Ikpan̄wed Bezae—Anana-Mbiet Uwetn̄kpọ
THÉODORE DE BÈZE, ọwọrọetop eyen ukpep n̄kpọ N̄wed Abasi eke Christian Usem Greek emi otode France, ekedi n̄kpet n̄kpet nsan̄a ye andida itie John Calvin, kpa anam-ndụn̄ọde owo Protestant. Ke isua 1562, Beza, nte ẹketịmde ẹdiọn̄ọ enye, ama anam ẹdiọn̄ọ esen esen uwetn̄kpọ eset. Enye ọkọdọhọ ke ikada enye ito ebietidụn̄ mme oku eke “Saint” Irenaeus ke Lyons, France, ke mbon Huguenot ẹma ẹkebụme obio oro. Owo idiọn̄ọke ebiet ẹkedade enye ẹto, edi ẹkere ke enye oto N̄kan̄ Edem Edere Africa mîdịghe Egypt.
Udomo ikpan̄wed emi edi inch duop ke uniọn̄ ye inch itiaita ke ubom, ndien ke ofụri ofụri ẹsiwak ndidọhọ ke enye ebịghi uwem afiak edem okosịm isua ikie ition C.E., ebịghide esisịt akan mme ikpan̄wed Sinai, Vatican, ye eke Alexandrine. Enye enyene ikọn̄n̄wed 406 onyụn̄ esịne n̄kpasịp Gospel inan̄ ye Utom Mme Apostle, ye ndusụk ufan̄. Edi ekeme ndidi Ikpan̄wed Bezae ama esịne mme leta en̄wen ke mbemiso, koro ubak ọyọhọ n̄wed John ita odu. Mme Gospel Matthew ye John ẹbem eke Luke ye Mark iso.
Uwetn̄kpọ emi edi uwụtn̄kpọ akani uwetn̄kpọ emi ẹwetde n̄kpọ ke usem iba, ẹwetde Greek ke page ubọk ufien ndien Latin ke nnasia. Ekeme ndidi ẹsion̄o enye ẹto uwetn̄kpọ ikpan̄wed n̄kûkịp ye ido uwetn̄kpọ eset ebietde ndusụk ikpan̄wed en̄wen eke ọyọhọ isua ikie ita m̀mê ikie inan̄ oro ẹdiọn̄ọde nte P29, P38, ye P48.
Ẹwetde ke ikpọ ndodobi abc, Ikpan̄wed Bezae idụhe ke page ke page. Ẹtịm mmọ ke mme udịm ẹmi ẹnyenede nsio nsio uniọn̄, man utịt udịm kiet kiet ada ọnọ nte ẹduọkde ibifịk ke ini ẹkotde. Ẹwet eke Latin ye ntịn̄enyịn ke ido uwetn̄kpọ mbon Greek, ndien ẹmekpụhọde mme ikọ man ekekem nte ẹkotde mme ikọ ke Greek ke ediwak idaha. Uwetn̄kpọ Greek, ke n̄kan̄ eken, edi ata isio isio ndien ediwak owo ẹma ẹnen̄ede enye, esịnede akpa mbon oro ẹkesion̄ode enye.
Ikpan̄wed Bezae enyene in̄wan̄în̄wan̄ idiọn̄ọ “D.” Enye enyene ata ukpụhọde onyụn̄ ada san̄asan̄a ọkpọn̄ kpukpru mme akpan uwetn̄kpọ eken. Nte mme ikọ idakisọn̄ ke New World Translation of the Holy Scriptures owụtde, ikpan̄wed emi ke ndusụk idaha esinyịme ndien ke n̄kan̄ eken esifan̄a ye mme ikpan̄wed Sinai ((א, Vatican (B), ye Alexandrine (A). Akwa ufọn oro ikpan̄wed emi enyenede edi oro enye ọsọn̄ọde mme akpan uwetn̄kpọ eken idịghe usụn̄ oro enye osiode-sio onyụn̄ esịnde-sịn mme n̄kpọ.—Se mme ikọ idakisọn̄ New World Translation of the Holy Scriptures —With References, ke Matthew 23:14; 24:36; 27:49; Mark 7:16; 9:44, 46; 11:26; Luke 15:21; John 5:4.
Kpa ye ndusụk isen isen edikabade ye mme ukpụhọde, Ikpan̄wed Bezae edi eti uyarade efen aban̄ade editịm oro ẹtịmde Bible ẹnịm tutu eyo nnyịn.
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 24]
Eke enyọn̄: Ẹbọ unyịme ẹto mme ese n̄kpọ mban̄a Itie-Ubon-n̄wed Cambridge University
Ubọk ufien: Ẹbọ ẹto mme ese n̄kpọ mban̄a Itie-Ubon-n̄kpọ Eset Britain