“Sian Nnyịn, Ini Ewe Ke Mme N̄kpọ Ẹmi Ẹditịbe?”
“Ami nnyụn̄ ntịn̄ mbufa n̄kpọ: ke mîka itịbeke kan̄a, mbụk mmọ nnọ mbufo.”—ISAIAH 42:9.
1, 2. (a) Nso ke mme apostle Jesus ẹkebụp ẹban̄a ini iso? (b) Didie ke ibọrọ Jesus aban̄ade ntan̄ndian idiọn̄ọ okosu?
UKPEPN̄KPỌ Abasi ọtọn̄ọ oto Jehovah Abasi, ‘Enyeemi asiakde akpatre ke akpa.’ (Isaiah 46:10) Nte akpa ibuotikọ okowụtde, mme apostle ẹma ẹyom utọ ukpepn̄kpọ oro ẹto Jesus, ẹbụpde enye ẹte: “Sian nnyịn, Ini ewe ke mme n̄kpọ ẹmi ẹditịbe, nso idinyụn̄ idi idiọn̄ọ ke ini kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹdisịmde utịt?”—Mark 13:4, NW.
2 Ke ibọrọ, Jesus ama obụk ntan̄ndian “idiọn̄ọ” emi esịnede uyarade oro ediwụtde nte ke editịm n̄kpọ mme Jew ọmon̄ edisịm utịt ke mîbịghike. Emi ama osu ye nsobo Jerusalem ke 70 E.N. Edi prọfesi Jesus ekenyene ndinyene n̄kponn̄kan edisu ke ediwak isua ke iso. Ndondo oro “ini mme Gentile” osịmde utịt ke 1914, idiọn̄ọ ke akamba udomo eyewọrọ owụt idem ayararede nte ke ibịghike idiọk editịm n̄kpọ emi odude kemi eyesịm utịt ke “akwa ukụt.”a (Luke 21:24) Ediwak miliọn owo oro ẹdude uwem ẹkeme nditie ntiense nte ke idiọn̄ọ emi omosu ke mme ekọn̄ ererimbot ye ke mme akama-nsobo n̄kpọntịbe eken eke ọyọhọ isua ikie 20 emi. Mmọemi n̄ko ẹdi idiọn̄ọ akpan edisu oro prọfesi Jesus osude, edisu eke eyomfịn emi adade aban̄a se ikotịbede ọtọn̄ọde ke 33 tutu osịm 70 E.N.
3. Ke nditịn̄ mban̄a idiọn̄ọ efen, nso mme n̄kpọntịbe efen efen ke Jesus ekebem iso etịn̄ aban̄a?
3 Ke Luke ama akasiak edimek ini mme Gentile, ukem mbụk emi ke Matthew, Mark, ye Luke akaiso ndibụk udịm udịm n̄kaiso n̄kpọntịbe oro esinede idiọn̄ọ ke adianade ye ntan̄ndian ‘idiọn̄ọ eke utịt editịm n̄kpọ ẹmi.’ (Matthew 24:3) (Ke page 15, ẹdụri udịm iba ke akpan n̄kpọ emi.) Matthew ọdọhọ ete: “Edi ke ukụt mme usen oro ama ekebe, idaha oro utịn eyekabade okịm, ọfiọn̄ idinyụn̄ inọhọ un̄wana esie, mme ntantaọfiọn̄ ẹyenyụn̄ ẹto ke ikpaenyọn̄ ẹduọn̄ọ, ẹyenyụn̄ ẹnyen̄e mme odudu ikpaenyọn̄. Adan̄aoro ke [“ndien ekem,” “NW”] idiọn̄ọ Eyen Owo eyewụt idem ke enyọn̄: adan̄aoro ke kpukpru mme idụt isọn̄ ẹyenyụn̄ ẹfụhọ, mmọ ẹyenyụn̄ ẹkụt Eyen Owo odorode ke obubịt enyon̄ edi ye odudu ye akwa ubọn̄. Ndien Enye eyesio mme angel Esie ọdọn̄ ye akwa uyom ukotowo, mmo ẹyenyụn̄ ẹtan̄ ndimek ikọt Esie ke ikpehe ofụm mbinan̄ ẹbon ọtọkiet, ọtọn̄ọde ke utịt heaven kiet tutu osịm eken.”—Matthew 24:29-31.
Ukụt ye N̄kpọntịbe Ikpaenyọn̄
4. Nso mme mbụme ẹdemede ẹban̄a n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄ oro Jesus eketịn̄de aban̄a?
4 Ini ewe ke oro edisu? Mbụk Gospel mbita ẹtịn̄ se nnyịn ikpokotde n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄—utịn ye ọfiọn̄ ẹkịm ndien ntantaọfiọn̄ ẹnyụn̄ ẹduọn̄ọ. Jesus ọkọdọhọ ke emi editiene “ukụt” oro. Ndi Jesus ekenyene ukụt oro eketrede ke 70 E.N. ke ekikere, mîdịghe ndi enye eketịn̄ aban̄a akwa ukụt oro osụk anade ke iso ke eyo nnyịn?—Matthew 24:29; Mark 13:24.
5. Nso ekikere ke ẹkenyene inikiet ko ẹban̄a akwa ukụt ke eyomfịn?
5 Toto nte edimek ini mme Gentile eketre ke 1914, ikọt Abasi ẹmenyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ẹban̄a “akwa ukụt.” (Ediyarade 7:14) Ke ediwak isua mmọ ẹkekere ẹte ke akwa ukụt eke eyomfịn ama enyene ntọn̄ọ oro edide ke ini Ekọn̄ Ererimbot I, ekem ikpehe ini oro enye okodopde, ndien ekem akpatre ikpehe, kpa “ekọn̄ akwa usen Abasi, Andikara kpukpru n̄kpọ.” Edieke oro ekedide ntre, nso iditịbe ke ediwak isua ubiọn̄ọ eke “utịt ererimbot” emi?—Ediyarade 16:14; Matthew 13:39; 24:3; 28:20.
6. Nso ke ẹkekere nte osude prọfesi Jesus aban̄ade n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄?
6 Ọfọn, ẹkekere nte ke ufọt ikpehe ini emi ẹyekụt ntan̄ndian idiọn̄ọ, esịnede utom ukwọrọikọ emi ikọt Abasi oro ẹtan̄de ẹbok ẹnamde. Eketie n̄ko nte ke ẹkenyene ndidori enyịn mban̄a n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄ oro ekebemde iso etịn̄ ẹban̄a ikpehe ini oro ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ikpehe emi ama ekebe ke 1914-18. (Matthew 24:29; Mark 13:24, 25; Luke 21:25) Ntịn̄enyịn ọkọwụhọ ke mme n̄kpọ oro ẹkụtde ke enyịn ke ikpaenyọn̄—mme n̄kpọ uda ndụn̄ọde ikpaenyọn̄, rocket, un̄wana ikpaenyọn̄, ye mme idiọn̄ọ ke ọfiọn̄.
7. Nso obufa ifiọk ke ẹnọ ẹban̄a akwa ukụt?
7 Nte ededi, Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke January 15, 1970, ama afiak ọdụn̄ọde prọfesi Jesus, akpan akpan eke akwa ukụt emi edide. Enye ama owụt nte ke ẹkerede ẹban̄a se ikotịbede ke akpa isua ikie, ukụt eke eyomfịn ikpekemeke ndinyene ntọn̄ọ ke 1914-18, ye anyan ikpehe ini emi enye okodopde, ndien ekem afiak ọtọn̄ọ. Magazine oro ama eberi ete: “‘Akwa ukụt’ utọ oro mîditịbeke aba ke odu ke iso, koro enye ọwọrọ nsobo ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono (esịnede Christendom) emi ‘ekọn̄ akwa usen Abasi Andikara kpukpru n̄kpọ’ editienede ke Armageddon.”
8. Ye obufa ekikere eke ukụt eyomfịn, didie ke ẹkenam Matthew 24:29 an̄wan̄a?
8 Edi Matthew 24:29 ọdọhọ ete ke n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄ emi edidi ke ‘ukụt ama ekebe.’ Didie ke oro ekeme nditịbe? Enyọn̄-Ukpeme eke November 1, 1975, ama ọnọ ekikere ete ke “ukụt” emi ekedi enyeoro okosịmde utịt ko ke edem ke 70 E.N. Edi ke nso usụn̄ifiọk ke ẹkpekeme ndidọhọ ke n̄kpontịbe ikpaenyọn̄ ke eyo nnyịn akada itie “ke ndondo oro” (NW) ke n̄kpọntịbe eke 70 E.N. ama ekebe? Ẹkekere ẹte ke enyịn Abasi, ke mme isua ikie oro ẹdude ke ufọt ẹdidi ekpri ibio ini. (Rome 16:20; 2 Peter 3:8) Nte ededi, edidụn̄ọde prọfesi emi ata ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ, akpan akpan Matthew 24:29-31, owụt isio isio edinam an̄wan̄a. Emi owụt nte un̄wana akade iso “ayama, tutu osịm ufọt uwemeyo.” (Mme N̄ke 4:18, American Standard Version)b Ẹyak nnyịn idụn̄ọde ntak emi obufa, m̀mê ukpụhọde ke edinam an̄wan̄a emi odotde.
9. Didie ke N̄wed Abasi Usem Hebrew ọnọ ifiọk kaban̄a mme ikọ Jesus ẹban̄ade mme n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄?
9 Jesus ama ọnọ mme apostle esie inan̄ prọfesi aban̄a ‘utịn ndikịm, ọfiọn̄ nditre ndinọ un̄wana, ye mme ntantaọfiọn̄ ndiduọn̄ọ.’ Nte mme Jew, mmọ ẹdifiọk utọ ikọ oro ẹto N̄wed Abasi Usem Hebrew, emi ke Zephaniah 1:15, ke uwụtn̄kpọ, ẹkekotde ini ubiereikpe Abasi “usen n̄wụre ye nsobo, usen ekịm ye okoneyo, usen obubịt enyọn̄ ye ata ekịm.” Nsio nsio prọfet Hebrew n̄ko ẹma ẹtịn̄ ẹban̄a utịn ndikịm, ọfiọn̄ nditre ndiyama, ye mme ntantaọfiọn̄ nditre ndinọ un̄wana. Afo eyekụt mme utọ ikọ oro ke mme etop Abasi ẹban̄ade Babylon, Edom, Egypt, ye obio ubọn̄ edere edere Israel.—Isaiah 13:9, 10; 34:4, 5; Jeremiah 4:28; Ezekiel 32:2, 6-8; Amos 5:20; 8:2, 9.
10, 11. (a) Nso ke Joel eketịn̄ prọfesi kaban̄a mme n̄kpọ ẹdude ke ikpaenyọn̄? (b) Mme ikpehe prọfesi Joel ewe ẹkesu ke 33 E.N., ndien ewe mîkosuhe?
10 Ke ini mmọ ẹkekopde se Jesus eketịn̄de, anaedi Peter ye owo ita eken ẹma ẹti prọfesi Joel oro ẹkụtde ke Joel 2:28-31 ye Joe 3:15: “Nyen̄wan̄a spirit mi nnọ ofụri obụkidem; ndien nditọiren mbufo, ye nditọ mbufo iban ẹyetịn̄ prọfesi, . . . Nyenyụn̄ nnọ mme utịben̄kpọ ke enyọn̄ ye ke isọn̄, iyịp, ye ikan̄, ye nsụn̄ikan̄ ebiet adaha. Utịn eyekabade edi ekịm, ọfiọn̄ eyenyụn̄ akabade edi iyịp, ke akwa usen Jehovah emi enyenede ndịk mîka idịghe.” “Utịn ye ọfiọn̄ ẹyebire, ntantaọfiọn̄ ẹyenyụn̄ ẹnịme uyama mmọ.”
11 Nte ẹbụkde ke Utom Mme Apostle 2:1-4 ye 14-21, ke Pentecost 33 E.N., Abasi ama an̄wan̄a edisana spirit ọduọk mbet 120, esịnede iren ye iban. Apostle Peter ama anam ẹfiọk nte ke emi ekedi se Joel ekebemde iso etịn̄. Nso, ndien, aban̄ade mme ikọ Joel oro kaban̄a ‘utịn ndikabade n̄kịm ye ofiọn̄ ndikabade iyịp ye mme ntanatọfiọn̄ nditre uyama mmọ’? N̄kpọ ndomokiet iwụtke ite ke emi ama osu ke 33 E.N. m̀mê ke se ikọniọn̄de ikan udomo isua 30 eke utịt editịm n̄kpọ mme Jew.
12, 13. Didie ke n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄ oro Joel ekebemde iso etịn̄ okosu?
12 Nte an̄wan̄ade ukperedem ikpehe ntịn̄nnịm ikọ Joel oro ekenyene ata n̄kpet n̄kpet ebuana ye “akwa usen Jehovah emi enyenede ndịk”—kpa nsobo Jerusalem. Enyọn̄-Ukpeme eke December 1, 1967, eketịn̄ aban̄a ukụt oro okosịmde Jerusalem ke 70 E.N. ete: “Oro ekedi ‘usen Jehovah’ ke akpanikọ kaban̄a Jerusalem ye nditọ esie. Ndien ke abuanade ye usen oro, ekese ‘iyịp ye ikan̄ ye uye nsụn̄ikan̄’ ẹma edu, utịn ikayamake ekịm obio oro ke uwemeyo, ndien ọfiọn̄, owụtde ekikere iyịp ẹduọkde, iketiehe emem emem, nte un̄wana ọfiọn̄ ebietde silver ke okoneyo.”c
13 Ih, ukem nte mme prọfesi eken oro nnyịn ikokụtde, n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄ oro Joel ekebemde iso etịn̄ aban̄a ekenyene ndisu ke Jehovah ama akada ubiereikpe edi. Utu ke ndibịghi ke ofụri iduọk ini utịt editịm n̄kpọ mme Jew, utịn, ọfiọn̄ ye ntantaọfiọn̄ ndikịm akada itie ke ini udịmekọn̄ nsobo ẹkedade ekọn̄ ẹdụk Jerusalem. Nte owụtde ifiọk, nnyịn imekeme ndidori enyịn ndikụt n̄kponn̄kan edisu eke ikpehe prọfesi Joel oro ke ini nsobo oro Abasi edisobode editịm n̄kpọ emi odude kemi editọn̄ọde.
Ewe Ukụt Mbemiso N̄kpọntịbe Ikpaenyọn̄?
14, 15. Nso ebuana ke prọfesi Joel enyene ke ifiọk nnyịn aban̄ade Matthew 24:29?
14 Edisu prọfesi Joel (ke n̄kemuyo ye mme prọfesi eken oro ẹdade ukem ikọ oro) an̄wam nnyịn ndifiọk mme ikọ oro ke Matthew 24:29. Nte an̄wan̄ade, se Jesus eketịn̄de aban̄a ‘utịn ndikịm, ọfiọn̄ nditre ndinọ un̄wana, ntantaọfiọn̄ ndinyụn̄ nduọn̄ọ’ iban̄ake mme n̄kpọ oro ẹdade itie ke ediwak isua ke utịt editịm n̄kpọ emi odude kemi, utọ nte edikama rọket n̄kanade ikpaenyọn̄, edika ọfiọn̄, ye ntre ntre. Baba, enye akanyan ubọk owụt mme n̄kpọntịbe ẹmi ẹnyenede ebuana ye “akwa usen Jehovah emi enyenede ndịk,” kpa nsobo oro edidide.
15 Emi enyene ebuana ye ifiọk oro nnyịn inyenede iban̄a nte n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄ edidide ke “ukụt ama ekebe.” Jesus iketịn̄ke iban̄a ukụt oro okosịmde utịt ke 70 E.N. Utu ke oro, enye akanyan ubọk owụt ntọn̄ọ akwa ukụt oro edisịmde editịm n̄kpọ ererimbot ke ini iso, emi edidade “edidu” esie oro ẹken̄wọn̄ọde ikosịm utịt. (Matthew 24:3) Ukụt oro osụk odudu nnyịn ke iso iso.
16. Ewe ukụt ke Mark 13:24 eketịn̄ aban̄a, ndien ntak edide ntre?
16 Nso kaban̄a mme ikọ oro ke Mark 13:24: “Ke mme usen oro ke ini ukụt oro ama ebe, utịn eyekabade okịm, ọfiọn̄ idinyụn̄ inọhọ un̄wana esie”? Mi ikọ oro “oro” edi orụk ikọ Greek oro e·keiʹnos, kpa adaitie enyịn̄ oro ẹdade ẹmen n̄kpọ ẹwụt emi owụtde n̄kpọ oro odude anyanini ke iso. Ẹkeme ndida e·keiʹnos ndiwụt n̄kpọ oro ekebede ke anyanini (m̀mê oro ẹketịn̄de ẹban̄a ke mbemiso) mîdịghe n̄kpọ oro odude ke anyanini ke iso. (Matthew 3:1; 7:22; 10:19; 24:38; Mark 13:11, 17, 32; 14:25; Luke 10:12; 2 Thessalonica 1:10) Ntem, Mark 13:24 eketịn̄ aban̄a “ukụt oro,” idịghe ukụt oro mbon Rome ẹkedemerede, edi akwa edinam Jehovah ke utịt editịm n̄kpọ emi odude kemi.
17, 18. Nso un̄wana ke Ediyarade esịn kaban̄a nte akwa ukụt editịbede?
17 Ediyarade ibuot 17 osịm 19 odot onyụn̄ ọsọn̄ọ obufa ifiọk oro ẹnyenede ẹban̄a Matthew 24:29-31, Mark 13:24-27, ye Luke 21:25-28 mi. Ke nso usụn̄? Mme Gospel ẹmi ẹwụt nte ke akwa ukụt iditọn̄ọke inyụn̄ itre inikiet inikiet. Ke enye ama ọkọtọn̄ọ, ndusụk mbon nsọn̄ibuot ke otu ubonowo ẹdisụk ẹdodu ke uwem man ẹkụt “idiọn̄ọ Eyen Owo” ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ẹban̄a—man ẹseme, ndien nte ẹtịn̄de ke Luke 21:26, man ‘idem eyemede mmọ oto ke ndịk ye edikama enyịn nse mme n̄kpọ eke ẹdiwọrọde ẹnọ ekondo.’ Ọkpọsọn̄ ndịk oro edito mmọ ndikụt “idiọn̄ọ” oro owụtde nsobo mmọ oro ekperede.
18 Mbụk Ediyarade owụt ke akwa ukụt eke ini iso editọn̄ọ ke ini “nnụk” eke mbonekọn̄ ẹdide “unam” ofụri ererimbot oro ẹdin̄wanade ye “akwa akpara” oro, kpa Akwa Babylon.d (Ediyarade 17:1, 10-16) Edi ediwak owo ẹyesụhọ, koro ndidem, mbonurua, mme etubom, ye mmọ eken ẹtuan̄a ẹban̄a utịt nsunsu ido ukpono. Nte eyịghe mîdụhe, ediwak owo ẹyefiọk ẹte ke ubiereikpe mmọ edidi udiana.—Ediyarade 18:9-19.
Nso Ididi?
19. Nso ke nnyịn ikeme ndidori enyịn mban̄a ke ini akwa ukụt ọtọn̄ọde?
19 Mme udọn̄ikọ Gospel ke Matthew, Mark, ye Luke ẹdiana ye Ediyarade ibuot 17 osịm 19 ke ndisịn ekese un̄wana ke se iditịbede ke mîbịghike. Ke ini oro Abasi onịmde, akwa ukụt eyetọn̄ọ ye en̄wan oro ẹdidade ẹtiene ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono (Akwa Babylon). Emi edinen̄ede ọsọn̄ ubọk akpan akpan ye Christendom, emi ebietde Jerusalem oro mîkanamke akpanikọ. Ke ikpehe ukụt enyeemi “ama ekebe,” “mme idiọn̄ọ ẹyedu ke utịn ye ọfiọn̄ ye ntantaọfiọn̄; [anana mbiet] editịmede esịt eyenyụn̄ omụm mme idụt isọn̄.”—Matthew 24:29; Luke 21:25.
20. Ewe n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄ ke nnyịn isụk idori enyịn iban̄a?
20 Ke nso usụn̄ifiọk ke ‘utịn edikịm, ọfiọn̄ editre ndinọ un̄wana, mme ntantaọfiọn̄ ẹdito ke heaven ẹduọn̄ọ, ẹdinyụn̄ ẹnyen̄e mme odudu ikpaenyọn̄’? Ye unana eyịghe, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ikpehe akwa ukụt, “nnụk duop oro” ẹtịn̄de ẹban̄a ke Ediyarade 17:16 ẹyeyarade ẹnyụn̄ ẹsobo ediwak un̄wana—kpa mme ọwọrọetop ọkwọrọ ederi ererimbot ido ukpono. Eyịghe idụhe nte ke ẹyenyen̄e mme odudu ukara n̄ko. Nte mme enyene-ndịk n̄kpọntịbe ẹyedu n̄ko ke ata ata ikpaenyọn̄? Anaedi ẹyedu, ndien ẹyetịm ẹnyene ndịk ẹkan mmọ oro Josephus okobụkde nte ẹketịbede ke ekperede utịt editịm n̄kpọ mme Jew. Nnyịn imọfiọk ite ke ini edem oro ekebede, Abasi ama ada odudu esie anam mme utọ akama-nsobo idaha oro ẹda itie, enye onyụn̄ ekeme ndifiak nnam oro.—Exodus 10:21-23; Joshua 10:12-14; Judges 5:20; Luke 23:44, 45.
21. Didie ke “idiọn̄ọ” ini iso editịbe?
21 Ke ọtọ emi mme andiwet Gospel ita oro ẹda toʹte (ekem) nditịn̄ mban̄a n̄kpọntịbe en̄wen. “[Ekem, NW] idiọn̄ọ Eyen Owo eyewụt idem ke enyọn̄.” (Matthew 24:30; Mark 13:26; Luke 21:27) Toto ke Ekọn̄ Ererimbot I, mme ata mbet Jesus ẹmekụt ntan̄ndian idiọn̄ọ eke edidu esie oro enyịn mîkwe, ke adan̄aemi ata ediwak owo mîkwe. Edi Matthew 24:30 anyan ubọk owụt “idiọn̄ọ” efen oro ediwụtde idem ke ini iso, kpa eke “Eyen Owo,” ndien ẹyenyịk kpukpru idụt ndikụt enye. Ke ini Jesus edisan̄ade ke obubịt enyọn̄ oro enyịn mîkwe edi, mme owo oro ẹsịnde ubiọn̄ọ ke ofụri ererimbot ẹyekụt ‘edidi’ oro (Greek, er·khoʹme·non) ke ntak ediwụt odudu itie edidem esie oro akande eke owo.—Ediyarade 1:7.
22. Nso ididi utịp edikụt “idiọn̄ọ” eke Matthew 24:30?
22 Matthew 24:30 ọtọn̄ọ ntak ada toʹte ndiwụt se iditienede. Ekem mme idụt, ke ẹfiọkde mme utịp idaha mmọ, ẹyetuan̄a ẹnyụn̄ eseme, ndusụk ẹfiọkde ẹte ke nsobo mmimọ emekpere. Emi edi isio didie ntem ye mme asan̄autom Abasi, koro nnyịn iyekeme ndimenede ibuot nnyịn ke enyọn̄, idiọn̄ọde ite ke edifak asan̄a ekpere! (Luke 21:28) Ediyarade 19:1-6 n̄ko owụt mme ata andituak ibuot ke heaven ye ke isọn̄ ẹdatde esịt ẹban̄a utịt akwa akpara oro.
23. (a) Nso n̄kpọ ke Jesus edinam aban̄a ndimek ikọt? (b) Nso ke ẹkeme nditịn̄ mban̄a nsụhọ oro ẹmende ẹka heaven?
23 Prọfesi Jesus akaiso ndidọhọ, ke Mark 13:27 ete: “[Ekem, NW] [toʹte] Enye eyesio mme angel ọdọn̄ ẹditan̄ ndimek ikọt Esie ẹto ke ikpehe ofụm mbinan̄ ẹbon ọtọkiet, ọtọn̄ọde ke ata utịt isọn̄ tutu osịm ata utịt ikpaenyọn̄.” Mi Jesus owụk ntịn̄enyịn ke nsụhọ ke otu “ndimek” owo 144,000 ẹmi ẹsụk ẹdude uwem ke isọn̄. Ẹma ẹda mme mbet oro ẹyetde aran mi ẹdisịn ke edidianakiet eke ukara Abasi ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ utịt editịm n̄kpọ ẹmi. Nte ededi, nte asan̄ade ekekem ye mme udịm udịm edinam oro ẹbuanade, Mark 13:27 ye Matthew 24:31 ẹtịn̄ ẹban̄a n̄kpọ en̄wen. “Ye akwa uyom ukotowo,” ẹyetan̄ nsụhọ “ndimek ikọt” ke kpukpru ikpehe isọn̄ ẹbon. Didie ke ẹditan̄ mmọ ẹbon? Ye unana eyịghe, Jehovah ‘eyefịk’ mmọ “idiọn̄ọ” onyụn̄ otịm ọdiọn̄ọ mmọ nte ubak ‘mmọemi ẹkekotde, ẹnyụn̄ ẹmekde, ẹmi ẹnyụn̄ ẹdide mme anam-akpanikọ.’ Ndien ke ini oro Abasi onịmde, ẹyetan̄ mmọ ẹdọk ke heaven man ẹkedi ndidem ye mme oku.e Emi eyeda idatesịt ọsọk mmọ ye mme anam-akpanikọ nsan̄a mmọ, kpa “akwa otuowo,” emi ẹdinịmde mmọ idiọn̄ọ ke ‘ndito ke akwa ukụt n̄wọn̄ọ’ man ẹdidara nsinsi edidiọn̄ ke paradise isọn̄.—Matthew 24:22; Ediyarade 7:3, 4, 9-17; 17:14; 20:6; Ezekiel 9:4, 6.
24. Matthew 24:29-31 ayarade nso udịm udịm n̄kpọ aban̄a mme n̄kpọntịbe oro ẹdidide?
24 Ke ini mme apostle ẹkedọhọde ẹte, “Sian nnyịn . . . ,” ibọrọ Jesus ama esịne n̄kpọ akan se mmọ ẹkekemede ndifiọk. Edi, ke eyouwem mmọ, mmọ ẹma ẹdat esịt ndikụt nte prọfesi esie osude. Ndụn̄ọde oro nnyịn inamde iban̄a ibọrọ Jesus owụhọ ke ikpehe prọfesi esie oro edisude ke n̄kpet n̄kpet ini iso. (Matthew 24:29-31; Mark 13:24-27; Luke 21:25-28) Nnyịn imokokụt nte ke edifak nnyịn amasan̄a ekpere. Nnyịn imekeme ndisak iso nse ntọn̄ọ akwa ukụt, ekem idiọn̄ọ Eyen owo, ndien ekem Abasi nditan̄ ndimek ikọt mbon. Ke akpatre, nte Ebiereikpe Jehovah ke Armageddon, Edidem-An̄wanaekọn̄ nnyịn, kpa Jesus oro ẹdoride ke ebekpo, ‘eyedọdiọn̄ akan.’ (Ediyarade 6:2) Usen Jehovah oro, emi enye edisiode usiene, edidi akwa utịt ọnọ utịt editim n̄kpọ ẹmi, oro onịmde usen Ọbọn̄ Jesus idiọn̄ọ ọtọn̄ọde ke 1914 kaiso.
25. Didie ke nnyịn ikeme ndibuana ke edisu oro Luke 21:28 edisude ke ini iso?
25 Mbufo ẹkpekam ẹkaiso ndibọ ufọn nto ukpepn̄kpọ Abasi, man ẹkpenam n̄kpọ ẹban̄a edisu eke mme ikọ Jesus emi odude kan̄a ke ini iso: “Ke ini mme n̄kpọ ẹmi ẹtọn̄ọde ndiwọrọ, ẹmenede enyịn ke enyọn̄, ẹnyụn̄ ẹmenede ibuot mbufo ke enyọn̄, koro edifak mbufo ke asan̄a ekpere.” (Luke 21:28) Nso utịbe utịbe ini iso ana ebet ndimek ikọt ye akwa otuowo ntem ke iso nte Jehovah akade iso ndinam edisana enyịn̄ esie asana!
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Mme Ntiense Jehovah ẹkop inemesịt ndinọ uyarade emi, owụtde nte mme akpanikọ eke eyo nnyịn oro ẹkutde ke enyịn osude prọfesi Bible.
b N̄kpọ efen efen odu ke page 296-323 eke God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached, oro Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., ẹkemịn̄de ke 1973, ye Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke September 15, 1982, page 17-22.
c Josephus ama ewet aban̄a mme n̄kpọntịbe ntọn̄ọ ntọn̄ọ en̄wan oro mbon Rome ẹkedade ẹdụk Jerusalem (66 E.N.) ye nsobo esie ete: “Ke okoneyo oro akwa ndutịme ama ada itie; oyobio ama ofụme, edịm edep ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄, emịnen̄mịnen̄ asiaha ke ubọk ke ubọk, uyom obuma ẹma ẹnyene-ndịk, isọn̄ ama enyek ye ata ọkpọsọn̄ uyom. Kpukpru n̄kpọ ẹmi nditịbe akada in̄wan̄în̄wan̄ aban̄a afanikọn̄ oro okosịmde orụk ubonowo, ndien owo ndomokiet ikekemeke ndiyịk nte ke mme n̄kpọntịbe ẹmi ẹkenyan ubọk ẹwụt nsobo oro mînyeneke mbiet.”
d Se Jesus eketịn̄de aban̄a nte “akwa ukụt” ye “ukụt” ke akpa itie ekedi nsobo editịm n̄kpọ mme Jew. Edi ke mme ufan̄ikọ oro ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye eyo nnyịn kpọt, enye ada ikọ oro asiakde ata ata n̄kpọ “oro,” ọdọhọde ete “ukụt oro.” (Matthew 24:21, 29; Mark 13:19, 24) Ediyarade 7:14 okot n̄kpọntịbe ini iso emi “akwa ukụt,” emi ke ata ata ifiọk edide “ukụt oro okponde.”
e Se “Mme Mbụme Ẹtode Mme Andikot” ke Enyọn̄-Ukpeme eke August 15, 1990.
Nte Afo Emeti?
◻ Didie ke mme ikpehe Joel 2:28-31 ye Joe 3:15 ẹkesu ke akpa isua ikie?
◻ Ewe ukụt ke Matthew 24:29 etịn̄ aban̄a, ndien ntak emi nnyịn ibierede ntre?
◻ Ewe n̄kpọntịbe ikpaenyọn̄ ke Matthew 24:29 owụt, ndien didie ke emi ekeme ndidi ke ukụt ama ekebe?
◻ Didie ke Luke 21:26, 28 edisu ke ini iso?
[Ndise ke page 16, 17]
Okụre temple
[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.