Mma N̄kụt Nte “Esisịt” Akabarede Edi “Ọkpọsọn̄ Idụt”
NTE WILLIAM DINGMAN OBỤKDE
Isua Oro Ekedi 1936; Ebiet, Salem, Oregon, U.S.A. Ami N̄kodụk Mbonoesop Mme Ntiense Jehovah. Ẹma Ẹbụp Mbụme Ẹte: “Enye Akwa Udịmowo?” (Ediyarade 7:9, King James Version) Ami Ikpọn̄ N̄kedi Obufa Owo, Ntre Kpukpru Mmọ Ẹma Ẹnyan Mi Ubọk Ẹnyụn̄ Ẹdọhọ, “Se Enye Ko!”
KE UFỌT ufọt iduọk isua 1930, ata ibat ibat ke otu Mme Ntiense Jehovah ẹkenyene idotenyịn Bible eke edidu uwem ke nsinsi ke Paradise ke isọn̄. (Psalm 37:29; Luke 23:43) N̄kpọ okpụhọde akamba akamba toto ke ini oro. Edi yak ntịn̄ mban̄a mme n̄kpọntịbe oro ẹkedade ẹkesịm ami ndidu ke mbonoesop oro ke Salem, Oregon.
Ete mi ekedi anditobo The Golden Age, akpa enyịn̄ magazine Awake! Ke ini n̄kedide uyen, mma nsima ndikot enye, ndien mma nnen̄ede nnịm ke akpanikọ nte ke enye esịne akpanikọ Bible oro enyenede ufọn. Ntre usen kiet mma nsịbe ikpehe ekebe oro okodude ke edem Golden Age n̄wet n̄kpọ nyọhọ nnọ ẹka. Enye ọkọnọ andikot n̄kpri n̄wed 20, akamba n̄wed kiet, ye enyịn̄ esop Mme Ntiense Jehovah oro ekperede akan. Ke mbọde mme n̄wed oro, mma nsan̄a ke ufọk ke ufọk nnịm kpukpru n̄kpri n̄wed oro ọkọrọ ye akamba n̄wed oro.
Ke ofụri ini emi baba owo kiet ikekpepke Bible ye ami. Ke akpanikọ, akananam n̄kenyeneke nneme ye kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Edi idahaemi, ke mma n̄kenyene adres Ufọkmbono Obio Ubọn̄ oro ekperede akan, mma n̄wat ke n̄kpọ nte kilomita 40 n̄ka Salem, Oregon, ndikodụk mbonoesop. Ekedi do, ke ini n̄kosụk ndide isua 18 kpọt ke emana, ke ẹkedọhọ ke ami ikpọn̄ ndi “akwa udịmowo.”
Okposụkedi mmen̄kanamke ntịmidem ndomokiet nnọ utom ukwọrọikọ, mma ntọn̄ọ ndikwọrọ ikọ ye Esop Salem. Ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mi ndisịn akpan n̄kpọ ita ke ikọ ntiense mi. Akpa, nte ke Jehovah edi Abasi; ọyọhọ iba, nte ke Jesus Christ edi Edidem oro ẹmekde; ndien ọyọhọ ita, nte ke Obio Ubọn̄ edi n̄kukụre idotenyịn ọnọ ererimbot. Mma ndomo ndibuana etop oro ke kpukpru enyịnusụn̄.
Ke mma n̄kabuana ye Mme Ntiense Jehovah ke Salem ke isua iba, mma nna baptism ke April 3, 1938. Mme ufan ke Salem ẹma ẹnem esịt ndikụt ediwak nnyịn eke “akwa udịmowo” inade baptism. Ke February 1939, mma n̄kabade ndi asiakusụn̄, m̀mê asan̄autom uyọhọ ini. Ke December isua oro, mma nyere ikot ndiwọrọ n̄ka Arizona, emi udọn̄ ekenen̄erede okpon kaban̄a mme anditan̄a Obio Ubọn̄.
Usiakusụn̄ ke Arizona
Utom Mme Ntiense Jehovah ekedi obufa ke Arizona, ndien ama odu ediwak n̄kpọ oro mîkan̄wan̄ake mme owo iban̄a nnyịn, ntre ke ini United States okodụkde Ekọn̄ Ererimbot II, nnyịn ima isobo ọkpọsọn̄ ukọbọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke adan̄aemi n̄kanamde utom ke Stafford, Arizona, ke 1942, ẹma ẹdọhọ ke otu mbon Mormon ẹyesịn ntịme ye nnyịn. Ami ye nsan̄a usiakusụn̄ mi ikodụn̄ ikpere ufọk bishop Mormon kiet oro okokponode nnyịn onyụn̄ ọdọhọde ete: “Edieke mme isụn̄utom Mormon ẹkpesịnde ifịk nte Mme Ntiense, do Ufọkabasi Mormon akpanam n̄kọri.” Ntre ke ufọkabasi enye ama etịn̄ ikọ ete: “N̄kop ẹdọhọde ẹte ke otu mbon ntịme edisịn ntịme ye n̄kparawa Ntiense. Nte ededi, ami mmodụn̄ n̄kpere n̄kparawa oro, ndien edieke ntịme ekededi odude, ikan̄ oyosioro uyo ke edem ọkọ oko. Ẹyetop ikan̄—edi idịghe Mme Ntiense oro ke ẹditop. Ẹditop otu mbon ntịme. Ntre edieke mbufo ẹyomde ndisịn ntịme, ẹfiọk se iditịbede.” Otu mbon ntịme oro ikedịghe.
Ke isua ita oro n̄kodude ke Arizona, ẹma ẹmụm nnyịn ẹnyụn̄ ẹsịn ke ufọk-n̄kpọkọbi ediwak ini. Inikiet ẹma ẹmụm mi ẹnịm ke usen 30. Man ibọhọ mfịna mme bodisi ke utom ukwọrọikọ nnyịn, nnyịn ima inyene se nnyịn ikokotde mbon ufe. Ntiense oro ekedide andida usụn̄ ama ọdọhọ nnyịn ete: “Kpa nte enyịn̄ nnyịn edide, kpa ntre ke nnyịn itie. Nnyịn iyọtọn̄ọ ke n̄kanika ition m̀mê itiokiet usenubọk, ikpọn̄ tract m̀mê ekpri n̄wed ke kpukpru enyịnusụn̄, ndien ekem nnyịn ife.” “Mbon ufe” nnyịn ẹkekụre ata esisịt ikpehe ke stet Arizona. Nte ededi, ima itre ke akpatre koro usụn̄ ukwọrọikọ oro ikayakke nnyịn inọ mbon oro ẹkenyenede udọn̄ un̄wam.
Ufọkn̄wed Gilead ye San̄asan̄a Utom
Ke December 1942, ami mma ndu ke otu ediwak asiakusụn̄ ke Arizona oro ẹkebọde leta ikot ndidụk obufa ufọkn̄wed isụn̄utom oro Mme Ntiense Jehovah ẹketọn̄ọde. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ẹkekot ufọkn̄wed oro Akamba Ufọkn̄wed Enyọn̄-Ukpeme Ukpep Bible eke Gilead. Ekem ẹma ẹkpụhọ enyịn̄ ẹkot Ufọkn̄wed Enyọn̄-Ukpeme Ukpep Bible eke Gilead. Itie ufọkn̄wed oro okodu oyom usụn̄ ke se ikperede ndisịm kilomita 4,800 ekpere obio Ithaca ke enyọn̄ enyọn̄ New York.
Ke ima ikanam ibio ibio edika n̄kese Oregon, ke January 1943, ediwak ke otu nnyịn mme asiakusụn̄ ima isan̄a ke bọs Greyhound ikpọn̄ ufiop Desat Arizona. Ke ediwak usen ẹma ẹkebe nnyịn ima ikesịm ebiet ikakade inyụn̄ ikụt snow ini etuep eke enyọn̄ enyọn̄ New York. Ufọkn̄wed oro ọkọtọn̄ọ ke February 1, 1943, ke ini etieibuot esie, Nathan H. Knorr, eketịn̄de ke ikọ ntọn̄ọ esie ọnọ nditọ ufọkn̄wed ikie oro ete: “Uduak akamba ufọkn̄wed emi IDỊGHE nditịm mbufo idem man ẹdi mme asan̄autom oro ẹdoride ubọk. Mbufo ẹmededi mme asan̄autom ndien ẹmenanam utom ifịk ifịk ke utom ukwọrọikọ ke ediwak isua. . . . Ndutịm ukpepn̄kpọ ke akamba ufọkn̄wed emi edi akpan akpan nditịm mbufo idem man ẹdi mme asan̄autom oro ẹnen̄erede ẹnyene ukeme ke mme efakutom oro mbufo ẹkade.”
Sia n̄kenyenede esisịt ifiọkn̄wed, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ eketie nte ndotke ke Gilead. Edi mme andikpep ẹma ẹnam n̄kpọ ke utịbe usụn̄ ye ami, ndien mma ndikop inem ukpepn̄kpọ mi etieti. Otu nditọ ukpepn̄kpọ nnyịn ẹma ẹkụre ukpep ke ẹma ẹkenọ ukpep ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ke ọfiọn̄ ition. Ke oro ebede, ẹma ẹnọ ibat ibat ke otu nnyịn ika ibuot itieutom ofụri ererimbot eke Mme Ntiense Jehovah ke Brooklyn, New York, ke ebiet nnyịn ikọbọde ukpep efen efen man ẹtịm nnyịn idem ndinam utom oro ẹsan̄ade-san̄a nte mme esenyịn circuit. Akpa efakutom mi ekedi ke North ye South Carolina.
Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini oro, esenyịn circuit ekesisasan̄a ke ekperede ndidi kpukpru ini. Nnyịn ikesidu usen kiet ye ekpri esop m̀mê usen iba edieke ekedide akamba. Ata ediwak esop ini oro ẹkedi n̄kpri n̄kpri. Ntre ke mma n̄kanam utom ke ofụri usen n̄kụre, ndien ediwak ini ntiede tutu ekpere ndisịm ufọt okoneyo nsan̄ade nse nnyụn̄ mbọrọde mme mbụme, mma nsidemede ke n̄kpọ nte n̄kanika ition usenubọk edem usen man nnam isan̄ n̄ka esop efen. Mma ndu ke utom circuit ke n̄kpọ nte isua kiet, ndien ke oro ebede mma nnam utom usiakusụn̄ ke esisịt ini ke Tennessee ye New York.
Ndika Cuba ye Edibe N̄ka Puerto Rico
Ke May 1945, ẹma ẹnọ mi ye ediwak mbon eken ika akpa efakutom isụn̄utom esenidụt mi, Cuba! Ke okoneyo oro nnyịn ikebehede ke Havana, ibuot obio Cuba, nnyịn ima iwọrọ ika utom magazine. Nnyịn ima idu ke Havana tutu nnyịn ikeme ndikụt ebietidụn̄ ke Santa Clara. Okụk ekpatọfọn̄ nnyịn eke ọfiọn̄ ke ọfiọn̄ ekedi $25 kaban̄a kpukpru se iyomde, esịnede udia ye okụk ufọk. Nnyịn ima ida mme n̄kpọ oro ikokụtde inam mme n̄kpọ ndụn̄ufọk inyụn̄ ida mme ekebe apple inam ekebe enyenede mme drọwa.
Ke isua oro eketienede ẹma ẹnọ mi n̄ka utom circuit. Ke ini oro ofụri Cuba ekedi circuit kiet. Sia esenyịn circuit oro ekebemde mi iso ekenyenede nnyan ukot onyụn̄ amade ndisasan̄a, nditọete iren ye iban ẹkesinyene ndifefehe man ẹsan̄a ikpat kiet ye enye. Nte an̄wan̄ade mmọ ẹkekere ẹte ke ami ndidi ukem oro, ntre mmọ ẹma ẹdiomi kpukpru n̄kpọ ẹnọ edidi mi. Kpukpru mmọ ikọwọrọke an̄wa ukwọrọikọ ke ukem usen edi ẹma ẹbahade idem ẹdọn̄ ke mme otu ẹnyụn̄ ẹnam utom ke adiana ke adiana ye ami. Ke akpa usen otu kiet ama ada mi aka nsannsan efakutom; usen efen otu efen ada mi aka utọ efakutom oro, ye ntre ntre. Idem ama emem mi ke utịt edika n̄kese oro, edi mma n̄kop inem. Mmenyene inem inem n̄kpọ editi mban̄a esop oro.
Etisịm 1950 nnyịn ima inyene se ibede mme asuanetop Obio Ubọn̄ 7,000 ke Cuba, n̄kpọ nte ukem ibat oro Mexico ekenyenede. Ke July isua oro, ami mma ndụk akamba mbono ofụri ererimbot N̄kọri Ukara Abasi ke An̄wambre Yankee ke New York City. Ke oro ebede, mma mbọ obufa efakutom isụn̄utom, ndika Puerto Rico. Estelle ye Thelma Weakley ẹma ẹdu ke otu mbufa isụn̄utom ẹketode ọyọhọ otu 12 eke Gilead, ẹmi ẹkesan̄ade ye ami ke ubomofụm ẹka Puerto Rico.
Isua itiaita ke ukperedem ami ye Estelle ima inam ndọ ke mfefere usụn̄ ke Bayamón, Puerto Rico, emi ẹkenamde ke mbot utịn̄ikọ ke ini nduọkodudu uwemeyo ke mbono circuit nnyịn. Mbemiso ye ke ima ikanam ndọ nnyịn ima, ami n̄kanam utom circuit. Ke se iwakde ikan isua duop oro ikodude ke Puerto Rico, ami ye Estelle ima ikụt akwa n̄kọri—otode ke se ikpride ikan mme asuanetop 500 esịm se iwakde ikan 2,000. Nnyịn ima ikeme ndin̄wam ediwak owo ẹsịm idaha uyakidem nnọ ye baptism, ndien nnyịn ima ibuana ke nditọn̄ọ ediwak mbufa esop.
Ke December 1960, Milton Henschel otode ibuot itieutom ofụri ererimbot Mme Ntiense Jehovah ke Brooklyn, New York, ama edi Puerto Rico onyụn̄ edinyene nneme ye mme isụn̄utom. Enye ama obụp m̀mê ndusụk owo ẹkeme ndinọ idemmọ ndika utom efen. Ami ye Estelle ima isịne ke otu mbon oro ẹkenọde idem unyịme unyịme.
Ebietidụn̄ Nnyịn ke Dominican Republic
Obufa efakutom nnyịn ekedi Dominican Republic, ndien nnyịn ima inịm June 1, 1961, nte usenọfiọn̄ oro ididahade. Ke May 30 ẹma ẹwot akara ukara ufịk Dominican, Rafael Trujillo, ndien ẹma ẹbiat ndutịm ubomofụm ndife n̄ka idụt oro ẹfep. Nte ededi, ikebịghike mme ubomofụm ẹma ẹfiak ẹtọn̄ọ ndife, ndien nnyịn ima ikeme ndife n̄ka Dominican Republic ke June 1 nte ikodiomide.
Idụt oro okodu ke ndutịme ke ini nnyịn ikebehede, ndien mbonekọn̄ ẹma ẹsịn editịm etieti. Ẹma ẹkop ndịk ẹban̄a edinam ukpụhọ ukara, ndien mbonekọn̄ ẹma ẹdụn̄ọde kpukpru owo ke usụn̄ mbakara. Ẹma ẹnam nnyịn ituak ida ke ediwak itie unam ndụn̄ọde, ndien ke itie kiet kiet ẹma ẹdụn̄ọde mbiomo nnyịn. Ẹma ẹsion̄o kpukpru n̄kpọ ke ekpatisan̄ nnyịn, idem esịm n̄kpri-n̄kan n̄kpọ. Oro ekedi ntọn̄ọ nnyịn ke Dominican Republic.
Nnyịn ima idu ke ibuot obio oro, Santo Domingo, ke ediwak urua mbemiso ikakade akpa efakutom nnyịn ke La Romana. Ke ini ukara ufịk eke Trujillo, ẹma ẹsian mme owo ẹte ke Mme Ntiense Jehovah ẹkedi mbon Communist ẹnyụn̄ ẹdi ndiọkn̄kan orụk mme owo. Nte utịp, ẹma ẹkọbọ Mme Ntiense idiọk idiọk. Nte ededi, sụn̄sụn̄ nnyịn ima ikeme ndikan asari.
Ke ima ikanam utom ke La Romana ke ekpri ibio ini, nnyịn ima ifiak itọn̄ọ ndinam utom circuit. Ekem, ke 1964, ẹma ẹnọ nnyịn nte mme isụn̄utom ika obio Santiago. Ke isua oro eketienede Dominican Republic ama okụt ukpụhọde ke ukara, ndien ini kiet efen idụt oro ama afiak odu ke ndutịme. Ke ini en̄wan oro ẹma ẹsio nnyịn ẹnọ ika San Francisco de Macorís, obio oro ẹkediọn̄ọde kaban̄a en̄wan mbre ukara. Nte ededi, nnyịn ima ikwọrọ ikọ ifụre ifụre ye unana ubiọn̄ọ. Kpa ye ndutịme ukaraidem oro okodude, nnyịn ima ikam itọn̄ọ obufa esop. Ke mme isua oro ẹketienede, ẹma ẹnọ nnyịn ukpụhọ efakutom efen efen mbemiso ẹkefiakde ẹnọ nnyịn ika ebietidụn̄ nnyịn eke idahaemi ke Santiago.
Nnyịn ke akpanikọ imokụt edidiọn̄ Jehovah ke utom nnyịn mi ke Dominican Republic. Ke ini nnyịn ikebehede ke 1961, n̄kpọ nte Mme Ntiense 600 ye esop 20 ẹkedu. Idahaemi se ikperede ndisịm mme asuanetop 20,000 ke ẹkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ke se iwakde ikan esop 300. Idotenyịn kaban̄a n̄kọri efen efen okpon etieti, nte ẹkụtde ebe ke owo 81,277 oro ẹkedụkde Editi n̄kpa Christ ke 1997. Oro edi se iwakde n̄kpọ nte utịm ikata ye ubak ikan ibat mme asuanetop!
Idahaemi edi Ọkpọsọn̄ Idụt
Idem okposụkedi oro idaha ererimbot emi akade iso ndikpụhọde, etop Bible oro Mme Ntiense Jehovah ẹkwọrọde osụk edi ukem. (1 Corinth 7:31) Jehovah osụk edi Abasi, Christ osụk edi Edidem, ndien Obio Ubọn̄ etetịm edi idotenyịn ererimbot akan nte akanam edide.
Ke ukem ini oro, utịbe utịbe ukpụhọde ada itie ke otu ikọt Jehovah tọn̄ọ n̄kodụk mbonoesop oro ke Salem, Oregon, n̄kpọ nte isua 60 ẹmi ẹkebede. Akwa udịmowo, m̀mê akwa otuowo, etetịm okpon, awakde ebe miliọn ition. Edi kpa nte Jehovah ekebemde iso etịn̄ aban̄a ikọt esie ete: “Ekpri ayakabade edi tọsịn, esisịt oyonyụn̄ akabade edi ọkpọsọn̄ idụt: ami Jehovah nyanam enye awara ke ekem ini esie.”—Isaiah 60:22.
Ke se ikperede ndisịm isua 60 ẹma ẹkebe ke utom ukwọrọikọ uyọhọ ini, mmokop inemesịt ndinyene idatesịt ndika iso n̄kwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep n̄kpọ ke efakutom isụn̄utom mi. Nso akwa ifet ke edi ntem ndinyene ebuana ke utom oro ndinyụn̄ n̄kụt nte “esisịt” akabarede edi “ọkpọsọn̄ idụt”!
[Ndise ke page 21]
Ye n̄wan mi, ke Dominican Republic