28:18; Rome 14:9; Ediyarade 11:15) Uwa Jesus ama anam ẹkeme ndimek ndusụk owo ndikara ye enye ke Obio Ubọn̄ oro. Enye n̄ko ama eberede usụn̄ ọnọ ofụri ubonowo eken oro esịt enende ndidara mfọnmma uwem ke isọn̄ oro ẹfiakde ẹwụk mme idaha paradise. (Ediyarade 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3-5; 22:1-4) Kiet ke otu n̄kponn̄kan ifet oro inyenede mfịn edi nditịn̄ ubọn̄ ubọn̄ eti mbụk emi nnọ mme mbọhọidụn̄ nnyịn.—Matthew 24:14.
18. Nso n̄kpọ editi ye nso nsịnudọn̄ ke ẹnọ mme ubon ye owo kiet kiet?
18 Nte apostle Paul okowụtde, ndidu uwem uten̄e Abasi asan̄a ye un̄wọn̄ọ oro nte ke mme owo ẹkeme ndinyene mme edidiọn̄ oro ke “uwem emi edidide.” Ke akpanikọ, emi edi mfọnn̄kan usụn̄ ndikụt inemesịt! Ti ete, “ererimbot ke ebebe efep, ye mbumek esie; edi owo eke anamde se Abasi amade ododu ke nsinsi.” (1 John 2:17) Ntem, edide afo edi eyen m̀mê ete m̀mê eka, ebe m̀mê n̄wan, m̀mê akwa owo emi mîdọhọ ndọ oro enyenede m̀mê mînyeneke nditọ, domo ndinam uduak Abasi. Idem ke ini afo osobode mfịghe m̀mê osobode ata n̄kpọsọn̄ idaha, kûdede ufre ke imọ idi asan̄autom oduuwem Abasi. Ntem, mme edinam fo ẹkpekam ẹda idatesịt ẹsọk Jehovah. (Mme N̄ke 27:11) Ndien eduuwem fo akpakam ọnọ fi inemesịt kemi ye nsinsi uwem ke obufa ererimbot emi edidide!
DIDIE KE MME EDUMBET BIBLE ẸMI ẸKEME NDIN̄WAM . . . UBON FO NDIKOP INEMESỊT?
Ẹkeme ndikọri mfara ke idem.—Galatia 5:22, 23.
Ke ndise itieibuot nte odotde, ebe ye n̄wan ẹyom mfọnn̄kan ufọn ubon.—Ephesus 5:22-25, 28-33; 6:4.
Nneme esịne edikpan̄ utọn̄.—James 1:19.
Ima ẹnyenede ẹnọ Jehovah eyebọp ndọ adian kiet.—1 John 5:3.
Ndinam uduak Abasi edi ata akpan utịtmbuba ọnọ ubon.—Psalm 143:10; 1 Timothy 4:8.
[Ekebe ke page 188]
ENỌ ITIE UNANA NDỌ
Idịghe kpukpru owo ẹdọ ndọ. Inyụn̄ idịghe kpukpru mme ọdọndọ ẹmek ndinyene nditọ. Jesus ikọdọhọ ndọ, ndien enye ọkọdọhọ ke itie unana ndọ edi enọ ke ini enye edide “kaban̄a Obio Ubọn̄ Heaven.” (Matthew 19:11, 12) Apostle Paul n̄ko ama emek nditre ndidọ ndọ. Enye ọkọdọhọ ke idaha itie unana ndọ ye edidọ ndọ ẹdi “enọ.” (1 Corinth 7:7, 8, 25-28) Ntem, ke adan̄aemi n̄wed emi ke n̄kponn̄kan ikpehe enemede n̄kpọ ẹban̄ade ndọ ye edibọk nditọ, nnyịn ikpenyeneke ndifre mme edidiọn̄ ye mme utịp oro ẹkemede ndinyene ke nditre ndidọ ndọ m̀mê ke ndidọ ndọ edi ye unana eyen.