Ndikpeme Nditọ Mbufo Nsio ke Edida Iyịp Nnam N̄kpọ ke Idiọk Usụn̄
1 “Sese, nditọ ẹdi udeme Jehovah.” (Ps. 127:3) Edieke mbufo ẹnyenede utọ ọsọn̄urua udeme oro ẹto Jehovah, mbufo, nte mme ete ye eka, ẹmenyene inem inem mbiomo edinọ ukpep, edise enyịn, ye edikpeme nditọ mbufo, okposụkedi edide ọkpọsọn̄ utom. Ke uwụtn̄kpọ, nte mbufo ẹmenam kpukpru usio-ukot oro ẹwụtde eti ibuot man ẹkpeme nditọ mbufo ẹsio ke edikịm iyịp nsịn ke idem? Didie ke nditọ mbufo ẹdinam n̄kpọ edieke ẹsakde iso ẹse edikịm iyịp nsịn ke idem? Nte mbufo ẹma ẹneme nte ubon se mbufo ẹdikemede ndinam man ẹnam n̄kpọ uforo uforo ke mbabuat idaha ke ini ẹdọhọde ke ẹmọn̄ ẹkịm iyịp ẹsịn ke idem?
2 Iyomke editịm ubon fo idem nnọ mme utọ idaha oro edi ntak editịmede esịt m̀mê mfịghe oro mîdotke. Afo ukemeke ndida n̄kụt nnyụn̄ ntịm idem nnọ kpukpru n̄kpọntịbe ke uwem, edi ediwak n̄kpọ ẹdu ẹmi mbufo, nte ete ye eka, ẹkemede ndibem iso nnam man ẹkpeme nditọ mbufo ẹsio ke edikịm iyịp nsịn ke idem. Ndifụmi mme mbiomo ẹmi ekeme ndisụn̄ọ ke eyen fo ndidi se ẹkịmde iyịp ẹsịn ke idem ke ini ọbọde usọbọ. Nso ke ẹkeme ndinam?
3 Edisọn̄ọ Nnịm ke Akpanikọ Edi Akpan N̄kpọ: Ẹkpenyene ndinen̄ede n̄kere nte mme edinịm ke akpanikọ mbufo kaban̄a ibet Abasi aban̄ade iyịp ẹnyenede iwụk ẹketre. Nte mbufo ke ẹkpep nditọ mbufo ndisụk ibuot nnọ Jehovah ke n̄kpọ emi, ukem nte ẹkpepde mmọ ibet esie aban̄ade edinam akpanikọ, ido uwem, edida san̄asan̄a, ye mme ikpehe uwem eken? Ndi enen̄ede etie nnyịn ke idem ukem nte ibet Abasi okowụkde ke Deuteronomy 12:23: “Tịm kpeme, kûdia iyịp”? Ufan̄ikọ 25 adian ete: “Kûdia enye; man ọfọn fi, ye nditọ fo ẹmi ẹditienede fi, ke ini afo anamde se inende ke enyịn Jehovah.” Dọkta ekeme ndidọhọ ke iyịp ayanam ‘n̄kpọ ẹfọn’ ye eyen fo emi ọdọn̄ọde, edi ana afo etịm ebiere mbemiso mbabuat n̄kpọntịbe etịbede ndisịn edikịm iyịp nsịn ke idemfo ye nditọ fo, adade itie ebuana fo ye Jehovah ke akpan n̄kpọ akan edidọhọ ekededi oro ẹdọhọde ke ẹyenam uwem ọniọn̄ oro edibuanade edibiat ibet Abasi. Ndinyene mfọn Abasi idahaemi ye nsinsi uwem ke ini iso ẹbuana!
4 Ih, Mme Ntiense Jehovah ẹnen̄ede ẹma uwem. Mmọ inyeneke udọn̄ ndikpa. Mmọ ẹyom ndidu uwem man mmọ ẹkeme nditoro Jehovah nnyụn̄ nnam uduak esie. Ntak kiet edi oro mmọ ẹsikade ufọkibọk ẹnyụn̄ ẹdade nditọ mmọ ẹka do man ẹkebọ usọbọ. Mmọ ẹsidọhọ mbiausọbọ ẹnọ mmọ usọbọ, ndien ke ini ẹdọhọde mmọ ke iyịp edi idaha m̀mê usụn̄ ibọkusọbọ oro ẹwụtde, mmọ ẹsidọhọ ẹnọ mmimọ ukpụhọ ibọkusọbọ oro iyịp mîsịneke. Ediwak ukpụhọ ẹdu utu ke iyịp. Mbiausọbọ oro ẹnyenede mbufiọk ẹsida mmọ ẹnam n̄kpọ. Utọ edida ukpụhọ ibọkusọbọ oro nnam n̄kpọ idịghe abian̄a abian̄a ibọkusọbọ edi ẹdọn̄ọ nti usọbọ ye mme ido unam n̄kpọ oro ẹdude ke mme ọwọrọetop n̄wed ibọkusọbọ. Ediwak tọsịn mbiausọbọ ke ofụri ererimbot ẹbere ye nnyịn ke ndinọ nti ibọkusọbọ ye unana edida iyịp nnam n̄kpọ, okposụkedi osụk edide mfịna ke ndusụk ini ndikụt mbiausọbọ oro ẹdinọde nditọ Ntiense usọbọ ye unana edida iyịp nnam n̄kpọ.
5 Ndiyom Dọkta Oro Enyịmede Ndidiana Kiet: Mbiausọbọ ẹsikere etieti ẹban̄a edinọ mbon udọn̄ọ usọbọ, ndien ke ini ọdọhọde mmọ ẹnọ eyen fo usọbọ ye unana edida iyịp, emi anam n̄kpọ-ata odude okpon. Ndusụk mbiausọbọ ẹyenyịme ndinọ ikpọ owo usọbọ ẹnyụn̄ ẹwụt ukpono ẹnọ udọn̄ mmọ ama akam edi ẹwet n̄kpọ ẹyọhọ babru ubọhọ nduduọhọ. Ukem ntre ndusụk dọkta ẹkeme ndinyịme ndisọbọ n̄kpri owo ẹmi ẹwụtde ke mmimọ idi n̄kpri owo ẹmi ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha, sia ndusụk esopikpe ẹnyịmede ẹte ke n̄kpri owo ẹmi ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹnyene unen ndimek ibọkusọbọ idemmọ. (Se Enyọn̄-Ukpeme, June 15, 1991, page 16-17, kaban̄a nneme aban̄ade se inamde owo edi ekpri owo ọkọride esịm ọyọhọ idaha.) Nte ededi, mbiausọbọ ẹkeme ndimen̄e ndisọbọ n̄kpri nditọ, akpan akpan nseknditọ, ibọhọke mmọ ẹnyene unyịme ndinọ iyịp. Ke akpanikọ, ata ibat ibat mbiausọbọ ẹdinọ ọyọhọ nsọn̄ọ nte ke mmimọ ididaha iyịp ke idaha ekededi ke ini ẹnọde eyen usọbọ. Kaban̄a mme ntak ibọkusọbọ ye eke ibet, ekese dọkta ẹkere ke mmimọ ikemeke ndinọ utọ ubiọn̄ oro. Nte ededi, ibat dọkta oro ọkọride-kọri ẹyom ndinọ nditọ Mme Ntiense Jehovah usọbọ ke adan̄aemi ẹkade anyan ke adan̄a nte mmọ ẹkerede nte mmimọ ikemede ndiwụt ukpono nnọ mme udọn̄ nnyịn kaban̄a iyịp.
6 Ke ẹkerede ẹban̄a emi, nso edieke, ke afo ndiyom dọkta oro odotde nnọ eyen fo, afo okụt kiet oro esitịmde enyịme ndidiana kiet ye Mme Ntiense Jehovah emi ke ini edem okonyụn̄ adade usụn̄ unọ usọbọ oro iyịp mîsịneke ọsọbọ Mme Ntiense, edi ekerede ke ibet akpan imọ ndinọ fi ọyọhọ ubiọn̄ nte ke owo ididaha iyịp inam n̄kpọ? Nte ededi, enye ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ fi nte ke imọ ikere ke mfịna ididụhe isan̄ emi n̄ko. Afo emekeme ndibiere ke mfọnn̄kan ifet edi emi. Ke idak mme idaha ẹmi afo emekeme ndibiere ke imọ imekeme ndinọ unyịme ndika iso. Nam etịm an̄wan̄a, nte ededi, nte ke ndinọ unyịme ete ẹnọ eyen imọ usọbọ ke imọ inọhọ unyịme ite ẹkịm iyịp ẹsịn ke idem. Nditiene usụn̄ emi edi mbiomo emi afo enyenede ndibiom ye unana edida nte ke ubiere fo edi edikan̄ mbuọtidem.
7 Nte ededi, edieke afo ekemede ndikụt ukpụhọ usọbọ oro owụtde eti ibuot oro edikade iso ndisụhọde m̀mê ke ekemede ndisio mfịna edida iyịp mfep, do eyedi afo eyetiene usụn̄ oro mîtịmke ikama n̄kpọndịk. Ẹdori enyịn nte ke afo eyesịn ifịk ifịk ukeme ndiyom abiausọbọ m̀mê asiak-owo-idem emi edikade anyan akan owo efen ekededi ke ndinyịme nditre ndisịn iyịp. Mfọnn̄kan ukpeme edi ndibem iso nda n̄kụt mme mfịna. Sịn ofụri ukeme ndibem iso nyom dọkta oro enyịmede ndidiana kiet. Domo nditre ndika mbịne mme dọkta ye mme ufọkibọk ẹmi mînyịmeke ndidiana kiet ke ekemede.
8 Ke ndusụk idụt n̄kpọ efen emi ekemede ndinam ukpụhọde odu ke ndikịm m̀mê nditre ndikịm iyịp nsịn owo ke idem edi nte ẹdikpede okụk edise owo enyịn ke ufọkibọk. Ke ebiet emi ete ye eka ẹnyenede insurance nsọn̄idem m̀mê ukpeme efen ekededi emi enyịmede ẹyom dọkta oro mmọ ẹmekde, ẹkeme ata mmemmem mmemmem ndinam nditọ ẹtre ndika mbịne mbiausọbọ m̀mê mme anamutom ufọkibọk oro mînyịmeke ndidiana kiet. Ndinyene okụk oro ekemde ediwak ini esibiere orụk utom ye edidianakiet oro ubon ọbọde oto mme dọkta ye mme ufọkibọk. N̄ko, edide ufọkibọk m̀mê abiausọbọ enyịme ẹsio eyen ẹka ebiet efen esiwak ndikọn̄ọ ke ukeme ete ye eka ndikpe okụk usọbọ. Ndien mme eka ini iso, edi akpan n̄kpọ ete mbufo ẹse ẹban̄a nsọn̄idem mbufo ke ini ẹsan̄ade ye idịbi! Emi ayanam ekese ndikpan ediman nditọ oro mîkemke ọfiọn̄ ye mme mfịna oro ẹsan̄ade ye enye, sia mme idaha usọbọ ẹnọde nditọ oro mîkemke ọfiọn̄ ye mme mfịna oro mmọ ẹnyenede ediwak ini ẹsibuana iyịp.
9 Ndusụk ini mbiausọbọ ẹsitọt ke Mme Ntiense Jehovah isinemeke ke mmimọ iyomke iyịp tutu ke akpatre minit. Emi ikpedehede idi ntre. Kiet ke otu akpa n̄kpọ oro mme ete ye eka ẹdide Ntiense ẹkpenyenede ndinam ke ini ẹkade ufọkibọk m̀mê ke ini ẹyomde un̄wam abiausọbọ edi ndineme idaha mmọ kaban̄a iyịp. Edieke usiakidem abuanade, sịn eben̄e ndibabak nsobo ye ọnọ-ibọk usụhọde ubiak. Asiak-owo-idem ekeme ndin̄wam fi ke ndinam emi. Ekpenyene nditịm nse babru unyịme. Afo emenyene unen ndisịbe n̄kpọ ekededi oro afo mûnyịmeke mfep. Man emen eyịghe ekededi efep, wet in̄wan̄în̄wan̄ ke babru unyịme oro nte ke ntak ido ukpono ye eke ibọkusọbọ ke imọ iyomke m̀mê inyịmeke iyịp ke idak idaha ekededi.
10 Un̄wam Otode Esop Jehovah: Nso ndutịm ke esop Jehovah anam ndin̄wam fi ke ndikpeme nditọ fo nsio ke iyịp? Ediwak ẹdu. N̄ka emịn̄ ekese ndinọ nnyịn ukpep kaban̄a iyịp ye ukpụhọ ibọkusọbọ oro iyịp mîsịneke. Afo emekpep ediye uduot ekpri n̄wed oro How Can Blood Save Your Life? ye mme n̄wed eken ke ibuot nneme emi. Afo omonyụn̄ enyene nditọete iren ye iban ke esop n̄kann̄kụk ẹmi ẹkemede ndinọ fi ekese un̄wam ye ibetedem. Ke ini mfịna odude, mbiowo ẹkeme ndikere nte owụtde ifiọk ndidiomi ukpeme eke hour 24 ke ufọkibọk, ọkpọfọn edi ebiowo kiet ye ete m̀mê eka owo udọn̄ọ oro m̀mê n̄kpet n̄kpet owo en̄wen ke ubon. Ediwak ini ẹsikịm iyịp ẹsịn owo ke idem ke ini kpukpru iman ye mme ufan ẹma ẹkenyọn̄ọ ufọk ke okoneyo.
11 Ke United States, se ibede mme Kọmiti Unyene Nneme ye Mbon Ufọkibọk ikie ẹdu ke ikpọ obio. Ke Nigeria, idahaemi nnyịn inyene 42. Ẹdeme kpukpru esop ẹnọ kọmiti oro mbiowo ẹmi ẹbọde ukpep ẹnamde ẹmi ẹdude ndinọ un̄wam. Ka bịne mmọ, ebe ke mbiowo mbufo, ke ini oyomde mmọ. Owo ikpenyeneke ndikot mmọ kaban̄a n̄kpri mfịna, edi kûbet ebịghi akaha edieke okụtde ete ke akwa mfịna ekeme ndidemede. Ediwak ini mmọ ẹkeme ndinọ mme enyịn̄ mbiausọbọ ẹnyịmede ndidiana kiet ye mme ekikere kaban̄a mme ukpụhọ. Ke ebiet emi oyomde ẹnyụn̄ ẹkemede, nditọete ẹmi ẹsidiomi ndidu ke itie ẹnyụn̄ ẹn̄wam ndise mban̄a mme mfịna oro. Mbọk ẹti ẹte ke mme Kọmiti Unyene Nneme ye Mbon Ufọkibọk ikemeke ndinọ un̄wam okụk.
12 Mme ete ye eka ẹdide Ntiense inyeneke udọn̄ ndinam nditọ mmọ “ẹkpa n̄kpa usụn̄ Abasi.” Edieke mmọ ẹkpenyenede, ntak emi mmọ ke akpa ifet ẹkpedade nditọ mmọ ẹka ufọkibọk? Ke edide isio, mme ete ye eka ẹdide Ntiense ke unyịme ẹsiyom usọbọ ẹnọ nditọ mmọ. Mmọ ẹma nditọ mmọ ẹnyụn̄ ẹyom mmọ ẹkop nsọn̄idem. Edi mmọ ẹnịm ke akpanikọ ke mmimọ imenyene utom oro Abasi ọnọde ndimek orụk ibọkusọbọ oro ọfọnde ye nditọ mmimọ ke usụn̄ owụtde eti ibuot. Mmọ ẹyom ẹse ẹban̄a unana nsọn̄idem nditọ mmimọ ye unana edisịn iyịp. Idịghe n̄kukụre ke utọ ukpụhọ ibọkusọbọ oro ọfọn onyụn̄ anana afanikọn̄ akan edida iyịp edi, ke edide akpan n̄kpọ akan, enye anam nditọ mmọ ẹnyene mfọn akwa Ọnọ-Uwem, Jehovah Abasi.
13 Kpa ye mme ufọn oro ibọkusọbọ oro iyịp mîsịneke enyenede, ediwak dọkta ẹse usọbọ oro ẹkịmde iyịp ẹsịn owo ke idem nte idaha ibọkusọbọ oro oyomde m̀mê ekemede ndinyan̄a uwem ke ndusụk idaha. Ntem, ke ini ete ye eka ẹdide Mme Ntiense ẹsịnde editoro oro ẹtorode ẹkịm iyịp ẹsịn ke idem, mme mfịna ẹkeme ndidemede. Nditịn̄ ke ofụri ofụri, mme dọkta ikemeke ndinọ nditọwọn̄ usọbọ nte ekemde ye ibet ye unana unyịme otode mme ete ye eka. Ndifiọk emi owụt ufọn ediyom dọkta oro enyịmede ndidiana kiet. Nam utom ye enye, ndien ye un̄wam otode mme andibuana ke Kọmiti Unyene Nneme ye Mbon Ufọkibọk, n̄wam enye ebịne ibọkusọbọ oro iyịp mîsịneke ke udọn̄ọ eyen fo mîdịghe anam ẹnọ eyen fo aka ebịne dọkta m̀mê ufọkibọk oro edinọde utọ usọbọ oro.
14 Nso ke edinam edieke dọkta m̀mê ufọkibọk obụpde fi ntak emi afo anamde eyen fo okûbọ edikịm iyịp nsịn ke idem “emi anyan̄ade uwem”? Okposụkedi akpa ntụhọ fo ekemede ndidi ndinam se afo enịmde ke akpanikọ an̄wan̄a kaban̄a ediset ke n̄kpa onyụn̄ owụt ọkpọsọn̄ mbuọtidem fo nte ke Abasi ayada eyen fo afiak edi edieke enye akpade, ekeme ndidi utọ ibọrọ oro ke idemesie edinam mmọ ẹnịm ke akpanikọ ke afo edi owo emi enyenede ukwan̄ ifiopesịt ido ukpono.
15 Se oyomde mmọ ẹfiọk edi nte, okposụkedi afo esịnde iyịp ke mme ntak ido ukpono oro afo etịmde enịm, afo usịnke ibọkusọbọ. Oyom mmọ ẹkụt ẹte ke mbufo idịghe ete ye eka ẹmi mîsinọhọ ntịn̄enyịn m̀mê ẹmi ẹkamade nditọ ke idiọk usụn̄ edi, utu ke oro, ima ima ete ye eka ẹmi ẹyomde ẹnọ nditọ mmọ usọbọ. Nte an̄wan̄ade afo unyịmeke nte ke mme ufọn oro ẹdọhọde nte iyịp enyenede akan mme akama-n̄kpa n̄kpọndịk ye mme mfịna oro enye edidade idi, akpan akpan ke ini mme ukpụhọ ibọkusọbọ ẹmi mîkamake mme n̄kpọndịk oro ẹdude.
16 Ọkọn̄ọde ke idaha oro odude, afo emekeme ndinam mmọ ẹfiọk nte ke edi ekikere dọkta kiet nte ke oyom iyịp, edi mme dọkta ẹkpụhọde ke usụn̄ edinam mmọ, ndien nte ke imọ ikpama ifet ediyom dọkta emi edidade mme ido ibọkusọbọ oro mîsịneke iyịp ẹmi ẹdude ntatara ntatara nnọ eyen imọ usọbọ. Ye un̄wam Kọmiti Unyene Nneme ye Mbon Ufọkibọk, eyedi afo omokokụt dọkta oro edinọde eyen fo usọbọ ye unana edikama iyịp. Ekeme ndidi kọmiti unyene nneme eyekeme ndibuana ye mmọ mme ibuotikọ ibọkusọbọ ẹmi ẹwụtde nte ẹkemede ndise mban̄a udọn̄ọ eyen fo uforo uforo ye unana edida iyịp nnam n̄kpọ.
17 Mmọ ẹfiọk ediwak n̄kpọndịk ẹmi iyịp akamade, esịnede AIDS, udọn̄ọ edidiana ekpa, ye ata ediwak n̄kpọndịk eken. Afo emekeme nditi mmọ mban̄a mmọemi, ndien afo emekeme n̄ko ndinam mmọ ẹfiọk ke afo, nte ete m̀mê eka edide Christian, edise edida iyịp owo en̄wen nnam n̄kpọ ke ukeme ndinịm uwem nte edinen̄ede mbiat ibet Abasi ye nte ke edida edinyịk iyịp nsịn eyen fo ke idem ukem nte idan̄ n̄kanubọk. Afo ye eyen fo (edieke okponde ekem ndinyene mme edinịm ke akpanikọ idemesie) ẹmekeme ndinam an̄wan̄a nte mbufo ẹsuade utọ edinam oro ke idem owo omonyụn̄ ekeme ndiben̄e mmọ ete ẹkûkịm iyịp ẹsịn eyen fo ke idem edi ẹnọ eyen fo ukpụhọ ibọkusọbọ.
18 Ke ndinam n̄kpọ ye mbon oro ẹyomde ndinyịk edikịm iyịp nsịn owo ke idem, edi akpan n̄kpọ ete afo okûnọ uyarade ediyo ndomokiet ke se afo enịmde ke akpanikọ. Ndusụk ini mbonutom ufọkibọk ẹsibụp m̀mê ete ye eka ẹyenyene mfịna ekededi ke “ndiyak” mbiomo edinam ubiere nnọ mmimọ kaban̄a edikịm iyịp nsịn ke idem, ẹkerede ke emi ayanam edi mmemmem ọnọ mme ete ye eka ndika iso nnyene ubieresịt mmọ. Edi ẹkpenyene ndinam an̄wan̄a kpukpru owo oro emi ebehede nte ke mbufo, nte ete ye eka, ẹkere ke imenyene mbiomo ndika iso nnam kpukpru se mmimọ ikemede man ifep edikịm iyịp nsịn ke idem. Emi edi mbiomo emi Abasi ọnọde. Idịghe n̄kpọ emi ẹyakde ẹnọ owo en̄wen.
19 Ntem, ke ndinyene nneme ye mme dọkta, afo enyene ndiben̄e idem nditịn̄ idaha fo ke usụn̄ emi an̄wan̄ade ẹnyụn̄ ẹkemede ndinịm ke akpanikọ. Ka iso ndiben̄e abiausọbọ ete okûkịm iyịp esịn ke idem nyụn̄ kpak ete ẹda ukpụhọ ibọkusọbọ. Ka iso ndinam enye enyịme ndikere mban̄a mme ibuotikọ ẹban̄ade ibọkusọbọ ye item oro mme dọkta ekededi oro ẹnyịmede ẹdi ẹbịne mmimọ ẹnọde kaban̄a mfịna udọn̄ọ man otodo efep edikịm iyịp nsịn ke idem. Ke se ikande idaha kiet, dọkta emi nte an̄wan̄ade mîkenyịmeke omoto ubet usiakidem ọwọrọ edi onyụn̄ ọtọt uko uko ete ke imọ ikadaha iyịp inam n̄kpọ. Ntre, ẹkûkpa mba, inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe!—Se nsiondi Enyọn̄-Ukpeme eke June 15, 1991, “Mme Mbụme Ẹtode Mme Andikot.”
20 “Owo eke etịmde ọfiọk ndinam n̄kpọ eyekụt ufọn: ama edi owo eke ọbuọtde idem esie ye Jehovah, ọfọfọn ọnọ enye!” (N̄ke 16:20) Mme ete ye eka, ẹnam mbemiso ntịmidem oro oyomde man ẹkpeme nditọ mbufo ẹsio ke edikịm iyịp nsịn ke idem emi asabarede owo ke n̄kan̄ eke spirit. (N̄ke 22:3) Nditọ, ẹnam n̄kpọ ẹban̄a ukpep mme ete ye eka mbufo ẹnọde ke ndinam ntịmidem ẹmi nnyụn̄ nda mmọ nsịn ke esịt mbufo. Nte ubon, ‘ẹtịm ẹkpeme, ẹkûdia iyịp man ọfọn mbufo’ ke ntak edinyene edidiọn̄ ye unyịme Jehovah.—Deut. 12:23-25.