Afo Emekeme Ndikop Ndọn̄esịt ke Ini Nnanenyịn
DIDIE ke nnyịn ikpese mme ekikere nnanenyịn? Edieke nnyịn iyakde idem inọ Jehovah, nte nnyịn ikpese mmọ nte esen esen n̄kpọ ke ntak utịbe utịbe idotenyịn nnyịn ye mme inyene eke spirit nnyịn? Ndi mme utọ ekikere oro ẹwọrọ ke nnyịn idotke ke n̄kan̄ eke spirit ndinam utom Abasi?
Mbet James ekewet ete, “Elijah ekedi owo emi enyenede mbiet uduot nnyịn.” (James 5:17) Okposụkedi Abasi akadade Elijah anam n̄kpọ ke utịbe utịbe usụn̄, anam-akpanikọ prọfet oro ama akam odu ke nnanenyịn. Elijah ama ofiori inikiet ete, “Ekem, ndien; O Jehovah, kam bọ mi uwem: koro mmemfọnke n̄kan mme ete mi.” (1 Ndidem 19:4) Job oro okomụmde nsọn̄ọnda akama, Hannah anam-akpanikọ an̄wan oro, ye mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah eken ẹma ẹdu ke nnanenyịn. Idem David abak Abasi andiwet psalm ama ọbọn̄ akam ete: “Ndutụhọ esịt mi omokpon: sio mi ke nnanenyịn mi.”—Psalm 25:17.
Jehovah ndida mme owo nnam n̄kpọ ke utom esie inamke mmọ ẹdu ke ifụre ofụri ofụri. Mmọ ẹsụk ẹnyenyene mmemidem ye mme ntụk eke owo ẹnyụn̄ ẹkeme ndidu ke nnanenyịn ke idak idomo. (Utom 14:15) Edi, mme asan̄autom Abasi ẹnyene un̄wam oro ọfọnde akan eke mbon efen ke ndiyọ mfịghe eke ntụk. Ẹyak nnyịn ikere iban̄a ibat ibat uwụtn̄kpọ ke Bible man ikụt se ikan̄wamde ndusụk owo ndikan mfụhọ eke ekikere ye mme ekikere nnanenyịn mmọ.
Apostle Oro Okodude ke Nnanenyịn Okop Ndọn̄esịt
Apostle Paul ama ọfiọk nte edikop mfụhọ etiede. Enye ọkọdọhọ ete, “Koro kpa ke ini nnyịn isịmde Macedonia, ikopke nduọkodudu ke obụkidem; . . . en̄wan odu nnyịn ke edem, ndịk odu nnyịn ke esịt. Edi Abasi emi ọdọn̄de mbon nsụkidem esịt, ada edidi Titus ọdọn̄ nnyịn esịt.” (2 Corinth 7:5, 6) Mfụhọ Paul okoto n̄kpọsọn̄ idaha oro ẹkedude ke ukem ini oro. ‘En̄wan ke edem’ ẹma ẹdu—ọkpọsọn̄ ukọbọ emi esịnde uwem ke itiendịk. (Men 2 Corinth 1:8 domo.) Akan oro, ‘ndịk ama odu ke esịt’ ke uduot edikere mban̄a mme esop, utọ nte enyeoro okodude ke Corinth.
Ọfiọn̄ ifan̄ ke mbemiso, Paul ama ewet akpa n̄wed esie ọnọ ẹsọk mme Christian ẹdide mbon Corinth. Ke n̄wed oro enye ama obiom ekese ata ndiọi idaha oro okodude ke esop oro ikpe ndien nte an̄wan̄ade ama ekere aban̄a nte mbon Corinth ẹdinamde n̄kpọ ẹban̄a n̄wed esie. Nte ededi, Paul ama okop ndọn̄esịt ke ini Titus okotode Corinth edi ye eti etop aban̄a nte mmọ ẹkenamde n̄kpọ. Kpasụk ntre, Jehovah ekeme ndida kiet ke otu mme asan̄autom esie eyomfịn ndida eti mbụk nsọk nnyịn onyụn̄ osụhọde nnanenyịn nnyịn.
Nte Ikpesede Utom Ẹmi Abasi Ọnọde
Ndusụk Christian ẹdu ke ndusụk udomo nnanenyịn kaban̄a utom ukwọrọikọ mmọ. Ke akpanikọ, ndusụk mme asan̄autom Jehovah ẹma ẹkere ẹte ke utom oro Abasi ọnọde eyeyom se ikponde ikan ukeme mmimọ ndinam. Ke uwụtn̄kpọ, Moses ama ekere ke imọ idotke ndidi andida ke ibuot Abasi nnọ nditọ Israel ke Egypt. Ke otu mme n̄kpọ eken, enye ọkọdọhọ ete ke imọ idịghe owo udọn ikọ. (Exodus 3:11; 4:10) Edi ye mbuọtidem ke Abasi ye ke ndinyene Aaron nte etịn̄ikọ esie, Moses ama ọtọn̄ọ ndinam utom esie.
Nte ini akakade Moses ikeberike edem aba ke Aaron. Ukem ntre, ndusụk owo ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ẹsikụt utom ukwọrọikọ Christian nte ọsọn̄de, edi mmọ ẹsibọ ukpep ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi mme ọkwọrọikọ oro ẹnyenede usọ. Ke uwụtn̄kpọ, ediwak uyen ẹdide Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹkọri ẹkabade ẹdi mme ọkwọrọikọ uyọhọ-ini nte mme asiakusụn̄ ye mme isụn̄utom. Edi n̄kpọ ndọn̄esịt ndifiọk nte ke ẹkeme ndiberi edem ke Jehovah ndinam mme asan̄autom ẹdide Christian ẹdot onyụn̄ ọnọ mmọ odudu ndinam utom mmọ oro Abasi ọnọde.—Zechariah 4:6; 2 Corinth 2:14-17; Philippi 4:13.
Ndọn̄esịt ke Ini Nnanenyịn Anamde Iseme
Nnyịn imekeme ndikop iduọesịt sia isemede ite ke nnyịn inamke ekese ke utom Abasi. Eyenete oro mîkanamke utom aba ke ediwak isua ama ọtọn̄ọ ndibuana ke utom an̄wautom inikiet efen. Esisịt ini ke oro ebede, enye ama ọduọ udọn̄ọ ata idiọk idiọk tutu edi se anade-na ke bed kpukpru ini. Eyenete oro okokopde iduọesịt mi ama ọdọhọ ete: “Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ke ini n̄kpọkọsọn̄de idem, ami mma mfehe n̄kpọn̄ mbiomo. Idahaemi, ke ini nyomde ndisọn̄ idem, ami n̄kemeke.”
Nte iwụtke ifiọk ndisịn mfọnn̄kan ukeme nnyịn idahaemi utu ke ndibiat odudu ntụk nnyịn ke se ikotịbede ke ini edem? James ye Jude, nditọeka Jesus eke obụk, ikakabakede idi mme andinịm ke akpanikọ ibọhọke ke Jesus ama akakpa onyụn̄ eset. Edieke mmọ ẹkesemede ẹban̄a emi, emi ikakpanke mmọ ndidi mme asan̄autom Abasi ye idem mme andiwet Bible.
Kûdede Ufụmi Akam
Ke ini ẹkopde mfụhọ, ikọt Abasi ẹkpenyene ndibọn̄ akam ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄. Ke akpanikọ, N̄wed Abasi ọdọn̄ọ ekese akam oro ẹkesibọn̄de ke mme ini nnanenyịn. (2 Samuel 1:4-20; Psalm 42:8) Ndusụk owo ẹkeme ndikere ẹte: ‘Ami mmokop mfụhọ etieti tutu n̄kemeke ndibọn̄ akam.’ Do ntak mûkereke uban̄a Jonah? Ke adan̄aemi okodude ke idịbi iyak, enye ama ọdọhọ ete: “Adan̄aemi ukpọn̄ akpade mi ke idem, nti Jehovah: ndien n̄kpeubọk mi osịm fi ke edisana temple fo. . . . Nyeda uyo ekọm n̄wa uwa nnọ fi; nyesio se n̄kakan̄ade. Edinyan̄a enyene Jehovah.” (Jonah 2:4-9) Ih, Jonah ama ọbọn̄ akam, ndien Abasi ama ọdọn̄ enye esịt onyụn̄ anyan̄a enye.
Okposụkedi eyenete an̄wan kiet ke Sweden ekedide asiakusụn̄ ke ediwak isua, enye ke mbuari ama okop mfụhọ onyụn̄ akpa mba kpa ye utom ukwọrọikọ oro on̄wụmde mfri. Enye ama etịn̄ iduọesịt esie ke akam ọnọ Jehovah. Usen ifan̄ ke oro ebede, enye ama ọbọ ikot ke urụk ukopikọ oto eyenete eren kiet ke n̄kọk itieutom Watch Tower Society. Eyenete oro okobụp m̀mê enye ekpekeme ndin̄wam do ke n̄kpọ nte usen kiet ke urua kaban̄a utom mbọpndian ke Bethel. Eyenete an̄wan emi ke ukperedem ama ọdọhọ ete: “Idaha oro odude ke Bethel ye edinyene ifet ndikụt utom mbọpndian nnyụn̄ ntiene mbuana ama ọnọ mi udiana ukeme oro ami n̄koyomde.”
Edieke nnyịn ikopde mfụhọ, ọkpọfọn nditi nte ke akam edi usụn̄ kiet ndin̄wana ye mfụhọ. (Colossae 4:2) Ke ibọrọ akam nnyịn, Jehovah ekeme ndiberede usụn̄ oro adade osịm utom oro okponde akan ke utom esie, mîdịghe enye ekeme ndidiọn̄ utom nnyịn ye mbun̄wụm n̄kọri. (1 Corinth 16:8, 9) Ke idaha ekededi, “ufọn Jehovah ofori owo, enye inyụn̄ idianke afanikọn̄ ke esịt.” (Mme N̄ke 10:22) Emi ke akpanikọ eyedemede spirit nnyịn.
Nte Eyịghe Anam Odu ke Nnanenyịn?
Ke ini ke ini, kiet ke otu mme asan̄autom Jehovah ekeme ndidu ke eyịghe. Edieke oro otịbede ọnọ nnyịn, nnyịn ikpọsọpke-sọp isịm ubiere nte ke imataba mfọn Abasi. Jesus ikesịnke apostle Thomas ke ndikeyịk ntọt oro andikokụt ediset ke n̄kpa Eteufọk esie ọkọnọde. Utu ke oro, Jesus ke ima ama an̄wam Thomas ndikan eyịghe esie. Ndien Thomas okokop nduaidem didie ntem ke ini enye ekedifiọkde ete ke Jesus ke odu uwem!—John 20:24-29.
Ebede ke nsunsu ukpepn̄kpọ, nsụkuyo mmọ, ye mme n̄kpọ ntre, ‘mmọ eke mîten̄eke Abasi’ ẹmi ẹkedọn̄de ikpat ndịbe ndịbe ẹdụk esop Christian eke akpa isua ikie ẹma ẹnam ndusụk owo ẹdu ke nnanenyịn oto eyịghe. Ntre, mbet Jude ama ewet ete: “[Ekaiso] ẹtua ndusụk mmọemi ẹdude ke eyịghe mbọm; ẹnyụn̄ ẹnyan̄a ndusụk mmọ, ẹdabade mmọ ẹsio ke ikan̄.” (Jude 3, 4, 16, 22, 23) Man ẹkaiso ẹnyene mbọm mbọm edikere mban̄a otode Abasi, ama oyom nsan̄a Jude ẹdide mme andituak ibuot—akpan akpan mbiowo ke esop—ẹtua mbon eyịghe oro ẹdotde mbọm. (James 2:13) Nsinsi uwem mmọ okodu ke itiendịk, koro mmọ ẹkedude ke itiendịk “ikan̄” nsinsi nsobo. (Men Matthew 18:8, 9; 25:31-33, 41-46 domo.) Ndien nso idara isidu ntem ke ini ẹnọde ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ oro ẹnyenede eyịghe un̄wam ke mfọnido ndien mmọ ẹkabade ẹkop nsọn̄idem ke n̄kan̄ eke spirit!
Edieke n̄kpọsọn̄ idomo ẹnamde nnyịn iyịk m̀mê Abasi odu ye nnyịn, oyom nnyịn isọn̄ọ itịn̄ se idide akpan n̄kpọ ke akam nnyịn. Ke mme utọ idaha ntre, ẹyak nnyịn ikọbọ ke ndiben̄e Jehovah eti ibuot. Enye esinọ ke ntatubọk inyụn̄ itọhọke ye nnyịn ke ndinana eti ibuot nnyụn̄ mbọn̄ akam nyom enye. Ana nnyịn ‘ikaiso iben̄e ke mbuọtidem, ikûyịk n̄kpọ ndomokiet,’ koro owo eke eyịkde “ebiet mbufụt mmọn̄, eke ofụm eberide, emen, otop, ọduọk ko” ke kpukpru ebiet. Mme utọ owo oro ibọhọ Abasi n̄kpọ ndomokiet ke ubọk koro mmọ ẹdi mbon esịt iba, “eke mînyeneke nsọn̄ọnda” ke akam ye ke kpukpru usụn̄ mmọ. (James 1:5-8) Ntre ẹyak nnyịn inyene mbuọtidem nte ke Jehovah eyen̄wam nnyịn ndise idomo oro osịmde nnyịn nte odotde inyụn̄ iyọ mmọ. Ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ẹkeme ndidụri ntịn̄enyịn nnyịn n̄wụt N̄wed Abasi mîdịghe ke ini ukpepn̄kpọ Bible. Mme n̄kpọntịbe oro ẹdade itie ẹbe ke unyịme Abasi ekeme ndin̄wam nnyịn ndikụt se nnyịn ikpanamde. Mme angel ẹkeme ndibuana ke ndinọ nnyịn ndausụn̄, mîdịghe nnyịn imekeme ndibọ ndausụn̄ nto edisana spirit. (Mme Hebrew 1:14) Akpan n̄kpọ edi ndibọn̄ akam mben̄e eti ibuot ye ọyọhọ mbuọtidem ke ima ima Abasi nnyịn.—Mme N̄ke 3:5, 6.
Ti Ete ke Jehovah Ọnọ Ndọn̄esịt
Paul ama eberi edem ke Jehovah ebe ke akam onyụn̄ ọdiọn̄ọ enye nte Enyeemi ọnọde ndọn̄esịt. Apostle oro ekewet ete: “Itoro enyene Abasi ye Ete Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ, Ete mbọm ye Abasi kpukpru ndọn̄esịt: emi ọdọn̄de nnyịn esịt ke kpukpru ukụt nnyịn, man nnyịn ikpekeme ndida ndọn̄esịt eke Abasi ọnọde nnyịn ndọn̄ mmọemi ẹdude ke ukụt ekededi esịt.”—2 Corinth 1:3, 4.
Abasi kpukpru ndọn̄esịt ọmọfiọk nnanenyịn oro osịmde mme asan̄autom esie onyụn̄ oyom ndinọ mmọ ubọhọ. Ke se iban̄ade editịmede esịt oro Paul ekenyenede aban̄a mbon Corinth, ubọhọ ama edi ebe ke Titus, kpa nsan̄a Christian esie. Usụn̄ kiet oro nnyịn ikemede ndibọ ndọn̄esịt mfịn edi emi. Ke ini nnyịn idude ke nnanenyịn, nnyịn ke ntre iyefep ndidianade idem nnịm san̄asan̄a. (Mme N̄ke 18:1) Ebuana ye ekemmọ mme Christian edi kiet ke otu usụn̄ emi Abasi ọdọn̄de nnyịn esịt. Nnyịn imekeme ndikere ite: ‘Ami mmọkop iduọesịt etieti tutu ami nsọn̄ke idem n̄kem ndidu ye mme ufan mi ẹdide Christian.’ Nte ededi, nnyịn ikpenyene ndin̄wana ye mme utọ ekikere oro inyụn̄ ikpanke idem nnyịn ndibọ ndọn̄esịt oro ekemmọ mme Christian ẹkemede ndinọ.
Kûkpa Mba!
Ekeme ndidi ndusụk nnyịn isoboke idomo oro ọsọn̄de tutu anam nnyịn ikop ọkpọsọn̄ mfụhọ. Edi udọn̄ọ mmemidem, n̄kpa nsan̄andọ, mîdịghe ata idomo idomo idaha efen ekeme ndinam nnyịn idu ke nnanenyịn ke n̄kan̄ eke ntụk. Edieke oro okpotịbede, ẹyak nnyịn ikûbiere ite ke imenen̄ede idọn̄ọ ke n̄kan̄ eke spirit. Owo oro okopde mfụhọ ekeme n̄ko ndidot ndinam utom Abasi, idem ekemede ndin̄wam mbon efen ke n̄kan̄ eke spirit. Paul ama akpak nditọete ete “ẹsọn̄ọ mbon iduọesịt idem,” idịghe ndinyene eyịghe nte ke mmọ ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ ndien ke ẹdọn̄ọ ke n̄kan̄ eke spirit. (1 Thessalonica 5:14) Okpọsụkedi mfụhọ ke ndusụk idaha esinyenede ebuana ye edinam idiọkn̄kpọ ye esịt eke obiomde owo ikpe, oro idịghe ntre ye mmọ oro ẹnamde n̄kpọ Abasi ke edisana esịt. Iso-ọfọn utuakibuot mmọ, oro ẹnamde ye ata ọkpọsọn̄ mfịna, edi se Jehovah onyịmede. Enye ama mmọ onyụn̄ ọnọ un̄wam ye ndọn̄esịt oro mmọ ẹyomde.—Psalm 121:1-3.
Mbon oro ẹnamde nsụhọ Israel eke spirit ẹma ẹnen̄ede ẹdu ke nnanenyịn oto mme idomo ke isua 1918. (Men Galatia 6:16 domo.) Ẹma ẹkpere ndisobo ndutịm ukwọrọikọ mmọ mfep, ẹma ẹsịn ndusụk mmọ ke ufọk-n̄kpọkọbi nte mîdotke, ndien ediwak ke otu n̄kani nsan̄a mmọ ẹma ẹkabade edi mbon oro mînamke akpanikọ, mbon nsọn̄ibuot oro ẹbiọn̄ọde-biọn̄ọ. Akan oro, mme anam-akpanikọ mbon oro ẹyetde aran ikọdiọn̄ọke ntak emi Abasi akayakde kpukpru emi otịbe. Ke ndusụk ini ‘mmọ ẹkesuan n̄kpasịp ke mmọn̄eyet,’ edi mmọ ikakpaha mba. Mmọ ẹma ẹkaiso ndinam n̄kpọ Jehovah ẹnyụn̄ ẹdụn̄ọde idemmọ n̄ko. Utịp-e? Mmọ ‘ẹma ẹnyọn̄ ke mfiori idara, ẹbiomde mme ebek mmọ.’ (Psalm 126:5, 6) Mbon oro ẹyetde aran kemi ẹdiọn̄ọ nte ke Abasi akayak mme utọ idomo ntre ada itie man ẹkpeyet mmọ ẹsana ẹnịm ẹnọ utom idọk ofụri ererimbot mmọ oro akasan̄ade ekpere.
Edieke nnyịn idude ke nnanenyịn ke ntak nsio nsio idomo oro ẹsịmde nnyịn, nnyịn imekeme ndibọ ufọn nto ifiọk n̄kpọntịbe nsụhọ oro ẹyetde aran. Utu ke ndikpa mba, ẹyak nnyịn ikaiso inam se inende, idem edieke anade nnyịn inam ntre ye mmọn̄eyet. Nte ini akade, usụn̄ eyedu ndibọhọ mme idomo nnyịn, ndien nnyịn ‘iyenyọn̄ ke mfiori idara.’ Ih, idara—kpa mbun̄wụm edisana spirit Abasi—eyedi eke nnyịn ke ndikọyọ mme idomo nnyịn. Jehovah ke akpanikọ eyewụt nte idide “Abasi kpukpru ndọn̄esịt” ọnọ nnyịn.