Didie ke Afo Esibiere Mme Mfịna?

N̄kpọ asan̄a etikwọ etikwọ​—⁠ndien ọyohọ usan mbat ita ke udịm usan mbat ition odorode ke utan̄ ọduọ. Enyene ndifiak nda enyeemi ndisịn ke itie. Mîdịghe ntre, uyai ofụri usan mbat oro eyesop. Nte ededi, usụn̄ edifiak nnyene etie ekikọhọ ekikọhọ, ndien etie fi ke idem nte ke udukemeke ndinam oro. Afo eyeyom item mîdịghe eyekam oyom obot usan anam utom oro.

N̄KEMUYO ke ufọt nditọete iren ye iban eke spirit otịm edi akpan n̄kpọ akan eke mme ikpîkpu n̄kpọmbana. Andiwet psalm nte enende ama ọkwọ ete: “Idụn̄ nditọete ke idem ọtọkiet ọfọn didie! onyụn̄ eye didie!” (Psalm 133:⁠1) Ndibiere mfịna ye ekemmọ Christian ekeme nditie ekikọhọ ekikọhọ ndusụk ini. Akande oro, ndusụk owo isinamke emi ke nnennen usụn̄. Ediwak ini “edikọk mfịna” esikama ubiak ke usụn̄ oro mîdotke mîdịghe idịghe ke ata nnennen usụn̄, ọkpọn̄de unan oro owo mîkwe.

Ndusụk mme Christian ẹsiyom ndibuan mbiowo oro ẹmekde nte mîdotke ke mme n̄kpọ oro mmọ ẹkpekemede ndise mban̄a ke idemmọ. Emi ekeme ndidi ntre sia mmọ mîtịmke ifiọk se ẹkpenamde. Eyenete eren kiet oro enyenede ifiọk ke ndinọ item Bible ọkọdọhọ ete: “Ediwak nditọete nnyịn ifiọkke nte ẹkpedade item Bible ẹkọk mme mfịna mmọ.” Enye ama akaiso ete: “Ata ediwak ini mmọ isitieneke usụn̄ unam n̄kpọ Jesus.” Ntre, nso ke Jesus ekenen̄ede ọdọhọ aban̄a nte Christian ekpebierede mme mfịna ye eyenete esie? Ntak emi edide akpan n̄kpọ nditịm mmehe ye item emi nnyụn̄ n̄kpep nte ẹkpedade enye esịn ke edinam?

N̄kpri Mfịna

“Mmọdo edieke adade enọ fo edi ke itieuwa, onyụn̄ etide do ete, eyenete fo enyene ikọ ye afo, kpọn̄ enọ fo ke iso itieuwa, ka kebem iso nam emem ye eyenete fo, ndien di diwa enọ fo.”​—⁠Matthew 5:​23, 24.

Ke ini Jesus eketịn̄de mme ikọ oro, ekesidi ido mme Jew ndiwa uwa, m̀mê ndinọ mme enọ, ke itieuwa temple ke Jerusalem. Edieke owo Jew ekeduede ekemmọ eyen Israel, andidue ekeme ndinọ edifọp uwa m̀mê uwa idiọkido. Uwụtn̄kpọ oro Jesus ọkọnọde ekedi ke ata idiọk idaha. Ke ini owo odude ke itieuwa onyụn̄ oyomde ndinọ Abasi enọ esie, enye eti ete ke eyenete esie enyene ikọ ye imọ. Ih, ama oyom eyen Israel ọfiọk nte ke edinam emem ye eyenete esie ekpenyene ndibem orụk utom ido ukpono oro iso.

Okposụkedi mme orụk uwa oro ẹkedide n̄kpọ oro Ibet Moses oyomde, mmọ oro ikenyeneke n̄kponn̄kan ekọmurua ke enyịn Abasi. Prọfet Samuel ama ọdọhọ Edidem Saul oro mîkanamke akpanikọ ete: “Nte edifọp uwa ye uwa emem enem Jehovah esịt nte edikop uyo Jehovah? Sese n̄kopuyo ọfọn akan uwa, n̄kpan̄utọn̄ onyụn̄ ọfọn akan ikpọn̄ okukịm.”​—⁠1 Samuel 15:⁠22.

Ke Ukwọrọikọ esie oro ke Obot, Jesus ama afiak owụt se ẹkpebemde iso ẹnam onyụn̄ owụt mme mbet esie ete ke akpana mmọ ẹbiere mme mfịna mmọ mbemiso ẹwade mme uwa mmọ. Mfịn, mme uwa oro ẹyomde ẹto mme Christian edi ke uduot eke spirit​—⁠“uwa ekọm . . . kpa mfri n̄kpọkinua eke ẹkponode enyịn̄ esie.” (Mme Hebrew 13:15) Edi, edumbet oro osụk enyenyene ufọn. Apostle John ke ukem usụn̄ oro owụt ke edidi ikpîkpu ọnọ owo ndidọhọ ke imama Abasi edieke enye asuade eyenete esie.​—⁠1 John 4:​20, 21.

Nte enemde, owo emi etide ke eyenete esie enyene ikọ ye imọ enyene ndinam akpa usio-ukot. Ntem nsụhọdeidem oro enye owụtde ekeme ndida mme utịp oro ọfọnde ndi. Ekeme ndidi owo emi eduede iditreke ndidiana kiet ye owo oro akade ebịne enye ndinyịme mme ndudue esiemmọ. Ibet Moses ama owụk ete ke enyene ndifiak n̄kpọn̄ kpukpru n̄kpọ ekededi oro ẹkefaide-fai ẹda nnọ ẹnyụn̄ enyene ndidian ọyọhọ ubak ition efen efen do. (Leviticus 6:⁠5) Ke ukem usụn̄ oro ẹyenam edifiak nnyene emem emem itie ebuana oro odude ke n̄kemuyo edi mmemmem edieke owo emi eduede owụtde udọn̄ ndika anyan n̄kan se ẹyomde, ke nditịm ntịn̄, ndinen̄ede se ededi oro ekemede ndidi enye ama anam akwan̄a.

Nte ededi, mme ukeme ndifiak nnam emem odu isikwe unen kpukpru ini. N̄wed Mme N̄ke eti nnyịn ete ke isimemke ndibiere mme mfịna ye owo oro ọsọn̄de obotitọn̄ ndinyịme. Mme N̄ke 18:19 ọdọhọ ete: “Utọk eyeneka akan ọkpọsọn̄ obio: ndien en̄wan mmọ ẹbiet n̄kpaha tower.” Edikabade en̄wen okot ete: “Ọsọn̄ ndida eyenete emi eduede nnyene akan edikan ọkposọn̄ obio: Ndien iyatesịt mmọ etie nte obio ibibene.” (The Englishman’s Bible) Ke akpatre, nte ededi, mme ukeme esịt akpanikọ ye eke nsụhọdeidem oro ẹsịnde ekeme ndikụt unen ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ ẹmi ẹyomde ndinem Abasi esịt ke kpukpru n̄kpọ. Edi ke ebiet emi akwa idiọkn̄kpọ abuanade eyeyom ẹda item Jesus oro ewetde ke Matthew ibuot 18 ẹsịn ke edinam.

Ndibiere Ikpọ Mfịna

“Edi edieke eyenete fo eduede fi, ka kasua ndudue esie nọ enye, sụk fi ye enye ikpọn̄. Edieke enye okopde uyo fo, afo amada eyenete fo enyene. Edi edieke enye mîkopke uyo fo, da owo kiet m̀mê iba dian idem, man ke inua ntiense iba m̀mê ita kpukpru ikọ ẹkpesọn̄ọ ẹda. Edi edieke enye esịnde ndikop uyo mmọ, men tịn̄ nọ ufọk Abasi; edi enye ẹsịnde ndikop uyo ufọk Abasi, yak enye etie fi ke enyịn nte owo mme idụt ye publican.”​—⁠Matthew 18:​15-⁠17.

Nso edieke owo Jew (m̀mê ke ukperedem, Christian) ekenyenede ikpọ mfịna ye ekemmọ andituak ibuot nnọ Jehovah? Enyeemi ekerede ke edue imọ ekenyene ndinam akpa usio-ukot. Akana enye enyene nneme ye andidue ke ndịbe. Ke nditre ndidomo ndikụt unen ke n̄kan̄ esie kaban̄a se ikotịbede, anaedi enye ke akpanikọ eyedu ke idaha ọfọnde akan ndida eyenete esie nnyene, akpan akpan edieke n̄kukụre se idude ekedide ekpri ndutan̄uyo emi ẹkemede ndibiere usọp usọp. Eyebiere kpukpru n̄kpọ ata mfefere mfefere edieke edide mbon oro ẹbuanade nnennen ẹdi n̄kukụre mbon oro ẹkefiọkde ẹban̄a n̄kpọ emi.

Nte ededi, ekeme ndidi akpa usio-ukot idikemke. Man ẹse ẹban̄a idaha oro, Jesus ama ọdọhọ ete: “Da owo kiet m̀mê iba dian idem.” Mmọemi ẹkeme ndidi ọyọhọ ntiense. Ekeme ndidi mmọ ẹma ekop nte kiet ke otu mmọ odoride enye eken ikọ, mîdịghe ekeme ndidi mbon oro ẹdade ẹdian mi ẹma ẹkụt n̄wed ediomi oro edem mbiba ẹfan̄ade ẹban̄a idahaemi. Ke n̄kan̄ eken, mbon oro ẹdade ẹdian idem ẹkeme ndikabade ndi mme ntiense ke ini ẹtịn̄de n̄kpọ ekededi, utọ nte n̄kpọ ntiense oro ewetde-wet m̀mê etịn̄de-tịn̄ ke inua ndiwụt ntak mfịna emi. Mi n̄ko, nsuhọde n̄kan ibat owo nte ẹkekeme​—⁠“kiet m̀mê iba”⁠—​ẹkpenyene ndifiọk mfịna emi. Emi eyekpan mme n̄kpọ ndidiọk n̄kan edieke n̄kpọ emi n̄kukụre ekedide ekpri ndutan̄uyo.

Nso uduak ke owo emi eduede ekpenyene? Nte enye ekpenyene ndimiom ekemmọ Christian esie onyụn̄ oyom ndisụhọde enye itie? Kaban̄a item Jesus, mme Christian ikpenyeneke ndisọp mbiom nditọete mmọ ikpe. Edieke anamidiọk okụtde ndudue esie, ekpede ubọk, onyụn̄ odomo ndinen̄ede mme n̄kpọ, enyeoro ẹkeduede ‘eyeda eyenete esie enyene.’​—⁠Matthew 18:⁠15.

Edieke owo mîkemeke ndibiere n̄kpọ emi, ẹkenyene ndida n̄ka esọp. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, emi akada aban̄a mbiowo mme Jew edi ke ukperedem, mbiowo esop Christian. Ekeme ndiyom ebịn anamidiọk oro mîkabakede esịt esio ke esop. Oro edi se ọwọrọde ndida enye “nte owo mme idụt ye publican,” kpa mbon oro mme Jew mîkesisan̄ake ikpere. Christian ekededi ikemeke ndinam akpan usio-ukot emi ke idemesie. Mbiowo oro ẹmekde, oro ẹdade ke ibuot esop, ẹdi n̄kukụre mbon emi ẹnyenede odudu ndinam utọ n̄kpọ oro.​—⁠Men 1 Corinth 5:⁠13 domo.

Edisio anamidiọk oro mîkabakede esịt owụt nte ke Matthew 18:​15-⁠17 itịn̄ke iban̄a n̄kpri mfịna. Jesus eketịn̄ aban̄a ikpọ mfịna, edi kpa ye oro edide orụk oro ẹkemede ndibiere ke ufọt owo iba oro ẹbuanade ikpọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, ndudue oro ekeme ndidi edori ikọ, emi otịmde otụk enyịn̄ owo oro eduede etieti. Mîdịghe enye ekeme ndidi n̄kpọ aban̄ade okụk, koro mme ufan̄ikọ oro ẹtienede ẹsịne uwụtn̄kpọ Jesus aban̄ade anana esịtmbọm ofụn oro ẹkefende akwa isọn. (Matthew 18:​23-⁠35) Ebuọt oro ẹtrede ndikpe ke ini oro ẹkenịmde ekeme ndidi sụk ekpri mfịna oro ekpebierede mmemmem mmemmem ke ufọt owo iba oro. Edi enye ekeme ndikabade ndi akwa idiọkn̄kpọ, oro edi, uyịpinọ, edieke andibuọt ọsọn̄de obotitọn̄ esịn ndikpe se akakamade.

Owo ikemeke ndibiere mme idiọkn̄kpọ eken sụk ke ufọt Christian iba. Ke idak Ibet Moses, ẹkenyene nditọt akwa idiọkn̄kpọ. (Leviticus 5:1; Mme N̄ke 29:24) Ke ukem usụn̄ oro, ẹnyene nditọt akwa idiọkn̄kpọ oro abuanade edisana idaha esop nnọ mbiowo Christian.

Nte ededi, ata ekese idaha ntuaha ke ufọt mme Christian itieneke ndutịm emi.

Nte Afo Emekeme Ndikam Mfen?

Ke ndondo oro Jesus okokụrede nditịn̄ nte ẹkpebierede ikpọ mfịna, enye ama ekpep akpan ukpepn̄kpọ en̄wen. Nnyịn ikọt ite: “Ekem Peter edi edidọhọ Enye ete, Ọbọn̄, ikafan̄ ke eyenete mi edidue mi, ndien ndahado nnọ enye? m̀mê tutu osịm utịm ikatiaba? Jesus ọbọrọ enye ete, Ndọhọke fi nte, tutu osịm utịm ikatiaba, edi tutu osịm ikatiaba ke itie ata ye duop.” (Matthew 18:​21, 22) Ke idaha en̄wen Jesus ama ọdọhọ mme mbet esie ẹfen “utịm ikatiaba ke usen kiet.” (Luke 17:​3, 4) Nte an̄wan̄ade, ndien, edọhọ mme anditiene Christ ẹbiere mme mfịna ebe ke ndifen nnọ kiet eken nto esịt.

Emi edi ebiet emi oyomde akpan ukeme. Owo emi ẹkotde ẹto ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ emi ọkọdọhọ ete: “Ndusụk nditọete ikam ifiọkke nte ẹkpefende.” Enye ama adian do ete: “Esikpa mmọ idem ke ini owo ọdọhọde ke mmọ ẹkeme ndimek ndifen nnọ, man ẹmụm emem esop Christian, nte ata n̄wọrọnda n̄kpọ, ẹkama.”

Apostle Paul ekewet ete: “Eme ime ye kiet eken, ẹnyụn̄ efen kiet eken, edieke owo mbufo ekededi enyenede ikọ ye owo; kpa nte Ọbọn̄ ekefende mbufo, ẹfen mmọ en̄wen kpasụk ntre.” (Colossae 3:13) Ntem, mbemiso ikade ibịne eyenete oro eduede nnyịn, eyefọn ndikere mban̄a mme mbume ẹtienede mi: Nte ndudue oro odot se nnemede ye enye? Nte enen̄ede ọsọn̄ mi ndifre mban̄a mme n̄kani mfịna ke ata edu eke ido ukpono Christ? Edieke n̄kpodude ke itie esie, nte ami n̄kpoyomke enye efen ọnọ mi? Ndien edieke mmekde nditre ndifen, nte mmekeme ndidori enyịn Abasi ndiyere akam mi nnyụn̄ mfen mi? (Matthew 6:​12, 14, 15) Mme utọ mbume ntre ẹkeme ndinen̄ede n̄n̄wam nnyịn ndisifen.

Nte mme Christian, kiet ke otu akpan mbiomo nnyịn edi ndimụm emem esop ikọt Jehovah n̄kama. Ke ntre, ẹyak nnyịn ida item Jesus isịn ke edinam. Emi eyen̄wam nnyịn ndifen owo nto esịt. Utọ edu edifen oro eyetịp n̄kpọ esịn ke ima nditọete emi edide n̄kpọ ndida mfiọk mbet Jesus.​—⁠John 13:​34, 35.

[Ndise ke page 23]

Mme Christian ẹkeme ndibiere mme mfịna mmọ ebe ke nditiene item Jesus