N̄wed Job Ekeme Ndin̄wam Fi Ọdiọn̄ọ Ndinọ Owo Item

1-2. Nso ke ufan Job ita ye Elihu ẹkekụt emi ọkọbọde mmọ uyo?

MBỤK Job atara esịm kpukpru itie ke Edem Usiaha-Utịn, ukọm ibietke ke ikan̄. Job emi ẹdiọn̄ọde ke kpukpru itụn̄ ye inụk nte enyene-n̄kpọ owo inyeneke aba, ukpọk n̄kwa ntan kiet inyeneke. Ini Eliphaz, Bildad, ye Zophar emi ẹdide ufan esie ẹkopde se iketịbede inọ Job, mmọ ẹdaha ẹka Uz ndikọdọn̄ enye esịt. Edi se mmọ ẹkụtde ini mmọ ẹsịmde do idịghe se mmọ ẹkedoride enyịn ndikụt.

² Da nte ke odu do ye mmọ. Kpukpru se Job ekenyenede aka. Adan̄a ediwak erọn̄, camel, enan̄, ye uman ass emi enye ekenyenede aka; ndusụk ẹyeyịp, ndusụk ẹwowot. N̄wakn̄kan mme asan̄a-utom esie ye kpukpru nditọ esie ẹkpan̄a. Ufọk emi ọkọduọde ọtọ nditọ Job owot mmọdo owụre ana ke isọn̄. Man idisụk itie nte ke se idiọkde Job ọdiọk osụhọ, Job ke idemesie ọdọn̄ọ. Mbufụt emi abiakde enye nte oyom ndiwowot ofụk enye ọtọn̄ọde ke etịn̄ibuot esịm eka-ikpat. Irenowo ita oro ẹda ke anyan usụn̄ ẹkụt Job nte enye etiede ke ntọn̄ nte owo emi idem ọbọhọde. Mmọ ẹnam n̄kpọ didie? Ke ofụri usen itiaba ntem, mmọ itịn̄ke ikọ ndomokiet ye ete emi ubiak osụk edide fiọk ikpakakap, fiọk ikpọdọdọk, fiọk ikponyonyụmọde. (Job 2:12, 13) Ekem ko, Elihu emi mîkponke owo nte mmọ edisịm, onyụn̄ osụhọde etie ekpere mmọ. Ke mmọ ẹma ẹketie ofụri oro, owo ndomokiet ikọn̄ke, ikwanakede, Job edi owo emi ekebemde iso osioro uyo. Enye osụn̄i usen emi enye akamanade onyụn̄ ọdọhọ n̄kpa edida imọ. (Job 3:1-3, 11) Imenen̄ede ikụt ke Job oyom un̄wam! Se irenowo emi ẹtịn̄de ye nte mmọ ẹditịn̄de ikọ mmọ oyowụt m̀mê mmọ ẹdi ata ufan Job ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a enye.

3. Nso ke iyom ndinen̄ede nneme idaha-emi?

³ Jehovah ama anam Moses ewet se mme ufan Job ita oro ye Elihu ẹketịn̄de ẹnyụn̄ ẹnamde. Ọfọn idiọn̄ọ ke etie nte idiọk spirit akanam Eliphaz etịn̄ ndusụk se enye eketịn̄de. Edi ama-edi ikọ Elihu, spirit Jehovah akanam enye etịn̄. (Job 4:12-16; 33:24, 25) Imosụk ise ndien nte edide ke okposụkedi n̄wed Job ọdọn̄ọde nti item emi ikemede ndimen ndomo ye gold, item emi ẹdiọkde ẹnyene ndịk ẹdu do n̄ko. Akpan ufọn kiet emi ikemede ndidia nto n̄wed Job edi nte enye ekemede ndin̄wam nnyịn ima iyom ndinọ owo item. Imọn̄ ibem iso ineme idiọk uwụtn̄kpọ ufan Job ita oro. Ekem iyeneme eti uwụtn̄kpọ Elihu. Ke n̄kpọ mbiba emi iyomde ndineme do, imọn̄ ikpep nte n̄wed Job ekekemede ndin̄wam nditọ Israel ye nte ekemede ndin̄wam nnyịn mfịn.

NTE MME UFAN JOB ITA ORO ẸKENỌDE ENYE ITEM

4. Ntak emi mme ufan Job ita oro mîkekemeke ndidọn̄ enye esịt? (Se ndise n̄ko.)

⁴ Bible ọdọhọ ke mme ufan Job ita oro ẹma ẹkekop kpukpru afanikọn̄ emi ẹkesịmde enye, ke mmọ ẹma ẹka man “ẹkeseme enye ẹnyụn̄ ẹdọn̄ enye esịt.” (Job 2:11) Edi mmọ ikọdọn̄ke enye esịt aba. Se ntak ita mi ke nsụhọde n̄kaha. Akpa, se ikọwọrọde Job ikan̄wan̄ake mmọ, edi mmọ ẹma ẹsọsọp ẹdọhọ ke emi ye oko ẹkedi ntak. Ke uwụtn̄kpọ, mmọ ẹma ẹdọhọ ke idiọkn̄kpọ Job okoyom enye okụt ke ini mîkedịghe ntre.a (Job 4:7; 11:14) Ọyọhọ iba, ediwak item emi mmọ ẹkenọde Job ikan̄wamke enye, ikenemke enye ndikop, ama onyụn̄ abiak enye odụk ọkpọ. Ke uwụtn̄kpọ, kpukpru mmọ mbita ẹma ẹtịn̄ ikọ emi etiede nte enyene ibuot, edi inyeneke ata akpan ufọn ndomokiet emi akanamde ọnọ Job. (Job 13:12) Ikaba ntem Bildad ama etịn̄ usọn̄enyịn usọn̄enyịn ye Job ete ke enye etịn̄ ikọ akaha. (Job 8:2; 18:2) Eke Zophar ama odụk Job esịt ọkpọ sia ikọ esie ọkọwọrọ ke Job edi “anana-ibuot owo.” (Job 11:12) Ọyọhọ ita edi ke kpa ye edide mmọ ikofiorike-fiori ikọ, ediwak ini uyo ikọ mmọ eketie nte mmọ ẹdori Job ikọ, ke mmọ idaha enye ke n̄kpọ, onyụn̄ etie usọn̄enyịn usọn̄enyịn. (Job 15:7-11) Ọwọrọ se ikenen̄erede ibehe irenowo ita oro ekedi mmọ ndiwụt ke Job ama edue, ikedịghe mmọ ndidọn̄ enye esịt m̀mê ndisọn̄ọ enye idem.

5. Utịp item emi mme ufan Job ẹkenọde enye ekedi nso?

⁵ Ikpaha owo idem nte item emi mme ufan Job oro ẹkenọde enye mîkan̄wamke Job. Ikọ mmọ ama obụn̄ Job esịt. (Job 19:2) Akpana an̄wan̄a fi do ndien se ikanamde Job ekere ke ana imọ itịn̄ ikọ ifan̄a idem. Oro ama anam enye ekere ke edi se imọ iwụtde ke imenen, enye onyụn̄ etịn̄ se mîkpanaha enye etịn̄. (Job 6:3, 26) Se mme ufan Job oro ẹketịn̄de ikodụkke ye ekikere Jehovah, mmọ ikonyụn̄ inamke n̄kpọ ye Job nte owo emi ẹkpekopde mbọm. Ke ntak oro mmọ ẹma ẹkabade mbon emi Satan akamade ọdọn̄ utom, edi idiọn̄ọke. (Job 2:4, 6) Didie ke mbụk emi ekekeme ndin̄wam mme owo ke eset? Didie ke onyụn̄ ekeme ndin̄wam nnyịn mfịn?

6. Mbiowo ke Israel ẹkpekekeme ndikpep nso nto idiọk uwụtn̄kpọ mme ufan Job ita oro?

⁶ Nte mbụk Job ekekemede ndin̄wam nditọ Israel. Ke Jehovah ama akanam Israel ẹdi idụt, enye ama emek irenowo emi ẹdotde, oro edi mbiowo, yak ẹsibiere ikpe ẹnọ ikọt esie ẹnyụn̄ ẹn̄wam mmọ ẹda mme ibet emi imọ ikọnọde mmọ ẹdu uwem. (Deut. 1:15-18; 27:1) Akana utọ irenowo oro ẹtịm ẹkpan̄ utọn̄ ẹkop se idude ke isọn̄ mbemiso mmọ ẹnọde owo item m̀mê ẹbierede ikpe. (2 Chron. 19:6) Akana mmọ ẹsibụp mbụme n̄ko yak n̄kpọ enen̄ede an̄wan̄a mmọ utu ke ndikere ke imọdiọn̄ọ kpukpru n̄kpọ iban̄a mfịna oro. (Deut. 19:18) Mbon emi ẹkesinọde item ke Israel ikanaha ẹsitịn̄ ikọ nsọsọn̄ nsọsọn̄, uyat uyat, ye mbon emi ẹkedide ẹbịne mmọ ẹdiyom un̄wam. Mmọ ẹkpenam ntre, mbon emi ẹdide ẹbịne mmọ idikemeke nditịn̄ kpukpru se isịnede mmọ ke esịt. (Ex. 22:22-24) Imenịm ke mbiowo Israel emi ẹkediọn̄ọde mbụk Job ẹma ẹkpep nsio nsio n̄kpọ ẹto mbụk oro.

7. Mmanie en̄wen emi mîkedịghe mbiowo ke Israel ikekeme ndinọ owo item? Didie ke mbụk Job ekpekekeme ndin̄wam mmọ? (Mme N̄ke 27:9)

⁷ Idịghe mbiowo Israel kpọt ẹkekeme ndinọ owo item, ihih. Eyen Israel ekededi​—ekpri, akamba, erenowo, m̀mê n̄wan, ama ekeme ndinọ ufan esie item emi edin̄wamde enye afiak ekpere Abasi, m̀mê emi edin̄wamde enye okpụhọde ekpedi enye ama anam se mîkọfọnke. (Ps. 141:5) Utọ item emi ẹnọde ke esịt akpanikọ do owụt ke andinọ edi ata ufan. (Kot Mme N̄ke 27:9.) Idiọk uwụtn̄kpọ ufan Job ita oro ama ekeme ndin̄wam nditọ Israel ẹkụt se mmọ mîkpetịn̄ke ye se mmọ mîkpanamke ini mmọ ẹnọde owo item.

8. Ima inọ owo item, nso ye nso ke ikpekpeme man nnyịn idinam? (Se mme ndise n̄ko.)

⁸ Nte mbụk Job ekemede ndin̄wam nnyịn. Sia idide mbon emi ẹtienede Christ, iyom ndin̄wam nditọ-ete nnyịn irenowo ye iban ikpọ mfịna ẹma ẹsịm mmọ. Edi man ikeme ndin̄wam mmọ, inaha inam se mme ufan Job ita oro ẹkenamde. Akpa, ikpanaha isọsọp idọhọ ke emi ye oko ẹkedi ntak, akpana inyụn̄ ikụt ite ke imọdiọn̄ọ kpukpru n̄kpọ iban̄a se itịbede mbemiso inọde owo item. Ọyọhọ iba, se ikpepde ke uwem ikpanaha edi akpan n̄kpọ emi idade inọ owo item sia oro ekeme ndibian̄a nnyịn, kpa nte akawakde ndibian̄a Eliphaz; yak akam edi ke ida item nnyịn ito Ikọ Abasi emi edide akpanikọ. (Job 4:8; 5:3, 27) Ọyọhọ ita, inaha ikọ nnyịn etie nsọsọn̄ nsọsọn̄ m̀mê abiak owo odụk ọkpọ. Ti ke ndusụk ikọ emi Eliphaz ye mme ufan esie iba eken ẹketịn̄de ẹkedi akpanikọ. Owo en̄wen emi Abasi ọkọnọde spirit esie etiene ewet Bible ama akam ada n̄kpọ oto n̄kpọ kiet emi mmọ ẹketịn̄de. (Men Job 5:13 domo ye 1 Corinth 3:19.) Kpa ye oro, n̄wakn̄kan ke se mmọ ẹketịn̄de ẹban̄a Abasi ikedịghe akpanikọ, ẹkenyụn̄ ẹdi mme ikọ emi ayatde Job. Oro akanam Jehovah ọdọhọ ke mmọ iketịn̄ke akpanikọ. (Job 42:7, 8) Eti item isinamke Jehovah etie nte Abasi emi ọsọn̄de-sọn̄ ido, inyụn̄ inamke etie nte ke ọkpọkọm ikọt Jehovah ẹkpenam nso, ke mmọ idotke se Jehovah amade. Idaha-emi yak ineme se ikemede ndikpep nto uwụtn̄kpọ Elihu.

NTE ELIHU ỌKỌNỌDE JOB ITEM

9. Ke mme ufan Job oro ẹma ẹketịn̄ ikọ ẹma ẹdop, ntak okosụk edide se ẹn̄wamde Job? Didie ke Jehovah akan̄wam enye?

⁹ Ke Job ye mme ufan esie ita oro ẹma ẹkefan̄a enyọn̄ ye isọn̄ ẹma ẹdobo, ana-edi eketie kpukpru mmọ ekikọhọ ekikọhọ ke idem, ifịk ifịk. Se mmọ ẹketịn̄de ama awak edi se iyọhọde ibuot 28 ke n̄wed Bible oro, ndien ediwak se mmọ ẹketịn̄de ẹkedi ikọ iyatesịt m̀mê ikpahaesịt. Ubiak Job akpakanam didie etek ubọk? Okosụk ededi se ẹdọn̄de enye esịt ẹnyụn̄ ẹnen̄erede enye. Didie ke Jehovah akan̄wam Job? Enye ama ada Elihu ọnọ enye item. Ntak emi Elihu mîkọsọpke isioro uyo? Enye ọkọdọhọ ete: “Ami ndi eyenọwọn̄ ke emana ndien mbufo ẹdi ikpọ owo. Ntak edi oro n̄komụmde idem n̄kama.” (Job 32:6, 7) Elihu emi mîkokponke owo nte mmọ ama ọdiọn̄ọ akpan n̄kpọ emi ediwak owo ẹdiọn̄ọde mfịn, oro edi ke mbon emi ẹma ẹkekpon owo ẹbịghi uwem ẹnyụn̄ ẹkpep ediwak n̄kpọ, ndien ke ọniọn̄ ye ifiọk uwem emi mmọ ẹnyenede, mbon emi mmọ ẹsọn̄ọde isiwakke ndinyene. Edi ke Elihu ama ekenyene ime akpan̄ utọn̄ okop Job ye mme ufan esie ita oro ama, enye ikekemeke ndidop aba. Enye ama ọdọhọ ete: “Idịghe sụk mbon emi ẹwakde usen ẹnyene ọniọn̄, inyụn̄ idịghe sụk mbon emi ẹsọn̄de ẹfiọk ikpe.” (Job 32:9) Nso efen ke Elihu eketịn̄? Enye eketịn̄ didie?

10. Elihu akanam nso mbemiso enye ọnọde Job item? (Job 33:6, 7)

¹⁰ Mbemiso Elihu ọkọnọde Job item ekededi, enye ama anam esịt ebịt Job man Job eben̄e idem ndikop se imọ iditịn̄de. Akanam didie? Elihu ama ebem iso omụm idem akama. Nte isan̄ade idiọn̄ọ edi ke Bible ọdọhọ ke esịt ama ayat enye nsonso oro. (Job 32:2-5) Edi ke ofụri se enye eketịn̄de, idụhe ini ndomokiet emi enye eketịn̄de ikọ ye Job ke ikpahaesịt. Enye akakam ọsọsọn̄ọ Job idem. Ke uwụtn̄kpọ, enye ọkọdọhọ Job ete: “Sese! Ami ndi kpa se afo edide ke iso ata Abasi.” (Kot Job 33:6, 7.) Ekem Elihu ama anam Job enen̄ede ọdiọn̄ọ ke imọ ima itịm ikpan̄ utọn̄ ikop se enye eketịn̄de. Mbemiso enye ọkọnọde Job item, enye ama akam afiak etịn̄ mme akpan n̄kpọ emi Job ama eketetịn̄. (Job 32:11; 33:8-11) Nte enye okosụk etịn̄de ikọ, enye ama esifiak etịn̄ se Job eketịn̄de, oro okowụt ke enye ama akpan̄ utọn̄ ọnọ Job.​—Job 34:5, 6, 9; 35:1-4.

11. Didie ke Elihu ọkọnọ Job item? (Job 33:1)

¹¹ Ini Elihu ọkọnọde Job item, enye ọkọnọ ke usụn̄ emi mîkesueneke-suene eti owo Abasi oro. Ke uwụtn̄kpọ, Elihu okokot Job ke enyịn̄, edi inyeneke se iwụtde ke irenowo ita eken ẹma ẹkot. (Kot Job 33:1.) Ana-edi Elihu ama eti ke ama enen̄ede ọdọn̄ imọ ndisioro uyo ini emi Job ye mme ufan esie ita eken ẹkefan̄ade enyọn̄ ye isọn̄, ndien oro ama anam enye ayak Job osioro uyo ini enye ọkọnọde Job item. (Job 32:4; 33:32) N̄kpọ en̄wen edi ke Elihu ama ọdọhọ Job ntak emi ndusụk se enye eketịn̄de onyụn̄ anamde mîkenenke, ikonyụn̄ idịpke inua. Enye ama onyụn̄ eti Job sụn̄sụn̄ ete ke Jehovah enyene ọniọn̄, enyene odudu, edi Abasi unenikpe, ke ima esie onyụn̄ edi nsinsi ima. (Job 36:18, 21-26; 37:23, 24) Imenịm ke eti item emi Elihu ọkọnọde Job akan̄wam enye ekeme ndinen̄ede n̄kpan̄ utọn̄ n̄kop item efen efen. Isan̄ enye oro, Jehovah ọkọnọ enye. (Job 38:1-3) Didie ke uwụtn̄kpọ Elihu ekekeme ndin̄wam mme owo ke eset? Didie ke onyụn̄ ekeme ndin̄wam nnyịn mfịn?

12. Didie ke Jehovah akada mme prọfet an̄wam ikọt esie? Didie ke eti uwụtn̄kpọ Elihu ekekeme ndin̄wam ikọt Abasi?

¹² Nte uwụtn̄kpọ Elihu ekekemede ndin̄wam nditọ Israel. Toto ke ntọn̄ọ mbụk nditọ Israel, Jehovah ama emek mme prọfet ẹsikpep ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ikọt esie. Ke uwụtn̄kpọ, ini mme ebiere-ikpe ẹkekarade Israel, Deborah eketie nte eka ọnọ idụt Israel onyụn̄ eteme mmọ se Jehovah oyomde mmọ ẹnam. Eke Samuel, toto ke ini emi enye ekedide ekpri akparawa ke enye ekesitịn̄ ọnọ nditọ Israel se Jehovah ọdọn̄de enye, ikonyụn̄ ikpaha mba. (Judg. 4:4-7; 5:7; 1 Sam. 3:19, 20) Ekem ini ndidem ẹkarade ikọt Abasi, mmọ ikesinanake mme prọfet; kiet ete ikụre utom esie, efen ama esida itie esie. Mme prọfet oro ẹkesin̄wam mmọ ẹka iso ẹtuak ibuot ẹnọ Jehovah nte Jehovah oyomde, mmọ ẹkpenyụn̄ ẹyo ẹkpọn̄ usụn̄ Abasi, mme prọfet oro ẹkesinọ mmọ item. (2 Sam. 12:1-4; Utom 3:24) Uwụtn̄kpọ Elihu emi odude ke n̄wed Job ama ekeme ndin̄wam irenowo ye iban ke Israel emi ẹkesọn̄ọde ẹda ye Abasi yak edi mmọ ẹma ẹyom ndinọ owo item, mmọ ẹdiọn̄ọ se ẹkpetịn̄de ye nte ẹkpetịn̄de se mmọ ẹyomde nditịn̄.

13. Didie ke mme Christian mfịn ẹkeme ndisọn̄ọ nditọ-ete mmọ idem?

¹³ Nte uwụtn̄kpọ Elihu ekemede ndin̄wam nnyịn. Nnyịn mme Christian n̄ko imesinam mme owo ẹdiọn̄ọ se idude ke Bible emi edide Ikọ Abasi man inam mmọ ẹdiọn̄ọ uduak Abasi. Usụn̄ en̄wen emi isinamde oro edi nditịn̄ ikọ emi ọsọn̄ọde nditọ-ete nnyịn idem onyụn̄ ọdọn̄de mmọ esịt. (1 Cor. 14:3) Mbiowo ẹdi akpan mbon emi ẹkpekụtde ẹte ke ‘imetịn̄ ikọ isọn̄ọ nditọete mmimọ idem,’ sịm mbon emi esịt etịmerede mmọ yak mmọ ẹtịn̄ ikọ ntịme ntịme m̀mê mbon emi se itịbede inọ mmọ ekemede ndinam mmọ ẹtịn̄ “ikọ ibụmede.”​—1 Thess. 5:14; Job 6:3.

14-15. Tịn̄ nte ebiowo ekemede ndikpebe Elihu.

¹⁴ Yak idọhọ ke ebiowo okop ke sista kiet ke esop mmọ ofụhọ idiọk idiọk. Enye ye brọda en̄wen ẹka ẹkese enye ẹnyụn̄ ẹdomo ndisọn̄ọ enye idem. Edi ini mmọ ẹsụk ẹdude ye enye, enye etịn̄ mme n̄kpọ emi ẹnyenede nte ẹtiede. Enye ọdọhọ ke kpa ye edide imọ imesidụk mbono esop inyụn̄ ika ukwọrọ-ikọ, ke imọ inen̄ekede ikop idatesịt aba. Ebiowo oro edinam n̄kpọ didie?

¹⁵ Akpa, ana-edi enye oyodomo ndidiọn̄ọ se inamde etie sista oro ntre ke idem. Enye ndinyene ime n̄kpan̄ utọn̄ nnọ sista oro edin̄wam enye ọdiọn̄ọ. Ndi sista oro ekere ke imọ idotke se Abasi amade? Ndi “editịmede esịt uwem emi” anam idem emem enye? (Luke 21:34) Ọyọhọ iba, ebiowo oro oyoyom usụn̄ nditoro sista oro ke nti n̄kpọ emi enye esinamde. Idem n̄kpọ n̄kọ enye ke odụk mbono esop ke onyụn̄ aka ukwọrọ-ikọ kpa ye ekikak mfụhọ oro. Ndien ọyọhọ ita, ndondo emi se itịbede inọ sista oro an̄wan̄ade ebiowo oro, enye onyụn̄ ọdiọn̄ọde se inamde idem emem sista oro, enye ayada se idude ke Bible anam sista oro enen̄ede enịm ke Abasi ama enye.​—Gal. 2:20.

YAK N̄WED JOB AKA ISO AN̄WAM FI

16. Didie ke ikeme ndika iso nyak n̄wed Job an̄wam nnyịn?

¹⁶ Hau, se ikpepde ito n̄wed Job awak eti-eti! Ima ikpekpep ke ibuotikọ emi ekebede, ke mbụk emi Abasi ọkọnọde spirit esie ẹwet do ekpep nnyịn se inamde enye ayak mme owo ẹka iso ẹbọ ufen ye nte ikemede ndiyọ. Imonyụn̄ ikpep ke ibuotikọ enye emi ke kpukpru nnyịn imekeme ndikpep ndinọ owo item yak ọfọn, itiene eti uwụtn̄kpọ Elihu, itieneke idiọk uwụtn̄kpọ mme ufan Job ita eken. Ndi ukereke ke ọkpọfọn afiak odụn̄ọde mme n̄kpọ emi ekemede ndikpep nto n̄wed Job mbemiso ọnọde owo item, ama afiak enyene ifet ndinọ? Ekpedi onyụn̄ ebịghi okokot n̄wed Job, biere ndifiak n̄kot utọ utịbe utịbe n̄wed oro. Oyokụt ke n̄wed oro ekeme ndin̄wam nnyịn mfịn ukem nte akan̄wamde mme owo ini ẹkewetde enye.