Mme Mbụme Ẹtode Mme Andikot

◼ Nte odot Christian an̄wan ndida n̄kpọmbana m̀mê n̄kpọ mmaidem, ndisịn ibọk ke idet, m̀mê mme edinam ntre?

Ke ini edem ye ke eyo nnyịn, ndusụk mbon oro ẹdọhọde nte itienede Bible ẹma ẹkọri n̄kpọsọn̄ edi ata isio isio ekikere ẹban̄a mbanaidem.a

Iban ke ndusụk ufọkederi ẹsọn n̄kpọ mmaidem ye n̄kpọmbana ofụri ofụri. Ke uwụtn̄kpọ, n̄wed oro The Amish People ọtọt ete ke mmọ “ẹnịm adan̄a ke nte mmọ ẹtiede ke ikpọkidem koro mmọ ẹkerede ẹte ke andibuana ekededi emi enyenede ata udọn̄ ke uyai ererimbot odu ke itiendịk, sia udọn̄ [oro] ọkpọwụhọde ke ekikere eke spirit utu ke eke ikpọkidem. Ndusụk owo . . . ẹyekot ẹto N̄wed Abasi.”

Itien̄wed ẹkekotde ẹto ndien ekedi 1 Samuel 16:7: “Jehovah ọdọhọ Samuel, ete, Kûse enye iso, kûnyụn̄ use nte enye okon̄de idaha; . . . koro owo ẹsede enyịn, edi Jehovah ese esịt.” Nte ededi, itien̄wed oro eketịn̄ aban̄a ukon̄ idaha Eliab, eyeneka David. Ana in̄wan̄în̄wan̄ oto udọn̄ikọ oro nte ke Abasi iketịn̄ke mi iban̄a mme edu ukamaidem, utọ nte m̀mê David mîdịghe nditọeka esie ẹma ẹdiọn̄ idet mmọ m̀mê ẹma ẹdọn̄ n̄kpọ mbana ke ewụra mmọ.—Genesis 38:18; 2 Samuel 14:25, 26; Luke 15:22.

Emi anam an̄wan̄a nte ke ndusụk mbon oro ẹdọhọde ẹte ke mme Christian ẹkpenyene ndikpụhọde ata in̄wan̄în̄wan̄, idaha n̄kpọ mmaidem m̀mê n̄kpọmbana ekededi, ẹyom nsọn̄ọ ẹto itien̄wed oro ẹdade ke idiọk usụn̄. Bible ke akpanikọ inọhọ ọyọhọ nneme iban̄a ukamaidem; m̀mê enye ndinyịme ndusụk n̄kpọ ndiọn̄idem ke adan̄aemi akpande mmọ eken. Se enye ọnọde edi eti ndausụn̄. Ẹyak nnyịn ikere iban̄a mmọemi inyụn̄ ise nte ẹkemede ndida mmo nnam n̄kpọ mfịn.

Apostle Paul ama ọnọ ndausụn̄ eke odudu spirit ete: “Nnyom iban ẹsan̄a ke sụn̄sụn̄ ido, ẹsịne n̄kpọ eke owụtde bụt ye eti ibuot: [“Nnyom iban ẹbana idemmọ ke edisịnen̄kpọ oro ẹtịmde mfọn mfọn,”] mmọ ẹkûbana idem ke edidọk idet, ye gold ye pearl ye ọsọn̄urua edisịnen̄kpọ.” (1 Timothy 2:9) Peter ama ewet ukem ntre ete: “Ẹkûbana idem enyọn̄ enyọn̄ ke edidọk idet, ye edikọn̄ọ n̄kpọ mbana gold, ye edisịne ediye ọfọn̄idem; ẹdi ẹda edisịnen̄kpọ eke mîdibiarake, kpa sụn̄sụn̄ spirit eke enyenede iso bụt, ẹbana idem ke esịt esịt uwem mbufo; koro oro edi se isọn̄de urua ke enyịn Abasi.”—1 Peter 3:3, 4.

Ikọ Greek oro ẹkabarede do nte ‘ẹbana,’ “ẹtịmde mfọn mfọn,” ye ‘mbanaidem’ edi uduot koʹsmos, emi n̄ko edide orụn̄ ikọ oro “n̄kpọ ndiọn̄idem,” emi ọwọrọde “ndinam man eye akpan akpan eke uduot ikpọkidem.” Ntre itien̄wed oro ẹn̄wam nnyịn ndibọrọ mme mbụme ẹban̄ade edida n̄kpọ ndiọn̄idem m̀mê n̄kpọ mmaidem, n̄kpọmbana, ye mbiet n̄kpọ mbanaidem iban eken.

Nte ikọ Paul ye Peter ẹwọrọ nte ke ana mme Christian ẹfep ẹdidọk idet mmọ, edisịne n̄kpọmbana pearl ye gold, mîdịghe, ke akade anyan akan oro, edida mme n̄kpọ ndiọn̄idem? Baba. Ndidọhọ ke oro edi se mmọ ẹwọrọde okpoyom Christian iban n̄ko ẹfep “edisịne ediye ọfọn̄idem.” Edi, Dorcas, emi Peter akanamde eset, ekedi se ẹmade koro enye ama esinam ndiye “ọfọn̄idem” ọnọ nditọete iban eken. (Utom 9:39) Ntem, 1 Timothy 2:9 ye; 1 Peter 3:3, 4 iwọrọke ite ke ana nditọete iban ẹfep edidọk idet, pearl, ediye ọfọn̄idem, ye ntre ntre eken. Utu ke oro, Paul ọkọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a ufọn edinyene iso o-bụt ye eti ibuot ke ukamaidem iban. Peter okowụt nte ke iban ẹkpenyene ndinọ akpan ntịn̄enyịn ke owo emi mmọ ẹdide ke esịt idem man ẹkpedụri mme ebe mmọ oro mînịmke ke akpanikọ ẹda, idịghe ndisọn̄ọ n̄n̄wụt enyọn̄ enyọn̄ uyai m̀mê n̄kpọ mmaidem.

Ke nditịn̄ mmemmem mmemmem, Bible ikpanke ofụri ukeme oro ẹsịnde ndidiọn̄ m̀mê ndibana idem. Ndusụk mme asan̄autom Abasi, iren ye iban ukem ukem, ẹma ẹsida n̄kpọmbana. (Genesis 41:42; Exodus 32:2, 3; Daniel 5:29) Anam-akpanikọ Esther ama onyịme ntatara mbet uyai ye mme aran ndiọn̄idem, ufuọn̄n̄kpọ, ye edikụk. (Esther 2:7, 12, 15; men Daniel 1:3-8 domo.) Abasi ọkọdọhọ ete ke imọ ke ndamban̄a usụn̄ ima ibana Israel ye okpoho ubọk, n̄kpọitọn̄, n̄kpanuen ibuo, ye n̄kpanuen utọn̄. Oro ama otịp n̄kpọ esịn ke ndinam enye akabade “eye etieti.”—Ezekiel 16:11-13.

Mbụk oro ke Ezekiel, okposụkedi, ọnọ ukpepn̄kpọ ọbiọn̄ọ nnyịn ndiwụk ntịn̄enyịn ke nte itiede. Abasi ọkọdọhọ ete: “Afo ọbuọt idem ye uyai fo, onyụn̄ ese use aban̄a etop fo, onyụn̄ ọduọk use fo ọnọ kpukpru mmọ eke ẹsan̄ade ẹbe.” (Ezekiel 16:15; Isaiah 3:16, 19) Ntem, Ezekiel 16:11-15 ọsọn̄ọ owụt ọniọn̄ ke ukperedem item Paul ye Peter aban̄ade nditre ndisọn̄ọ n̄n̄wụt nte ẹtiede ke enyọn̄ enyọn̄ idem. Edieke n̄wan emekde ndida n̄kpọmbana mbana idemesie, udomo ye ido edinam ẹkpenyene ndidu ke n̄kemuyo ye edinyene iso o-bụt, idịghe ndidi ebeubọk m̀mê ke n̄wụtidem, n̄kohodeidem.—James 2:2.

Nso kaban̄a Christian an̄wan ndida mme n̄kpọ ndiọn̄idem, utọ nte tido n̄kpọkinua, tido mfụk, m̀mê tido n̄kpọkenyịn ye tido mbenenyịn? Mme ọdọkisọn̄ nnyom n̄kpọeset ke Israel ye ke n̄kann̄kụk oro ẹma ẹkụt mme tian n̄kpọ mmaidem, ọkọrọ ye mme edifiọn̄ọ n̄kpọ ye ukụtiso. Ih, iban ke Edem Usiahautịn eset ẹma ẹsida mme n̄kpọ ndiọn̄idem oro ẹkedude mbemiso eke eyomfịn. Enyịn̄ eyenan̄wan Job oro, Keren-happuch anaedi ọkọwọrọ “Obukpon̄ Obubịt E-tido (Enyịn),” m̀mê iko udọn̄ n̄kpọ mmaidem enyịn.—Job 42:13-15.

Ẹma ẹsida ndusụk n̄kpọ ndiọn̄idem ke Israel, edi mme uwụtn̄kpọ Bible ẹwụt n̄kpọndịk ke edinam mbe ubọk. Ke ediwak isua ẹma ẹkebe nte enye akakabade edi ọbọn̄-an̄wan Israel, Jezebel ama “ada stibium ewet enyịn esie, onyụn̄ ọdiọn̄ ibuot esie.” (2 Ndidem 9:30) Ke ukperedem ke ini ẹketịn̄de nte Israel okoyomde oburobụt ntịn̄enyịn oto mme idụt ukpono ndem, Abasi ọkọdọhọ ete ke enye ama ‘ada mbana-n̄kpọ o-gold abana idem, ada stibium awai enyịn esie, onyụn̄ anam idemesie eye.’ (Jeremiah 4:30; Ezekiel 23:40) Mme ufan̄ikọ oro m̀mê en̄wen ekededi idọhọke ite ke akwan̄a ndida ubọk-nnam n̄kpọ nnam uyai owo edemede. N̄ko, mbụk Jezebel ọnọ ekikere nte ke enye ama ada obubịt mmọn̄n̄wed ewet akanade enyịn esie tutu eyedi se ẹkemede ndida ke anyan usụn̄ n̄kụt, idem Jehu ama ada ke an̄wa okụre edidem okụt. Nso idi ukpepn̄kpọ? Kûsịne n̄kpọ mmaidem ube ubọk, ke usụn̄ awakde akaha.b

Ke akpanikọ, ọsọsọn̄ n̄wan ekededi oro esidade n̄kpọmbana m̀mê n̄kpọ mmaidem ndidọhọ ke ido ye udomo oro imọ idade idotke. Edi, mfan̄a ndomokiet idụhe nte ke otode ke ntak unana ifụre m̀mê ndidi se ntatara ndutịm usuanetop akarade, n̄wan ekeme ndinyene edu edida n̄kpọ mmaidem mbe ubọk. Enye ekeme ndinen̄ede mmehe ye uyai osụn̄ode oto oro tutu eyedi se enye okpude ndidiọn̄ọ nte ke enye atuaha ye ‘iso o-bụt ye eti ibuot’ eke ekese Christian iban.—Se James 1:23, 24.

Ih, se owo amade edi nsio nsio; ndusụk iban ẹsida ekpri m̀mê ikam isidahada n̄kpọ mmaidem m̀mê n̄kpọmbana ndomokiet, mmọ eken ẹsida ekese. Ntre owụt ọniọn̄ nditre ndibiere ikpe nnọ owo oro esidade isio isio udomo n̄kpọ mmaidem m̀mê n̄kpọmbana. Akpan n̄kpọ en̄wen edi ido n̄kann̄kụk. Nte ke ẹnyịme ndusụk n̄kon̄ine ke idụt en̄wen (m̀mê ke ekedi ọsọ n̄kpọ ke mme ini eset) iwọrọke ite ke mmọ ẹmedot ke n̄kann̄kụk mfịn.

Enyene-ọniọn̄ Christian an̄wan eyesifiak ọdụn̄ọde ukamaidem esie ke ini ke ini, obụpde idemesie ke ofụri esịt akpanikọ ete: ‘Nte ami nte ido edide mmesisịne ekese (m̀mê ndodobi) n̄kpọmbana m̀mê n̄kpọ mmaidem n̄kan ekese Christian ke n̄kann̄kụk mi? Nte ami nnam ukamaidem mi ebiet eke atan̄idem n̄kaowo emi m̀mê eke ikpîkpu nta senima, mîdịghe nte item eke 1 Timothy 2:9 ye; 1 Peter 3:3, 4 ada mi usụn̄ akpan akpan? Ih, nte ukamaidem mi enen̄ede owụt iso bụt, owụtde ata ukpono ọnọ ekikere ye ntụk mmọ en̄wen?’—Mme N̄ke 31:30.

Iban oro ebe mmọ ẹdide Christian ẹkeme ndibụp mmọ nyom ekikere ye item. N̄ko, ke ini ẹyomde enye ke esịt akpanikọ, ẹkeme ndibọ ọnọ-un̄wam item nto nditọete iban eken. Edi utu ke ndiwọn̄ọde mbịne ufan emi amade ukem n̄kpọ oro, ọkpọfọn akan ndinyene nneme ye n̄kani nditọete iban ẹmi edida ukem ukem ye eti ibuot mmọ edide se ẹkponode. (Men 1 Ndidem 12:6-8 domo.) Bible ọdọhọ ete ke n̄kani iban oro ẹkponode ẹkeme “[ndi]teme n̄kparawa iban . . . ẹnyene eti ibuot, ẹnyene bụt, . . . mbak ikọ Abasi edidia esuene.” (Titus 2:2-5) Idụhe Christian oro ọkọride osịm ọyọhọ idaha oro okpoyomde n̄kpọmbana m̀mê n̄kpọ mmaidem esie oro mîwụtke iso o-bụt anam ‘ẹtịn̄ ikọ esuene ẹdian’ Ikọ Abasi m̀mê ikọt esie.

Mbụk Bible aban̄ade Tamar owụt nte ke ukamaidem iban ekeme ndinam ẹdiọn̄ọ utọ owo oro enye edide, ọnọde ọkpọsọn̄ etop. (Genesis 38:14, 15) Nso etop ke ido ukama-idet ye uduot idet Christian an̄wan (edieke esisịnde ibọk) ọnọ mîdịghe n̄kpọmbana ye n̄kpọ ndiọnidem oro enye esịdade? Nte enye edi: Emi edi edisana, owụt iso o-bụt asan̄autom Abasi emi adade ukem ukem?

Ẹkpenyene nditụk esịt owo emi okụtde mme Christian ke utom an̄wautom, m̀mê oro odụkde mme mbonoesop nnyịn nte ọfọnde. Ẹsitụk esịt mme andida n̄kụt ke ofụri ofụri. N̄wakn̄kan iban Christian inọhọ mbonan̄wa ntak ndomokiet ndisịm ubiere nte ke mmimọ, ke n̄kan̄ kiet, iyehe m̀mê, ke n̄kan̄ eken imakama idem m̀mê ibana idem ibe ubọk; utu ke oro, mmọ ẹkama idemmọ ke usụn̄ “oro odot[de] ye iban ẹmi ẹdọhọde ẹte imenyene uten̄e Abasi.”—1 Timothy 2:10.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Mme Ndise ke page 31]

Mme n̄kpọeset ẹkefiọhọde ke Middle East: ekebe udọn̄ n̄kpọ ndiọn̄idem Nnụkenen, ukụtiso, ye mme n̄kpọitọn̄ gold ye ọsọn̄urua n̄kpọmbana

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Mbita: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.