Ata Un̄wam Ẹnọde Ubon
“Edi nnennen ndidọhọ ke afanikọn̄ eke ubon odu ke America. Emi edi n̄kukụre se ẹkemede ndibiere nto ibat usiondọ, ibat nditọ oro ẹmande ke owo mîdọhọ ndọ, [ye] edikama nditọwọn̄ ye mme nsan̄andọ ke idiọk usụn̄.”
MME ikọ owo United States emi edide etịn̄ikọ ke ekebe ndise oro Tom Brokaw ẹkeme ndidi ntre ke ata ediwak idụt. Nso ke afanikọn̄ emi ọwọrọ?
Ke ediwak usụn̄ ubon edi akpan itiat ẹdade ẹbọp n̄kaowo. Edieke ubon odude ke mfịna, n̄kaowo odu ke mfịna n̄ko. Ke adianade do, ubon edi ebiet emi nditọwọn̄ ẹbọde ibetedem eke ntụk ye okụk. Enye edi ebiet emi mmọ ẹkpepde akpa ye ata akpan ukpepn̄kpọ eke uwem. Edieke ubon odude ke mfịna, nso ke nditọwọn̄ ẹkpep? Ifụre mmọ odu m̀mọ̀n̄? Nso orụk ikpọ owo ke mmọ ẹdikabade ẹdi?
Nte un̄wam ekededi odu ọnọ ubon ke ini afanikọn̄ emi? Ih. Ubon edi ndutịm oro Abasi ke idemesie ọkọtọn̄ọde. (Genesis 1:27, 28) Ndien enye ọnọ ubon akpan ndausụn̄ ke Ikọ esie, kpa Bible. (Colossae 3:18-21) Edi akpanikọ, nnyịn ikemeke ndikpụhọde n̄kaowo ofụri ofụri, edi nnyịn imekeme ndida item Bible nsịn ke edinam ke ubon nnyịn. Nnyịn iyama nditịn̄ nnọ fi mban̄a ndusụk owo oro ẹkenamde emi ye nti utịp oro mmọ ẹkenyenede.
Ndibiọn̄ọ Usiondọ
Ke ediwak idụt n̄kpọ nte mbahade 50 eke ikie ke kpukpru ndọ ẹtre ke usiondọ. Oro edi akwa edikpu ke mme ebuana owo! Edi akpanikọ, ediwak owo oro ẹkabarede ẹdi mme ete m̀mê mme eka oro ẹbọkde nditọ ikpọn̄ ẹnam akwa utom ke ndibọk nditọ. Edi ata ediwak owo ẹyenyịme ẹte ke esitịm ọfọn ke ini mme ọdọ ndọ ẹkemede ndikọk mme mfịna mmọ nnyụn̄ ndụn̄ ọtọkiet.
Ndọ ebe ye n̄wan kiet ke Solomon Islands ama ọtọn̄ọ ndinyene mfịna. Ebe, emi ekedide eyen ọbọn̄ obio, eketie afai afai onyụn̄ enyene ediwak ndiọi ido. Uwem ama ọsọn̄ ye n̄wan esie tutu enye akam odomo ndiwot idem. Ekem, ebe ama enyịme ndikpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah. Enye ama ekpep nte ke ikụreke ke owo ekededi emi oyomde ndinem Abasi esịt ndifiọk se idiọkde edi enyene n̄ko ‘ndisua idiọk ido.’ (Psalm 97:10) Oro esịne ndisua mme utọ n̄kpọ nte usu nsu, uyịp inọ, afai, ye ukpa mmịn. Enye ama anam item emi ndien ikebịghike enye ama akan ndiọi ido esie ye edu afai esie. Idem ama akpa n̄wan esie aban̄a ukpụhọde emi, ndien ndọ mmọ ama enyene uforo akamba akamba, ke ntak odudu Ikọ Abasi.
Ke South Africa n̄wan kiet edide kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ama okop nte ke ekaufọk esie ye ebe ekaufọk esie ke ẹkeduak ndidianade ndọ. Ntiense emi ama eneme ye ekaufọk esie aban̄a ekikere Abasi kaban̄a ndọ onyụn̄ owụt enye n̄wed oro Ukpọhọde Inemesịt Ubon. N̄wed emi, emi Mme Ntiense Jehovah ẹsiode, owụt mme edumbet Bible oro ẹnyenede ebuana ye ndọ, odoride nsọn̄uyo akpan akpan ke nte Bible an̄wamde mme ọdọ ndọ ndikọk mme mfịna. Ekaufọk oro ye ebe esie ẹma ẹkot n̄wed emi ọtọkiet ẹnyụn̄ ẹdomo ke esịt akpanikọ ndinam item Bible oro enye ọnọde. Nte utịp, mmọ ẹma ẹbiere nditre ndidianade ndọ—ndọ efen oro edida mme edumbet Bible nsịn ke edinam akan̄wamde.
Nsio Nsio Ido Ukpono
Nso kaban̄a ndọ emi mme ọdọ ndọ ẹnyenede nsio nsio ido ukpono? Bible enen̄ede ọnọ mme Christian item ete ‘ẹdọ owo Abasi ikpọn̄îkpọn̄.’ (1 Corinth 7:39) Nte ededi, ndusụk ini nsan̄a ndọ esikpụhọ ido ukpono. Ndi oro ekpedi utịt ndọ oro? N̄wan̄ansa-o.
Ke Botswana ẹma ẹbụp n̄wan kiet oro akakabarede edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ke ndondo emi nte obufa ido ukpono esie okpụhọrede enye. Enye ama ọdọhọ ebe esie ọbọrọ ọnọ imọ, ndien se enye eketịn̄de edi emi: “Tọn̄ọ nte n̄wan mi akakabade edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah, mmokụt ediwak nti ukpụhọde ke idemesie. Idahaemi enye enyene sụn̄sụn̄ odudu oro owụtde ọniọn̄ oro enye mîkenyeneke ke mbemiso. Enye ama enyene odudu ye uko nditre ndin̄wọn̄ sika, kpa mmeme oro ami mmen̄kemeke ndikan kan̄a. N̄wan mi enen̄ede etie ima ima ye sụn̄sụn̄ ye ami ye nditọ mi, ọkọrọ ye mbon en̄wen. Enye etịm enyene ime, akpan akpan ye nditọwọn̄. Mmokụt enye abiatde ini ke utom ukwọrọikọ esie, odomode ndin̄wam mbon en̄wen ndifori uwem mmọ. Ami n̄ko mmokụt nti ukpụhọde ke idemmi. Nnịm ke akpanikọ nte ke emi ọkọn̄ọ ofụri ofụri ke uwụtn̄kpọ esie.” Nso eti utịp ke mme edumbet Bible ẹnyene ntem ke ndọ emi! Ediwak mbon oro mîdịghe Mme Ntiense ẹtịn̄ ukem ikọ oro ẹban̄a mme nsan̄a ndọ mmọ oro ẹdide Mme Ntiense.
Ke Ini Ete Mîtịn̄ke Enyịn ke Mme Mbiomo Esie
Itie ebuana ke ufọt ete ye nditọ esie edi akpan n̄kpọ ọnọ edibọp mme ubon oro ẹsọn̄de idem. Apostle Paul ọkọnọ item ete: “Mbufo mme ete, ẹkûfiomo nditọ mbufo; edi ẹkama mmọ ke ntụnọ ye item Ọbọn̄.” (Ephesus 6:4) Eyịghe idụhe, ndien, ibuotikọ kiet ke The Wilson Quarterly ọdọhọde ke mme ete oro mînamke utom mmọ ẹnyene nduduọhọ kaban̄a ediwak mfịna ẹdude ke n̄kaowo. Ibuotikọ oro ọkọdọhọ ete: “Ke ufọt 1960 ye 1990, ibat nditọ oro mîdụn̄ke ye mme ata ata ete mmọ awak ebe utịm ikaba . . . Edikpu ndibiom mbiomo ete edi akpan ntak ata ediwak n̄kpọsọn̄ mfịna oro ẹnọmọde idụt America.”
Ndi emi ọwọrọ ete ke ana nditọ oro mme ete mînọhọ ndausụn̄ ẹkụt edikpu? Baba. Andiwet psalm eke eset ọkọdọhọ ete: “Koro ete mi ye eka mi ẹkekpọn̄de mi, ndien Jehovah emen mi akama.” (Psalm 27:10) Eyeneren kiet ke Thailand edide isua usụkkiet ke emana ama okụt emi nte edide akpanikọ. Enye ama ataba eka esie ke ini enye ekedide nsekeyen, ndien ete esie, sia mîkoyomke enye, ama ọkpọn̄ enye ọnọ eka ete esie. Ke ekerede ete ke owo iyomke inyụn̄ imaha imọ, eyen emi ama ọsọn̄ ibuot onyụn̄ ọwọrọ etop nte owo mfiomo. Enye ama akam edịghe eka ete esie uwem. Ke ini owo iba ke otu mme ọkwọrọ eti mbụk uyọhọ ini eke Mme Ntiense Jehovah ẹkekụtde nte ke enye esiwak ndida ke an̄wa Ufọkmbono Obio Ubọn̄ n̄kann̄kụk, mmọ ẹma ẹnọ enye ikot usen kiet ẹte edi ufọk mmimọ.
Mmọ ẹma ẹsian enye ẹban̄a Abasi—nte ke Enye, ukem nte ete, ama nditọ esie. Mmọ n̄ko ẹma ẹneme ẹban̄a Paradise isọn̄ oro Abasi ọn̄wọn̄ọde ọnọ mme owo oro ẹnamde akpanikọ. (Ediyarade 21:3, 4) Kpukpru emi ama enem eyen oro, ndien enye ama esifiak aka kpukpru usen man ekekpep n̄kpọ efen efen. Mme Ntiense oro ẹma ẹsian enye ẹte ke enye enyene nditre ndidi owo mfiomo edieke enye enen̄erede oyom Abasi edi Ete esie. Emi ekedi ke n̄kemuyo ye mme ikọ oro Paul eketịn̄de ọnọ mbon Rome ete: “Ẹn̄wana, nte mbufo ẹkekeme, ndidu ke emem ye kpukpru owo.” (Rome 12:18) Oyoyom enye anam n̄kpọ n̄ko ke mfọnido ye eka ete esie. (1 Timothy 5:1, 2) Ikebịghike, enye ama ada mme edumbet Bible esịn ke edinam—nte eyịghe mîdụhe oforide uwem ubon esie ye eka ete esie. (Galatia 5:22, 23) Mme ukpụhọde oro enye akanamde ẹma ẹnen̄ede ẹtụk mme mbọhọidụn̄ tutu mmọ n̄ko ẹyom nditọ mmọ ẹkpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah!
Edu Emem
Apostle Paul ekewet ọnọ mbon Colossae ete: “Ẹsịne ima, emi edide se ibọpde uwem adiana inam ọfọn ama. Ẹyak emem Christ akara ke esịt mbufo.” (Colossae 3:14, 15) Edu emem ye ntotụn̄ọ ima ọyọbọp ubon adian ọtọkiet. Ndien mmọ ẹkeme ndifiak ndian ubon oro ama akabahade ke anyan ini ọtọkiet. Rukia, emi odụn̄de ke Albania, ikenemeke nneme ye eyeneka esie eren ke se ibede isua 17 ke ntak utọk oro okodude ke ubon. Ke ini enye ekekpepde Bible ye Mme Ntiense Jehovah, enye ama ekpep ete ke ẹsịn udọn̄ ẹnọ kpukpru mme asan̄autom Abasi ndidu ke emem ye mbon efen. “Yak enye oyom emem, onyụn̄ ebịne enye.”—1 Peter 3:11.
Rukia ama ọfiọk ete ke imọ inyene ndiyom emem ye eyeneka imọ. Enye ama ọbọn̄ akam ke ofụri okoneyo oro, ndien ke ndan̄nsiere, ye esịt ọduọde enye, enye ama anam isan̄ aka ufọk eyeneka esie. Eyen eyeneka Rukia ama eberede usụn̄ onyụn̄ obụp ke n̄kpaidem ete: “Oyom nso mi?” Rukia ama eben̄e ifụre ifụre ete ke iyom ndikụt eyeneka imọ, anamde an̄wan̄a nte ke imọ iyom ndinam emem ye enye. Ntak-a? Koro enye ama ọfiọk idahaemi ete ke emi edi uduak Abasi. Eyeneka esie ama enyịme, ndien mfari ye mmọn̄eyet idatesịt ama owụt edifiak ndiana mmọ—ubon ama afiak adiana kiet ke ntak ẹketienede mme edumbet Bible.
Idiọk Nsan̄a
“Mfịn, uke uke eyenọwọn̄ esise ekebe ndise ke hour itiaba ke usen. Etisịm ini emi enye okụrede ufọkn̄wed praimari enye okụt se ibede uwotowo tọsịn itiaita ye edinam afai tọsịn ikie.” Ntre ke n̄wed oro The 7 Habits of Highly Effective Families ọdọhọ. Nso utịp ke mme utọ ndise oro ẹnyene ke idem eyenọwọn̄? “Ntaifiọk” inyịmeke ke otu idemmọ iban̄a oro, edi Bible ọsọn̄ọ odụri owo utọn̄ aban̄a ndiọi nsan̄a. Ke uwụtn̄kpọ, enye ọdọhọ ete: “Nsan̄a mbon ndisịme ọyọdiọn̄ ọdiọk.” (Mme N̄ke 13:20) Enye ọdọhọ n̄ko ete: “Idiọk nsan̄a ababiat eti ido.” (1 Corinth 15:33) Ẹkeme ndifori uwem ubon edieke nnyịn ke ọniọn̄ idade edumbet emi nte edide akpanikọ edide ndiọi nsan̄a ẹdi mme owo m̀mê ẹdi ke edinam ekebe ndise.
Eka kiet ke Luxembourg ama esikpep Bible ye kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Usen kiet enye ama asian Ntiense oro ete ke nditọiban imọ iba ẹdide isua itiaba ye itiaita ke emana ẹsitie utọk utọk ye ibak ibak ẹkaha ke mme mbubịteyo. Ntiense oro ama obụp se nditọ oro ẹsinamde ke mme mbubịteyo. Eka ama ọdọhọ ete ke mmọ ẹsise ekebe ndise ke adan̄aemi imọ inamde itie utem udia asana. Nso edinam ke ẹsise? “Oh, mme ndise mbubru,” ntre ke eka ọkọbọrọ. Ke ini esenowo oro eketịn̄de ke mme utọ edinam oro ẹsiwak nditie afai afai, eka nditọiban oro ama ọn̄wọn̄ọ ndikpeme mmọ.
Ke ndan̄nsiere, eka oro ama ọtọt ete ke idem ama akpa imọ aban̄a mme ndise mbubru oro nditọ imọ ẹkesede. Mmọ ẹkewụt mbon ubi oro ẹkerede-kere nte ẹtode ikpaenyọn̄ oro ẹbiatde kpukpru n̄kpọ idiọk idiọk ke afan̄ mmọ. Enye ama anam an̄wan̄a nditọ esie nte ke Jehovah asasua afai ndien ke enye inemke esịt ke ini nnyịn isede ibak. (Psalm 11:5) Nditọiban ẹmi, ke ẹyomde ndinem Jehovah esịt, ẹma ẹnyịme ndiwet mme ndise nnyụn̄ nyet uduot utu ke ndise ekebe ndise. Ikebịghike, mmọ ẹma ẹkpụhọde ibak ibak edu mmọ, ndien idaha ubon ama akabade ọfọn akan.
Mmọ ẹmi ẹdi sụk ibat ibat uwụtn̄kpọ ndiwụt nte ke edida mme edumbet Bible nsịn ke edinam esifori uwem ubon. Item Bible esịne kpukpru orụk idaha. Enye edi se ẹkemede ndiberi edem onyụn̄ enyene odudu ndinụk owo anam se ifọnde. (Mme Hebrew 4:12) Ke ini mme owo ẹkpepde Bible ẹnyụn̄ ẹdomode ke esịt akpanikọ ndida se enye etịn̄de nsịn ke edinam, ẹsisọn̄ọ mme ubon idem, ẹnam n̄kọri ke ido, ẹnyụn̄ ẹfep mme ndudue. Idem ọkpọkọm owo kiet kpọt ke ubon anam item Abasi, mme n̄kpọ ẹsifọn ẹkan. Ke akpanikọ, ke kpukpru ikpehe uwem, nnyịn ikpenyene ndise Ikọ Abasi nte andiwet psalm emi ekewetde ete: “Ikọ fo edi utuenikan̄ ukot mi, ye un̄wana usụn̄ mi.”—Psalm 119:105.
[Ndise ke page 5]
Ẹkọk mme mfịna ubon ke ini ẹdade mme edumbet Bible ẹsịn ke edinam