Watchtower LIBRARY EKE INTANET
Watchtower
LIBRARY EKE INTANET
Efịk
Ẹ,Ê,Ị,Ọ,Ụ,Û,N̄
  • Ẹ
  • ẹ
  • Ê
  • ê
  • Ị
  • ị
  • Ọ
  • ọ
  • Ụ
  • ụ
  • Û
  • û
  • N̄
  • n̄
  • BIBLE
  • MME N̄WED
  • MBONO ESOP
  • w90 10/1 p. 15-20
  • Kaiso Ndiyom Obio Ubọn̄ Ye Edinen Ido Abasi

Vidio ndomokiet idụhe mi.

Kûyat esịt, n̄kpọ anam vidio emi okûbre.

  • Kaiso Ndiyom Obio Ubọn̄ Ye Edinen Ido Abasi
  • Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah—1990
  • N̄kpri Ibuotikọ
  • Ukem Ibuot Nneme
  • Akam Ẹmi Enemde Abasi Esịt
  • Bon N̄kpọuto ke Heaven
  • Mbuọtidem oro Ebịnde Editịmede Esịt Efep
  • Ndinyene Obio Ubọn̄ Abasi ye Edinen Ido Esie
  • Edinen Ido Itoho Mme Item Owo
    Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah—1990
  • Edi Mme Anam-Ikọ, Ẹkûdi Mme Andikokop Ikpọn̄îkpọn̄
    Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah—1990
  • Ibet Oro Ẹtịn̄de-tịn̄—Ntak Emi Ẹkewetde-Wet Enye?
    Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah—1999
  • Ọwọrọetop Ukwọrọikọ ke Obot
    Jesus Edi Usụn̄ ye Akpanikọ ye Uwem
Se En̄wen En̄wen
Enyọn̄-Ukpeme Ọnọ Ntọt Obio Ubọn̄ Jehovah—1990
w90 10/1 p. 15-20

Kaiso Ndiyom Obio Ubọn̄ Ye Edinen Ido Abasi

“Ẹkam ẹbemiso ẹyom Obio Ubọn̄ Esie ye edinen ido Esie; ndien ẹyedian kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹnọ mbufo.”​—MATTHEW 6:33.

1, 2. Mme scribe ye mme Pharisee ẹkewọn̄ọde mme edinam oro ẹdide nti ẹsịn ke nso, ndien nso ntọt ke Jesus ọkọnọ mme anditiene enye?

MME scribe ye mme Pharisee ẹkeyom edinen ido ke usụn̄ idemmọ, emi mîkedịghe usụn̄ Abasi. Ikụreke ke oro, edi ke ini mmọ ẹkenamde mme n̄kpọ oro ẹkefọnde, mmọ ẹma ẹwọn̄ọde mmọ ẹsịn ke mme mbubịk edinam man owo ẹkụt. Mmọ ẹkenam ikpîkpu n̄kpọ idemmọ, idịghe n̄kpọ Abasi. Jesus ama odụri mme mbet esie utọn̄ aban̄a utọ mbubịk edinam oro ete: “Ẹkpeme ẹkûnam edinen ido mbufo ke iso owo, ẹte mmọ ẹkụt: ẹnamde ntre, mbufo inyeneke utịp ke ubọk Ete mbufo emi odude ke heaven.”​—Matthew 6:1.

2 Jehovah ama mbon oro ẹnọde mme ubuene n̄kpọ​—edi imaha mbon oro ẹnọde nte mme Pharisee ẹkesinamde. Jesus ama odụri mme mbet esie utọn̄ ẹte ẹkûkpebe mmọ: “Mmọdo ke ini ọnọde eyen ubuene n̄kpọ, kûtan̄ ese, nte mbio mbubịk ẹnamde ke mme synagogue ye mme efak, ẹte owo ẹkpono mmimọ. Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo, Mmọ ẹma ẹbọ utịp mmọ.”​—Matthew 6:2.

3. (a) Ke nso usụn̄ ke ẹkekpe mme scribe ye mme Pharisee utịp ofụri ofụri ke ntak enọ mmọ? (b) Didie ke idaha Jesus kaban̄a edinọ enọ ekedi isio isio?

3 Ikọ Greek oro adade ọnọ “mmọ ẹma ẹbọ” (a·peʹkho) ekedi ikọ oro ẹkesiwakde ndidu ke babru ukpeokụk mbubehe. Edida enye ke Ukwọrọikọ oro ke Obot owụt ete ke “mmọ ẹma ẹbọ utịp mmọ,” oro edi, “mmọ ẹma ẹsịn ubọk ke babru ukpeokụk utịp oro mmọ ẹbọde: mmọ ẹmebọ n̄kemn̄kem unen oro ẹnyenede ke utịp mmọ, nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke ẹma ẹnọnọ mmọ babru ukpeokụk ke ntak emi.” (An Expository Dictionary of New Testament Words, eke W. E. Vine) Ẹma ẹsiwọn̄ọ ndinọ nditọ ubuene enọ an̄wan̄wa ke mme efak. Ke mme synagogue ẹma ẹsisiak enyịn̄ mme ọnọ enọ. Ẹma ẹsinọ mbon oro ẹkenọde uwak okụk san̄asan̄a ukpono ke ndinam mmọ ẹtie ẹkpere mme andikpep ke ini utuakibuot. Mmọ ẹkenọ man owo ẹkụt; mme owo ẹma ẹkụt ẹnyụn̄ ẹtoro mmọ; ntem, mmọ ẹma ẹkeme ndifịk idiọn̄ọ ke babru ukpeokụk kaban̄a utịp oro okotode mmọ ndinọ “Ẹma Ẹkpe Ofụri Ofụri.” Idaha Jesus ekedi isio isio didie ntem! Nọ “ke ndịbe; ndien Ete fo emi okụtde ke ndịbe eyenọ fi usiene.”​—Matthew 6:3, 4; Mme N̄ke 19:17.

Akam Ẹmi Enemde Abasi Esịt

4. Ntak emi akam mme Pharisee akanamde Jesus okot iren oro mbon mbubịk-e?

4 Jehovah esikop akam oro ẹbọn̄de ẹnọ enye​—edi idịghe nte mme Pharisee ẹkebọn̄de. Jesus ọkọdọhọ mme anditiene enye ete: “Ke ini mbufo ẹnyụn̄ ẹbọn̄de akam, ẹkûbiet mbon mbubịk: koro mmọ ẹma ndida ke mme synagogue ye ke mme enụk efak mbọn̄ akam, ẹte iwụt owo idem. Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo, Mmọ ẹma ẹbọ utịp mmọ.” (Matthew 6:5) Mme Pharisee ẹma ẹnyene ediwak akam oro anade ẹtịn̄ ke ibuot kpukpru usen, ke mme ini oro ẹnịmde, inamke n̄kpọ m̀mê mmọ ẹdu ke m̀mọ̀n̄. Ke nditetịn̄, mmọ ẹkenyene ndibọn̄ akam ẹmi ke ndịbe. Ke ndinanam, nte ededi, mmọ ẹma ẹsin̄wana ndidu “ke mme enụk efak,” man mme owo oro ẹsan̄ade ẹbe ke ibiọn̄ mbinan̄ ekụt, ke adan̄aemi ini ubọn̄ akam edide edisịm.

5. (a) Ewe mme edinam en̄wen ikanam Abasi okûkop akam mme Pharisee? (b) Mme n̄kpọ ewe ke Jesus okonịm akpa ke akam uwụtn̄kpọ esie, ndien nte mme owo mfịn ẹdu ke n̄kemuyo ye oro?

5 Ke ndiwụt abian̄a abian̄a edisana ido, mmọ ẹma ‘ẹsibọn̄ nnyan akam ke mbubịk.’ (Luke 20:47) Item owo kiet ọkọdọhọ ete: “Mbon eset ẹmi ẹketen̄ede Abasi ẹma ẹsibet ke hour kiet mbemiso mmọ Tefillah [ẹbọn̄de akam].” (Mishnah) Etisịm ini oro kpukpru owo ẹyedu ke mben̄eidem ndikụt uten̄e Abasi mmọ nnyụn̄ ndu ke n̄kpaidem mban̄a enye! Mme utọ akam ntre ikọdọkke ibe ibuot mmọ. Jesus ọkọdọhọ ẹsibọn̄ akam ke ndịbe, ye unana editịn̄ ikpîkpu ikọ mfiak ntịn̄, ndien enye ama ọnọ mmọ uwụtn̄kpọ oro ememde ekem. (Matthew 6:6-8; John 14:6, 14; 1 Peter 3:12) Akam uwụtn̄kpọ Jesus ama onịm mme akpa n̄kpọ ke akpa itie: “Ete nnyịn emi odude ke heaven: yak ikpono enyịn̄ Fo, yak Ubọn̄ Fo edi; yak inam uduak fo.” (Matthew 6:9-13) Ibat ibat owo mfịn ẹfiọk enyịn̄ Abasi, ata esisịt ibat ẹyom ẹnam enyịn̄ oro asana. Mmọ ke ntre ẹnam enye edi abasi emi mînyeneke enyịn̄. Yak Obio Ubọn̄ Abasi edi? Ediwak owo ẹkere ẹte ke enye ama ododu mi, ke otu mmọ. Mmọ ẹkeme ndibọn̄ akam ndọhọ ẹnam uduak esie, edi ata ediwak owo ẹnam uduak idemmọ.​—Mme N̄ke 14:12.

6. Ntak emi Jesus okobiomde utre-udia mme Jew ikpe nte se mîwọrọke usụn̄?

6 Jehovah onyịme utre-udia​—edi idịghe nte mme Pharisee ẹkesinamde enye. Nte ekedide ye edinọ mme ubuene enọ ye akam oro mme scribe ye mme Pharisee ẹkesibọn̄de, Jesus n̄ko ama asua ọnọ utre-udia mmọ nte se mîwọrọke usụn̄ ete: “Ke ini mbufo ẹtrede udia, ẹkûnịm iso mfụhọ mfụhọ, nte mbio mbubịk ẹnamde; koro mmọ ẹkpụhọde iso mmọ, man owo ẹkụt ẹte mmọ ke ẹtre udia. Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo, Mmọ ẹma ẹbọ utịp mmọ.” (Matthew 6:16) Item mmọ ẹma ẹwụt ẹte ke mme ini utre-udia ke mme Pharisee ikenyeneke ndiyere mmọn̄ m̀mê ndifiọn̄ọ aran edi ẹkenyene ndiduọk ntọn̄ ke ibuot mmọ. Ke ini mîtreke udia, mme Jew kpukpru ini ẹma ẹsiyere mmọn̄ ẹnyụn̄ ẹfiọn̄ọ aran.

7. (a) Didie ke mme anditiene Jesus ẹkenyene ndikama idem ke ini ẹtrede udia? (b) Kaban̄a utre-udia, nso ke Jehovah okoyom ke eyo Isaiah?

7 Kaban̄a utre-udia, Jesus ama asian mme anditiene enye ete: “Da aran yet ke ibuot, nyụn̄ yet iso: man okûwụt owo idem ete itre udia, edi man owụt Ete fo.” (Matthew 6:17, 18) Ke eyo Isaiah mme Jew oro ẹkekpọn̄de nti usụn̄ ẹma ẹsikop inemesịt ke utre-udia mmọ, ẹtụkde ukpọn̄ mmọ, ẹnụhọde ibuot mmọ otụk isọn̄, ẹnyụn̄ ẹtiede ke ọfọn̄ikpo ye ntọn̄. Edi Jehovah okoyom mmọ ẹsana mbon ẹmi ẹfịkde ẹyak, ẹnọ mbon ọbiọn̄ udia, ẹda mbon ẹmi mînyeneke ufọk ẹsịn ke ufọk, ẹnyụn̄ ẹsịne mbon oro ẹsan̄ade iferi ọfọn̄.​—Isaiah 58:3-7.

Bon N̄kpọuto ke Heaven

8. Nso ikanam mme scribe ye mme Pharisee ẹfre nte ẹkpenyenede unyịme Abasi, ndien ewe edumbet, emi Paul eketịn̄de ke ukperedem, ke mmọ ẹkefụmi?

8 Ke mmọ ndibịne edinen ido, mme scribe ye mme Pharisee ẹma ẹfre nte ẹkpenyenede unyịme Abasi ẹnyụn̄ ẹwụk ntịn̄enyịn ke uma oro otode mme owo. Item owo ẹma ẹnen̄ede ẹdia mmọ idem tutu mmọ ẹkpọnọde Ikọ Abasi oro ẹwetde-wet ẹnịm n̄kan̄ kiet. Esịt mmọ ọkọwụhọ ke idaha eke isọn̄ utu ke n̄kpọuto eke heaven. Mmọ ẹma ẹfụmi mmemmem akpanikọ oro owo Pharisee kiet emi akakabarede edi Christian ekewetde ke ediwak isua ke ukperedem ete: “Sededi eke mbufo ẹnamde, ẹnam ke ofụri esịt, nte n̄kpọ eke ẹnamde ẹnọ Ọbọn̄ [Jehovah], mînamke inọ owo; sia mbufo ẹfiọkde ẹte iyebọ Ọbọn̄ [Jehovah] udeme nte utịp mbufo.”​—Colossae 3:23, 24.

9. Mme afanikọn̄ ewe ẹkeme ndisịn n̄kpọuto eke isọn̄ ke itiendịk, edi nso idinam ata n̄kpọuto odu ke ifụre?

9 Jehovah enyene udọn̄ ke utuakibuot oro afo atuakde ọnọ enye, idịghe ke ibatokụk oro afo enyenede ke bank. Enye ọmọfiọk ete ke esịt fo edi ebiet oro n̄kpọuto fo odude. Nte n̄karafan̄ ye utan̄kpọ ẹkeme ndibiat n̄kpọuto fo? Nte inọ ẹkeme ndibụn̄ ibibene ntan ndụk n̄keyịp enye? Mîdịghe ke eyomfịn emi ndutịm uforo mînyeneke iwụk mi, nte ọkpọsọn̄ nsọn̄ urua n̄kpọ ekeme ndisụhọde odudu udepurua esie m̀mê nte ekọmurua n̄kpọurua ndiduọ ekeme ndisọhi enye mfep? Nte n̄kọri ke ibat ubiatibet eyenam ẹyịp n̄kpọuto fo? Owo idiyịpke edieke obonde enye ke heaven. Owo idiyịpke edieke enyịn fo​—kpa utuenikan̄ oro ọnọde ofụri ikpọkidem fo un̄wana​—ememde, owụhọde ke Obio Ubọn̄ Abasi ye edinen ido esie. Inyene enyene usụn̄ oro esisan̄ade osop. “Kûkpa utom man enyene n̄kpọ: tre asian fo emi. Nte afo ediyak enyịn fo efe odụk ke esịt? Amanam, enye idụhe: koro enye editịbede mba ke idemesie: enye efe ọnyọn̄ ke heaven nte ntrukpom.” (Mme N̄ke 23:4, 5) Ntre ntak emi atabade idap ke ntak inyene-e? “Uyụhọ owo inyene iyakke enye ede idap.” (Ecclesiastes 5:12) Ti ntọt Jesus: “Mbufo ikemeke ndisan̄a utom Abasi ye eke mmamon [“Inyene,” NW].”​—Matthew 6:19-24.

Mbuọtidem oro Ebịnde Editịmede Esịt Efep

10. Ntak edide ata akpan n̄kpọ afo ndikọn̄ mbuọtidem ke Abasi utu ke inyene obụkidem, ndien nso item ke Jesus ọkọnọ?

10 Jehovah oyom afo ọkọn̄ mbuọtidem ke imọ, idịghe ke inyene obụkidem. “Ke mbuọtidem mîdụhe, owo ikemeke ndinem Abasi esịt; koro owo eke asan̄ade ekpere Abasi enyene ndinịm ete Enye ododu, onyụn̄ edi Andinọ mmọemi ẹyomde Enye utịp.” (Mme Hebrew 11:6) Jesus ọkọdọhọ ete: “Owo enyene se enyenyene, uwem esie isịneke enye ke ubọk.” (Luke 12:15) Ediwak million okụk ẹmi odude ke bank idinamke obufre emi udọn̄ọ omụmde anam utom mfọn mfọn m̀mê esịt oro akpade mba ndifịp. Jesus ama akaiso ke Ukwọrọikọ esie ke Obot ete: “Mmọdo ndọhọ mbufo nte, Ẹkûtịmede esịt ẹban̄a uwem mbufo, ẹte ididia nso? m̀mê idin̄wọn̄ nso? m̀mê ẹban̄a ikpọkidem mbufo, ẹte idisịne nso? Nte uwem ikanke udia? nte ikpọkidem inyụn̄ ikande edisịnen̄kpọ?”​—Matthew 6:25.

11. M̀mọ̀n̄ ke Jesus okokụt ediwak uwụtn̄kpọ esie, ndien didie ke ẹwụt emi ke Ukwọrọikọ oro ke Obot?

11 Jesus ekedi átà ọnọ uwụtn̄kpọ. Enye ama esikere aban̄a mme uwụtn̄kpọ ke ebiet ekededi oro enye esede. Enye ama okụt n̄wan kiet odomode utuenikan̄ odori ke udori utuenikan̄ onyụn̄ ọwọn̄ọde oro esịn ke uwụtn̄kpọ. Enye ama okụt ekpemerọn̄ abaharede erọn̄ ye ebot; emi ama akabade edi uwụtn̄kpọ. Enye ama okụt nditọn̄wọn̄ ẹbrede mbre ke an̄waurua; emi ama akabade edi uwụtn̄kpọ. Ntre ke okonyụn̄ edi ke Ukwọrọikọ oro ke Obot. Nte enye eketịn̄de ikọ aban̄a editịmede esịt mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ obụkidem, enye ama okụt mme uwụtn̄kpọ ke inuen ẹmi ẹkefede ẹbe ye ekpon̄idịm ẹmi ẹkekọride ẹfụk mben obot oro. Ndi inuen ẹsitọ n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹdọk? Baba. Ndi ekpon̄idịm ẹsidọk ẹnyụn̄ ẹfiak ndidi? Baba. Abasi akanam mmọ; enye ekpeme mmọ. Nte ededi, mbufo ẹmesọn̄ urua ẹkan mme inuen ye ekpon̄idịm. (Matthew 6:26, 28-30) Enye ọkọnọ Eyen esie ke ntak mbufo, idịghe ke ntak mmọ.​—John 3:16.

12. (a) Ndi mme uwụtn̄kpọ ẹban̄ade inuen ye flawa ẹkọwọrọ ẹte ke mme mbet Jesus idinamke utom? (b) Nso akpan n̄kpọ ke Jesus okosio owụt kaban̄a utom ye mbuọtidem?

12 Jesus mi ikọdọhọke mme anditiene enye ite ke mmọ ikenyeneke ndinam utom man ẹnyene se ẹdiade ye se ẹsịnede. (Se Ecclesiastes 2:24; Ephesus 4:28; 2 Thessalonica 3:10-12.) Ke usenubọk ini utọ oro, inuen ke ẹkesịn idem ẹsari isọn̄ ẹyom udia, ẹyom ayara, ẹbọp efọk, ẹkûbọ ke nsen, ẹnọ nseknditọ mmọ udia. Mmọ ke ẹkenam utom edi ye unana editịmede esịt. Flawa n̄ko ke ẹkesịn idem ẹnụk orụn̄ mmọ ẹdọn̄ ke isọn̄ ke ndiyom mmọn̄ ye udia ẹnyụn̄ ẹsion̄o ikọn̄ mmọ ẹnyan man ẹbọ un̄wana utịn. Mmọ ẹkenyene ndikọri nsịm ọyọhọ idaha nnyụn̄ nsion̄o mfri nnyụn̄ nduọk n̄kpasịp mmọ mbemiso mmọ ẹkpan̄ade. Mmọ ke ẹkenam utom edi ye unana editịmede esịt. Abasi ọnọ inuen ye ekpon̄idịm se mmọ ẹyomde. ‘Nte enye idinọhọ mbufo se ikande oro, mbufo nditọ ekpri mbuọtidem.’​—Matthew 6:30.

13. (a) Ntak emi okodotde Jesus ndida ibio idomo okụk kiet ke ini etịn̄de aban̄a edinam isua uwem owo ọniọn̄-ọ? (b) Didie ke afo ekeme ndinam uwem fo ọniọn̄, yak idọhọ, ke ediwak million itiat oro mînyeneke utịt?

13 Ntre nyene mbuọtidem. Kûtịmede esịt. Editịmede esịt idikpụhọkede n̄kpọ ndomokiet. Jesus ama obụp ete, “Anie ke otu mbufo ekeme ndida ekikere ndian ibio idomo okụk kiet ke idaha esie?” (Matthew 6:27) Edi ntak emi Jesus adade ata udomon̄kpọ, kpa ibio idomo okụk kiet, edibuan ye udomo ini ke uniọn̄ ini uwem-e? Iso-ọfọn ke ntak emi Bible esiwakde ndimen uniọn̄ ini uwem owo ndomo ye ukaisan̄, adade mme utọ ikọ nte “usụn̄ mme anamidiọk,” “usụn̄ nti owo,” ‘ntatara usụn̄ oro adade owo aka nsobo,’ ‘nsesịre usụn̄ oro adade owo osịm uwem.’ (Psalm 1:1; Mme N̄ke 4:18; Matthew 7:13, 14) Nditịmede esịt mban̄a mme n̄kpọ oro owo oyomde ke usen ke usen ikemeke ndinam uwem owo ọniọn̄ idem ke ekpri ubak, yak idọhọ, ke “ibio idomo okụk kiet.” Edi usụn̄ odu ndinam uwem fo ọniọn̄, yak idọhọ, ke ediwak million itiat oro mînyeneke utịt. Idịghe ke nditịmede esịt nnyụn̄ ndọhọ nte: “Nso ke nnyịn ididia?” m̀mê “Nso ke nnyịn idin̄wọn̄?” mîdịghe “Nso ke nnyịn idisịne?” edi ke ndinyene mbuọtidem nnyụn̄ nnam se Jesus ọdọhọde nnyịn inam: “Ẹkam ẹbemiso ẹyom Obio Ubọn̄ Esie ye edinen ido Esie; ndien ẹyedian kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹnọ mbufo.”​—Matthew 6:31-33.

Ndinyene Obio Ubọn̄ Abasi ye Edinen Ido Esie

14. (a) Nso idi ibuotikọ Ukwọrọikọ oro ke Obot? (b) Ke nso ukwan̄ usụn̄ ke mme scribe ye mme Pharisee ẹkeyom Obio Ubọn̄ ye edinen ido?

14 Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ikọ ke Ukwọrọikọ esie ke Obot, Jesus ama etịn̄ aban̄a Obio Ubọn̄ heaven nte enyenede mbon oro ẹnyenede udọn̄ ke n̄kpọ eke spirit. Ke ọyọhọ udịmikọ inan̄, enye ama ọdọhọ ete ke mbon oro ẹkpade biọn̄ ẹnyụn̄ ẹkopde nsatitọn̄ edinen ido, ẹyeyụhọ. Mi Jesus okonịm Obio Ubọn̄ ye edinen ido Jehovah ke akpa itie. Mmọ ẹdi ibuotikọ Ukwọrọikọ oro ke Obot. Mmọ ẹdi usọbọ ẹnọ se ofụri ubonowo ẹyomde. Edi ke ewe usụn̄ ke ẹnyene Obio Ubọn̄ Abasi ye edinen ido Abasi? Didie ke nnyịn ikaiso ndiyom mmọ? Idịghe ke usụn̄ nte mme scribe ye mme Pharisee ẹkeyomde. Mmọ ẹkeyom Obio Ubọn̄ ye edinen ido ebe ke Ibet Moses, emi mmọ ẹkedọhọde ke ama esịne mme item owo, sia mmọ ẹkenịmde ke akpanikọ ẹte ke Abasi ọkọnọ Moses ibet oro ẹwetde-wet ye mme item owo ke Obot Sinai.

15. (a) Nte mme Jew ẹkedọhọde, ini ewe ke ntem owo mmọ ẹketọn̄ọ, ndien didie ke mmọ ẹkemenede item owo ẹmi ke enyọn̄ ẹkan Ibet Moses oro ẹwetde-wet? (b) Ini ewe ke item ẹmi ẹkenen̄ede ẹtọn̄ọ, ẹkenyụn̄ ẹnyene nso odudu ke Ibet Moses?

15 Item mmọ kaban̄a emi ọkọdọhọ ete: “Moses ama ọbọ Ibet [ikọ idakisọn̄, “Ibet oro Ẹtịn̄de-tịn̄’“] ke Sinai onyụn̄ ayak enye ọnọ Joshua, Joshua onyụn̄ ayak ọnọ mbiowo, mbiowo ẹnyụn̄ ẹyak ẹnọ mme Prọfet; mme Prọfet ẹnyụn̄ ẹyak enye ẹnọ irenowo ke Akwa Synagogue.” Nte ini akade ẹma ẹmenede ibet mmọ oro ẹtịn̄de-tịn̄ ke enyọn̄ ẹkan idem Ibet oro ẹwetde-wet: “[Edieke] owo eduede ke Ikọ Ibet ẹmi [ẹwetde-wet], ikpe ibiomke enye,” edi edieke “enye adiande n̄kpọ ke ikọ mme Scribe [mme item owo], ikpe obiom enye.” (Mishnah) Item owo mmọ ikọtọn̄ọke ke Sinai. Ke akpanikọ, ẹketọn̄ọ nditan̄ mmọ mbok usọp usọp ke n̄kpọ nte isua ikie iba mbemiso Christ. Mmọ ẹma ẹkọrọ n̄kpọ ke esịt, ẹma ẹsio n̄kpọ ẹfep, ẹnyụn̄ ẹnam Ibet Moses oro ẹwetde-wet edi ikpîkpu.​—Men Deuteronomy 4:2; 12:32 domo.

16. Edinen ido Abasi asan̄a didie osịm ubonowo?

16 Edinen ido Abasi itoho Ibet edi ada san̄asan̄a ọkpọn̄ enye: “Ikpe iditebeke baba owo kiet ke iso Esie kaban̄a edinam utom ibet, koro ifiọk idiọkn̄kpọ otode ke ibet. Edi kemi ẹma ẹyarade edinen ido eke Abasi eke mîsan̄ake ye ibet, edi ibet ye mme prọfet ẹdi mme ntiense ẹnọ enye; edi edinen ido eke Abasi, emi otode ke mbuọtidem ke Jesus Christ.” (Rome 3:20-22) Ntre edinen ido Abasi oto mbuọtidem ẹnyenede ke Christ Jesus​—nte enende “ibet ye mme prọfet [ẹkedi] mme ntiense ẹnọ” emi. Mme prọfesi ẹban̄ade Messiah ẹma ẹsu Jesus ke idem. Enye n̄ko ama osu Ibet; ẹma ẹmen Ibet ẹfep ke ndikọn̄ ndian ke eto ndutụhọ esie.​—Luke 24:25-27, 44-46; Colossae 2:13, 14; Mme Hebrew 10:1.

17. Nte apostle Paul ọdọhọde, didie ke mme Jew ẹkekpu ndidiọn̄ọ edinen ido Abasi?

17 Ntem, apostle Paul ama ewet aban̄a edikpu oro mme Jew ẹkekpude ndiyom edinen ido ete: “Koro ndi ntiense nnọ mmọ, nte mmọ ẹnyene ifiopesịt ẹban̄a Abasi, edi ifiopesịt mmọ isan̄ake ye ifiọk. Koro sia mmọ mîfiọkke edinen ido Abasi, ẹnyụn̄ ẹyomde ndinam edinen ido idemmọ ọsọn̄ọ ada, mmọ inyịmeke ndisụk idem nnọ edinen ido Abasi. Koro edi Christ anam ibet etre ndidi ntak edinen ido ọnọ kpukpru owo eke ẹnịmde ke akpanikọ.” (Rome 10:2-4) Paul n̄ko ama ewet aban̄a Christ Jesus ete: “Abasi akanam Enyeemi mîkọfiọkke idiọkn̄kpọ akabade edi idiọkn̄kpọ ke ntak nnyịn; man nnyịn ikabade idi edinen ido Abasi ke Enye.”​—2 Corinth 5:21.

18. Didie ke mme Jew ẹtienede item owo, mbon akwaifiọk Greek, ye “mmọemi Abasi okokotde,” ẹkese “Christ . . . emi ẹkewotde ke [eto ndutụhọ]”?

18 Mme Jew ẹkese Messiah oro akpade n̄kpa nte ikpîkpu mmemmem owo. Mbon akwaifiọk Greek ẹma ẹsak utọ Messiah oro nsahi nte edide ndisịme. Edi, emi edi nte Paul akatan̄ade ete: “Mme Jew ẹben̄e mme idiọn̄ọ, mme Greek ẹnyụn̄ ẹyom ifiọk; edi nnyịn ikwọrọ Christ nte owo emi ẹkewotde ke [eto ndutụhọ]; ọwọrọ itiat iduọ ọnọ mme Jew, ye ndisịme ikọ ke enyịn mme Gentile; edi ọnọ mmọemi Abasi okokotde, ye mmọ ẹdide mme Jew ye ẹdide mme Greek, Christ emi edi odudu Abasi ye ifiọk Abasi. Koro ndisịme eke Abasi edi ọniọn̄ akan owo, mmeme eke Abasi onyụn̄ ọsọn̄ akan owo.” (1 Corinth 1:22-25) Christ Jesus edi uyarade odudu ye ifiọk Abasi onyụn̄ edi usụn̄ emi Abasi adade ọnọ okopitem ubonowo edinen ido ye nsinsi uwem. “Edinyan̄a . . . itoho ke baba owo kiet efen: koro enyịn̄ baba kiet efen inyụn̄ idụhe eke ẹnọde otuowo ke idak ikpaenyọn̄, eke ẹnyenede ndida nnyan̄a nnyịn.”​—Utom 4:12.

19. Nso ke ibuotikọ oro etienede mi ediwụt?

19 Ibuotikọ oro etienede mi eyewụt ete ke edieke nnyịn iyomde ndibọhọ nsobo nnyụn̄ nnyene nsinsi uwem, ke ana nnyịn ikaiso ke ndiyom Obio Ubọn̄ Abasi ye edinen ido esie. Ana ẹnam oro idịghe n̄kukụre ke ndikpan̄ utọn̄ nnọ ikọ Jesus edi n̄ko ke ndinanam mmọ.

Mme Mbụme Ndụn̄ọde

◻ Mme aka ido ukpono mme Jew ẹkewọn̄ọde unọ eyen ubuene enọ, edibọn̄ akam, ye utre-udia mmọ ẹsịn ke nso?

◻ M̀mọ̀n̄ edi eti itie afo ndibon n̄kpọuto fo?

◻ Ntak emi nnyịn ikpefepde editịmede esịt mban̄a mme n̄kpọ obụkidem nnyịn-e?

◻ Nso nsunsu ikọ ke mme Jew ẹketịn̄ ẹban̄a ebiet oro item mmọ ẹtode?

◻ Ke nso usụn̄ ke Obio Ubọn̄ Abasi ye edinen ido esie ẹdi?

    Mme N̄wed Ikọ Efịk (1982-2025)
    Wọrọ
    Dụk
    • Efịk
    • Share
    • Mek nte amade
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nte Ẹkpedade Ikpehe Intanet Emi Ẹnam N̄kpọ
    • Ediomi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Dụk
    Share