Ererimbot Oro Ekọn̄ Mîdụhe—Ini Ewe?

N̄WED Ediomi Edidiana Mme Idụt okodu ke edinam ke October 24, 1945. Enye edi ndutịm emi otịmde ọyọhọ ekem kaban̄a emem ererimbot emi mme owo akanam ẹsiode ẹdi. Ye akpa Idụt 51 ẹmi ẹkedide mme andibuana ke enye, Edidiana Mme Idụt ama akabade edi n̄kponn̄kan esop ofụri idụt ke mbụk ererimbot. N̄ko, ke akpa ini akan nte akanam edide, esop ofụri ererimbot ndinyene ifet ndida mbonekọn̄ nsịn emem ye ifụre nnyụn̄ nda ererimbot oro ekọn̄ mîdụhe ndi.

Mfịn, ye Idụt 185 ẹmi ẹdide mme andibuana, Edidiana Mme Idụt omokop odudu akan nte akanam edide. Ntak, ndien, esop ofụri ererimbot emi okopde odudu akan ke mbụk okpude ndinam nti uduak esie ọyọhọ ọyọhọ?

Ido Ukpono—Akwa N̄kpọ Ubiọn̄ọ

Akpan mfịna kiet edi udeme oro ido ukpono enyenede ke mme mbubehe ererimbot. Edi akpanikọ, toto nte ẹketọn̄ọ Edidiana Mme Idụt, mme akpan ido ukpono ererimbot ẹmen̄wọn̄ọ ndinọ esop oro ibetedem. Ke etịn̄de aban̄a usọrọ ọyọhọ isua 50 esop emi, Pope John Paul II ama etịn̄ aban̄a Edidiana Mme Idụt nte “mfọnn̄kan n̄kpọutom kaban̄a ndisịn nnyụn̄ n̄kpeme emem.” Otu mme adaiso ido ukpono ke ofụri ererimbot ẹtiene ẹnyene ekikere esie. Edi usọ usọ ebuana emi ke ufọt ido ukpono ye ukara ikemeke ndidịp akpanikọ oro nte ke ido ukpono edi n̄kpọ ubiọn̄ọ ye n̄kpọ unan ọnọ Edidiana Mme Idụt.

Ke ediwak isua ikie ido ukpono emenyene akpan udeme ke ndisịn udọn̄ nnọ m̀mê ndinọ usua eke idụt, mme ekọn̄, uwot ofụri orụk, ibetedem. Ke mme isua eke ndondo emi, mbọhọidụn̄ ẹmewot kiet eken ke idak ifụtesịt ido ukpono emi ẹdịpde-dịp. Ẹmeda ikọ oro “unam ekpụk asana” ẹtịn̄ ikọ ntatara ntatara ke ebuana ye ekọn̄ odude ke mme idụt Balkan. Nte ededi, afai afai usua oro ediwak owo do ẹnyenede ye kiet eken ọkọn̄ọ ke ebuana ido ukpono utu ke orụk, sia n̄wakn̄kan ke otu mmọ ẹtode ukem ekpụk. Ih, ido ukpono enyene ndinyịme ekese nduduọhọ kaban̄a uduọkiyịp emi odude ke akani Yugoslavia, Edidiana Mme Idụt ikemeke nditre uduọkiyịp oro.

Nte odotde, akwa ekpepn̄kpọ mban̄a ido ukpono ke ufọkn̄wed ntaifiọk ọkọdọhọ ke ndondo emi ete “ke ererimbot emi en̄wan ukaraidem ama okokụre emi ekọn̄ ido ukpono osụk ọkọride-kọri, edidụn̄ọde ido ukpono ye uwot ofụri orụk ekeme ndidi kiet ke otu mme n̄kpọ oro oyomde nnyịn ise iban̄a usọp usọp, kpa ye mfịna oro emi akamade.” Obufa ifiọk oro ẹnyenede kaban̄a nte ido ukpono ọbiọn̄ọde mme ukeme oro ẹsịnde kaban̄a emem ererimbot amana in̄wan̄în̄wan̄ mfịn.

Ntọt UN eke 1981 ọkọdọhọ ete: “Ẹkere ẹban̄a mme uyarade unana ediyọ ye asari oro ẹdude ke mme n̄kpọ ẹban̄ade ido ukpono m̀mê se ẹnịmde ke akpanikọ ẹmi ẹsụk ẹdude ke ndusụk ikpehe ererimbot, Ẹbiere ndida kpukpru usụn̄ ẹmi ẹdotde man ẹwara ẹsion̄o utọ unana ediyọ oro ke kpukpru orụk ye mme uyarade esie ẹnyụn̄ ẹkpan ẹnyụn̄ ẹn̄wana ye asari emi ọkọn̄ọde ke ido ukpono m̀mê se ẹnịmde ke akpanikọ.”

Ke n̄kemuyo ye ntọt mmọ, Edidiana Mme Idụt amatan̄a 1995 ndidi Isua Ediyọ. Ke nditịm ntịn̄, nte ededi, nte ẹyekeme ndinyene emem ye ifụre tutu amama ke ererimbot emi ido ukpono abaharede?

Ini Iso Ido Ukpono

Prọfesi kiet ke n̄wed Ediyarade eke Bible ọnọ ibọrọ. Enye etịn̄ aban̄a ndamban̄a “akamba akpara” emi etiede nte “ọbọn̄ an̄wan” onyụn̄ “akarade ndidem isọn̄.” Akpara emi odu “uwem edinem edinem” onyụn̄ enyene ebuana ye mme ukara ererimbot. Ẹwụt mme ukara ẹmi nte “ididuot unam,” emi akpara oro awatde ke inemesịt. (Ediyarade 17:1-5, 18; 18:7) Ke ẹdiọn̄ọde nte “Akwa Babylon,” ẹda enyịn̄ Babylon eset, kpa ebiet emi ido ukpono ndem ọkọtọn̄ọde ẹsio okopodudu, oburobụt n̄wan emi. Nte odotde, mfịn akpara oro ada aban̄a kpukpru ido ukpono ererimbot, ẹmi ẹsịnde idem ke mme mbubehe ukara.

Mbụk oro akaiso ọdọhọ ete, ekem, Abasi eyesịn ke esịt mbonekọn̄ unam emi ndinam n̄kpọ. Mmọemi “ẹyesua akpara oro, ẹnyụn̄ ẹbiat enye, ẹnyụn̄ ẹnịm enye iferi, ẹnyụn̄ ẹta enye ikpọkidem, ẹnyụn̄ ẹfọp enye ke ikan̄ ẹwot.” (Ediyarade 17:16)a Ntem Jehovah Abasi ke idemesie eyenam usio-ukot ebe ke ndida mme okopodudu idụt nnam ubịnikọt edisio nsunsu ido ukpono mfep. Ẹyesobo ndutịm ido ukpono ererimbot, ye mme ọsọn̄urua temple ye mme itieuwa esie, ẹfep ofụri ofụri. Ido ukpono ididịghe aba n̄kpọ ubiọn̄ọ ke ndiwụk emem ye ifụre. Edi idem adan̄aoro, ndi ata emem ye ifụre eyedu ke isọn̄?

Anana Mfọnmma Uduot eke Owo

Nte ubiọn̄ ekededi odu nte ke edisio ido ukpono mfep eyenen̄ede ada ererimbot oro ekọn̄ mîdụhe edi? Baba. Edidiana Mme Idụt eyekaiso ndisobo idaha oro adade nsahi edi. Ke n̄kan̄ kiet, mme owo ẹyom emem ye ifụre. Edi, ke n̄kan̄ eken, edi mme owo ẹdi n̄kponn̄kan n̄kpọndịk ẹnọ emem ye ifụre. Usua, ntan̄idem, n̄kohodeidem, ibụk, ye unana ifiọk ẹdi mme edu owo oro ẹdide ntak ofụri en̄wan ye ekọn̄.—James 4:1-4.

Bible ama ebemiso etịn̄ ete ke eyo nnyịn mme owo ẹyedi “mme ama idem, ye mme ama inyene; ẹnyụn̄ ẹbụre idiọk mbụre, ẹseri iseri, ẹsụn̄i isụn̄i, ẹsọn̄ ibuot ye ete ye eka, ẹnana esịtekọm, ẹnana uten̄e Abasi, ẹnana ima uduot owo; ẹnyụn̄ ẹbiat un̄wọn̄ọ; ẹma ebiari, ẹyak idiọkitọn̄ akan mmọ ubọk, ẹtie obom obom, ẹnyụn̄ ẹsua se ifọnde; mmọ ẹdi mme ada owo nnọ mme asua, ye mbon idiọk iwụk, ye mbon n̄kohodeidem.”—2 Timothy 3:1-4.

Akwa Ewetn̄wed Boutros Boutros-Ghali ama onyịme ete ke “ererimbot ke ọbọ ufen mfịna n̄kaowo ye eke ido uwem emi, ke ediwak n̄kaowo, odude ke akamba udomo.” Idụhe usọ usọ edinam ndomokiet emi ekemede ndibiat ibak ibak edu anana mfọnmma uduot eke owo mfep.—Men Genesis 8:21; Jeremiah 17:9 domo.

Jesus Christ—Ọbọn̄ Emem

Nte an̄wan̄ade, Edidiana Mme Idụt inyeneke ukeme ndida emem ererimbot ndi. Kpukpru mme andibuana ye mme andinọ enye ibetedem edi mme anana mfọnmma owo, kpa ye nti uduak esie. Bible ọdọhọ ete “ke usụn̄ owo idụhe owo ke ubọk: owo eke asan̄ade inyụn̄ ikemeke ndinen̄ede ikpat esiemmọ.” (Jeremiah 10:23) N̄ko-n̄ko, Abasi ọnọ item ete: “Mbufo ẹkûbuọt idem ye mbọn̄, ẹkûbuọt ye eyen owo, emi edinyan̄a mîdụhe enye ke idem.”—Psalm 146:3.

Bible ebemiso etịn̄ se Jehovah edinamde ebe ke Eyen esie, kpa “Ọbọn̄ Emem.” Isaiah 9:6, 7 ọdọhọ ete: “Koro eyen amanade ọnọ nnyịn, ẹnọ nnyịn eyeneren: ubọn̄ onyụn̄ odoro enye ke afara; ẹnyụn̄ ẹsio enye enyịn̄, Utịbe, Ọnọ-Item, Ọkpọsọn̄ Abasi, Nsinsi Ete, Ọbọn̄ Emem. Ubọn̄ ye emem ididopke ndikọri ke ebekpo David.”

Ukeme isua 50 ẹmi mîkwe unen ẹmefek mme idụt ererimbot. Ibịghike mmọ ẹyesobo mme esop ido ukpono ẹmi ẹbietde akpara ẹfep. Ekem Jesus Christ, “Edidem ndidem ye Ọbọn̄ mbọn̄,” ye udịm mme an̄wana ekọn̄ eke heaven esie ẹyebiat kpukpru ukara owo ẹnyụn̄ ẹwot kpukpru mbon oro ẹsịnde itie edikara Abasi. (Ediyarade 19:11-21; men Daniel 2:44 domo.) Ebede ke usụn̄ emi Jehovah Abasi eyeda ererimbot oro ekọn̄ mîdụhe edi.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe ke page 7]

NTE MME CHRISTIAN ẸSEDE EDIDIANA MME IDỤT

Ke prọfesi Bible, mme unam ẹsiwak ndida mban̄a mme ukara owo. (Daniel 7:6, 12, 23; 8:20-22) Ntem, ke ediwak isua magazine Enyọn̄-Ukpeme amanam ẹdiọn̄ọ mme unam eke Ediyarade ibuot 13 ye 17 nte ẹdide mme ukara eke ererimbot ẹmi ẹdude mfịn. Emi esịne Edidiana Mme Idụt, emi ẹwụtde ke Ediyarade ibuot 17 nte ididuot unam emi enyenede ibuot itiaba ye nnụk duop.

Nte ededi, idaha eke N̄wed Abasi emi inyịmeke orụk unana ukpono ekededi kaban̄a ukara m̀mê mbonutom mmọ. Bible etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ ete: “Kpukpru owo ẹsụk idem ẹnọ mme enyene-odudu ẹmi ẹkarade; koro odudu idụhe ke mîtoho Abasi; ndien mme enyene-odudu ẹmi ẹdude kemi, edi Abasi okonịm mmọ. Mmọdo owo eke an̄wanade ye odudu emi an̄wana ye se Abasi okonịmde: mmọemi ẹn̄wanade ẹyenyụn̄ ẹda ikpe ẹsọk idem.”—Rome 13:1, 2.

Nte ekemde, Mme Ntiense Jehovah, ẹmi ẹmụmde ata edida san̄asan̄a mmọ ẹkama ke n̄kan̄ ukaraidem, isịnke idem ke ukara owo. Mmọ akananam isịnke udọn̄ inọ edinam ukpụhọde m̀mê ndibuana ke mme edinam nsọn̄ibuot eke mbon obio. Utu ke oro, mmọ ẹdiọn̄ọ ẹte ke ẹyom ndusụk orụk ukara man ẹnịm mbet ye ewụhọ ke n̄kaowo.—Rome 13:1-7; Titus 3:1.

Mme Ntiense Jehovah ẹse esop Edidiana Mme Idụt ukem nte ẹsede mme otu ukara ererimbot eken. Mmọ ẹdiọn̄ọ ẹte ke Edidiana Mme Idụt akaiso ndidu ebe ke unyịme Abasi. Nte ekemde ye Bible, Mme Ntiense Jehovah ẹnọ kpukpru ukara ukpono oro odotde ẹnyụn̄ ẹsụk ibuot ẹnọ mmọ adan̄a nte orụk nsụkibuot oro mîyomke ete mmọ ẹdue Abasi.—Utom 5:29.