Ẹkpono Jehovah—Ntak-a Ndien Didie?
“Nyekpono mmọ eke ẹkponode mi, edi ẹyesịn mme andisuene mi ke ndek.”—1 SAMUEL 2:30.
1. Mmanie ke ẹsinọ mme enọ Nobel oro ẹwọrọde etop ẹkan ke ererimbot, ndien didie ke ediwak owo ẹsise mme enọ ẹmi?
ISUA kiet kiet ufọkutom inan̄ ke mme idụt Scandinavia ẹsinọ mbon oro ‘ẹkenamde n̄kpon n̄kan n̄kpọ mfọn ẹnọ ubonowo ke isua oro ekebede’ enọ Nobel. Ẹsinọ enọ ẹmi, ke unen oro owo okokụtde ke nsio nsio usụn̄ edinam itiokiet. Ediwak owo ẹda enọ Nobel nte n̄kpon n̄kan ukpono oro ẹkemede ndinọ owo ekededi.
2. Anie ke mme andinọ owo enọ Nobel ẹsifụmi, ndien ntak emi Enye akpan akpan odotde ndibọ ukpono?
2 Ke adan̄aemi n̄kpọ ndomokiet mîkwan̄ake ke ndinọ mme owo oro ẹdotde ukpono, ndi mbon oro ẹsinọde ukpono ẹmi akananam ẹkere ẹban̄a edinọ akakan Anam-ufọn n̄kpọ nnọ ubonowo ukpono? Anam-ufọn n̄kpọ oro edi kiet emi ọnọde ubonowo anana-ibat edidiọn̄ toto nte enye okobot akpa eren ye n̄wan ke n̄kpọ nte isua 6,000 ẹmi ẹkebede. Edikpu oro ẹkpude ndien ndien ndinọ enye ukpono ekeme nditi nnyịn mme ikọ Elihu, ufan Job eset, emi ọkọdọhọde ete: “Ndien idọhọke ite, enye Abasi emi okobotde mi, emi ọnọde ikwọ ke okoneyo?” (Job 35:10) Akwa Anam-ufọn n̄kpọ nnọ nnyịn ke akaiso ndinam ‘eti n̄kpọ, ọnọde edịm heaven ye ini eduek, anamde esịt ọyọhọ ye udia ye idatesịt.’ (Utom 14:16, 17; Matthew 5:45) Jehovah ke akpanikọ edi Andinọ “kpukpru eti edinọ ye kpukpru enọ eke ẹfọnde ẹma.”—James 1:17.
Se Ndinọ Ukpono Ọwọrọde
3. Nso idi ọkpọ ikọ Hebrew ye Greek oro ẹkabarede “kpono,” ndien nso ke mmọ ẹwọrọ?
3 Ọkpọ ikọ Hebrew oro adade ọnọ kpono, ka·vohdhʹ, ke ata ata usụn̄ ọwọrọ “edidobi.” Ntre ẹda owo oro ẹnọde ukpono nte odobide, okponde, m̀mê ọyọhọde n̄kpọ. Ke edide akpan n̄kpọ, ẹsiwak n̄ko ndikabade ikọ Hebrew emi, ka·vohdhʹ, ke N̄wed Abasi nte “ubọn̄,” akade iso owụt adan̄a nte ẹdade kiet oro ẹnọde ukpono ke akamba m̀mê ke akpan n̄kpọ. Ikọ Hebrew efen, yeqarʹ, oro ẹkabarede “kpono” ke N̄wed Abasi, edi se ẹsikabarede n̄ko nte “ọsọn̄urua” ye “mme ọsọn̄urua n̄kpọ.” Ntre ke N̄wed Abasi eke usem Hebrew, ikọ oro kpono enyene ebuana ye ubọn̄ ye ọsọn̄urua. Ikọ Greek oro ẹkabarede “kpono” ke Bible edi ti·meʹ, ndien enye, n̄ko, ọnọ ekikere uma, akpan n̄kpọ, ọsọn̄urua.
4, 5. (a) Edinọ owo ukpono ọwọrọ nso? (b) Nso idaha oro ẹbụkde ke Esther 6:1-9 anam an̄wan̄a se ibuanade ke ndinọ owo ukpono?
4 Ntre ẹnọ owo ukpono ke ndiwụt owo oro ntotụn̄ọ ukpono ye uma. Nte uwụtn̄kpọ, kere ban̄a idaha oro ẹtịn̄de ke Bible oro aban̄ade anam-akpanikọ Jew oro, Mordecai. Ke idaha kiet, Mordecai ama ayarade odu oro ẹkedụkde ndiwọt Edidem Ahasuerus eke Persia eset. Ekem, ke okoneyo kiet emi edidem mîkekemeke ndide idap, ẹma ẹti edidem ẹban̄a edinam Mordecai. Ntre enye ama obụp mme asan̄autom esie ete: “Ẹkenam Mordecai nso n̄kpọ ubọn̄ ye ukpono ẹban̄a emi?” Mmọ ẹma ẹbọrọ ẹte: “Ikenamke enye baba n̄kpọ kiet.” Ọdiọk didie ntem! Mordecai ama anyan̄a uwem edidem, ndien kpa ye oro edidem ama okpu ndiwụt esịtekọm.—Esther 6:1-3.
5 Ntre, ke edikem ini Ahasuerus ama obụp akpan isụn̄utom esie, Haman, usụn̄ oro ọfọnde akan ndinọ kiet oro edidem amade ukpono. Inikiet inikiet Haman ama ekere ke esịt esie ete: “Anie ke edidem amama ndikpono n̄kan mi?” Ntre Haman ama ọdọhọ ke ẹkpenyene ndisịne owo oro “edisịnenkpọ edidem” nnyụn̄ n̄wat “horse emi edidem odorode.” Enye ama eberi ete: “Ẹnyụn̄ ẹdori enye ke edem horse oro, ẹsan̄a ke an̄wa obio, ẹnyụn̄ ẹkwọrọ enye ke iso, ẹte, Ke ntem ke edinam ye owo emi edidem amade ndikpono.” (Esther 6:4-9) Kpukpru owo ẹyema owo oro ẹkponode ntre akamba akamba.
Ntak Jehovah Odotde Ukpono
6. (a) Anie ke akande kpukpru owo eken odot ukpono nnyịn? (b) Ntak emi ikọ oro “akwa” etịn̄de aban̄a Jehovah nte odotde?
6 Ke ofụri mbụk ẹsinọ mme owo ukpono, ediwak ini ẹnamde ntre ke usụn̄ oro mîdotke. (Utom 12:21-23) Edi anie ke akande kpukpru owo eken odot se ẹkponode? Kamse, Jehovah Abasi, ke akpanikọ! Enye odot se nnyịn ikponode sia enye ke in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ edi akwa. Ke ediwak ini ẹsida ikọ oro “akwa” ẹtịn̄ ẹban̄a enye. Enye edi Akwa Owo, Akwa Andinam, Akwa Andibot, Akwa Edidem, Akwa Andikpep, Akwa Etubom. (Psalm 48:2; Ecclesiastes 12:1; Isaiah 30:20; 42:5; 54:5; Hosea 12:14) Enyeemi edide akwa enyene ubọn̄, uku, okon̄, odot itoro, ọwọrọ etop, onyụn̄ enyene uten̄e. Jehovah okpon akan se ẹdade n̄kpọ ẹdomo, enye inyeneke n̄ka, enye edi akakan. Enye ke idemesie ọsọn̄ọ akpanikọ oro, ọdọhọde ete: “Mbufo ẹdidọhọ, ẹte ke ami mbiet, nnyụn̄ n̄kem ye anie? Ẹdida anie ẹdomo mi, man kiet ebiet kiet?”—Isaiah 46:5.
7. Ke nsio nsio usụn̄ ifan̄ ke nsụhọde n̄kaha ke ẹkeme ndidọhọ ke Jehovah Abasi edi anana mbiet, ndien ntak ẹkemede ndidọhọ nte ke enye inyeneke udomo ke odudu?
7 Jehovah Abasi inyeneke udomo ke n̄wọrọnda usụn̄ itiaba ke nsụhọde n̄kaha, ẹmi ẹnọde mme akpan ntak ndikpono enye. Akpa, Jehovah Abasi odot ndibọ n̄kpon n̄kan ukpono koro enye inyeneke mbiet ke odudu. Ọbọn̄ Jehovah edi Andikara Ekondo—enye edi akakan. Enye edi Ebiereikpe, Owụk-ewụhọ, ye Edidem nnyịn. Kpukpru owo ke heaven ye ke isọn̄ ẹnam ibat ẹnọ Enye; edi enye inamke ibat inọ owo ndomokiet. Ẹtịn̄ ẹban̄a enye mfọn mfọn nte “akwa, ọkpọsọn̄, ye enyene-uten̄e.”—Deuteronomy 10:17, NW; Isaiah 33:22; Daniel 4:35.
8. Ntak ẹkemede ndidọhọ ke Jehovah inyeneke mbiet (a) ke se iban̄ade idaha esie? (b) ke se iban̄ade nsinsi edidu esie?
8 Ọyọhọ iba, Jehovah Abasi odot ndibọ n̄kpon n̄kan ukpono sia enye mînyeneke mbiet ke idaha esie. Enye ‘Okon̄ onyụn̄ Emenede ke Enyọn̄,’ kpa N̄kon̄ N̄kan. Enye okon̄ ke idaha akan kpukpru edibotn̄kpọ esie eke isọn̄! (Isaiah 40:15; 57:15; Psalm 83:18) Ọyọhọ ita, ẹnyene ndikpono Jehovah Abasi n̄kan kpukpru owo eken koro enye inyeneke ubọkn̄ka ke se iban̄ade nsinsi edidu esie. Enye ikpọn̄ mînyeneke ntọn̄ọ, odude ke nsinsi nsinsi.—Psalm 90:2; 1 Timothy 1:17.
9. Ke ewe usụn̄ ke Jehovah mînyeneke udomo (a) ke se iban̄ade ubọn̄ esie? (b) ke se iban̄ade mme akpan edu esie?
9 Ọyọhọ inan̄, Jehovah Abasi odot ndibọ n̄kpon n̄kan ukpono ke ntak ọkpọ ọkpọ ediye ubọn̄ esie. Enye edi “Ete mme un̄wana.” Idemesie enyene utọ uyama oro owo ndomokiet mîkemeke ndikụt enye ndien odu uwem. Enye ke akpanikọ enyene uten̄e. (James 1:17; Exodus 33:22; Psalm 24:10) Ọyọhọ ition, nnyịn imakama Jehovah Abasi isọn n̄kpon n̄kan ukpono ke ntak utịbe utịbe edu esie. Enye edi akakan ke odudu, inyeneke adan̄a ke odudu; enye edi akakan ke ifiọk, inyeneke adan̄a ke ọniọn̄; enye edi ata mfọnmma ke unenikpe; ndien enye akam esesịne ima ke idem.—Job 37:23; Mme N̄ke 3:19; Daniel 4:37; 1 John 4:8.
10. Ke ewe usụn̄ ke Jehovah mînyeneke ubọkn̄ka (a) ke se iban̄ade mme utom edibotn̄kpọ ye mme inyene? (b) ke se iban̄ade enyịn̄ ye etop esie?
10 Ọyọhọ itiokiet, Jehovah Abasi odot ndibọ n̄kpon n̄kan ukpono oro odude ke ntak akwa utom edibotn̄kpọ esie. Nte Andibot kpukpru n̄kpọ ke enyọn̄ ye ke isọn̄, enye ke ukem ini oro edi Akwa Andinyene kpukpru n̄kpọ. Nnyịn ikot ke Psalm 89:11 ite: “Enyọn̄ edi okwo, isọn̄ onyụn̄ edi okuo.” Ọyohọ itiaba, Jehovah Abasi odot ndibọ ukpono n̄kan kpukpru owo eken koro enye inyeneke mbiet, inyeneke ubọkn̄ka ke se iban̄ade enyịn̄ ye etop esie. Enye ikpọn̄ ekere enyịn̄ oro Jehovah, emi ọwọrọde “Enye Anam Akabade Edi.”—Se Genesis 2:4, NW, ikọ idakisọn̄.
Nte Ẹkpekponode Jehovah
11. (a) Nso idi ndusụk usụn̄ oro nnyịn ikemede ndikpono Jehovah? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt nte ke nnyin imenen̄ede ikpono Jehovah ke ndibuọt idem ke enye?
11 Ke ikerede iban̄a kpukpru edu Jehovah, didie ke nnyịn ikeme ndikpono enye? Nte nnyịn idikụtde, imekeme ndikpono enye ke ndiwụt enye mbak ye uten̄e, ke ndikop uyo esie, ke ndidiọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ nnyịn, ke ndinọ enọ, ke ndikpebe, ye ke ndikpe enye ubọk. Nnyịn n̄ko imekeme ndikpono enye ke ndikọn̄ mbuọtidem ke enye, ke ndinịm enye ke akpanikọ inamke n̄kpọ mme nso itịbe. Ẹkpak nnyịn ẹte, “Buọt idemfo ye Jehovah ke ofụri esịt fo.” Ntre nnyịn ikpono Jehovah Abasi ke ndinịm ikọ esie. Ke uwụtn̄kpọ, enye ọdọhọ ete: “Kûdịghe, koro ami ndude ye afo: kûnyek idem [ke ndịk], koro ami ndide Abasi fo: nyesọn̄ọ fi idem; nditreke ndinyan̄a fi.” (Mme N̄ke 3:5; Isaiah 41:10) Ndikpu ndibuọt idem ke enye ọyọhọ ọyọhọ ekpedi ndisuene enye.
12. Nso udeme ke n̄kopitem ye mbak ẹnyene ke ndikpono Jehovah?
12 N̄kpet n̄kpet usụn̄ kiet oro nnyịn ikponode Jehovah Abasi edi ke ndikop uyo esie. Ndien se idide akpan n̄kpọ ke n̄kopitem edi mbak Abasi, ih, mbak ndiyat Abasi esịt. Se iwụtde ebuana oro odude ke ufọt mbak ye n̄kopitem ẹdi ikọ ẹmi Jehovah eketịn̄de ọnọ Abraham ke Abraham ke n̄kopitem ama okodomo ndiwa Isaac, eyen esie. Jehovah ama ọdọhọ ete, “Kemi ke mfiọk nte afo efefehe Abasi.” (Genesis 22:12) Ke ini enemede aban̄a isọn oro nditọ ẹkamade mme ete ye eka mmọ, apostle Paul ama owụt ete ke n̄kopitem ye ukpono ẹsan̄a afara kiet. (Ephesus 6:1-3) Ntre ke ndinịm mme ibet Abasi, ẹmi mîdorike owo mbiomo ke idem, nnyịn ikpono Jehovah. Mbụme idụhe, ndisọn̄ ibuot ye Jehovah Abasi edidi ndisuene enye.—1 John 5:3.
13. Ndikpono Abasi edinam nnyịn inyene ewe edu ke se iban̄ade mme utom ye ekikere nnyịn?
13 N̄ko, nnyịn imekeme ndinọ Jehovah Abasi ukpono oro odotde ke ndinam item oro odude ke Mme N̄ke 3:6: “Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo [ih, nyịme enye], ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo onịm.” Mbet James ọnọ nnyịn eti item ke afan̄ emi. Utu ke ndinyene mbuọtidem ke idem nnyịn ke usen ke usen, ibuọtde idem ke ukeme nnyịn, nnyịn inyene ndidọhọ ite: “Ke Ọbọn̄ [“Jehovah,” NW] onyịmede, iyedu uwem, inam n̄kpọ emi m̀mê n̄kpọ oro.” (James 4:15) Ke mme isua ẹmi ẹkebede ekedi ido Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ndidian ke ikọ ekededi oro abuanade ini iso ibio ibio uwetn̄kpọ emi D.V., emi adade ọnọ Deo volente, emi ọwọrọde “ke Abasi onyịmede.”
14. (a) Nso edu oro abuanade ukeme nnyịn ke ana nnyịn inyene edieke nnyịn idikponode Abasi? (b) Nso edu ke ẹwụt ke ebuana ye n̄wed Watch Tower Society oro ẹmịn̄de?
14 Nnyịn n̄ko ikpono Jehovah Abasi ke ndiwụt edu nsụhọdeidem, itorode Abasi ke unen ekededi oro nnyịn ikemede ndinyene. Apostle Paul nte odotde ọkọdọhọ aban̄a utom esie ete: “Ami n̄kọtọ, Apollos ọkọbọk ke mmọn̄; edi n̄kọri oto Abasi. Ntre ndien idighe anditọ edi n̄kpọ, inyụn̄ idịghe andibọk ke mmọn̄, edi Abasi emi ọnọde n̄kọri.” (1 Corinth 3:6, 7) Ke akpanikọ, Paul ekenyene udọn̄ ke ndida ukpono oro odotde nsọk Abasi, idịghe idemesie m̀mê owo en̄wen ekededi. Ntre, mfịn, mme n̄wed Watch Tower Society isiwụtke mbon oro ẹwetde mmọ, ndien mme andiwet ẹsitre ndinam mmọ en̄wen ẹdiọn̄ọ se mmọ ẹketịpde esịn. Ke usụn̄ emi, ẹwụk ntịn̄enyịn ke ntọt oro, emi ẹtịmde ndinọ Jehovah ukpono, inyụn̄ idịghe ke owo ekededi.
15. Nso ifiọkutom iwụt mfịna oro ndusụk owo ẹnyenede ke ndidiọn̄ọ edu nsụhọdeidem emi Mme Ntiense Jehovah ẹnyenede?
15 Edu uwụk ntịn̄enyịn emi ke Jehovah, ke ntre ẹkponode enye, edi n̄kpọ n̄kpaidem ọnọ ndusụk owo. Isua ifan̄ ẹmi ẹkebede, ke ini ẹkewụkde ndutịm ukwak utịn̄ikọ ẹnọ utịn̄ikọ an̄wa ke Central Park, New York City Mme Ntiense ẹma ẹbre mme ọkpọ umụmikwọ Kingdom Melodies nte n̄kpọ ndida ndomo ndutịm oro nse. Ebe ye n̄wan oro ẹkekamade idem ediye ediye ẹma ẹbụp kiet ke otu Mme Ntiense se ikwọ oro ekededi. Ke ekerede ete ke ebe ye n̄wan oro ẹkedi Mme Ntiense, enye ama ọbọrọ ete: “Oro edi Kingdom Melodies No. 4.” Mmọ ẹma ẹbụp ẹte, “Ọfọn, edi anie okotịm ikwọ oro?” Ntiense oro ama ọbọrọ ete: “Oh, anditịm isịnke enyịn̄.” Ebe ye n̄wan oro ẹma ẹbọrọ ẹte: “Mme owo oro ẹsitịmde utọ ikwọ ntre isinamke ntre ye unana edisịn enyịn̄.” Ntiense oro ama ọbọro ete: “Edi Mme Ntiense Jehovah ẹsinam.” Ih, mmọ ẹnam emi man kpukpru ukpono ẹka ẹbịne Jehovah Abasi!
16. Ke ewe nsio nsio usụn̄ ke nnyịn ikeme ndida uyo nnyịn nnọ Jehovah Abasi ukpono?
16 Usụn̄ efen ndikpono Jehovah edi ke ndida n̄kpọkinua nnyịn ntie ntiense mban̄a enye. Edieke nnyịn ke akpanikọ inyenede udọn̄ ke ndida ukpono nsọk enye, do nnyịn iyesịn ifịk ke ndisuan eti mbụk Obio Ubọn̄. Nnyịn imekeme ndinam emi ke ndika ke ufọk ke ufọk ye ke sededi usụn̄ efen oro odude ọnọ nnyịn, ifụmike mme ifet ndinọ ikọ ntiense ido nneme. (John 4:6-26; Utom 5:42; 20:20) Adianade do, nnyịn imenyene mme ifet ndikpono Abasi nnyịn ye uyo nnyịn ke mme mbonoesop nnyịn, ke ndinọ mme ibọrọ ye ke ndibuana ke ofụri esịt n̄kwọ mme ikwọ Obio Ubọn̄ nnyịn. (Mme Hebrew 2:12; 10:24, 25) Ke nneme nnyịn eke usen ke usen, nnyịn imekeme n̄ko ndikpono Jehovah Abasi ye n̄kpọkinua nnyịn. Ye esisịt ukeme, nnyịn imekeme ndiwọn̄ọde nneme nsịn ke usụn̄ eke spirit ẹmi ẹbọpde-bọp, ndien emi eyesụn̄o ke ndida ukpono nsọk Jehovah Abasi.—Psalm 145:2.
17. (a) Nso ebuana ke eti edu enyene ke nnyịn ndikpono Jehovah? (b) Nso utịp ke ukwan̄ edu enyene?
17 Kpa nte ọfọnde ndikpono Jehovah Abasi ye n̄kpọkinua nnyịn, oyom n̄ko ete ikpono enye ke edu nnyịn. Jesus ama obiom mbon oro, ke adan̄aemi ẹkponode Abasi ke n̄kpọkinua mmọ, ẹkenyenede esịt oro oyomde usụn̄ ọkpọn̄ Enye ikpe. (Mark 7:6) Ukwan̄ edu esida esuene ọsọk Jehovah Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, ke Nwed Mbon Rome 2:23, 24, nnyịn ikot ite: “Afo emi obụrede mbụre ke ibet, nte emesuene Abasi ke edibiat ibet? Koro ẹwet ete, Oto mbufo ke ẹsụn̄i enyịn̄ Abasi ke otu mme Gentile.” Ke mme isua ndondo ẹmi, ẹmesion̄o ediwak tọsịn owo ẹfep ke mme esop ikọt Jehovah. Iso-ọfọn, owo ikosioho idem n̄wakn̄kan ibat owo ẹmi ẹkesịn idem ke esuene esuene edu ifep ke ntak mmọ ẹkewụtde ata edu edikabade esịt. Kpukpru owo ẹmi ẹma ẹkpono Jehovah ke n̄kpọkinua mmọ, edi mmọ ẹma ẹkpu ndinam ntre ke edu mmọ.
18. (a) Nso ekikere ke ana ndusụk mbon oro ẹnyenede akwa mfọniso ẹnyene edieke anade mmọ ẹwụt Jehovah ukpono oro odotde? (b) Didie ke idaha oro okodude ye ndusụk mme oku ke eyo Malachi owụt ke oyom ẹwụt edikere mban̄a?
18 Mbon oro ẹnamde utom ke nsio nsio ikpehe utom uyọhọ-ini—ẹdide ke Bethel, utom esenyịn oro asan̄ade-san̄a m̀mê isụn̄utom, mîdịghe nte mme asiakusụn̄—ẹnyene akwa mfọniso kaban̄a mme ifet oro mmọ ẹnyenede nditịp n̄kpọ nsịn ke ukpono Jehovah. Ekemmọ edi mbiomo ndinam ofụri se mmọ ẹkekeme ke sededi utom oro ẹnọde mmọ ndinam, ẹnamde ‘akpanikọ ke se idide ekpri ye akamba.’ (Luke 16:10) Okposụkedi mîdaha iban̄a oro, ke ndusụk usụn̄ ẹkenam ukpono ukpono idaha mmọ an̄wan̄a ye mme oku ye mme Levi ke Israel eset. Nte ededi, ke ntak unana ntịn̄enyịn ndusụk mme oku ke eyo Malachi, Jehovah ama ọdọhọ mmọ ete: “Edieke ami ndide ete, ukpono mi odu m̀mọ̀n̄? Edieke ami nnyụn̄ ndide andinyene, uten̄e mi odu m̀mọ̀n̄?” (Malachi 1:6) Mme oku oro ẹkesuene enyịn̄ Abasi ke ndiwa mme unam ẹmi ẹdide nnan, mbụn̄ọ, ẹnyụn̄ ẹdọn̄ọde nte uwa. Ibọhọke mbon oro ẹnyenede san̄asan̄a ifetutom mfịn ẹdomo ndinam ofụri se mmọ ẹkekeme, mmọ akpan akpan ẹkeme ndidot nsuannọ oro Jehovah ọkọnọde mme oku oro. Mmọ ẹkpekpu ke ndinọ Abasi ukpono.
19. (a) Nte ẹwụtde ke Mme N̄ke 3:9, nso idi udiana usụn̄ ndikpono Jehovah? (b) Nso idi akpan usụn̄ en̄wen ndikpono Jehovah?
19 Usụn̄ efen oro nnyịn ikemede ndikpono Jehovah Abasi edi ndinọ un̄wam okụk ke utom ukwọrọikọ ofụri ererimbot oro enye ọnọde odudu. Ẹkpak nnyịn ete, “Kpono Jehovah ke inyene fo, ye ke akpa ubak kpukpru mbun̄wụm fo.” (Mme N̄ke 3:9) Ifet editịp utọ etịbe oro edi idaha ndikpono Jehovah Abasi oro owo ndomokiet mîkpefụmike. Nnyịn imekeme n̄ko ndikpono Jehovah Abasi ke akam nnyịn, itorode inyụn̄ ikọmde enye. (1 Chronicles 29:10-13) Ke akpanikọ, koro nnyịn idi ibịne enye ke nsụhọdeidem ye ke ntotụn̄o ukpono, nnyịn ndidi mbịne Abasi ke akam ọnọ enye ukpono.
20. (a) Mmanie ke mbon ererimbot ẹsiwak ndikpono, ndien didie? (b) Ke ndinam ewe item ke nnyịn ikeme ndikaiso n̄kpono Jehovah?
20 Mfịn ediwak owo, akpan akpan mme uyen, ẹsikpono mbon oro mmọ ẹmade ke ndikpebe mmọ—ke nditịn̄ ikọ nte mmọ ye ke ndinam n̄kpọ nte mmọ. Ediwak ini Mme owo oro mmọ ẹsikpebede ẹsidi mme ọwọrọetop ẹbre mbre mbuba m̀mê nta ke ererimbot unọ idem inemesịt. Ke edide isio ye oro, nte mme Christian, nnyịn ikpenyene ndikpono Jehovah Abasi ke ndidomo ndikpebe enye. Apostle Paul akakpak nnyịn ete inam ntre, ewetde ete: “Ẹdi mme andikpebe Abasi, nte ndima nditọ; ẹnyụn̄ ẹsan̄a ke ima.” (Ephesus 5:1, 2) Ih, ke ndidomo ndikpebe Jehovah, nnyịn inọ enye ukpono.
21. (a) Nso iditịm nnyịn idem ndinọ Jehovah ubọn̄ ye ukpono? (b) Nso idi mme edidiọn̄ oro Jehovah ọnọde mbon oro ẹkponode enye?
21 Edi akpanikọ, ediwak usụn̄ ẹdu emi nnyịn ikemede ikponyụn̄ inọde Abasi ubọn̄ ye ukpono. Ẹyak nnyịn ikûdede ifre ite ke ndibọk idem kpukpru ini ke Ikọ esie nnyụn̄ n̄kabade mmehe ọfọn akan ye enye, nnyịn iyekeme ndikpono enye ọfọn akan. Nso idi mme utịp ke ndinam ntre? Jehovah ọdọhọ ete: “Nyekpono mmọ eke ẹkponode mi.” (1 Samuel 2:30) Jehovah ke akpatre eyekpono mme andituak ibuot nnọ enye ke ndinọ mmọ nsinsi uwem ke inemesịt, edide ke heaven nte mme andikara ye Eyen esie, Jesus Christ, m̀mê ke Paradise isọn̄.
Nte Afo Emeti?
◻ Mmanie ke mme owo ẹsikpono ke ofụri ofụri, ndien anie ke mmọ esima ndifụmi ndikpono?
◻ Ndikpono owo ọwọrọ nso, ndien nso idi mme usụn̄ oro ẹkemede ndinam emi?
◻ Nso idi ndusụk akpan ntak oro Jehovah Abasi odotde ukpono?
◻ Nso idi ndusụk usụn̄ oro nnyịn ikemede ndikpono Jehovah?
◻ Ke mme usụn̄ ewe ke Jehovah ọnọ mbon oro ẹkponode enye utịp?