Ubuene Ẹdinyene Ndibet Ebịghi Adan̄a Didie?

“Edieke n̄kaowo emi enyenede ifụre ukaraidem mîkemeke ndin̄wam ediwak mbon oro ẹbuenede, enye ikemeke ndinyan̄a ibat ibat ẹmi ẹdide mbon inyene.”—John F. Kennedy.

“N̄KPAMA ini iso ayama ọnọ kpukpru owo—unana idụhe, mme anana ufọkidụn̄ idụhe, kpa paradise!” Ntre ke eyeneren isua 12 otode São Paulo, Brazil, eketịn̄. Edi nte ẹkeme nditre unana? Mme ubuene ẹdinyene ndibet ebịghi adan̄a didie?

Ndusụk owo ẹbat idemmọ ke ubuene sia mîkemeke ndidep mme n̄kpọ oro mmọ ẹyomde. Edi, kere ban̄a mfụhọ mfụhọ idaha nnanenyịn mbon oro ẹnen̄erede ẹdu ke ata unana. Nte afo emekeme ndikere mban̄a ọkpọsọn̄ nsọn̄ọn̄kpọ ye unana inemesịt emi utọ mme owo oro ẹdude? Ndusụk owo ẹnyene ndinyan̄a udia ye inuen ye mme eku, nte mmọ ẹsaride itie uduọn̄ọ mbio ẹyom udia! Utọ unana oro ẹdinọmọ ubonowo ebịghi adan̄a didie? Eben̄e oro Federico Mayor, akwa esenyịn UNESCO (Esop eke Edidiana Mme Idụt Esede Aban̄a Ukpepn̄wed, Ifiọk Ntaifiọk, ye Ido Edinam), akanamde odot: “Ẹyak nnyịn ikpọn̄ idiọk ediyọ emi iyọde mme n̄kpọ ẹnamde nnyịn inyịme se owo mîkpọyọhọ—kpa unana, biọn̄ ye ndutụhọ ediwak miliọn mme owo.”

Nte idotenyịn kaban̄a mfọnọn̄kpọ ofụri ekondo eyesu? Nso idotenyịn odu ọnọ mme ubuene?

Nso Mme Ifet Ẹdu Ẹnọ Mme Ubuene?

Mme adausụn̄ oro ẹnyenede nti uduakesịt ẹsiduak ndinam ekese utom odu, nti okụkutom, ndifori mme ndutịm n̄kaowo, ye edinam ukpụhọde ke idụt. Ekeme ndidi mmọ ẹyenyịme ye John F. Kennedy, akani adaibuot ukara United States: “Edieke n̄kaowo emi enyenede ifụre ukaraidem mîkemeke ndin̄wam ediwak mbon oro ẹbuenede, enye ikemeke ndinyan̄a ibat ibat ẹmi ẹdide mbon inyene.” Nte ededi, nti uduakesịt ikemke ke nditre unana. Ke uwụtn̄kpọ, nte n̄kọri ke ndutịm uforo eyen̄wam mbon ubuene ke ofụri ofụri? Inen̄ekede idi ntre. Jawaharlal Nehru akani adausụn̄ India ọkọdọhọ ete: “Edieke owo mîkpemeke odudu ke idak ukara ẹkotde Capitalism, ẹkeme ndinam mbon inyene ẹtotịm ẹforo ndien mme ubuene ẹtotịm ẹbuene.” Nte ededi, ke ẹsiode nsọn̄ọn̄kpọ ye unana efep, ekikere unana ediwọrọ n̄kpọ anam mfịghe oro mbon ubuene ẹnyenede ẹkọri. Nte mme adausụn̄ ẹdide owo ẹkeme ndin̄wam mme ubuene ẹkan mme ekikere unana un̄wam ye unana idotenyịn?

Ke akpanikọ, ediwak ọkpọikpọi ubuene ẹkpep ndiyọ unana nnyụn̄ n̄kan mme ekikere nte ke uku mmimọ osụhọde ubọk ke ẹsobode ata nsọn̄ọn̄kpọ, utọ nte nsọn̄urua mme n̄kpọ ye unana utom. Akan oro, ẹyesio akan̄, unana ufọkidụn̄, ye unana inemesịt ẹfep ofụri ofụri. Nte emi akpa fi idem? Nnyịn imọnọ fi ikot ndikot udiana ibuotikọ: “Ibịghike, Owo Ndomokiet Ididịghe Ubuene!”