Tutu Amama Ubọk Jehovah Imụhọke

1. Ini Moses emende nditọ Israel ọwọrọ ke Egypt, didie ke enye okowụt ke imọbuọt idem ke Jehovah?

KE OTU mbon emi n̄wed Mme Hebrew ọdọhọde ke ẹma ẹnyene mbuọtidem emi ikpekpebede, Moses edi ata akpan uwụtn̄kpọ. (Heb. 3:2-5; 11:23-25) Ini enye emende nditọ Israel ọkpọn̄ Egypt, enye ama owụt ke imọ imenyene mbuọtidem. Enye ikayakke Pharaoh ye udịmekọn̄ esie ẹnam enye ndịk. Enye ama ọbuọt idem ke Jehovah, emen nditọ Israel ebe Ididuot Inyan̄, ekem emen mmọ odụk wilderness. (Heb. 11:27-29) Nditọ Israel emi ẹkekerede ke Jehovah idikemeke ndise mban̄a mmimọ ẹkewak ẹkan, edi Moses ama aka iso ọbuọt idem ke Abasi esie. Moses ikanamke ndudue ndibuọt idem ke Abasi, koro Abasi ama anam utịben̄kpọ ọnọ ikọt Esie udia ye mmọn̄ ke wilderness emi n̄kpọ ndomokiet mîkodụhe man mmọ idikpan̄a.a​—Ex. 15:22-25; Ps. 78:23-25.

2. Nso ikanam Abasi obụp Moses ete: “Nte ubọk Jehovah amakabade omụhọ”? (Numbers 11:21-23)

² Moses ama enen̄ede enyene mbuọtidem. Edi ke n̄kpọ nte isua kiet ama ekebe tọn̄ọ Abasi akanyan̄a nditọ Israel ke utịbe utịbe usụn̄, Jehovah ama ọdọhọ ke imọn̄ inọ ikọt imọ unam ẹta. Moses ama ekere m̀mê Jehovah oyosụk ekeme ndinam oro. Ọkọsọsọn̄ Moses ndikụt nte Jehovah edikemede ndinam unam odu ekem adan̄a ediwak miliọn owo oro ẹta ẹyụhọ, ke wilderness emi n̄kpọ ndomokiet mîkodụhe. Kop se Jehovah ọkọbọrọde Moses mi: “Nte ubọk Jehovah amakabade omụhọ?” (Kot Numbers 11:21-23.) “Ubọk Jehovah” ke itie oro ada aban̄a edisana spirit Abasi m̀mê odudu emi enye esidade anam n̄kpọ. Se Jehovah eketịn̄de eketie nte enye obụp Moses ete, ‘Ndi emenen̄ede ekere ke ndikemeke ndinam se ndọhọde ke nyanam?’

3. Ntak emi se iketịbede inọ Moses ye nditọ Israel ekpebehede nnyịn?

³ Ndi akananam emekere m̀mê Jehovah eyekeme ndinọ fi m̀mê mbonubon fo se ẹdade ẹse ẹban̄a idem? Edide emekere m̀mê ukereke, ẹyak ineme mbụk Moses ye nditọ Israel, emi mîkenịmke ke Abasi ekeme ndinọ mmọ se mmọ ẹyomde. Mme itie Bible emi idinemede ẹyen̄wam nnyịn inen̄ede inịm ke tutu amama ubọk Jehovah isimụhọke.

KPEP N̄KPỌ TO MOSES YE NDITỌ ISRAEL

4. Etie nte nso ikanam ediwak nditọ Israel ẹyịk m̀mê Jehovah ekeme ndise mban̄a mmimọ?

⁴ Kere se iketịbede emi akanamde ediwak nditọ Israel ẹyịk se Abasi ekemede ndinam. Ini nditọ Israel ye “akwa mbuaha udịmowo” emi mîkedịghe nditọ Israel ẹtode Egypt ẹka Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, ikedịghe ẹwọwọrọ ke Egypt mmọ ẹsịm Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Mmọ ẹma ẹsan̄a ekpri ke akwa wilderness oro. (Ex. 12:38; Deut. 8:15) Manna emi mmọ ẹkesidiade ama odorode mbuaha otu-owo oro onyụn̄ odorode ediwak nditọ Israel. Mbuaha otu-owo oro ẹma ẹtọn̄ọ ndiseme idem, ediwak nditọ Israel ẹnyụn̄ ẹtiene mmọ ẹseme. (Num. 11:4-6) Mmọ ẹma ẹtọn̄ọ nditua ubaha nte mmimọ ikpokụtde mme udia emi ẹkesidude ke Egypt. Nte ekedide ete, eka, esenowo, kpukpru owo ẹseme idem ẹnọ Moses akanam Moses ekere ke imọ ke mbon oro ẹyom yak iyom unam inọ kpukpru mmọ ẹta, m̀mê imọ idida m̀mọ̀n̄ unam inọ mmọ.​—Num. 11:13, 14.

5-6. Nte ido mbuaha otu-owo oro ekebede ediwak nditọ Israel ekeme ndikpep nnyịn nso?

⁵ Mbuaha otu-owo oro ikọkọmke Jehovah ke se enye ọkọnọde mmọ. Etie nte ido mmọ oro ama ebe ediwak nditọ Israel. Se itịn̄de oro ekeme ndiwọrọ nnyịn n̄ko. Edieke mbon emi ẹkande nnyịn ẹkụk mîyụhọke ye se Jehovah ọnọde inyụn̄ ikọmke enye, imekeme nditọn̄ọ ndikpebe mmọ. Ekeme nditịbe ntre edieke isitiede ikpa ekikere iban̄a mme n̄kpọ emi ikesinyenede akpa akpa, mîdịghe isio enyịn ye itọn̄ nnyịn isịn ke se mbon en̄wen ẹnyenede. Edi se idinamde esịt enen̄ede enem nnyịn edi nnyịn ndiyụhọ ye se inyenede inamke n̄kpọ m̀mê n̄kpọ etie didie ye nnyịn.

⁶ Akpakana nditọ Israel ẹti ke Abasi ọkọdọhọ ke mmọ ẹma ẹsịm obufa ebietidụn̄ mmọ, ke se mmọ ẹyomde edidi barasuene. Ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ ke ẹkedọhọ ke mmọ ẹdinyene kpukpru oro, idịghe ini mmọ ẹsụk ẹsan̄ade ẹbe ke wilderness. Ukem ntre ke edi ye nnyịn. Utu ke nnyịn ndisịn ekikere ke se nnyịn mînyeneke ke ererimbot emi, ẹyak ikam ikere se Jehovah ọn̄wọn̄ọde ndinọ nnyịn ke obufa ererimbot. Imekeme ndikere n̄ko mme itie Bible emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn inen̄ede ibuọt idem ke Jehovah.

7. Nso ikeme ndinam inịm ke ubọk Jehovah imụhọke?

⁷ Edi emekeme ndikere se ikanamde Abasi obụp Moses ete: “Nte ubọk Jehovah amakabade omụhọ?” Ekeme ndidi Jehovah akan̄wam Moses ekere utọ odudu emi ekemede ndito akwa ubọk imọ ye kpukpru se odudu oro ekemede ndinam. Kpa ye emi nditọ Israel ẹkedude ke ata esịt wilderness emi n̄kpọ ndomokiet mîkodụhe, Abasi ama ekeme ndinam mmọ ẹnyene unam ẹta ẹyụhọ. Abasi ama ada “ọkpọsọn̄ ubọk ye . . . edinyanade ubọk” esie owụt mmọ odudu esie. (Ps. 136:11, 12) Ntre ima inyene mfịna, ikpanaha ikere m̀mê ubọk Jehovah eyekeme ndinyanade nsịm nnyịn.​—Ps. 138:6, 7.

8. Ikpanam nso man nnyịn iditiene inam ukem ndudue emi ediwak owo ẹkenamde ke wilderness? (Se ndise n̄ko.)

⁸ Ikebịghike, Jehovah ama anam unam odu. Enye ama anam orụk inuen nte nsan̄kot odu ọnọ mme owo oro; ama awak enyene ndịk. Edi nditọ Israel ikọkọmke Abasi ke utịben̄kpọ oro. Utu ke oro, idiọkitọn̄ ama ekịm ediwak mmọ enyịn. Mmọ ẹma ẹtan̄ inuen oro tutu eyo okụt, esiere; ke ẹtatan̄. Jehovah ama ayat esịt eti-eti ye mbon emi ẹkedide “mbon idiọkitọn̄” do onyụn̄ owot mmọ. (Num. 11:31-34) Imekeme ndikpep n̄kpọ nto se iketịbede oro. Ana inen̄ede ikpeme man nnyịn ididi mbon idiọkitọn̄. Edide idi imọ owo m̀mê idi ubuene, se ikpedide ata akpan n̄kpọ inọ nnyịn edi ndibon ‘n̄kpọuto ke heaven.’ Idinam oro edieke ikade iso inen̄ede ikpere Jehovah ye Jesus. (Matt. 6:19, 20; Luke 16:9) Ima inam ntre, iyenịm ke Jehovah eyese aban̄a nnyịn.

9. Abasi ndidọhọ ke iyan̄wam nnyịn akpanam inịm nso?

⁹ Jehovah esinyanade ubọk esie an̄wam ikọt esie mfịn. Edi oro iwọrọke ke tutu amama, ke se inyenede iditakke nnyịn mîdịghe ke tutu amama biọn̄ ididọn̄ke nnyịn.b Edi tutu amama, Jehovah idikpọn̄ke nnyịn. Enye ayan̄wam nnyịn onyụn̄ ọsọn̄ọ nnyịn idem ke nsio nsio mfịna emi inyenede. Imekeme ndida n̄kpọ iba n̄wụt ke se itịn̄de oro edi akpanikọ. Yak ineme nte ikemede ndiwụt ke imenịm ke Jehovah ọyọnọ nnyịn se iyomde: (1) ini okụk ananade nnyịn ye (2) ini itịmde idem iben̄e ini usọn̄.

INI OKỤK ANANADE NNYỊN

10. Nso ye nso ikeme ndinam okụk anana nnyịn?

¹⁰ Nte utịt ererimbot emi enen̄erede ekpere, n̄kpọ ọyọsọn̄ akan nte edide. Ndutịme ke ukara, ekọn̄, mmọn̄, oyobio, m̀mê ikan̄ ndibiat n̄kpọ mme owo, m̀mê mbufa udọn̄ọ nditara nsịm ofụri ererimbot ekeme ndinam ibiat okụk emi nnyịn mîkekereke ke iyabiat mîdịghe anam nnyịn inyeneke utom aba, inyeneke itie-idụn̄ aba, mîdịghe mme n̄kpọ emi inyenede ẹtak nnyịn. Ekeme ndidi se iyomde obufa utom ke ebiet emi idude idaha-emi mîdịghe edi se imende mbonubon nnyịn iwọrọ ika ebiet en̄wen ikodu man ikeme ndise mban̄a mmọ. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn yak ibiere kpukpru se inyenede ndibiere ke usụn̄ emi owụtde ke imenịm ke iyokụt ubọk Jehovah?

11. Nso ye nso ikeme ndin̄wam fi okụk ama anana fi? (Luke 12:29-31)

¹¹ Ata akpan n̄kpọ emi akpanamde edi afo ndibọn̄ akam nnọ Jehovah nnyụn̄ ntịn̄ kpukpru se ifịnade fi nnọ enye. Esin̄wam eti-eti. (N̄ke 16:3) Dọhọ enye ọnọ fi ọniọn̄ man mme n̄kpọ emi ebierede ọfọn, nyụn̄ dọhọ enye anam esịt ana fi sụn̄ man ‘udûtịmede esịt’ uban̄a se itịbede inọ fi. (Kot Luke 12:29-31.) Ka iso kpe enye ubọk ete an̄wam fi oyụhọ ye se enyenede, yak okûyom n̄kpọ ukan mme akpan n̄kpọ emi edidade ese aban̄a idem. (1 Tim. 6:7, 8) Nam ndụn̄ọde ke mme n̄wed esop Abasi yom mme n̄kpọ emi ẹkemede ndin̄wam fi ọdiọn̄ọ se akpanamde okụk ama anana fi. Mme vidio ye mme ibuotikọ emi ẹdude ke jw.org an̄wam ediwak owo ẹdiọn̄ọ se ẹkemede ndinam ini okụk ananade mmọ.

12. Mme mbụme ewe ẹkeme ndin̄wam Christian yak se enye ebierede ọnọ ubon esie edi mfọnn̄kan?

¹² Ndusụk owo ẹma ẹnyịme ndinam utom emi akanamde mmọ ẹkpọn̄ mbonubon mmọ ẹkedu ke anyan ebiet, edi aka ko ediwak mmọ ẹma ẹdikụt ke ata ndudue ke mmimọ ikanam oro. Mbemiso enyịmede obufa utom, ama ekere okụk emi ẹdikpede fi, kere n̄ko m̀mê utom oro ayan̄wam fi ye mbonubon mbufo ẹka iso ẹkpere Jehovah. (Luke 14:28) Bụp idemfo ete: ‘N̄kpadaha n̄kpọn̄ n̄wan m̀mê ebe mi, ndọ mi editie didie? Ndi nyesikeme ndidụk mbono esop kpukpru ini, n̄ka ukwọrọ-ikọ, nnyụn̄ nnyene ini ndu ye nditọ-ete ke esop?’ Ekpedi emenyene nditọ, ọfọn obụp idemfo akpan mbụme emi n̄ko: ‘Ndinam didie mbọk nditọ mi “ke ntụnọ ye ke item Jehovah” edieke mmendụhe ye mmọ?’ (Eph. 6:4) Biere n̄kpọ tiene se Jehovah ekerede, yak okûdi nte mbonubon mbufo m̀mê mme ufan fo emi mîdaha se Bible etịn̄de ke n̄kpọ ndomokiet ẹkerede.c Ediwak ini ẹma ẹsikot Tony emi odụn̄de ke edem usoputịn Asia utom emi ẹkpede ediwak okụk, edi utom oro odu ke idụt en̄wen. Edi ke enye ọbọn̄de akam aban̄a n̄kpọ oro onyụn̄ enemede ye n̄wan esie, enye ama esisịn utom oro edi akabade ebiere ndisio urua ke nte ubon mmọ ẹsibiatde okụk. Ke enye ama eketie ekere nte n̄kpọ etiede ye enye, enye ọdọhọ ete: “Mmekeme ndin̄wam ediwak owo ẹdiọn̄ọ Jehovah. Nditọ nnyịn ẹma Jehovah, onyụn̄ enenem mmọ ndinam n̄kpọ nnọ Jehovah. Kpukpru owo ke ubon nnyịn ẹkụt ke adan̄a nte nnyịn inamde se Matthew 6:33 ọdọhọde, ke Jehovah eyese aban̄a nnyịn.”

IMA ITỊM IDEM IBEN̄E INI USỌN̄

13. Nso ye nso ke ikeme ndinam idaha-emi, emi mîdiọkke, emi ẹdin̄wamde nnyịn ikeme ndise mban̄a idem ima isọn̄?

¹³ Ini en̄wen emi ekemede ndiyom iwụt ke imenịm ke iyokụt ubọk Jehovah edi ima ikere nte n̄kpọ editiede ye nnyịn ima isọn̄. Bible ọdọhọ isịn idem inam utom man inyene se ididade ise iban̄a idem ke ini iso. (N̄ke 6:6-11) Idiọkke ndisio n̄kpọ adan̄a nte ubọk nnyịn ekemede nnịm idaha-emi man inyene se ididade ise iban̄a idem ke ini iso. Okụk esikpeme owo. (Eccl. 7:12) Edi se mîkpanaha inam edi ndiyak okụk edi ata akpan n̄kpọ ke uwem nnyịn.

14. Nte isụk ikerede se idinịmde inọ idem man ini iso, ntak emi ọfọnde ikere se idude ke Mme Hebrew 13:5?

¹⁴ Jesus ama ọnọ uwụtn̄kpọ emi okowụtde ke owo ndibiom okụk mbon edi “[inyeneke] inyene ke n̄kan̄ Abasi” edi ata ndisịme n̄kpọ. (Luke 12:16-21) Anie ọfiọk n̄kpọn̄? Idụhe eke ọfiọkde-o. (N̄ke 23:4, 5; Jas. 4:13-15) Sia idide mbet Christ, enyene akpan n̄kpọ kiet emi anade inam, emi ekemede ndisọn̄. Jesus ọkọdọhọ ke ana iben̄e idem ‘ndisana kpukpru se inyenede nyak’ man idi mbet imọ. (Luke 14:33) Mme Christian ke eyo mme apostle emi ẹkedụn̄de ke Judea ẹma ẹyak mme n̄kpọ ntre atak mmọ inyụn̄ itọhọke. (Heb. 10:34) Ke eyo nnyịn emi, ediwak nditọ-ete nnyịn ẹyak se mmọ ẹnyenede atak mmọ ke ntak emi mmọ mîmaha ndisịn n̄wed nnọ party pọlitiks ndomokiet. (Edi. 13:16, 17) Nso in̄wam mmọ ẹnam oro? Mmọ ẹnen̄ede ẹnịm se Jehovah ọn̄wọn̄ọde ete: “Ndidehedei n̄kpọn̄ fi, ndinyụn̄ nsịnke fi.” (Kot Mme Hebrew 13:5.) Imesidomo nte ikekeme nditịm n̄kpọ nnịm nnọ idem man ini iso. Edi n̄kpọ emi nnyịn mîkodorike enyịn ekpetịbe, imenịm ke Jehovah ayan̄wam nnyịn.

15. Didie ke mme ete ye eka emi ẹdide Christian ẹkpeda nditọ mmọ? Didie ke mmọ mîkpadaha? (Se ndise n̄ko.)

¹⁵ Ke ndusụk itie, akpan ntak emi ebe ye n̄wan ẹsinyenede nditọ ẹdi man mmọ ẹma ẹsọn̄, nditọ oro ẹdi mbon emi ẹdinọde mmọ okụk ẹda ẹse ẹban̄a idem. Ọwọrọ ke enyịn mbon emi ẹnamde utọ n̄kpọ oro, nditọ mmọ ẹtie nte se owo an̄wanade enịm mfịn, man n̄kpọn̄ enye ama ọkpọn̄ utom, enye akama adian̄ade adia sụn̄sụn̄ sụn̄sụn̄. Bible ọdọhọ ke mme ete ye eka ẹkpese ẹban̄a nditọ mmọ. (2 Cor. 12:14) Edi nte mme ete ye eka ẹkponde owo, mmọ ẹkeme ndiyom nditọ mmọ ẹn̄wam mmọ ẹse ẹban̄a idem, esinyụn̄ enenem ediwak nditọ ndinam oro nnọ ete ye eka mmọ. (1 Tim. 5:4) Edi mme ete ye eka emi ẹdide Christian ẹdiọn̄ọ ke se idinen̄erede inam mmimọ ikop idatesịt edi mmimọ ndin̄wam nditọ mmimọ ẹkabade ẹdi mme asan̄a-utom Jehovah, idịghe ke mmimọ ndibọk nditọ man n̄kpọn̄ do mmọ ema ẹkpon, mmọ ẹdise ẹban̄a mmimọ.​—3 John 4.

16. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpep nditọ mmọ ndise mban̄a idem ke ini iso? (Ephesus 4:28)

¹⁶ Ẹma ẹn̄wam nditọ mbufo ẹkụt nte mmọ ẹkemede ndise mban̄a idem ke ini iso, ẹwụt mmọ ke mbufo ẹmebuọt idem ke Jehovah. Ẹtọn̄ọ ke ini emi mmọ ẹdide n̄kpri ẹkpep mmọ ke owo ndisịn idem nnam utom edi eti n̄kpọ. (N̄ke 29:21; kot Ephesus 4:28.) Nte mmọ ẹsụk ẹkponde ẹka, ẹn̄wam mmọ ẹnen̄ede ẹsịn idem ẹkpep n̄wed ke ufọkn̄wed. Ọfọn mme ete ye eka emi ẹdide Christian ẹda mme n̄wed esop Abasi ẹnam ndụn̄ọde, ẹyom mme item Bible emi ẹkemede ndin̄wam mmọ ẹn̄wam nditọ mmọ ẹdiọn̄ọ nte mmọ ẹkemede ndida se mmọ ẹkpepde ke ufọkn̄wed n̄n̄wam idem. Oro ayan̄wam nditọ mmọ ẹkeme ndise mban̄a idem ẹnyụn̄ ẹkeme ndisịn idem nnam n̄kpọ Abasi.

17. Nso ke inen̄ede inịm?

¹⁷ Nti ikọt Jehovah ẹnịm ke Jehovah enyene odudu ndin̄wam mmimọ inyene se idade ise iban̄a idem, ke onyụn̄ ọdọdọn̄ enye ndinam ntre. Nte ikperede utịt ererimbot emi ika, mme n̄kpọ ẹyetịbe emi ẹdiyomde iwụt m̀mê imenen̄ede ibuọt idem ye Jehovah. Yak idori enyịn ndikụt mme n̄kpọ oro. Edi inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe, ẹyak ibiere ndinịm ke Jehovah ayada odudu esie an̄wam nnyịn inyene se idade ise iban̄a idem. Imenen̄ede inịm ke tutu amama, ke akwa ubọk ye edinyanade ubọk Abasi idimụhọke tutu enye ikemeke ndisịm ebiet emi idude.