Tiene Un̄wana Ererimbot
“Owo eke etienede Mi . . . eyenyene un̄wana uwem.”—JOHN 8:12.
1. Un̄wana edi akpan n̄kpọ adan̄a didie?
NSO ke nnyịn ikpanam ke un̄wana mîkpodụhe? Kere nte ekpedemerede kpukpru usen ke isua odụk ekịm ke hour 24. Kere ban̄a ererimbot emi mînyeneke uduot n̄kpọ, koro ke un̄wana mîdụhe uduot n̄kpọ idụhe. Ke akpanikọ, ke un̄wana mîkpodụhe, nnyịn n̄ko ikpodụhe! Ntak mîkpodụhe? Koro, ke ndutịm ẹkotde photosynthesis, awawa ikọn̄ ẹsida un̄wana ẹnam udia oro nnyịn idiade—mme n̄kpasịp, mme ikọn̄, ye mme mfri. Edi akpanikọ, ndusụk ini nnyịn isita unam. Edi mme unam oro ẹma ẹta mme ikọn̄ m̀mê mme unam en̄wen oro ẹkedade ikọn̄ ẹdu uwem. Ntem, uwem ikpọkidem nnyịn ọkọn̄ọ ofụri ofụri ke un̄wana.
2. Mme okopodudu ebiet ewe emi un̄wana otode ẹdu, ndien nso ke emi asian nnyịn aban̄a Jehovah?
2 Un̄wana nnyịn oto utịn, emi edide ntantaọfiọn̄. Ke adan̄aemi utịn nnyịn ọnọde akamba udomo un̄wana, enye osụk edi ata ekpri udomo ntantaọfiọn̄. Ediwak mmọ ẹnen̄ede ẹkponi. Ndien otu ntantaọfiọn̄ oro nnyịn idude uwem ke esịt, kpa uyọ ntantaọfiọn̄ Milky Way, esịne se iwakde ikan ntantaọfiọn̄ biliọn ikie. Ke adianade ye oro, anana-ibat biliọn uyọ ntantaọfiọn̄ ẹdu ke ekondo. Nso ata ediwak otu ntantaọfiọn̄ ke ẹmi ẹdi ntem! Nso akwa udomo un̄wana ẹwọrọ ẹto mmọ ntem! Nso okopodudu ebiet emi un̄wana otode ke Jehovah, emi okobotde kpukpru oro edi ntem! Isaiah 40:26 ọdọhọ ete: “Ẹmenede enyịn mbufo ke enyọn̄, ẹnyụn̄ ẹse! Anie okobot mme mmọemi? Anie ada otu mmọ ọwọrọ ke ibat mmọ? Enye osio kpukpru mmọ enyịn̄: koro nsọn̄idem esie okponde, enye onyụn̄ ọsọn̄ odudu; baba owo mmọ kiet isopke.”
Orụk Un̄wana Efen
3. Un̄wana eke spirit otode Jehovah edi akpan n̄kpọ adan̄a didie?
3 Jehovah n̄ko edi Ebiet emi orụk un̄wana efen otode, enyeemi an̄wamde nnyịn ndikụt n̄kpọ ke n̄kan̄ eke spirit, anamde mme n̄kpọ eke spirit an̄wan̄a. N̄wed ukabadeikọ kiet akabade “edinam an̄wan̄a” ke usụn̄ emi: “Ndinọ ifiọk: nọ ukpep; ndinọ ikike eke spirit.” Enye akabade “edibọ un̄wana” nte: “edibọhọ unana ifiọk ye ukwan̄ ntọt.” Ẹnọ un̄wana eke spirit otode Jehovah ebe ke nnennen ifiọk Ikọ esie, kpa Bible. Oro edi se in̄wamde nnyịn ndifiọk enyeemi Abasi edide ye se mme uduak esie ẹdide. “Abasi, emi ọkọnọde uyo ete, Yak un̄wana ayama ke ekịm, akayama nnyịn ke esịt, man enye an̄wan̄ade owo enyịn ndifiọk ubọn̄ Abasi ke iso Jesus Christ.” (2 Corinth 4:6) Ntem, akpanikọ oro ẹdude ke Ikọ Abasi ẹnyan̄a nnyịn ẹsio ke unana ifiọk ye ukwan̄ ntọt. Jesus ọkọdọhọ ete: “Mbufo ẹyefiọk akpanikọ, akpanikọ eyenyụn̄ anam mbufo ẹwọrọ ufụn.”—John 8:32.
4, 5. Didie ke ifiọk otode Jehovah anam n̄kpọ nte un̄wana ke uwem nnyịn?
4 Jehovah, Ebiet emi ata un̄wana eke spirit otode, edi “enyeemi ọfiọkde n̄kpọ ama.” (Job 37:16) N̄ko, Psalm 119:105 etịn̄ aban̄a Abasi ete: “Ikọ fo edi utuenikan̄ ukot mi, ye un̄wana usụn̄ mi.” Ntre idịghe ikpatisan̄ uwem nnyịn kpọt ke enye ekeme ndinam ayama ke n̄kan̄ eke spirit edi n̄ko usụn̄isan̄ oro odude nnyịn ke iso. Ke ẹsiode oro ẹfep, uwem ekpetie nte ediwat moto ke obot obot usụn̄ emi etiede n̄kanade n̄kanade ke ekịm ye unana ikan̄ ke moto oro m̀mê ke ebiet efen. Ẹkeme ndimen un̄wana eke spirit emi otode Abasi ndomo ye un̄wana oro ikan̄ moto ọnọde. Un̄wana oro anam usụn̄isan̄ ayama man nnyịn ikeme ndikụt ebiet emi nnyịn ikade nnennen nnennen.
5 Prọfesi ke Isaiah 2:2-5 owụt ete ke Abasi ke atan̄ mme owo ẹmi ẹyomde un̄wana eke spirit ke kpukpru idụt obok ọtọkiet ke ini nnyịn emi man mmọ ẹkeme ndikpep nnyụn̄ nnanam utuakibuot akpanikọ. Ufan̄ikọ 3 ọdọhọ ete: “Enye eyekpep nnyịn ido esiemmọ, nnyịn iyenyụn̄ isan̄a ke usụn̄ esie.” Ufan̄ikọ 5 ọnọ mbon oro ẹyomde akpanikọ ikot ete: “Mbufo ẹdi, nnyịn isan̄a ke un̄wana Jehovah.”
6. M̀mọ̀n̄ ke un̄wana otode Jehovah edida nnyịn usụn̄ okosịm ke akpatre?
6 Ntem, Jehovah edi ebiet emi oruk un̄wana iba ẹtode ẹmi ẹdide akpan n̄kpọ ọnọ uwem: ata un̄wana ye eke spirit. Ata un̄wana an̄wam ikpọkidem nnyịn ndidu uwem kemi, ndusụk n̄kpọ nte isua 70 m̀mê 80 m̀mê akande oro. Edi un̄wana eke spirit ada okosịm nsinsi uwem ke paradise isọn̄. Enye edi nte Jesus eketịn̄de ke akam oro ọkọbọn̄de ọnọ Abasi ete: “Nsinsi uwem oro edi ndifiọk Fi, ata Abasi kierakiet, ye Enyeemi Afo ọkọdọn̄de, kpa Jesus Christ.”—John 17:3.
Ererimbot ke Ekịm eke Spirit
7. Ntak emi nnyịn iyomde un̄wan̄a eke spirit idahaemi akan nte akanam edide?
7 Mfịn nnyịn imoyom un̄wana eke spirit akan nte akanam iyomde ke mbemiso. Mme prọfesi utọ nte Matthew ibuot 24 ye 2 Timothy ibuot 3 ẹwụt ẹte ke nnyịn imekpere utịt editịm n̄kpọ emi. Mmọemi ye mme prọfesi eken ẹma ẹbemiso ẹtịn̄ ẹban̄a mme akama-ndịk n̄kpọ oro ẹdade itie ke eyo nnyịn, ẹnamde nnyịn ifiọk ite ke nnyịn idu ke “ukperedem ini.” Nte ekemde ye mme utọ prọfesi oro, isua ikie emi omokụt ediwak afanikọn̄. Ubiatibet ye afai ẹmetọt ẹkosịm udomo oro enyenede ndịk. Ekọn̄ amada se ibede uwem miliọn owo ikie. Udọn̄ọ, utọ nte enyene-ndịk AIDS, omowot ediwak miliọn owo sụn̄sụn̄, n̄kpọ nte owo 160,000 ẹkpakpa kan̄a ke udọn̄ọ AIDS ke United States ikpọn̄. Uwem ufọk ke owụre ndien edisana ido idan̄ edi se ẹdade nte akani ido.
8. Nso utọ idaha asak ido ese ubonowo idahaemi, ndien ntak-a?
8 Akani akwa ewetn̄wed Esop Edidiana M’idụt, Javier Pérez de Cuéllar ọkọdọhọ ete: “Idaha ererimbot ọmọnọ okopodudu uyarade nte ke unana [ke abiat] edidianakiet n̄kaowo.” Enye ama osio owụt nte ke “se ibede owo biliọn kiet ẹdu uwem idahaemi ke ata unana” ye nte ke “emi emedemede odudu oro adade okosịm afai afai en̄wan.” Enye ama ọdọhọ ete, “Ikpọ afanikọn̄ ẹmi ẹkponi ẹkan usọbọ oro mme ukara ẹkemede ndinọ.” Ndien adaibuot ke ọwọrọiso n̄ka kiet ama ọsọn̄ọ ete: “Akpan mfịna oro asakde iso ese n̄kaowo edi nte ke enye amakabade edi se owo mîkemeke ndikara.” Mme ikọ eke Psalm 146:3 ẹdi akpanikọ didie ntem ete: “Mbufo ẹkûbuọt idem ye mbọn̄, ẹkûbuọt ye eyen owo, emi edinyan̄a mîdụhe enye ke idem.”
9. Mmanie ẹnen̄ede ẹdi ntak ekịm emi ofụkde ubonowo, ndien anie ekeme ndisio nnyịn mfep ke odudu emi?
9 Idaha oro odude mfịn edi nte Isaiah 60:2 ekebemde iso etịn̄ ete: “Sese, ekịm eyefụk ererimbot, ọkpọsọn̄ ekịm eyenyụn̄ ofụk mme idụt.” Ekịm emi ofụkde n̄wakn̄kan mme andidụn̄ isọn̄ mi oto ntak emi mmọ mîbọhọ un̄wana eke spirit otode Jehovah. Ndien akpan ntak ekịm eke spirit edi Satan kpa Devil ye mme demon esie, kpa mme akpan asua Abasi un̄wana. Mmọ ẹdi “mme andikara ekịm ererimbot.” (Ephesus 6:12) Nte 2 Corinth 4:4 ọdọhọde, Devil edi “abasi eyo emi,” emi “akanamde ikike mmọ eke mînịmke ke akpanikọ okịm, mbak un̄wana gospel ubọn̄ Christ, emi edide mbiet Abasi, edisem ọnọ mmọ.” Idụhe ukara owo ndomokiet emi ekemede ndisio odudu Satan ke ererimbot mfep. Edi Abasi ikpọn̄îkpọn̄ ekeme.
“Akwa Un̄wana”
10. Didie ke Isaiah ekebemiso etịn̄ nte ke eyo nnyịn ke ẹyenam un̄wana asiaha ọnọ ubonowo?
10 Edi, ke adan̄aemi ọkpọsọn̄ ekịm ofụkde n̄kponn̄kan ubak ubonowo, Ikọ Abasi n̄ko ama etịn̄ prọfesi ke Isaiah 60:2, 3 ete: “Jehovah eyesiaha ọnọ fi, ẹyenyụn̄ ẹkụt ubọn̄ esie eke odorode fi. Ndien mme idụt ẹyesan̄a ke un̄wana fo.” Emi odu ke n̄kemuyo ye Isaiah ibuot 2, emi ọn̄wọn̄ọde nte ke un̄wana, ata utuakibuot Jehovah eyewọrọ owụhọ ke mme utịt usen ẹmi ndien, nte ufan̄ikọ 2 ye 3 ẹdọhọde, “kpukpru mme idụt ẹyebụn̄ọ ẹdụk ke esịt. Ndien ediwak obio ẹyeka ẹkedọhọ, ẹte, Mbufo ẹdi, nnyịn idọk ke obot Jehovah,” oro edi, ke utuakibuot akpanikọ esie oro ẹmenerede ke enyọn̄. Ntre okposụkedi Satan akarade ererimbot, un̄wana oro otode Abasi ke ayama ndien enye ke osio ediwak owo ke ufụn ekịm.
11. Anie edinen̄ede edi ata n̄wọrọnda ke ndiwụt un̄wana otode Jehovah, ndien didie ke Simeon akanam ẹdiọn̄ọ enye?
11 Prọfesi ke Isaiah 9:2 ama ebemiso etịn̄ ete ke Abasi eyesio owo ọdọn̄ ke ererimbot man ediwụt un̄wana esie. Enye ọdọhọ ete: “Mbio oro ẹkesan̄ade ke ekịm ẹkụt akwa un̄wana: amaedi mmọ eke ẹketiede ke isọn̄ mfụt n̄kpa, un̄wana ayama ọnọ mmọ.” “Akwa un̄wana” emi edi Etịn̄ikọ ke ibuot Jehovah, Jesus Christ. Jesus ọkọdọhọ ete: “Ami ndi un̄wana ererimbot; owo eke etienede Mi idisan̄ake ke ekịm, edi eyenyene un̄wana uwem.” (John 8:12) Ndusụk owo ẹma ẹfiọk ẹban̄a emi idem ke ini Jesus ekedide ekpri eyenọwọn̄. Luke 2:25 ọdọhọ ete ke eren kiet ekekerede Simeon ekedi “edinen owo emi eten̄ede Abasi” ye nte ke “edisana spirit [ama] odoro enye ke idem.” Ke ini Simeon okokụtde ekpri Jesus, enye ọdọhọ ke akam oro enye ọkọbọn̄de ọnọ Abasi ete: “Enyịn mi ẹmekụt edinyan̄a Fo, eke Afo okonịmde ke iso kpukpru mme idụt; ete edi un̄wana eke ediyararede n̄kpọ ọnọ mme Gentile.”—Luke 2:30-32.
12. Ini ewe n̄ko didie ke Jesus ọkọtọn̄ọ ndifụhọde ekịm emi ofụkde mme owo mfep?
12 Jesus ama ọtọn̄ọ ndifụhọde ekịm emi okofụkde ubonowo ekpri ini ke baptism esie ebede. Matthew 4:12-16 asian nnyịn nte ke emi okosu Isaiah 9:1, 2, emi eketịn̄de aban̄a “akwa un̄wana” oro editọn̄ọde ndiyama nnọ mme owo oro ẹsan̄ade ke ekịm eke spirit. Matthew 4:17 ọdọhọ ete: “Toto ke ini oro Jesus ọtọn̄ọ ndikwọrọ, ndinyụn̄ ndọhọ, ete, Ẹkabade esịt; koro Ubọn̄ Heaven ke ekpere.” Ebede ke ndikwọrọ mban̄a eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi, Jesus ama esịn mme owo ke un̄wana kaban̄a mme uduak Abasi. Enye ama ‘ada gospel osio uwem, kpa uwem eke mîdikụreke onịm ke un̄wana.’—2 Timothy 1:10.
13. Didie ke Jesus eketịn̄ aban̄a idemesie, ndien ntak emi enye ekekemede nditịn̄ ntre ye nsọn̄uyo?
13 Jesus ke edinam akpanikọ ama owụt un̄wana Abasi. Enye ọkọdọhọ ete: “Mmedi nte un̄wana ke ererimbot, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Ami okûsụk odu ke ekịm. . . . Ami [n̄ketịn̄ke] n̄kpọ ke uyo Idemmi; edi Ete emi ọkọdọn̄de Mi ke Idemesie ọkọnọ Mi item aban̄a se n̄kpọdọhọde ye se n̄kpetịn̄de. Ndien mmọfiọk nte item Esie edi uwem nsinsi.”—John 12:44-50.
“Uwem Odu Enye ke Idem”
14. Didie ke ẹwụt Jesus ke John 1:1, 2?
14 Ih, Jehovah ọkọdọn̄ Eyen esie edi ke isọn̄ ndidi un̄wana man owụt mme owo usụn̄ nsinsi uwem. Tịmfiọk nte ẹwụtde emi ke John 1:1-16. Ufan̄ikọ 1 ye 2 ẹkot ẹte: “Ke editọn̄ọ Ikọ okodu, Ikọ okonyụn̄ odu ye Abasi, Ikọ onyụn̄ edi [abasi, NW]. Kpa Enye okodu ye Abasi ke editọn̄ọ.” Mi John okot Jesus emi okodude uwem mbemiso edide owo ke udorienyịn̄ oro “Ikọ.” Emi anam ẹdiọn̄ọ utom oro enye akanamde nte Etịn̄ikọ ke ibuot Jehovah Abasi. Ndien ke ini John ọdọhọde ete “ke editọn̄ọ Ikọ okodu,” oro ọwọrọ ete ke Ikọ ekedi ntọn̄ọ utom edibotn̄kpọ Jehovah, kpa “ebeiso ke kpukpru se Abasi obotde.” (Ediyarade 3:14) N̄kokon̄ idaha esie ke otu mme edibotn̄kpọ Abasi ọnọ ata isọn̄ kaban̄a edikot oro ẹkotde enye “abasi,” kpa ọkpọsọn̄ owo. Isaiah 9:6 okot enye “Ọkpọsọn̄ Abasi,” okposụkedi mîdịghe Ata Ọkpọsọn̄ Abasi.
15. Nso udiana ntọt ke John 1:3-5 ọnọ nnyịn aban̄a Jesus?
15 John 1:3 ọdọhọ ete: “Oto ke Enye ẹkenam kpukpru n̄kpọ; ndien mîtoho ke Enye, inamke n̄kpọ baba kiet eke ẹkenamde.” N̄wed Mbon Colossae 1:16 ọdọhọ ete “ke Enye ke ẹkebot kpukpru n̄kpọ ke enyọn̄ ye ke isọn̄.” John 1:4 ọdọhọ ete ke “uwem odu Enye ke idem; uwem oro onyụn̄ edi un̄wana owo.” Ntre ebede ke Ikọ, ke ẹkenam kpukpru orụk uwem eken; n̄ko ebede ke Eyen esie, Abasi anam anamidiọk, n̄kpakpa ubonowo ekeme ndinyene nsinsi uwem. Ke akpanikọ Jesus edi ọkpọsọn̄ owo oro Isaiah 9:2 okotde “akwa un̄wana.” Ndien John 1:5 ọdọhọ ete: “Un̄wana oro ayama ke ekịm; ekịm inyụn̄ ikanke enye.” Un̄wana ada ọnọ akpanikọ ye edinen ido, ke edide isio ye ekịm, emi adade ọnọ ndudue ye ukwan̄ido. Ntem John owụt ete ke ekịm idikanke un̄wana oro.
16. Didie ke John Andinịm Owo Baptism akanyan ubọk owụt udomo utom oro Jesus edinamde?
16 John kemi afan̄a ke ufan̄ikọ 6 osịm 9 ete: “Owo kiet okoto edi; Abasi osio enye ọdọn̄; enyịn̄ esie ekere John [Andinịm Owo Baptism]. Enye ekedi nte ntiense, ete idi ntiense inọ un̄wana oro, kpan̄ kpukpru owo ẹnịm ke akpanikọ oto ke enye. Enye [John] ikedịghe un̄wana oro, edi ekedi man edi ntiense ọnọ un̄wana oro [Jesus]. Ata un̄wana emi anamde enyịn an̄wan̄a kpukpru owo okododụk ke ererimbot.” John ama anyan ubọk owụt Messiah oro edide onyụn̄ ayak mme anditiene enye ọnọ Enye. Nte ini akade, ẹma ẹnọ kpukpru orụk owo ifet ndinyịme un̄wana oro. Ntre Jesus ikedịghe ke ufọn mme Jew kpọt edi ke ufọn ofụri ubonowo—imọ m̀mê ubuene, inamke n̄kpọ m̀mê oto ewe orụk.
17. Nso ke John 1:10, 11 asian nnyịn aban̄a idaha eke spirit mme Jew ke eyo Jesus?
17 Ufan̄ikọ 10 ye 11 ẹkaiso ẹte: “Enye okodu ke ererimbot, ẹnyụn̄ ẹnam ererimbot oto ke Enye, ndien ererimbot idiọn̄ọke Enye. Enye ekedi ke ebiet Esiemmọ, edi mmọemi ẹdide iman Esiemmọ idarake Enye.” Jesus, ke ini okodude mbemiso edide owo, ekedi enyeemi ẹkebotde ererimbot ubonowo oto ke enye. Ke ini okodude ke isọn̄, nte ededi, n̄wakn̄kan owo ke otu ikọt esie, kpa mme Jew, ẹma ẹsịn enye. Mmọ ikoyomke ẹyarade idiọkn̄kpọ ye mbubịk ido mmọ. Mmọ ẹkema ekịm ẹkan un̄wana.
18. Didie ke John 1:12, 13 owụt ke ndusụk owo ẹkeme ndikabade ndi nditọ Abasi ye san̄asan̄a idotenyịn?
18 John ọdọhọ ke ufan̄ikọ 12 ye 13 ete: “Edi kpukpru owo eke ẹdarade Enye, Enye ọnọ mmọ unen ndikabade ndi nditọ Abasi, kpa mmọemi ẹbuọtde idem ke enyịn̄ Esie; ẹmi mîmanake oto ke iyịp, m̀mê ke edinyịme obụkidem, m̀mê ke edinyịme owo, edi ẹmana oto Abasi.” Mme ufan̄ikọ ẹmi ẹwụt ẹte ke mme anditiene Jesus, ke akpa itie, ikedịghe nditọ Abasi. Mbemiso Christ ekedide isọn̄, owo ikeberekede utọ itie edidi nditọ oro m̀mê idotenyịn uka heaven inọ mme owo. Edi ebede ke ufọn uwa ufak Christ emi mmọ ẹbuọtde idem, ẹma ẹda ndusụk owo ẹsịn ke itie nditọ ndien ẹma ẹkeme ndinyene idotenyịn uwem nte ndidem ye Christ ke Obio Ubọn̄ Abasi eke heaven.
19. Ntak emi Jesus odude ke mfọnn̄kan idaha ndiwụt un̄wana otode Abasi, nte ẹwụtde ke John 1:14?
19 Ufan̄ikọ 14 ọdọhọ ete: “Ndien Ikọ akabade edi obụkidem onyụn̄ odụn̄ ye nnyịn (nnyịn inyụn̄ ikụt ubọn̄ Esie, utọ ubọn̄ emi ikpọn̄ eyen ọbọde ke ubọk ete).” Ke isọn̄, Jesus ama owụt ubọn̄ Abasi nte n̄kukụre Akpan Abasi ekpekemede ndiwụt. Ntre, ke anana-mbiet usụn̄, enye ekedi mfọnn̄kan owo oro odotde ndiyarade Abasi ye mme uduak Esie nnọ mme owo.
20. Nte ẹwetde ke John 1:15, nso ke John Andinịm Owo Baptism asian nnyịn aban̄a Jesus?
20 Ekem, apostle John ewet ke ufan̄ikọ 15 ete: “John [Andinịm Owo Baptism] etie ntiense aban̄a Enye, onyụn̄ ofiori ete, Enye edi owo oro n̄ketịn̄de mban̄a, nte, Enyeemi etienede mi ke edem akabade ebem mi iso, koro Enye ekebemde mi iso odu.” John Andinịm Owo Baptism ama amana n̄kpọ nte ọfiọn̄ itiokiet mbemiso Jesus akamanade nte owo. Edi Jesus ama anam utom oro okotịmde okpon akan eke John, tutu enye akabade ebem John iso ke kpukpru usụn̄. Ndien John ama onyịme ete ke Jesus ama ebem imọ iso odu, sia Jesus ama okododu uwem mbemiso edide owo.
Mme Enọ Ẹtode Jehovah
21. Ntak emi John 1:16 ọdọhọde ke nnyịn “ikọbọ mfọn ikọrọ ke mfọn”?
21 John 1:16 ọdọhọ ete: “Nnyịn kpukpru ikọbọ mfọn ikọrọ ke mfọn oto ke uyọhọ Esie.” Okposụkedi mme owo ẹmanade ke idiọkn̄kpọ emi ẹdade ẹto Adam, Jehovah aduak ndisobo idiọk editịm n̄kpọ emi, ediwak miliọn owo ndibọhọ ndụk obufa ererimbot, edinam mme akpan̄kpa ẹset, ye edisio idiọkn̄kpọ ye n̄kpa mfep, osụn̄ọde ke nsinsi uwem ke paradise isọn̄. Kpukpru edidiọn̄ ẹmi ẹdi se mme anana mfọnmma owo mîkpodotke, mîkpenyeneke. Mmọ ẹdi enọ ẹtode Jehovah ebe ke Christ.
22. (a) Nso ke n̄kponn̄kan enọ oro Abasi ọnọde anam edi mmemmem? (b) Nso ikot ke ẹnam atara osịm nnyịn ke akpatre n̄wed eke Bible?
22 Nso edi n̄kponn̄kan enọ oro anamde kpukpru emi emem utom? “Abasi akamama ererimbot [ubonowo] ntem, tutu Enye osio ikpọn̄îkpọn̄ Eyen emi Enye obonde ọnọ, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye Enye okûtak, edi enyene nsinsi uwem.” (John 3:16) Ntem, nnennen ifiọk aban̄ade Abasi ye Eyen esie, kpa “Ọbọn̄ uwem,” edi akpan n̄kpọ ọnọ mbon oro ẹyomde un̄wana eke spirit ye nsinsi uwem. (Utom 3:15) Ntak edi oro akpatre n̄wed eke Bible anamde ikot oro etienede mi atara osịm kpukpru owo oro ẹmade akpanikọ ẹnyụn̄ ẹyomde uwem ete: “Di. Owo eke onyụn̄ okopde, yak enye ọdọhọ ete, Di. Owo eke itọn̄ asatde, yak enye edi. Owo eke amade, yak edi edibọ mmọn̄ uwem ke ikpîkpu.”—Ediyarade 22:17.
23. Nso ke mbon mbieterọn̄ ẹdinam ke ini mmọ ẹdide ẹbịne un̄wana?
23 Mme osụhọdeidem, mbon mbieterọn̄ ididịghe ibịne un̄wana ererimbot ikpọn̄îkpọn̄ edi ẹyetiene un̄wana oro: “Mme erọn̄ ẹnyụn̄ ẹtiene enye, koro mmọ ẹdiọn̄ọde [in̄wan̄în̄wan̄ akpanikọ ke] uyo esie.” (John 10:4) Ke akpanikọ, mmọ ẹkop inemesịt ‘nditiene nde-ikpat esie ketket’ koro mmọ ẹfiọkde ẹte ke ndinam ntre ediwọrọ nsinsi uwem ọnọ mmọ.—1 Peter 2:21.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
◻ Nso orụk un̄wana iba ẹwọrọ ẹto Jehovah?
◻ Ntak emi un̄wana eke spirit edide akpan n̄kpọ ntre mfịn-e?
◻ Ke nso usụn̄ ke Jesus ekedi “akwa un̄wana”?
◻ Nso ke John ibuot 1 asian nnyịn aban̄a Jesus?
◻ Nso enọ ke mbon oro ẹtienede un̄wana ererimbot ẹbọ?
[Ndise ke page 10]
Simeon okokot Jesus “un̄wana eke ediyararede n̄kpọ ọnọ mme Gentile”