Ndikop Inemesịt Nte Ke Jehovah Owụt Nnyịn Usụn̄ Esie
“Abasi! usụn̄ esie ọfọn ama: ẹma ẹdomo uyo Jehovah.”—2 SAMUEL 22:31.
1, 2. (a) Kpukpru owo ẹnyene akpan udọn̄ ndinyene nso? (b) Uwụtn̄kpọ anie ke nnyịn idinam ọfọn ndikpebe?
KPUKPRU owo ẹnyene akpan udọn̄ ndinyene ndausụn̄. Ke akpanikọ, nnyịn imoyom un̄wam emi adade nnyịn usụn̄ ke uwem. Edi akpanikọ, Jehovah ọnọ nnyịn ndusụk udomo ọniọn̄ ye ubieresịt man an̄wam nnyịn ndifiọk se inende ye se ikwan̄ade. Edi oyom ẹnọ ubieresịt nnyịn ukpep edieke anade enye edi ndausụn̄ oro ikemede ndiberi edem. (Mme Hebrew 5:14) Ndien esịt nnyịn oyom nnennen ntọt—ọkọrọ ye ukpep man odụn̄ọde ntọt oro—edieke anade nnyịn inam nti ubiere. (Mme N̄ke 2:1-5) Idem kpa ye oro, ke ntak emi uwem ọyọhọde ye mme eyịghe, mme ubiere nnyịn ẹkeme nditre ndidi se ikoyomde. (Ecclesiastes 9:11) Nnyịn ke idem nnyịn inyeneke usụn̄ oro ẹkemede ndiberi edem ndifiọk se ini iso akamade.
2 Ẹmi ye ediwak ntak en̄wen ẹkenam prọfet Jeremiah ewet ete: “O Jehovah, mmọfiọk nte ke usụn̄ owo idụhe owo ke ubọk: owo eke asan̄ade inyụn̄ ikemeke ndinen̄ede ikpat esiemmọ.” (Jeremiah 10:23) Jesus Christ, akakan owo oro akanam odude uwem, enyịme ndausụn̄. Enye ọkọdọhọ ete: “Eyen ikemeke ndinam baba n̄kpọ kiet ke Idem Esie, ke mîbọhọke se okụtde nte Ete anamde; koro n̄kpọ ekededi eke Ete anamde, kpa oro n̄ko ke Eyen onyụn̄ etiene anam.” (John 5:19) Do, owụt eti ibuot didie ntem ndikpebe Jesus nnyụn̄ mberi edem ke Jehovah ndin̄wam nnyịn inen̄ede ikpat nnyịn! Edidem David ọkọkwọ ete: “Abasi! usụn̄ esie ọfọn ama: ẹma ẹdomo uyo Jehovah; enye edi otu-ekọn̄ kpukpru mmọ eke ẹbuọtde idem mmọ ye enye.” (2 Samuel 22:31) Edieke nnyịn iyomde ndisan̄a ke usụn̄ Jehovah utu ke nditiene ọniọn̄ idem nnyịn, nnyịn iyenyene mfọnmma ndausụn̄. Ndisịn usụn̄ Abasi ada ekesịm afanikọn̄.
Jehovah Owụt Usụn̄
3. Didie ke Jehovah ọkọnọ Adam ye Eve ndausụn̄, ọnọde mmọ nso idotenyịn?
3 Kere ban̄a Adam ye Eve. Okposụkedi mmọ mîkenyeneke idiọkn̄kpọ, mmọ ẹma ẹyom ndausụn̄. Jehovah ikọkpọn̄ke Adam man odiomi kpukpru n̄kpọ ọnọ idemesie ke ediye in̄wan̄ Eden. Utu ke oro, Abasi ama ọnọ enye utom ndinam. Akpa, Adam ekenyene ndisio mme unam enyịn̄. Ekem, Jehovah ama enịm mme utịtmbuba anyan ini ọnọ Adam ye Eve. Mmọ ẹkenyene ndikara isọn̄, mman nditọ nyọhọ ke esịt, nnyụn̄ nse mban̄a mme unam ke isọn̄. (Genesis 1:28) Emi ekedi akamba utom, edi akpatre utịp ekpedi paradise ofụri ererimbot oro ọyọhọde ye mfọnmma ekpụk ubonowo ẹdụn̄de ke emem ye mme edibotn̄kpọ ẹdide unam. Nso utịbe utịbe idotenyịn! Ke adianade do, ke adan̄aemi Adam ye Eve ẹkesan̄ade ke usụn̄ Jehovah ke edinam akpanikọ, mmọ ẹkpenyene nneme ye enye. (Men Genesis 3:8 domo.) Nso utịbe utịbe ifet—ndinyene ọkpọkpọ itie ebuana oro akade-ka iso ye Andibot!
4. Didie ke Adam ye Eve ẹkewụt unana mbuọtidem ye unana edinam akpanikọ, ndien ye nso mme utịp oro ẹkamade afanikọn̄?
4 Jehovah ama akpan akpa owo iba oro ndidia mfri eto ifiọk eti ye idiọk oro okodude ke Eden, ndien emi ama ọnọ mmọ usọp usọp ifet ndiwụt nsụkibuot mmọ—udọn̄ mmọ ndisan̄a ke usụn̄ Jehovah. (Genesis 2:17) Nte ededi, ikebịghike ẹma ẹdomo nsụkibuot oro ẹse. Ke ini Satan akadade mme abian̄a abian̄a ikọ esie edi, ama oyom Adam ye Eve ẹwụt nsọn̄ọnda mmọ ẹnọ Jehovah ẹnyụn̄ ẹnyene mbuọtidem ke mme un̄wọn̄ọ Esie edieke mmọ ẹdikade iso ẹsụk ibuot. Ke mfụhọ, mmọ ẹma ẹnana nsọn̄ọnda ye mbuọtidem. Ke ini Satan ọkọn̄wọn̄ọde nda-ke-idem ọnọ Eve onyụn̄ odoride Jehovah ikọ ete ke ababian̄a, ẹma ẹbian̄a enye ndien ọsọn̄ ibuot ye Abasi. Adam ama etiene enye anam idiọkn̄kpọ. (Genesis 3:1-6; 1 Timothy 2:14) Ntakurua oro mmọ ẹkesobode ama okpon etieti. Ndisan̄a ke usụn̄ Jehovah ọkpọkọnọ mmọ idatesịt oro akade-ka iso ọkọri nte mmọ ẹkade iso ndinam uduak esie. Ke edide isio, uwem mmọ ọkọyọhọ ye mme edikpu ye ubiak tutu n̄kpa edida mmọ.—Genesis 3:16-19; 5:1-5.
5. Nso idi uduak Jehovah emi edibịghide, ndien didie ke enye an̄wam mme owo oro ẹnamde akpanikọ ndikụt edisu esie?
5 Kpa ye oro, Jehovah ikokpụhọkede uduak esie nte ke usen kiet isọn̄ eyedi ebietidụn̄ paradise ọnọ mme mfọnmma owo oro mînyeneke idiọkn̄kpọ. (Psalm 37:11, 29) Ndien akananam enye ikpụhu ndinọ mbon oro ẹsan̄ade ke usụn̄ esie ẹnyụn̄ ẹdoride enyịn ndikụt un̄wọn̄ọ oro mfọnmma ndausụn̄. Ye nnyịn oro inyenede utọn̄ ndikop, uyo Jehovah mmọdo ke edem nnyịn, ọdọhọde ete: “Emi edi ọkpọ-usụn̄, mbufo ẹsan̄a ke esịt.”—Isaiah 30:21.
Ndusụk Owo Ẹma Ẹsan̄a ke Usụn̄ Jehovah
6. Ewe irenowo iba ẹkesan̄a ke usụn̄ Jehovah ke eset, ndien ye nso mme utịp?
6 Nte ekemde ye n̄wetnnịm n̄kpọ Bible, ibat ibat owo kpọt ke otu nditọ Adam ye Eve ẹkesan̄a ke usụn̄ Jehovah. Abel ekedi akpa ke otu mmọ ẹmi. Okposụkedi enye akakpade nsek, enye akakpa ye mfọn Jehovah ndien ke ntem enyene ọyọhọ idotenyịn ndibuana ke otu ‘nti owo oro ẹdisetde ke n̄kpa’ ke edikem ini Abasi. (Utom 24:15) Enye oyokụt akpatre edisu akwa uduak Jehovah kaban̄a isọn̄ ye ubonowo. (Mme Hebrew 11:4) Owo efen oro akasan̄ade ke usụn̄ Jehovah ekedi Enoch, emi ẹtịmde ntịn̄nnịm ikọ esie aban̄ade ata-utịt editịm n̄kpọ emi ẹnịm ke n̄wed Jude. (Jude 14, 15) Enoch n̄ko ikodụhe uwem ebịghi ekem nte enye okpokodude. (Genesis 5:21-24) Kpa ye oro, “[ẹma ẹdi] ntiense ẹban̄a enye ẹte, enye enem Abasi esịt.” (Mme Hebrew 11:5) Ke ini enye akakpade, enye, ukem nte Abel, ama enyene ọyọhọ idotenyịn ediset ke n̄kpa, enye oyonyụn̄ odu ke otu mbon oro ẹdikụtde nte uduak Jehovah osude.
7. Didie ke Noah ye ubon esie ẹkewụt nsọn̄ọnda ye Jehovah ẹnyụn̄ ẹbuọt idem ke enye?
7 Nte idiọkn̄kpọ eketịmde-tịm okpon ke ererimbot oro okodude mbemiso Ukwọ, nsụkibuot nnọ Jehovah eketetịm edi udomo nsọn̄ọnda. Ke ekperede utịt ererimbot oro, ekpri otu kiet kpọt ke ẹkekụt asan̄ade ke usụn̄ Jehovah. Noah ye ubon esie ẹma ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ Abasi ẹnyụn̄ ẹbuọt idem ke se enye eketịn̄de. Mmọ ẹma ẹnam utom oro enye ọkọnọde mmọ ke edinam akpanikọ ẹnyụn̄ ẹsịn ndiyak ndiọi edinam ererimbot eke ini oro odụri mmọ ada. (Genesis 6:5-7, 13-16; Mme Hebrew 11:7; 2 Peter 2:5) Nnyịn imekeme ndiwụt esịtekọm mban̄a nsọn̄ọnda ye n̄kopitem mmọ oro akasan̄ade ye mbuọtidem. Ke ntak oro, mmọ ẹma ẹbọhọ Ukwọ ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi mme ete ete nnyịn.—Genesis 6:22; 1 Peter 3:20.
8. Ye idụt Israel, nso ikabuana ke ndisan̄a ke usụn̄ Abasi?
8 Nte ini akakade, Jehovah ama anam ediomi ye mme andito ubon anam-akpanikọ Jacob, ndien mmọ ẹma ẹkabade ẹdi san̄asan̄a idụt ẹnọ enye. (Exodus 19:5, 6) Jehovah ama ọnọ ikọt ediomi esie ndausụn̄ ebe ke Ibet oro ẹwetde-wet, mme oku, ye n̄kaiso ndausụn̄ ebe ke mme prọfesi. Edi nditọ Israel ẹkenyene ndimek m̀mê iyetiene ndausụn̄ oro. Jehovah ama ọdọhọ prọfet esie asian nditọ Israel ete: “Sese mfịn emi mmada ufọn ye isụn̄i nnịm mbufo ke iso; ufọn, edieke mbufo ẹdikopde kpukpru mme ewụhọ Jehovah Abasi mbufo emi ami n̄wụkde mbufo mfịn emi: ye isụn̄i, edieke mbufo mîdikopke ewụhọ Jehovah Abasi mbufo, edi ẹwaha ẹkpọn̄ usụn̄ emi ami ntemede mbufo mfịn emi, ẹnyụn̄ ẹtiene mme abasi efen, eke mbufo mîkọfiọkke.”—Deuteronomy 11:26-28.
Ntak Emi Ndusụk Owo Ẹkekpọn̄de Usụn̄ Jehovah
9, 10. Ke ntak nso idaha ke okoyom nditọ Israel ẹbuọt idem ke Jehovah ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ye enye?
9 Ukem nte Adam ye Eve, ama oyom nditọ Israel ẹbuọt idem ye Jehovah ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ye enye edieke mmọ ẹdikade iso ndisụk ibuot. Israel ekedi ekpri idụt oro mme mbọhọidụn̄ oro ẹketiede utọk utọk ẹkekande ẹkụk. Egypt ye Ethiopia ẹkedu ke ufọt edem usụk ye edem usoputịn. Syria ye Assyria ẹkedu ke ufọt edem edere ye edem usiahautịn. Philistia, Ammon, Moab, ye Edom ẹkedu ke mbọhọ oro. Ke nsio nsio ini, kpukpru mmọ ẹmi ẹma ẹwụt ke ikedi asua Israel. Akan oro, kpukpru mmọ ẹkenyene nsunsu ido ukpono, oro utuakibuot nnọ ndem, edisiak ntantaọfiọn̄, ndien ke ndusụk idaha oburobụt edinam idan̄ ye ibak ibak ediwa nditọwọn̄ ẹkenịmde idiọn̄ọ. Mme mbọhọidụn̄ Israel ẹkebuọt idem ke mme abasi mmọ ndinọ mmọ ikpọ ubon, eti idọk, ye edikan ke ekọn̄.
10 Israel ikpọn̄ okokpono Abasi kiet, kpa Jehovah. Enye ama ọn̄wọn̄ọ ndinọ mmọ ikpọ ubon, eti idọk, nnyụn̄ n̄kpeme mbiọn̄ọ mme asua mmọ edieke mmọ ẹdinịmde mbet esie. (Deuteronomy 28:1-14) Ke mfụhọ, ediwak owo ke Israel ẹma ẹkpu ndinam emi. Ama edi mbon oro ẹkesan̄ade ke usụn̄ Jehovah, ediwak mmọ ẹma ẹkụt ukụt ke ntak nsọn̄ọnda mmọ. Mme ekemmọ nditọ Israel ẹma ẹkam ẹtụhọde ndusụk mmọ, ẹsak, ẹmia, ẹkọbi, ẹtọn̄ọ ke itiat, ẹnyụn̄ ẹwot. (Utom 7:51, 52; Mme Hebrew 11:35-38) Nso udomo ke emi ekedi ntem ọnọ mme anam-akpanikọ! Nte ededi, ntak emi ediwak owo ntre ẹkeyode ẹkpọn̄ usụn̄ Jehovah? Uwụtn̄kpọ iba ke mbụk Israel ẹn̄wam nnyịn ndikụt ukwan̄ ekikere mmọ.
Idiọk Uwụtn̄kpọ Ahaz
11, 12. (a) Ke ini Syria ekesịnde ndịghe, nso ke Ahaz ekesịn ndinam? (b) Itie iba ewe ke Ahaz okodori enyịn ndinyene ukpeme?
11 Ahaz akakara obio ubọn̄ edem usụk Judah ke ọyọhọ isua ikie itiaita M.E.N. Emem ikodụhe ke ukara esie. Ini kiet, Syria ye obio ubọn̄ edem edere Israel ẹma ẹdiana kiet ẹda ekọn̄ ẹtiene enye, ndien “esịt enyek enye, onyụn̄ enyek ikọt esie.” (Isaiah 7:1, 2) Nte ededi, ke ini Jehovah ọkọnọde ibetedem okonyụn̄ ọdọhọde Ahaz odomo imọ ese, Ahaz ama enen̄ede esịn! (Isaiah 7:10-12) Nte utịp, ẹma ẹkan Judah ke ekọn̄ ẹnyụn̄ ẹwot ediwak owo.—2 Chronicles 28:1-8.
12 Ke adan̄aemi Ahaz ekesịnde ndidomo Jehovah nse, enye ikokponke ibe ndiyom un̄wam nto edidem Assyria. Edi, Judah ama aka iso ndikụt ndutụhọ ke ubọk mme mbọhọidụn̄ esie. Ke ini Assyria ke idem esie ọkọwọn̄ọrede an̄wana ye Ahaz, ẹkenyụn̄ ‘ẹfịkde enye,’ edidem ama “awa uwa ọnọ mme abasi Damascus ẹmi ẹsuande enye: onyụn̄ ọdọhọ ete, Koro mme abasi ndidem Syria ẹn̄wamde mmọ, nyawa uwa nnọ mmọ, man ẹn̄wam mi.”—2 Chronicles 28:20, 23.
13. Nso ke Ahaz okowụt ke ndiwọn̄ọde mbịne mme abasi Syria?
13 Ke ukperedem, Jehovah ama ọdọhọ Israel ete: “Ami ndi Jehovah Abasi fo, emi n̄kpepde fi usụn̄ udori, nda fi usụn̄ eke afo edisan̄ade. Afo akpakam akpan̄ utọn̄ ke mbet mi! ndien emem fo ekpebiet akpa mmọn̄, edinen ido fo ekpebiet mbufụt inyan̄.” (Isaiah 48:17, 18) Ke ndiwọn̄ọde mbịne mme abasi Syria, Ahaz okowụt adan̄a nte enye okoyode ọkpọn̄ ‘ndisan̄a ke usụn̄ eke enye akpasan̄ade.’ Ekikere mme idụt ama otụn enye usụn̄ ofụri ofụri, odoride enyịn ke nsunsu ebiet ubọhọ mmọ utu ke ndidori enyịn ke Jehovah.
14. Ntak emi Ahaz mîkenyeneke ntak ndomokiet ndinọ ke ini enye ọkọwọn̄ọrede ebịne mme nsunsu abasi?
14 Ẹma ẹwụt mme abasi mme idụt, esịnede eke Syria, ke anyan ini nte ẹdide “nsu-nsu abasi.” (Isaiah 2:8) Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ke ini ukara Edidem David, ẹma ẹkụt in̄wan̄în̄wan̄ nte Jehovah okokon̄de akan mme abasi Syria ke ini mbon Syria ẹkekabarede ẹdi ikọt David. (1 Chronicles 18:5, 6) Jehovah ikpọn̄, kpa “Abasi mme abasi, ye ọbọn̄ mme mbọn̄, Abasi emi edide ata akwa, ye ọkpọsọn̄ ye akpakop,” ekeme ndinọ ata ukpeme. (Deuteronomy 10:17) Ahaz, nte ededi, ama akpa edem owụt Jehovah onyụn̄ oyom ukpeme oto mme abasi mme idụt. Utịp ekedi afanikọn̄ ọnọ Judah.—2 Chronicles 28:24, 25.
Mme Jew ye Jeremiah ke Egypt
15. Ke nso usụn̄ ke mme Jew ẹmi ẹkedude ke Egypt ke eyo Jeremiah ẹkenam idiọkn̄kpọ?
15 Ke ntak ebeubọk unana edinam akpanikọ ikọt esie, ke 607 M.E.N., Jehovah ama ayak mbon Babylon ẹsobo Jerusalem ye temple esie. Ẹma ẹtan̄ ata ediwak owo ke idụt oro ẹka ntan̄mfep ke Babylon. Nte ededi, owo ikatan̄ke ndusụk owo, emi prọfet Jeremiah ekedide kiet ke otu mmọ. Ke ini ẹkewotde Andikara Gedaliah, mbon ẹmi ẹma ẹfen̄e ẹka Egypt ẹnyụn̄ ẹda Jeremiah ẹdian idem. (2 Ndidem 25:22-26; Jeremiah 43:5-7) Mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndifọp uwa nnọ mme nsunsu abasi do. Jeremiah ama ọkọk ibuot ye mme Jew ẹmi mîkanamke akpanikọ mi, edi mmọ ẹma ẹsọn̄ obotitọn̄. Mmọ ẹma ẹsịn ndifiak ntiene Jehovah ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹyịre nte ke mmimọ iyaka iso ndifọp uwa nnọ “ọbọn̄-an̄wan ikpa-enyọn̄.” Ntak-a? Koro emi edide se mmọ ye mme ete ete mmọ ẹkesinamde ‘ke mme obio Judah, ye ke mme efak Jerusalem, ndien ẹdia udia ẹyụhọ, ẹnyụn̄ ẹkụt ufọn, inyụn̄ ikwe baba idiọk-n̄kpọ kiet.’ (Jeremiah 44:16, 17) Mme Jew oro ẹma ẹfan̄a n̄ko ẹte: “Toto ke ini nte nnyịn iketre ndifọp n̄kpọ nnọ ọbọn̄-an̄wan ikpa-enyọn̄, nnyụn̄ n̄wan̄a uwa edin̄wọn̄ n̄kpọ nnọ enye, kpukpru n̄kpọ ẹnana nnyịn, nnyịn inyụn̄ isobo ke ofụt ye ke biọn̄.”—Jeremiah 44:18.
16. Ntak emi mme Jew ẹmi ẹkedude ke Egypt ẹkenen̄erede ẹkwan̄a ke ekikere mmọ?
16 Ibuot ekeme nditi se owo amade didie ntem! Nso ikedi ata idem n̄kpọ? Mme Jew ke akpanikọ ẹkefọp uwa ẹnọ mme nsunsu abasi ke isọn̄ oro Jehovah ọkọnọde mmọ. Ndusụk ini, nte ekedide ke eyo Ahaz, mmọ ẹma ẹkụt ufen ke ntak nsọn̄ibuot oro. Nte ededi, Jehovah ama enyene “anyan ime” ye ikọt ediomi esie. (Exodus 34:6; Psalm 86:15) Enye ama ọdọn̄ mme prọfet esie ẹkekpak mmọ ndikabade esịt. Ndusụk ini, ke ini edidem akanamde akpanikọ, Jehovah ama ọdiọn̄ enye, ndien mme owo ẹma ẹbọ ufọn ẹto edidiọn̄ oro, idem okposụkedi ata ediwak ke otu mmọ mîkanamke akpanikọ. (2 Chronicles 20:29-33; 27:1-6) Mme Jew oro ke Egypt ẹkenam ndudue didie ntem ndidọhọ ke uforo ekededi oro ikenyenede ko ke isọn̄ emana mmimọ ẹketo mme nsunsu abasi mmimọ!
17. Ntak emi Judah akatabade isọn̄ ye temple esie?
17 Mbemiso 607 M.E.N., Jehovah ama akpak mbon Judah ete: “Mbufo ẹkop uyo mi, ndien nyedi Abasi mbufo, mbufo ẹyenyụn̄ ẹdi ikọt mi: ndien mbufo ẹyesan̄a ke ofụri usụn̄ oro n̄kowụkde mbufo, man ọfọn ye mbufo.” (Jeremiah 7:23) Mme Jew ẹketaba temple ye isọn̄ mmọ akpan akpan ke ntak oro mmọ ẹkesịnde ndisan̄a ke ‘ofụri usụn̄ oro Jehovah okowụkde mmọ.’ Ẹyak nnyịn ikụt ite ke imefep akama-n̄kpa ndudue oro.
Jehovah Ọdiọn̄ Mbon Oro Ẹsan̄ade ke Usụn̄ Esie
18. Nso ke ana mbon oro ẹsan̄ade ke usụn̄ Jehovah ẹnam?
18 Mfịn, ukem nte ekedide ke eset, ndisan̄a ke usụn̄ Jehovah oyom nsọn̄ọnda—ubiere ndinam n̄kpọ esie ikpọn̄. Enye oyom edinịm ke akpanikọ—ọyọhọ mbuọtidem nte ke mme un̄wọn̄ọ Jehovah ẹdi se ẹkemede ndiberi edem ndien ke ẹyesu. Ndisan̄a ke usụn̄ Jehovah oyom nsụkibuot—ndinịm mme mbet esie ye unana edifebede nnyụn̄ mmụm n̄kokon̄ idaha esie n̄kama. “Koro edinen ido Jehovah amade se inende: iso esie ese edinen owo.”—Psalm 11:7.
19. Ewe mme abasi ke ediwak owo ẹtuak ibuot ẹnọ mfịn, ndien ye mme utịp ewe?
19 Ahaz okodori enyịn ke mme abasi Syria ndinọ ukpeme. Nditọ Israel oro ẹkedude ke Egypt ẹkedori enyịn ẹte ke “ọbọn̄-an̄wan ikpa-enyọn̄,” kpa abasi-an̄wan oro ẹketuakde ibuot ẹnọ ntatara ntatara ke Ufọt Ufọt Edem Usiahautịn eset, ọyọnọ mmimọ uforo n̄kpọ obụkidem. Mfịn, ediwak abasi idịghe ata ata ndisọi n̄kpọ. Jesus ama odụri owo utọn̄ aban̄a edisan̄a utom nnọ “mammon” utu ke ndisan̄a nnọ Jehovah. (Matthew 6:24) Apostle Paul ama etịn̄ aban̄a “edisịn esịt ke n̄kpọ owo, emi edide ukpono-ndem.” (Colossae 3:5) Enye ama etịn̄ n̄ko aban̄a mbon oro ‘idịbi mmọ edide abasi mmọ.’ (Philippi 3:19) Ih, okụk ye n̄kpọ obụkidem ẹsịne ke otu mme akpan abasi oro ẹtuakde ibuot ẹnọ mfịn. Ke nditịm ntịn̄, ata ediwak owo—esịnede ediwak owo oro ẹbuanade ke mme ido ukpono—“ẹdori enyịn ke se iyan̄ade owo nte ẹnyene.” (1 Timothy 6:17) Ediwak owo ẹnam utom ata ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ẹnọ mme abasi ẹmi, ndien ndusụk owo ẹdọk utịp—ẹdụn̄de ke mfọnn̄kan ufọk, ẹnyenede mme ọsọn̄urua n̄kpọ, ẹnyụn̄ ẹdiade ọkpọmiọk ọkpọmiọk udia. Nte ededi, idịghe kpukpru owo ẹnyene utọ uforo oro. Ndien idem mbon oro ẹnyenede ẹsikụt ke akpatre nte mme n̄kpọ ẹmi ke idemmọ ẹnanade uyụhọ. Mmọ inyeneke iwụk, ẹdi eke ibio ini, inyụn̄ iyụhọke mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit.—Matthew 5:3.
20. Nso edida ukem ukem ke oyom nnyịn inyene?
20 Edi akpanikọ, ana nnyịn inyene eti ibuot nte nnyịn idude uwem ke ukperedem ini eke idiọk editịm n̄kpọ emi. Oyom nnyịn inam mme n̄kpọ oro ẹdotde man inọ mme ubon nnyịn mme n̄kpọ obụkidem. Edi edieke nnyịn idade edidu n̄kokon̄ uwem, ediyom okụk, m̀mê mme n̄kpọ ntre ke akpan n̄kpọ ikan edinam n̄kpọ Abasi, nnyịn imọduọ idụk ukpono ndem inyụn̄ isan̄ake aba ke usụn̄ Jehovah. (1 Timothy 6:9, 10) Nte ededi, nso edieke nnyịn isobode mfịna unana nsọn̄idem, unana okụk, m̀mê mme mfịna eken? Ẹyak nnyịn ikûbiet mme Jew oro ke Egypt ẹmi ẹkedọhọde ke mfịna mmimọ okoto edinam n̄kpọ Abasi. Utu ke oro, ẹyak nnyịn idomo Jehovah ise, kpa n̄kpọ oro Ahaz okokpude ndinam. Nam akpanikọ wọn̄ọde bịne Jehovah Abasi koyom ndausụn̄. Tiene ndausụn̄ esie ye mbuọtidem, nyụn̄ bọn̄ akam ben̄e ukeme ye ọniọn̄ ndise mban̄a kpukpru idaha. Ekem, nyene mbuọtidem bet edidiọn̄ Jehovah.
21. Nso mme edidiọn̄ ẹsịm mbon oro ẹsan̄ade ke usụn̄ Jehovah?
21 Ke ofụri mbụk Israel, Jehovah ama enen̄ede ọdiọn̄ mbon oro ẹkesan̄ade ke usụn̄ esie. Edidem David ọkọkwọ ete: “O Jehovah, da mi usụn̄ ke edinen ido fo, mbak mme asua mi.” (Psalm 5:8) Jehovah ama ọnọ enye edikan ke ekọn̄ oro akan̄wanade ye mme idụt oro ẹkefịnade Ahaz ke ukperedem. Ke idak ukara Solomon, ẹma ẹda emem ye uforo oro mme Jew ẹmi ke ukperedem ẹkedude ke Egypt ẹkeyomde ẹdiọn̄ Israel. Jehovah ama anam Hezekiah, eyen Ahaz, akan okopodudu Assyria. (Isaiah 59:1) Ih, ubọk Jehovah ikomụhọke ikan nte enye anyan̄ade mme anam-akpanikọ ikọt esie, ẹmi mîkadaha “ke usụn̄ mme anam idiọk” edi ẹmi mbet Abasi ekenemde mmọ esịt. (Psalm 1:1, 2) Osụk ededi akpanikọ ntre. Nte ededi, didie ke nnyịn mfịn ikeme ndikụt nte ke nnyịn ke isan̄a ke usụn̄ Jehovah? Ẹyeneme emi ke ibuotikọ oro etienede.
Nte Afo Emeti?
◻ Mme edu ewe ẹdi akpan n̄kpọ edieke anade nnyịn isan̄a ke usụn̄ Jehovah?
◻ Ntak emi ekikere Ahaz ekedide abian̄a?
◻ Nso ikakwan̄a ke ekikere mme Jew ẹmi ẹkedude ke Egypt?
◻ Didie ke nnyịn ikeme ndisọn̄ọ ubiere nnyịn ndisan̄a ke usụn̄ Jehovah?
[Ndise ke page 13]
Ahaz okodori enyịn ke mme abasi Syria utu ke Jehovah