Ediyarade Idiọkn̄kpọ Oro Adade Esịm Edikop Nsọn̄idem eke Spirit
“KORO n̄kodopde uyo, mme ọkpọ mi ẹyemede ke ntuan̄a mi ofụri usen. Koro ubọk fo odobide mi ke idem ke uwemeyo ye okoneyo: nsek mi asat ke ndaeyo.” (Psalm 32:3, 4) Ekeme ndidi mme ikọ oro ẹnen̄erede ẹtụk owo mi ẹkewụt ọkpọsọn̄ ubiak eke ntụk oro Edidem David eke Israel eset okokopde, ubiak oro enye akadade ọsọk idemesie ke ndidịp akwa idiọkn̄kpọ esie utu ke ndiyarade.
David ekedi owo oro ekenyenede mme n̄wọrọnda ukeme. Enye ekedi uko uko an̄wanaekọn̄, andikara, ewet uto, ye ebre ikwọ oro ekenyenede mbufiọk. Kpa ye oro, enye ikeberike edem ke mme ukeme esie, edi ekeberi edem ke Abasi esie. (1 Samuel 17:45, 46) Ẹma ẹtịn̄ ẹban̄a enye nte owo emi esịt esie ‘akasan̄ade ye Jehovah.’ (1 Ndidem 11:4) Edi enye ama enen̄ede enyene nduduọhọ ke idiọkn̄kpọ kiet oro enye akanamde, ndien ekeme ndidi idiọkn̄kpọ oro ke enye eketịn̄ aban̄a ke Psalm 32. Nnyịn imekeme ndikpep ekese ebe ke ndidụn̄ọde mme idaha oro ẹkedade ẹkesịm idiọkn̄kpọ esie. Nnyịn iyọfiọk mme n̄kpọ iduọ oro anade ifep iyonyụn̄ ikụt ufọn ediyarade mme idiọkn̄kpọ nnyịn man ifiak inyene itie ebuana nnyịn ye Abasi.
Edidem Oro Akanamde Akpanikọ Ọduọ Odụk Idiọkn̄kpọ
Idụt Israel akan̄wana ekọn̄ ye nditọ Ammon, edi David eketie ke Jerusalem. Ke mbubịteyo usen kiet ke adan̄aemi asan̄ade ọbọ ofụm ke enyọn̄ ufọk ubọn̄ esie, enye ama okụt nte ediye n̄wan kiet eyerede mmọn̄ ke ufọk emi okodude ekpere. Enye ama okpu ndiwụt mfaraidem edi ọtọn̄ọ ndinyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndinyene ebuana idan̄ ye enye. Ke okopde ete ke enye edi Bath-sheba, n̄wan Uriah, owoekọn̄ ke udịmekọn̄ esie, David ama ọdọn̄ ẹkekot Bath-sheba ẹdi, onyụn̄ esịn efịbe ye enye. Nte ini akakade Bath-sheba ama ọdọn̄ ẹkedọhọ David ẹte ke imọ imoyomo.—2 Samuel 11:1-5.
David ama ọduọ odụk afia. Edieke ẹyarade idiọkn̄kpọ mmọ, ufen mmọ mbiba edidi n̄kpa. (Leviticus 20:10) Ntre enye ama anam ediomi. Enye ama okot Uriah, ebe Bath-sheba, oto itie ekọn̄ edi. Ke ama okobụp enye mbụme ke anyan ini aban̄a nte ekọn̄ etiede, David ama ọdọhọ Uriah ete ọnyọn̄ ufọk. David okodori enyịn nte ke emi ayanam etie nte ke Uriah edi ete eyen Bath-sheba.—2 Samuel 11:6-9.
Ke David okpude, Uriah ikọnyọn̄ke ibịne n̄wan esie. Uriah ama ọdọhọ ete ke ifọnke imọ ndinyọn̄ ufọk ke adan̄aemi udịmekọn̄ mmimọ ẹkụtde nnanenyịn ke ekọn̄. Ke ini udịmekọn̄ Israel ẹkan̄wanade ekọn̄, iren mmọ ikesinyeneke ebuana idan̄, idem ye iban mmọ. Mmọ ẹkenyene ndika iso nsana nte ekemde ye ibet. (1 Samuel 21:5) Ekem David ama ọnọ Uriah ikot edidia udia onyụn̄ anam enye akpa mmịn, edi enye ikosụk inyọn̄ke ibịne n̄wan esie. Edinam akpanikọ Uriah ama obiom akwa idiọkn̄kpọ David ikpe.—2 Samuel 11:10-13.
Afia oro idiọkn̄kpọ esie ekesịnde ama enen̄ede omụm David. Ke mbrenyịn enye ama okụt usụn̄ ubọhọ kiet kpọt. Enye ama ọnọ Uriah n̄wed ada ọsọk Joab, etubom ekọn̄, ke an̄waekọn̄. Uduak ekpri n̄wed oro akana in̄wan̄-in̄wan̄: “Mbufo ẹnịm Uriah ke iso ekọn̄ eke ọsọn̄de-sọn̄, ẹnyụn̄ ẹfiak edem ẹkpọn̄ enye, man enye ada unan akpa.” Ebede ke n̄wed emi, eketie nte ke okopodudu edidem emi ama edịp mme idiọkn̄kpọ esie, ọdọn̄de ẹwot Uriah.—2 Samuel 11:14-17.
Ke ndondo oro ini Bath-sheba nditua ebe esie okụrede, David ama ọdọ enye. Ini ama ebe, ndien eyen mmọ ama amana. Ke kpukpru emi, David ikayarakede mme idiọkn̄kpọ esie. Ekeme ndidi enye ama odomo ndidọn̄ idemesie esịt nte ke se imọ ikanamde ama enen. Nte Uriah ikakpaha ukpono ukpono ke ekọn̄ nte mbon en̄wen ẹkekpan̄ade? Ke adianade do, nte enye ikọsọn̄ke ibuot ye edidem ke ndisịn ndika mbịne n̄wan esie? ‘Esịt oro abian̄ade’ ayada kpukpru orụk mfan̄a ndidomo ndiwụt ke idiọkn̄kpọ enen.—Jeremiah 17:9; 2 Samuel 11:25.
Idiọk Usio-Ukot Oro Adade Esịm Idiọkn̄kpọ
Didie ke David, andima edinen ido, ekpekeme ndiduọ ndụk efịbe ye uwotowo? Nte an̄wan̄ade, enye ama ọtọtọ n̄kpasịp idiọkn̄kpọ esie ke anyan ini. Nnyịn imekeme ndiyịk ntak emi David mîkodụhe ye ikọt esie, an̄wamde mmọ ke ekọn̄ oro mmọ ẹken̄wanade ye mme asua Jehovah. Ke edide isio, David ọkọbọ nduọkodudu ke ufọk ubọn̄ esie, ebiet emi ekikere ekọn̄ mîketịmekede enye emi akpanamde enye efre ndiọi udọn̄ oro enye ekenyenede aban̄a n̄wan anam-akpanikọ owoekọn̄. Mfịn, mme ata Christian ndibuana ye mme esop mmọ ke ndibịne mme n̄kpọ eke spirit ifịk ifịk ndinyụn̄ mbuana ke utom ukwọrọikọ kpukpru ini edi ukpeme.—1 Timothy 6:12.
Ẹma ẹteme edidem Israel ẹte osion̄o Ibet esịn ke n̄wed efen onyụn̄ okot enye ke usen ke usen. Bible ọnọ ntak ẹkeyomde emi: “Kpan̄ enye ekpekpep ndibak Jehovah Abasi esie, nnyụn̄ nnịm kpukpru ikọ n̄wed-mbet emi, ye mme ewụhọ emi, man enye anam mmọ: man enye okûmenede esịt esiemmọ akan nditọ-ete esie, okûnyụn̄ ọwọn̄ọde ọkpọn̄ mbet, odụk nnasia m̀mê ufien.” (Deuteronomy 17:18-20) Etie nte David iketieneke item oro ke ini enye akanamde ikpọ idiọkn̄kpọ emi. Ke akpanikọ edikpep ye editie n̄kere Ikọ Abasi kpukpru ini ẹyen̄wam ndikpeme nnyịn nsio ke idiọk edinam ke ndiọkeyo emi.—Mme N̄ke 2:10-12.
N̄ko-n̄ko, akpatre ke otu Ibet Duop eketịn̄ nnennen nnennen ete: “Kûyom n̄wan mbọhọidụn̄ fo.” (Exodus 20:17) Etisịm ini emi David ama enyene ediwak iban ye iban esa. (2 Samuel 3:2-5) Edi oro ikekpemeke enye ibiọn̄ọ ediyom ediye n̄wan efen. Mbụk emi eti nnyịn nte mme ikọ Jesus emi ẹdide akpan n̄kpọ: “Owo ekededi eke esede n̄wan ke enyịn use ama esịn efịbe ye enye ama ke esịt esie.” (Matthew 5:28) Utu ke ndibọk utọ ndiọi udọn̄ oro, ẹyak nnyịn isọp ndibịn mmọ mfep ke ekikere ye esịt nnyịn.
Edikabade Esịt ye Editua Mbọm
Ke akpanikọ in̄wan̄-in̄wan̄ mbụk Bible aban̄ade idiọkn̄kpọ David idịghe man ẹyụhọ udọn̄ idan̄ owo. N̄wetnnịm n̄kpọ emi ọnọ nnyịn ifet ndikụt okopodudu ye edemede-owo-udọn̄ edinam ediwụt kiet ke otu n̄wọrọnda edu Jehovah—mbọm esie.—Exodus 34:6, 7.
Ke Bath-sheba ama akaman eyen, Jehovah ama ọdọn̄ prọfet Nathan aka ebịne David. Emi ekedi edinam editua mbọm. Edieke owo mîkpakakaha ibịne David ndien enye akakade iso ndidịp idiọkn̄kpọ esie, ekeme ndidi enye akpakakabade ọsọn̄ esịt ke edinam idiọk. (Mme Hebrew 3:13) Ke inemesịt, David ama anam n̄kpọ aban̄a mbọm Abasi. Mme in̄wan̄-in̄wan̄ ikọ oro Nathan eketịn̄de usọ usọ ẹma ẹtụk ubieresịt David, ndien enye ama enyịme ke nsụhọdeidem ete ke imọ ima inam idiọkn̄kpọ idian Abasi. Ke akpanikọ, David ekewet Psalm 51, emi etịn̄de aban̄a idiọkn̄kpọ esie ke ebuana ye Bath-sheba, ke enye ama akakabade esịt onyụn̄ ayarade akwa idiọkn̄kpọ esie. Akpakam nnyịn idehede iyak esịt nnyịn odoro ufiọn edieke nnyịn inamde akwa idiọkn̄kpọ.—2 Samuel 12:1-13.
Ẹma ẹfen ẹnọ David, edi enye ikọbọhọke ntụnọ m̀mê mme utịp idiọkn̄kpọ esie. (Mme N̄ke 6:27) Ntak owo mîkpotụnọke enye? Edieke Abasi okpokofụmide kpukpru n̄kpọ, mme edumbet esie ẹkpekekpụhọde. Enye okpokokpu ukem nte Akwa Oku Eli, oro akasuade ọnọ ndiọi nditọ esie mfefere mfefere ndien ekem ayakde mmọ ẹka iso ke ndiọi edinam mmọ. (1 Samuel 2:22-25) Edi, Jehovah isiberike ima-mfọnido Esie ibaha owo oro atuade n̄kpọfiọk. Ukem nte mbịtmbịt mmọn̄, mbọm esie ayan̄wam anamidiọk oro ndiyọ mme utịp idiọkn̄kpọ esie. Inemesịt otode edifen Abasi ye itie ebuana oro ọbọpde-bọp ye ekemmọ andituak ibuot ẹsinam anamidiọk oro okop nsọn̄idem eke spirit. Ih, ke isọn̄ ufak Christ, owo oro atuade n̄kpọfiọk ekeme ndifiak nditabi ‘uwak mfọn Abasi oro owo mîdotke.’—Ephesus 1:7.
“Edisana Esịt” ye “Obufa Spirit”
Ke David ama akayarade idiọkn̄kpọ, enye ikafiakke ibịne etikwo etikwo ekikere nte ke imọ iwọrọke n̄kpọ. Mme ikọ esie ke psalm oro enye ekewetde aban̄a ediyarade idiọkn̄kpọ ẹwụt nsụkesịt oro enye ekenyenede ye ubiere esie ndika iso nnam n̄kpọ Abasi ke edinam akpanikọ. Ke uwụtn̄kpọ, se Psalm 32. Ke ufan̄ikọ 1, nnyịn ikot ite: “Ọfọfọn ọnọ owo eke ẹfende mme idiọk ido esie, ẹnyụn̄ ẹfụkde ndudue esie.” Inamke n̄kpọ m̀mê idiọkn̄kpọ oro okpon adan̄a didie, owo ekeme ndinyene eti utịp edieke enye atuade n̄kpọfiọk ke ofụri esịt. Usụn̄ kiet ndiwụt ke imatua n̄kpọfiọk ke ofụri esịt edi ndinyịme kpukpru nduduọhọ ke mme idiọkn̄kpọ nnyịn, nte David ekenyịmede. (2 Samuel 12:13) Enye ikodomoke ndiwụt Jehovah nte ke imọ ima inen m̀mê ndidomo ndiduọhọ mbon efen. Ufan̄ikọ 5 ọdọhọ ete: “Nyasian fi ndudue mi, ndien n̄kofụkke mme ukwan̄-n̄kpọ mi. N̄kọdọhọ nte, Nyetịn̄ mme idiọk ido mi nnọ Jehovah; ndien afo efen ukwan̄-n̄kpọ ye ndudue mi.” Ediyarade idiọkn̄kpọ ke ofụri esịt esida nsụkesịt edi, man n̄kani ndiọi n̄kpọ oro owo akanamde okûka iso ndifịna ubieresịt esie.
Ke ama ekeben̄e Jehovah ete efen ọnọ imọ, David ama eben̄e ete: “Bot edisana esịt nọ mi, O Abasi; nyụn̄ nam obufa spirit eke ọsọn̄ọde ada, sịn mi ke idem.” (Psalm 51:10) Ndiben̄e “edisana esịt” ye “obufa spirit” owụt nte ke David ama ọfiọk ete ke imọ imenyene ntụhọ unam idiọkn̄kpọ ye nte ke imọ imoyom un̄wam Abasi ke ndinam esịt imọ asana ye ke ndifiak ntọn̄ọ. Utu ke ndikeseme idem, enye ama ebiere ndika iso ke utom esie nnọ Abasi. Enye ama ọbọn̄ akam ete: “O Ọbọn̄, tat mi n̄kpọk-inua; ndien inua mi eyetịn̄ itoro fo.”—Psalm 51:15.
Nso ke Jehovah akanam aban̄a n̄kpọfiọk ofụri esịt oro David akatuade ye ubiere esie ndinam n̄kpọ Jehovah? Enye ama ọnọ David inem inem un̄wọn̄ọ emi: “Nyeteme fi, nnyụn̄ n̄wụt fi usụn̄ eke afo edisan̄ade: nyeteme fi, nyetịn̄ fi enyịn mi ke idem.” (Psalm 32:8) Emi edi un̄wọn̄ọ oro Jehovah anamde ndinọ ntụk ye udọn̄ owo oro atuade n̄kpọfiọk ọkpọkpọ ntịn̄enyịn. Jehovah ama anam mme usio-ukot ndinọ David ikike efen efen, ukeme ndikụt n̄kpọ mbe nte enye etiede ke enyọn̄ enyọn̄. Edieke enye edisobode idomo ke ini iso, enye eyekeme ndida n̄kụt utịp edinam esie ye nte enye editụkde mbon efen, ndien enye eyekeme ndinam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄.
N̄kpọntịbe emi ke uwem David edi n̄kpọ nsịnudọn̄ ọnọ kpukpru mbon oro ẹduọn̄ọde ẹdụk akwa idiọkn̄kpọ. Ebede ke ndiyarade idiọkn̄kpọ nnyịn nnyụn̄ ntua n̄kpọfiọk ke ofụri esịt, nnyịn imekeme ndifiak nnyene ata ọsọn̄urua inyene nnyịn, itie ebuana nnyịn ye Jehovah Abasi. Ubiak ye bụt ibio ini oro nnyịn ikemede ndiyọ ẹnen̄ede ẹfọn ẹkan editịmede esịt oro edidịp idiọkn̄kpọ esikamade, m̀mê enyene-ndịk utịp edikabade nsọn̄ esịt ke usụn̄ edinam nsọn̄ibuot. (Psalm 32:9) Utu ke oro, nnyịn imekeme ndinyene ima ima edifen nnọ otode ima ima Abasi emi esituade owo mbọm, kpa “Ete mbọm ye Abasi kpukpru ndọn̄esịt.”—2 Corinth 1:3.
[Ndise ke page 31]
David ama odori enyịn ndibọhọ mme utịp idiọkn̄kpọ esie ke ndikọdọn̄ ẹwot Uriah