“Inam Kpa Se Nnyịn Ikpanamde”

NTE GEORGE COUCH OBỤKDE

Ke nnyịn ima ikada usenubọk inam utom ukwọrọikọ eke ufọk ke ufọk, nsan̄a mi ama osio bred iba oro ẹdọn̄de ndien ke esịt edi. Ke itade ima, mma ndụri sika nsio ndin̄wọn̄. Enye ama obụp ete: “Afo odu ke akpanikọ ebịghi adan̄a didie?” Mma ndọhọ enye nte: “Okoneyo emi ebede ekedi akpa mbono esop oro akanam ami ndụkde.”

AMI n̄kamana ke March 3, 1917, ke in̄wan̄ oro edide n̄kpọ nte kilomita 50 ke edem usiahautịn Pittsburgh, Pennsylvania, U.S.A., emi ekperede ekpri obio Avonmore. Do ke ete ye eka mi ẹkebọk nditọeka mi iren inan̄, eyeneka mi an̄wan, ye ami.

Nnyịn ikọbọhọ uwak ukpep eke ido ukpono. Ini kiet ko, ete ye eka mi ẹma ẹsika ufọkabasi, edi mmọ ẹma ẹtre ndika ke ini nnyịn nditọwọn̄ ikosụk idide n̄kpri. Nte ededi, nnyịn ima inịm Andibot ke akpanikọ, ndien uwem ubon nnyịn eketiene mme edumbet oro ẹkụtde ke Bible.

Mfọnn̄kan ukpep oro n̄kọbọde nto ete ye eka mi ekedi kaban̄a mbiomo—nte n̄kpobiomde mbiomo nnyụn̄ nnamde enye ọyọhọ ọyọhọ. Oro edi ofụri se uwem ke in̄wan̄ akaban̄ade. Edi uwem nnyịn ikọyọhọke ye utom kpukpru ini. Nnyịn ima isidara nti edinam unọ idem nduọkodudu, utọ nte ndibre basketball ye baseball, ndiwat mme enan̄ mbakara, ye ndiwọk ewọk. Okụk ama anana ini oro, edi uwem ke in̄wan̄ ekedi n̄kpọ inemesịt. Nnyịn ikaka n̄wed ke ufọkn̄wed oro ekenyenede ubet kiet ke ini ikodude ke ufọkn̄wed praimari ndien ke mme isua akamba ufọkn̄wed nnyịn, nnyịn ikaka n̄wed ke obio.

Usen kiet ami n̄kasan̄a ke obio ye ufan mi. Ediye n̄kaiferi kiet ama ọwọrọ ke ufọk mmọ edi ndikọm ufan mi. Ufan mi ama emen mi owụt Fern Prugh. Nte ọfọnde, enye okodụn̄ ke efak oro akamba ufọkn̄wed okodude. Ediwak ini nsisan̄ade mbe ufọk mmọ, Fern ekesidu ke an̄wa anam utom. Nte an̄wan̄ade, enye ekedi ọkpọsọn̄ owo utom, emi ami n̄kamade. Nnyịn ima ikọri n̄kpet n̄kpet itie ufan ye ima inọ kiet eken inyụn̄ idọ ndọ ke April 1936.

Ndisobo ye Akpanikọ Bible

Mbemiso n̄kamanade, akanian̄wan kiet ama odu ke obio emi mme owo ẹkesisụn̄ide ke ntak ido ukpono esie. Eka mi ama esiwaha ese enye ke Saturday ke ini ekesibede aka obio ndidep n̄kpọ. Mama ayanam ufọk esie asana onyụn̄ an̄wam enye ke utom, enye ama aka iso anam ntre tutu n̄wan oro akpa. Mmenịm ke akpanikọ nte ke Jehovah ama ọdiọn̄ Mama ke ntak mfọnido esie ye n̄wan oro, emi ekedide Eyen Ukpepn̄kpọ Bible, nte ẹkesikotde Mme Ntiense Jehovah ini oro.

Ekem ke oro ebede, ekpri eyen eyeneka ete mi ama akpa ke mbuari. Ufọkabasi ikọnọhọ eyeneka ete mi uwak ndọn̄esịt, edi mbọhọidụn̄ emi ekedide Eyen Ukpepn̄kpọ Bible ọkọnọ. Eyen Ukpepn̄kpọ Bible oro ama anam an̄wan̄a enye se isitịbede ke owo ama akpa. (Job 14:13-15; Ecclesiastes 9:5, 10) Emi ekedi ebiet akwa ndọn̄esịt okotode. Eyeneka ete mi, ndien, ama etịn̄ ọnọ Mama aban̄a idotenyịn ediset ke n̄kpa. Emi ama edemede udọn̄ Mama, sia ete ye eka esie ẹkekpade ke ini enye ekedide ekpri, enye ama onyụn̄ enyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndidiọn̄ọ se isitịbede inọ owo ke n̄kpa. Ifiọk n̄kpọntịbe oro ama enen̄ede owụt mi ufọn ndida kpukpru ifet oro ẹbererede nnọ ikọ ntiense ke ido nneme.

Ke iduọk isua 1930, Mama ama ọtọn̄ọ ndikpan̄ utọn̄ nnọ utịn̄ikọ usenubọk Sunday emi Joseph F. Rutherford, etieibuot Watch Tower Bible and Tract Society ini oro ekesinọde ke radio. Ke mme isua oro, Mme Ntiense n̄ko ẹma ẹtọn̄ọ utom eke ufọk ke ufọk ke ebiet oro nnyịn ikodụn̄de. Mmọ ẹma ẹsiwụk uke uke ukwak ubre usanikwọ ke idak mfụt eto ke okụre nnyịn ẹnyụn̄ ẹbre mme utịn̄ikọ Brọda Rutherford oro ẹkemụmde ẹsịn ke usanikwọ. Mme usanikwọ oro ye magazine Enyọn̄-Ukpeme ye Golden Age (idahaemi edide Awake!) ẹma ẹnam udọn̄ Mama aka iso odu.

Isua ifan̄ ke ukperedem, ke 1938, ẹma ẹnọ kad enyenede ndise ẹsọk mme anditobo Enyọn̄-Ukpeme ẹkotde mmọ ẹdi akpan mbono ke ufọk owo oro okodude oyom usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 25. Mama ama oyom ndika, ntre ami ye Fern ye nditọeka mi iren iba ima isan̄a ye enye. John Booth ye Charles Hessler, mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a eke Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹtịn̄ ikọ ẹnọ nnyịn emi ikedide n̄kpọ nte owo duopeba. Ke oro ebede, mmọ ẹma ẹtọn̄ọ nditịm otu ndibuana ke utom ukwọrọikọ ke usenubọk oro eketienede. Owo ndomokiet ikenyịmeke ndisan̄a ye mmọ n̄ka, ntre Brọda Hessler ama osio mi onyụn̄ obụp ete, “Nso inam afo mûyomke ndisan̄a ye nnyịn n̄ka?” Ami n̄kọdiọn̄ọke nnennen se mmọ ẹkeyomde ndika n̄kanam, edi n̄kekereke ke ntak ndomokiet odu nditre ndin̄wam mmọ.

Nnyịn ima isan̄a ke ufọk ke ufọk tutu ekpere ndisịm ufọt uwemeyo, ndien Brọda Hessler ama osio bred iba ẹmi ẹdọn̄de ndien ke esịt edi. Nnyịn ima isụhọde itetie ke udịghi ukot ufọkabasi inyụn̄ itọn̄ọ ndita. Ekedi ke mma n̄kodụri sika nsio ke Brọda Hessler ọkọdiọn̄ọ ke ami n̄kodụk mbono esop kiet kpọt. Enye ama edi ndidia udia mbubịteyo oro onyụn̄ ọdọhọ nnyịn ikot mme mbọhọidụn̄ nnyịn ẹdikop nneme Bible. Ke udia mbubịteyo ama okokụre, enye ama enịm ukpepn̄kpọ Bible ye nnyịn onyụn̄ etịn̄ ikọ ọnọ otuowo oro ẹkedude ẹmi ẹkedide n̄kpọ nte owo duop. Enye ama ọdọhọ nnyịn nte ke akpana nnyịn isinyene ukpepn̄kpọ Bible kpukpru urua. Okposụkedi mme mbọhọidụn̄ nnyịn mîkenyịmeke emi, ami ye Fern ima inam ndutịm ndisinyene ukpepn̄kpọ Bible eke urua ke urua.

N̄kọri ke Akpanikọ

Ikebịghike ke oro ebede, ami ye Fern ima itọn̄ọ utom ukwọrọikọ. Nnyịn ikodu ke n̄kpọitie edem moto, ndien nnyịn ndisụk ndomo sika ekedi oro ke ini eyeneka mi eren ọkọwọn̄ọrede ese nnyịn onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ibịghike ami n̄kọdiọn̄ọ ke Mme Ntiense isin̄wọn̄ke sika.” Ndondo oro, Fern ama otop sika esie osio ke window—ami mma n̄n̄wọn̄ okịm mma. Kpa ye oro nnyịn ikesimade ndin̄wọn̄ sika, nnyịn ikotụkke sika aba tutu amama.

Ke nnyịn ima ikana baptism ke 1940, ami ye Fern ima idụk mbono esop oro ẹkekpepde ibuotikọ oro ẹkesịnde udọn̄ ọnọ utom usiakusụn̄, nte ẹkotde utom ukwọrọikọ uyọhọ ini. Ke usụn̄ unyọn̄ nnyịn, eyenete kiet ama obụp ete: “Nso inam afo ye Fern mîdụkke usiakusụn̄? Mbufo inyeneke n̄kpọ ndomokiet oro akpande mbufo.” Nnyịn ikekemeke ndifan̄a ye enye, ke ntre nnyịn ima inọ idem nnyịn unyịme unyịme. Mma nsịn n̄wed ukpọn̄ utom emi esidide usen 30 ke itie utom mi, ndien ima inam ndutịm ndisiak usụn̄.

Nnyịn ima ineme ye Watch Tower Society iban̄a itie oro idinamde utom, ndien ekem ima iwọrọ ika Baltimore, Maryland. Ẹma ẹnyene ufọk ẹnọ mme asiakusụn̄ do, ndien ufọkidụn̄ ye udia akakpa $10 ke ọfiọn̄. Nnyịn ima inyene okụk oro ikenịmde inọ idem oro ikekerede ke ayada nnyịn esịm Armageddon. (Ediyarade 16:14, 16) Kamse, nnyịn kpukpru ini ikesikere ke Armageddon enen̄ede ekpere. Ntre ke ini nnyịn ikọtọn̄ọde usiakusụn̄, nnyịn ima ikpọn̄ ufọk nnyịn inyụn̄ ikpọn̄ kpukpru n̄kpọ eken.

Nnyịn ikanam utom usiakusụn̄ ke Baltimore ọtọn̄ọde ke 1942 esịm 1947. Ubiọn̄ọ ke utom Mme Ntiense Jehovah ama ọsọn̄ ubọk etieti ke mme isua oro. Utu ke ndiwat moto nnyịn n̄ka ufọk nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn, ndusụk ini nnyịn ima iyom owo emen nnyịn okosụk. Ke ntem owo ikobomke taya moto nnyịn. Idụhe owo eke amade utọ ubiọn̄ọ oro, edi mmekeme nditịn̄ nte ke kpukpru ini nnyịn ima isikop inem ke utom ukwọrọikọ nnyịn. Ke akpanikọ, nnyịn ima isisak iso ise edinyene ekpri nduaidem ke ndinam utom Ọbọn̄.

Ikebịghike nnyịn ima ibiat ofụri okụk oro ikenịmde. Taya moto nnyịn ama ọdọnọ, ọfọn̄idem ye ikpaukot nnyịn ẹma ẹnyụn̄ ẹtaha n̄ko. Nnyịn ima idọn̄ọ ke anyan ini ikaba m̀mê ikata. Ikedịghe mmemmem n̄kpọ nnyịn ndika iso, edi akananam nnyịn ikekereke nditre. Nnyịn ikakam itịn̄ke-tịn̄ iban̄a oro. Nnyịn ima isụhọde ubọk ke mme n̄kpọ udu uwem nnyịn man ikeme ndika iso ke utom usiakusụn̄.

Mme Ukpụhọde ke Utom

Ke 1947 nnyịn ima ika mbono ke Los Angeles, California. Ke adan̄aemi idude do, ẹma ẹnọ mi ye eyeneka mi William leta ndika utom emi ẹsan̄ade-san̄a ndika n̄kese nnyụn̄ n̄n̄wam mme esop. Nnyịn ikọbọhọ san̄asan̄a ukpep ndomokiet kaban̄a utom oro ini oro. Nnyịn n̄kukụre ima ika. Ke isua itiaba oro ẹketienede, ami ye Fern ima inam utom ke Ohio, Michigan, Indiana, Illinois, ye New York. Ke 1954 ẹma ẹkot nnyịn ididụk ọyọhọ otu 24 eke Gilead, kpa ufọkn̄wed unọ mme isụn̄utom ukpep. Ke adan̄aemi ikodude do, Fern ama emen udọn̄ọ ẹkotde polio. Nte enemde, enye ama afiak okop nsọn̄idem, ndien ẹma ẹnọ nnyịn ika utom emi ẹsan̄ade-san̄a ke New York ye Connecticut.

Ke adan̄aemi ikanamde utom ke Stamford, Connecticut, Nathan H. Knorr, emi ekedide etieibuot Watch Tower Society ini oro, ama ọdọhọ nnyịn ididu ye enye ye n̄wan esie, Audrey ke utịturua. Mmọ ẹma ẹnọ nnyịn inem inem udia mbubịteyo ẹmi ẹkedọn̄de unam. Nnyịn ima imemehe ye mmọ mbemiso, ndien mma mfiọk Brọda Knorr ọfọn ndidiọn̄ọ nte ke enye ama enyene se ikande ebuana ye udia mbubịteyo oro ke esịt esie. Ekem ke mbubịteyo oro enye ama obụp mi ete, “Nte akpama ndidi Bethel?”

Mma mbọrọ enye nte: “Nnen̄ekede ndiọn̄ọ; mfiọkke ekese mban̄a uwem Bethel.”

Ke ima ikekere iban̄a emi ke ediwak urua, nnyịn ima idọhọ Brọda Knorr ke imekeme ndidi edieke enye oyomde nnyịn idi. Ke urua oro eketienede, nnyịn ima ibọ leta ndidi Bethel ke April 27, 1957, ọyọhọ isua 21 tọn̄ọ nte ikọdọ ndọ.

Akpa usen oro ke Bethel, Brọda Knorr ama ọnọ mi in̄wan̄în̄wan̄ ndausụn̄ ke se ẹkeyomde ẹto mi. Enye ama ọdọhọ mi ete: “Afo udịghe asan̄autom circuit aba; afo odu mi ndinam utom ke Bethel. Emi edi ata akpan utom oro afo enyenede ndinam, ndien nnyịn iyom fi esịn ofụri ini ye odudu fo ke ndida ukpep oro afo ọbọde mi ke Bethel nnam n̄kpọ. Nnyịn iyom fi odu mi.”

Uwem ke Bethel Enyene se Ọwọrọde

Akpa utom oro n̄kanamde ekedi ke Itieutom Unọ Magazine ye Leta ẹwọrọ. Ekem, ke n̄kpọ nte isua ita ẹma ẹkebe, Brọda Knorr ama ọdọhọ ete ndi ọfis esie. Enye ama etịn̄ ọnọ mi nte ke akpan ntak oro akanamde ẹkot mi ndi Bethel ekedi man ndinam utom ke ufọkidụn̄. Item esie ẹkedi ata nnennen, “Afo odu mi ndise mban̄a Ufọkidụn̄ Bethel.”

Ndise mban̄a Ufọkidụn̄ Bethel ama eti mi ukpepn̄kpọ oro ete ye eka mi ẹkekpepde mi ke ini n̄kọkọride ke in̄wan̄. Ufọkidụn̄ Bethel enen̄ede etie nte ata ubon. Mme ọfọn̄ ẹdu ndinam asana, udia do nditem, mme usan do ndiyet, bed do ndibri, ye ntre ntre eken. Ndutịm ufọkidụn̄ odomo ndinam Bethel edi inem inem ebiet ndidụn̄, enye oro owo ekemede ndikot ufọk esie.

Mmenịm ke akpanikọ nte ke ediwak n̄kpọ ẹdu oro mme ubon ẹkemede ndikpep nto nte ẹnamde n̄kpọ ke Bethel. Nnyịn isibak idemede ke usenubọk inyụn̄ itọn̄ọ usen nnyịn ye n̄kpọ spirit ebe ke ndikere mban̄a itien̄wed Bible eke usen ke usen. Ẹdori enyịn nnyịn ndinam utom ọkpọsọn̄ nnyụn̄ ndu uwem oro adade ukem ukem edi ọyọhọde ye utom. Bethel itiehe nte ufọkidụn̄ n̄ka mọn̄k, nte ndusụk owo ẹkerede. Nnyịn imesinam ekese ke ntak usụn̄ uwem nnyịn oro ọyọhọde ye ndutịm. Ediwak owo ẹtịn̄ nte ke ukpep oro mmimọ ibọde mi ama an̄wam mmimọ ndinyịme mme mbiomo ke mme ubon mmimọ ye ke esop Christian.

Ẹkeme ndinọ n̄kparawa iren ye iban oro ẹdide Bethel ndinam utom unam ebiet asana, ndiyet ọfọn̄, m̀mê ndinam utom ke ufọk umịn̄n̄wed. Ererimbot ekeme ndiyom nnyịn inịm ke akpanikọ nte ke utọ utom oro edi usụhọde utom ndien ke osụhọde uku nnyịn. Edi, n̄kparawa owo oro ẹdude ke Bethel ẹsiwụt esịtekọm nte ke mme utọ utom oro ẹdi akpan n̄kpọ edieke anade ubon nnyịn odu ke idaha oro ọfọnde onyụn̄ enemde owo esịt.

Ererimbot n̄ko ekeme ndisịn udọn̄ nnọ ekikere nte ke oyom afo enyene ifetutom ye uku edieke anade afo enen̄ede okop inemesịt. Oro akwan̄a. Ke ini nnyịn inamde se ẹnọde nnyịn inam, nnyịn “inam kpa se nnyịn ikpanamde,” nnyịn inyụn̄ ibọ edidiọn̄ Jehovah. (Luke 17:10) Nnyịn ikeme ndinyene ata uyụhọ ye inemesịt n̄kukụre edieke nnyịn itide uduak utom nnyịn—edinam uduak Jehovah ye edinam mme ufọn n̄kpọ Obio Ubọn̄ aka iso. Edieke oro odude nnyịn ke ekikere, nnyịn imekeme ndikop inem ye uyụhọ ke utom ekededi.

Ifet Ndibuana ke Nditat Utom

Ke mbono Cleveland, Ohio, ke 1942, se iwakde ikan isua duop mbemiso nnyịn idide Bethel, Brọda Knorr ama ọnọ utịn̄ikọ oro “Emem—Ndi Enye Ekeme Ndibịghi?” Enye ama anam an̄wan̄a nte ke Ekọn̄ Ererimbot II, emi okosụk akade iso ini oro, eyetre ndien nte ke ini emem oyodu emi edinamde ifet odu nditat ubịnikọt utom ukwọrọikọ. Ke 1943 ẹma ẹtọn̄ọ Ufọkn̄wed Gilead ndinọ mme isụn̄utom ukpep ye Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi ndifori ukeme utịn̄ikọ an̄wa nditọete. Ẹma ẹnam ndutịm ẹnọ ikpọ mbono n̄ko. Mbon oro ẹkenen̄erede ẹwọrọ iso ke iduọk isua 1950 ẹkedi eke Yankee Stadium, New York. Kaban̄a ikpọ mbono ẹkedude do ke 1950 ye 1953, mma nnyene ifet ndin̄wam ke nditịm akaka Itie Ubon Ufọkisan̄ oro ediwak owo tọsịn ke mme itie duop ẹkedụn̄de ke usen itiaita eke mbono kiet kiet.

Ke mbono oro ẹkụrede, ọkọrọ ye andikpon n̄kan oro ẹkenịmde ke 1958, akwa n̄kọri ke mme asuanetop Obio Ubọn̄ ama odu. Emi ama otụk utom nnyịn ke Bethel nnennen nnennen. Ke utịt iduọk isua 1960 ye ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1970, nnyịn ima iyom ufan̄ ye mme ubetnna ke ata mbrenyịn ndidọn̄ mbonutom. Man ikeme ndinam itieidụn̄ odu ọnọ ubon nnyịn oro ọkọride, akana nnyịn inyene mme ubetnna, mme itie utem udia, ye mme ubet udia udia efen efen.

Brọda Knorr ama ọdọhọ mi ye Brọda Max Larson, esenyịn itieutom umịn̄ n̄wed ete iyom itie oro odotde ndida ntat utom. Ke 1957, ke ini n̄kedide Bethel, ubon nnyịn oro ẹkedide n̄kpọ nte owo 500 ẹkedụn̄ ke akamba ufọkidụn̄ kiet. Edi nte mme isua ẹbede, N̄ka ama edep onyụn̄ ọdiọn̄ ikpọ n̄kpet n̄kpet ufọkisen ita—Towers, Standish, ye Bossert—ọkọrọ ye ediwak n̄kpri ubet ufọkidụn̄. Ke 1986 N̄ka ama edep itie oro Ufọkisen Margaret okodude, onyụn̄ ọwọn̄ọde obufa ediye ufọk oro ẹkebọpde do esịn ke ufọkidụn̄ ọnọ n̄kpọ nte owo 250. Ekem, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1990, ẹma ẹbọp ufọk emi ekenyenede enyọn̄ 30 man mme anamutom 1,000 efen efen ẹdụn̄. Idahaemi Bethel Brooklyn ekeme ndidụk se ikande mbon ubon nnyịn ẹdide 3,300 onyụn̄ ọnọ mmọ udia.

Ẹma ẹdep ufọk n̄ko ke Wallkill, New York, emi oyomde usụn̄ ọkpọn̄ Bethel Brooklyn ke se ikperede ndisịm kilomita 160. Ke ediwak isua ẹmi, ọtọn̄ọde ke utịt iduọk isua 1960, ẹma ẹbọp mme ufọkidụn̄ ye akamba ufọk umịn̄ n̄wed do. Idahaemi, n̄kpọ nte mme andibuana ke ubon Bethel 1,200 ẹdụn̄ ẹnyụn̄ ẹnam utom do. Ke 1980, ẹma ẹtọn̄ọ ndiyom isọn̄ oro okponde ke n̄kpọ nte hectare 250 oro ekperede New York City onyụn̄ enyenede eti ọkpọusụn̄. Isụn̄utom isọn̄ ye ufọk ama asak onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ke m̀mọ̀n̄ ke mbufo ẹdikụt utọ isọn̄ oro? Owo ikam ikemeke ndikụt.” Edi ke usenubọk oro eketienede enye ama okot onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ami mmokụt isọn̄ mbufo.” Mfịn, ẹdiọn̄ọ enye nte Itie Unọ Ukpep Enyọn̄-Ukpeme ke Patterson, New York. Do ke ẹnịm mme ufọkn̄wed ndien ubon esịnede mme asan̄autom oro ẹwakde ẹkan 1,300 odu do.

Mme Ukpepn̄kpọ Oro Ami Mbọde

Ami mmekpep nte ke eti esenyịn enyene ndidi kiet oro ekemede ndibọ ntọt oro enyenede ufọn nto mbon efen. N̄wakn̄kan ekikere oro ami nnyenede ifet ndida nnam n̄kpọ nte esenyịn Bethel oto mbon efen.

Ke ini ami n̄kedide Bethel, ediwak n̄kani owo ẹma ẹdu, kpa nte ami ndide mfịn. Ata ediwak idụhe aba idahaemi. Mmanie ẹda itie mbon oro ẹkọride ẹsọn̄ ẹnyụn̄ ẹkpade? Isidịghe mbon oro ẹnyenede ekese ukeme. Edi mbon oro ẹdude mi, ẹnamde akpanikọ ke utom, ẹnọde idemmọ unyịme unyịme.

Akpan n̄kpọ efen nditi edi ufọn eti an̄wan. Ibetedem oro edima an̄wan mi, Fern, ọnọde edi akwa un̄wam ọnọ mi ke ndiyọhọ mme utom ukara Abasi mi. Mme ebe ẹnyene mbiomo ndikụt nte ke iban mmọ ẹkop inem ke mme utom mmọ. Ami mmesidomo nditịm n̄kpọ oro ami ye Fern imade ndinam. Idịghe sụk n̄kpọ oro ọsọn̄de urua, edi n̄kpọ oro okpụhọde ọkpọn̄ se isinamde ofụri ini. Osụhọ ọnọ ebe ndinam mme n̄kpọ ndinem n̄wan esie esịt. Ini oro enye abiatde ye n̄wan esie ọsọn̄ urua onyụn̄ ọsọp ndikụre, ntre ana enye ada enye anam n̄kpọ nte ọfọnde.

Ami mmokop inemesịt ndidu ke ukperedem ini oro Jesus eketịn̄de aban̄a. Emi edi ata ndyọ ndyọ ini oro akanam odude ke ofụri mbụk ubonowo. Nnyịn imekeme ndise nnyụn̄ n̄kụt ke enyịn mbuọtidem nte Ọbọn̄ oforide esop esie ke nditịm idem nnọ obufa ererimbot oro ẹwọn̄ọde. Ke mfiakde nse ofụri ini uwem mi ke utom Jehovah, mmekeme ndikụt nte ke Jehovah edi andida esop esie usụn̄—idịghe owo. Nnyịn n̄kukụre idi mme asan̄autom esie. Ke ntre, ana nnyịn kpukpru ini isak iso ise enye ndibọ ndausụn̄. Ndondo oro enye anamde an̄wan̄a se anade nnyịn inam, ana nnyịn isọsọp inam inyụn̄ idiana kiet ke ndinam enye.

Yak idemfo ofụri ofụri nọ esop, ndien ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ fi ndinyene ọyọhọ uwem inemesịt. Se ededi emi afo anamde—edide usiakusụn̄, utom circuit, anamde utom ye esop nte asuanetop, utom Bethel, m̀mê utom isụn̄utom—tiene ndausụn̄ oro ẹnọde, nyụn̄ bat utom fo ke akpan n̄kpọ. Domo ofụri ukeme fo ndikop inem ke kpukpru utom ye ke usen utom kiet kiet ke utom Jehovah. Afo ayakpa mba ndusụk ini, utom oyonyụn̄ akak fi mîdịghe afo okop mmemidem. Ini oro ke afo enyene nditi ntak emi afo akayakde uwem fo ọnọ Jehovah. Edi ndinam uduak esie, idịghe okwo.

Idụhe usen emi akanam ndide ndinam utom ndien n̄kopke inem ke se nnamde. Ntak-a? Koro ke ini nnyịn iyakde idem ke ofụri ukpọn̄ inọ Jehovah, nnyịn imokop uyụhọ ndidiọn̄ọ nte ke “inam kpa se nnyịn ikpanamde.”

[Ndise ke page 19]

Usiakusụn̄ ke Baltimore, 1946

[Ndise ke page 19]

Ye Fern ke Itie Ubon Ufọkisan̄ ke 1950

[Ndise ke page 19]

Itieutom Magazine

[Ndise ke page 19]

Itie Ubon Ufọkisan̄, 1950

[Ndise ke page 22]

Ye Audrey ye Nathan Knorr

[Ndise ke page 23]

Itie Unọ Ukpep Enyọn̄-Ukpeme ke Patterson, New York

[Ndise ke page 24]

Ye Fern mfịn