Ibuot Duopeta

“Mbufo Ẹtan̄a Emi ke Otu Mme Idụt”

1. Ntak emi ẹmende Jehovah nditịn̄ ikọ nnọ prọfet esie ẹdomo ye n̄kụni ekpe?

NDI akanam omokop nte ekpe okụnide? N̄kụni ekpe esinen̄ede ọsọn̄ uyo tutu owo ekeme ndida ke n̄kpọ nte kilomita usụkkiet n̄kop. Nso ke akpanam edieke okopde nte ekpe okụnide okoneyo usen kiet ekpere ufọk mbufo? Imekere ke ekpefehe edịbe inikiet inikiet. Amos, kpa kiet ke otu prọfet 12 oro ekewetde se isụk ikpepde emi ama ọnọ utọ uwụtn̄kpọ emi. Enye ọkọdọhọ ete: “Ekpe omokụni! Anie mîdidịgheke? Jehovah Akakan Ọbọn̄ Andikara emetịn̄ ikọ! Anie mîditịn̄ke prọfesi?” (Amos 3:3-8) Edieke okpokopde Jehovah etịn̄de ikọ, ndi ukpunamke se Amos akanamde? Enye ama adaha iwiwa eketịn̄ ntịn̄nnịm ikọ aban̄a esien Israel duop.

2. (a) Didie ke afo ekpekpebe Amos ke nditan̄a etop emi Abasi ọdọn̄de fi? (b) Nso ke idineme ke ibuot 13 emi?

² Afo emekeme ndidọhọ ke imọ idịghe prọfet, omonyụn̄ ekeme ndikere ke imọ idotke ndinam utom prọfet sia mûbọhọ ukpep nte prọfet. Edi ti Amos. Ke ini Amaziah, kpa oku emi ekesikponode eyenenan̄, okoyomde enye ikọ, Amos ọkọbọrọ enye ete: “Ami n̄kedịghe prọfet, n̄konyụn̄ ndịghe eyen prọfet; edi n̄kedi ekpemerọn̄ ye owo emi etịbide fig eto sycamore.” (Amos 7:14) Okposụkedi emi Amos mîkedịghe ọwọrọiso owo, enye ama enyịme ndinam utom esie nte prọfet Jehovah. Nso kaban̄a fi? Ndi ọmọfiọk ke Abasi ọnọ fi utom emi ebietde utom prọfet 12 oro? Utom oro edi nditan̄a etop Abasi, n̄kpep mme owo n̄kpọ, nnyụn̄ nnam mme mbet. Afo ada akpan utom emi didie? Nso idi etop emi enyenede ndikwọrọ ke otu mme idụt? Ndi amanam utom emi ọyọhọ ọyọhọ? Nso iwụt ke omokụt unen ke utom emi? Yak ibọrọ mme mbụme emi.

“MFRI N̄KPỌKINUA NNYỊN”

3. Didie ke afo ekeme ndinam utom oro ebietde eke mme prọfet oro isụk ikpepde se mmọ ẹkewetde mi?

³ Ndi ke anam utom oro enen̄erede ebiet eke mme prọfet emi? Ekeme ndidi akanam ukopke ekpe okụnide, kpa nte akanam mûkopke nte Jehovah etịn̄de ikọ. Edi omokop ikọ esie ke Bible, emi aban̄ade etop usen Jehovah emi anade ẹtan̄a usọp usọp. Nte ima iketetịn̄ ke Akpa Ibuot n̄wed emi, ikọ oro, “prọfet” ọwọrọ nsio nsio n̄kpọ. Okposụkedi emi mûdịghe utọ prọfet nte Amos ye mme prọfet eken ke eset, osụk ekekeme nditịn̄ se iditịbede ke ini iso. Didie ke ekeme ndinam emi? Ndi usukwọrọke mme ntịn̄nnịm ikọ oro ekpepde ke N̄wed Abasi, emi esịnede mme ntịn̄nnịm ikọ oro prọfet 12 oro ẹkewetde? Se ikpanamde idahaemi edi oro.

4. Didie ke ntịn̄nnịm ikọ Joel 2:28-32 osu ke eyo nnyịn emi?

⁴ Yak ise n̄kpọ emi ke usụn̄ en̄wen ise. Jehovah Abasi ama anam prọfet Joel ọfiọk ini emi kpukpru orụk owo ẹditịn̄de prọfesi, ete: “Ndien ama ekem, nyan̄wan̄a spirit mi nduọk kpukpru orụk obụkidem, ndien nditọiren mbufo ye nditọiban mbufo ẹyetịn̄ prọfesi. N̄kani iren mbufo ẹyedaba ndap. N̄kparawa mbufo ẹyenyụn̄ ẹkụt n̄kukụt.” (Joel 2:28-32) Apostle Peter ama ọdọhọ ke itie N̄wed Abasi emi osu ke usen Pentecost 33 E.N. ke ini ẹken̄wan̄ade edisana spirit ẹduọk mme mbet Jesus oro ẹkebonode ke ubetenyọn̄ ke Jerusalem, ndien mmọ ẹtọn̄ọ ndinam mme owo ẹfiọk “ikpọ utom Abasi.” (Utom 1:12-14; 2:1-4, 11, 14-21) Ke eyo nnyịn emi, ntịn̄nnịm ikọ Joel emi ke osu ọyọhọ ọyọhọ toto ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1900. Ini oro ke mme Christian oro ẹyetde aran—iren ye iban, n̄kpri ye ikpọ—ẹketọn̄ọ nditịn̄ prọfesi, oro edi, ‘nditịn̄ mban̄a ikpọ utom Abasi,’ emi esịnede eti mbụk Obio Ubọn̄ oro ama ọkọtọtọn̄ọ ke heaven.

5. (a) Nso akwa ifet ke kpukpru nnyịn inyene? (b) Nso ke ndinọ Abasi “abak nyara enan̄” ọwọrọ, ndien ntak emi adade emi nte ata akwa ukpono?

⁵ Kpa ye emi akwa otuowo eke mme “erọn̄ en̄wen” mîdịghe nditọ emi Abasi obonde ke edisana spirit, mmọ ke ẹdọhọ mme Christian emi ẹyetde aran ẹte: “Nnyịn iyetiene mbufo ika, koro imokop ite ke Abasi odu ye mbufo.” (Ediyarade 7:9; John 10:16; Zechariah 8:23) Edide odori enyịn ndidu nsinsi uwem mi ke isọn̄ m̀mê ke heaven, afo emenyene ata akwa ifet ndinọ Abasi ‘mfri n̄kpọkinua fo,’ m̀mê “abak nyara enan̄.” (Hosea 14:2, ik. id.) Nso ke ndinọ Abasi “mfri n̄kpọkinua” emi ẹnyụn̄ ẹkotde “abak nyara enan̄” ọwọrọ? Carl E. Keil, emi edide àtá ekpep n̄kpọ mban̄a Bible ọdọhọ ke “abak nyara enan̄ . . . ẹkedi mfọnn̄kan unam oro ẹkesidade ẹnam uwa ekọm ẹnọ Abasi.” Apostle Paul eketịn̄ aban̄a Hosea 14:2 ke ini enye ekewetde ete: “Ẹyak nnyịn iwa uwa ekọm inọ Abasi kpukpru ini ebe ke Jesus, oro edi, mfri n̄kpọkinua emi ẹdade ẹtan̄a enyịn̄ esie an̄wan̄wa.” (Mme Hebrew 13:15) Mmọdo, ndinọ Jehovah “abak nyara enan̄,” m̀mê “mfri n̄kpọkinua nnyịn” ọwọrọ ndida n̄kpọkinua nnyịn ntoro Enye ke ofụri esịt.

6. Ntak emi ikpodụn̄ọrede ise nte uwa ekọm emi inọde Abasi etiede?

⁶ Nsio nsio usụn̄ emi afo ekemede ndiwa uwa ekọm nnọ Jehovah ẹdi ndibọn̄ akam ke ofụri esịt nnọ enye, mbọrọ mbụme ke mbono esop ke usụn̄ oro owụtde ke amama se enye anamde, nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ nnọ mme owo ye ọyọhọ inemesịt. Nnyịn owo kiet kiet ikpenyene ndibụp idem nnyịn ite, ‘Ke ini nnamde mme n̄kpọ emi, ndi mmesinam ke ofụri esịt?’ Ekeme ndidi se ekpepde anam enen̄ede asua emiom oro mme oku eyo Malachi ẹkemiomde Abasi ke ndida mme unam oro ẹbiomode ndo ndiwa nnọ enye. Sia mmọ mîkekereke ke imesịn okpokoro Jehovah ke ndek, Jehovah ama ọdọn̄ prọfet Malachi ọkọdọhọ mmọ ke uwa mmọ ọdiọk ebe nde. (Malachi 1:8) Mmọdo, akpana kpukpru nnyịn idụn̄ọde ise m̀mê nnyịn ke inọ Jehovah mfọnn̄kan uwa m̀mê inyụn̄ inọ se ededi oro ikụtde.

ETOP ORO ANADE ẸTAN̄A

7. Ewe etop ke oyom inyene uko man ikeme nditan̄a?

⁷ Ndi ukereke ke oyom inyene uko man ikeme ndinọ Abasi “mfri n̄kpọkinua nnyịn” ke an̄wautom? Ntak emi oyomde inyene uko edi ke nnyịn itan̄a adiana-iba etop oro ata ediwak owo mîmaha kiet. Prọfet Joel ọkọdọhọ ikọt Abasi ete: “Mbufo ẹtan̄a emi ke otu mme idụt, ‘Ẹben̄e idem ẹnọ ekọn̄! Ẹdemede mbon oro ẹkopde odudu! Yak mmọ ẹsan̄a ẹkpere! Yak kpukpru mbonekọn̄ ẹdọk ẹdi!’” (Joel 3:9) Idịghe ekpri n̄kpọ ndidọhọ mme idụt eyomfịn ẹben̄e idem ẹnọ ekọn̄! Ekọn̄ emi ẹkotde mmọ mi edi edinen ekọn̄ emi Abasi edin̄wanade ye kpukpru mbon oro ẹsọn̄de ibuot ye enye. Ke ini Jehovah ọdọhọde ikọt esie ẹda “akan̄kan̄ mmọ ẹdom n̄kpọ ufụn̄isọn̄ ẹnyụn̄ ẹda eduat mmọ ẹdom ikwa udiọn̄ eto,” enye akakam ọdọhọ mme idụt oro ẹyomde en̄wan ye enye mi ete “ẹda n̄kpọ ufụn̄isọn̄ [mmọ] ẹdom akan̄kan̄ ẹnyụn̄ ẹda ikwa udiọn̄ eto [mmọ] ẹdom eduat.” (Micah 4:3; Joel 3:10) Ih, ana mme asua Abasi ẹben̄e idem ndin̄wana ekọn̄ ye Andibot ekondo. Omokụt do ke imemke utom nditan̄a utọ etop emi.

8. Ntak emi ẹmende “nsụhọ Jacob” ẹdomo ye ekpe?

⁸ Prọfet Micah emen mbon oro ẹnọde Abasi ‘mfri n̄kpọkinua mmọ’ odomo ye ekpe. Enye ekewet ete: “Nsụhọ Jacob ẹyedu ke otu mme idụt, . . . nte ekpe ke otu mme unam akai, ye nte abak ayara ekpe ke otu mme erọn̄, emi edịghide onyụn̄ awaide mbai mbai ke ini enye asan̄ade ebe; ndien owo eke anyan̄ade idụhe.” (Micah 5:8) Ntak emi Micah emende ikọt Abasi odomo ye ekpe? Ntak edi koro ana ikọt Abasi mfịn, emi mme Christian oro ẹyetde aran ẹdade usụn̄, ẹnyene uko nte ekpe mbemiso mmọ ẹkemede nditan̄a utọ etop emi ẹnọ mme idụt.a

9. (a) Ini ewe ke ekpenyene uko nte ekpe? (b) Nso ke akpanam man enyene uko ke ini osobode ubiọn̄ọ m̀mê unana udọn̄?

⁹ Ndi emesinyene uko nte ekpe ke ini atan̄ade etop nsobo emi Abasi ọdọhọde ẹtan̄a? Idịghe ini adada ke iso ikpọ owo ukara mbemiso enyenede utọ uko emi. Oyom enyene utọ uko emi n̄ko ke ini ọkwọrọde ikọ ọnọ nditọ ufọkn̄wed mbufo m̀mê mbon itieutom mbufo, m̀mê ke ini ọkwọrọde ikọ ọnọ iman emi mînịmke ke akpanikọ. (Micah 7:5-7; Matthew 10:17-21) Nso ke akpanam man ekeme ndinyene uko ke ini osobode ubiọn̄ọ m̀mê ke ini mme owo mînyeneke udọn̄ ke se ọkwọrọde? Kpan̄ utọn̄ yak Micah etịn̄ ọnọ nnyịn se ikan̄wamde enye ekeme nditan̄a etop nsobo ndori Samaria ye Jerusalem uko uko. Enye ọdọhọ ete: “Spirit Jehovah ye spirit unenikpe ye uko, ọnọ mi odudu, man nsian Jacob nsọn̄ibuot esie nnyụn̄ nsian Israel idiọkn̄kpọ esie.” (Micah 1:1, 6; 3:8) “Spirit Jehovah” ekeme ndinọ fi odudu n̄ko ndinam utom emi. (Zechariah 4:6) Edieke ọbọn̄de akam ọnọ Abasi, afo n̄ko eyekeme nditan̄a etop esie emi ndusụk owo mîdimaha.—2 Ndidem 21:10-15.

10. Didie ke ikeme ndikpebe Zephaniah ke ini itan̄ade etop oro aban̄ade “usen Jehovah”?

¹⁰ Kpa ye oro oyomde inyene uko, ikpenyene n̄ko nditan̄a etop nsobo emi ye mbufiọk. Akpana itie “sụn̄sụn̄ ye kpukpru owo” idem ekpededi itan̄a etop “usen Jehovah” emi edide esesịm ama mi. (2 Timothy 2:24; Joel 2:1, 11; Zephaniah 1:14) Imekeme ndikpep n̄kpọ nto prọfet 12 oro ke afan̄ emi. Kpa ye oro mmọ ẹketan̄ade etop ubiomikpe Jehovah uko uko, mmọ ẹma ẹkere ẹban̄a mbon oro ẹkekpan̄de utọn̄ ẹnọ mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, prọfet Zephaniah ama ọsọn̄ọ asua ọnọ mbọn̄ eyo esie emi esịt ama okodoro ufiọn, ibakke mmọ enyịn, edi enye iketịn̄ke ikọ ntre ye Edidem Josiah emi ekedide owo akpanikọ. (Zephaniah 1:8) Kpasụk ntre, ke ini itan̄ade etop ubiomikpe Abasi, ndi imekeme ndin̄wam mme owo ke ndida mmọ nte mbon oro ẹkemede ndikabade ndi erọn̄ Abasi, utu ke ndida mmọ nte mme ebot?—Matthew 25:32-34.

11. (a) Nso idi ọyọhọ n̄kpọ iba ke adiana-iba etop oro ikwọrọde? (b) Didie ke ikpekpebe prọfet 12 oro ke ini itan̄ade etop oro aban̄ade usen Jehovah?

¹¹ Nso idi ọyọhọ n̄kpọ iba ke adiana-iba etop emi ikwọrọde? Ibọrọ odu ke Micah ibuot 5. Enye ọdọhọ ete: “Nsụhọ Jacob ẹyekabade ẹtie nte mbara eke otode Jehovah, ke otu ediwak owo, nte ikpọ ukot edịm eke ẹduọhọde ke ikọn̄, oro mîdorike enyịn ke owo, m̀mê oro mîtiehe ibet nditọ owo.” (Micah 4:1; 5:7) Eti mbụk oro nditọ Jacob m̀mê Israel eke spirit, ye nsan̄a mmọ ẹtan̄ade ẹnọ “ediwak owo” mfịn anam mmọ ẹtie nte “mbara eke otode Jehovah,” ye nte “ikpọ ukot edịm eke ẹduọhọde ke ikọn̄.” Nnyịn imenyene ekese ndikpep nto prọfet 12 oro sia mîdịghe etop nsobo kpọt ke mmọ ẹketan̄a, edi ẹma ẹtan̄a etop edidiọn̄ n̄ko. Ke ini ọkwọrọde ikọ, ndi emesisọn̄ọ etịn̄ mme edidiọn̄ oro usen Jehovah edidade edi?

DIDIE KE AFO ESITAN̄A ETOP EMI?

12, 13. (a) Ntak emi ẹmende ikọt Abasi ẹdomo ye akwa udịm n̄kpọnta? (b) Etie fi didie ke idem ndikot se idude ke Joel 2:7, 8?

¹² Didie ke afo esitan̄a adiana-iba etop emi? Prọfet Joel ekemen utom oro ikọt Abasi ẹnamde odomo ye afanikọn̄ emi n̄kpọnta, emi esịnede n̄kukun̄kpọyọriyọ, esikamade. (Joel 1:4) Edi ntak emi idọhọde ke ikọt Jehovah ebiet akwa udịm n̄kpọnta? Sia enye Abasi ke idemesie okot n̄kpọnta emi ke Joel 2:11, ‘udịmekọn̄ mi.’ (N̄wed Ediyarade n̄ko emen ikọt Abasi odomo ye n̄kukun̄kpọyọriyọ. Mbọk kot Ediyarade 9:3, 4.) N̄kpọnta emi Joel etịn̄de aban̄a ẹkesobo n̄kpọ nte ikan̄; ebiet emi mmọ ẹsan̄ade ẹbe, emi ekebietde “in̄wan̄ Eden,” akakabade etie nte “wilderness emi anade ndon.” (Joel 2:2, 3) Didie ke okpowụt ke ọmọfiọk se ntịn̄nnịm ikọ Joel emi ọwọrọde?

¹³ Kere nte n̄kpri unam emi ẹsinamde n̄kpọ. Joel ọdọhọ ete: “Mmọ ẹfehe itọk nte mbon oro ẹkopde odudu. Mmọ ẹdọk ibibene nte mbonekọn̄. Ndien mmọ kiet kiet ẹsan̄a ke usụn̄ mmọ, inyụn̄ ikpụhọkede afan̄ mmọ. Mmọ inyụn̄ inụkke kiet eken. Mmọ ẹsan̄a nte owo emi asan̄ade ke usụn̄ esie; ndien ọkpọkọm ndusụk mmọ ẹdọduọn̄ọ ke ufọt n̄kpọekọn̄, mbon eken iwahake ikpọn̄ usụn̄.” (Joel 2:7, 8) Idụhe n̄kpọ ndomokiet emi ekemede ndinam mmọ ndịk nnyụn̄ mbiọn̄ọ mmọ. “Ndien ọkpọkọm ndusụk mmọ ẹdọduọn̄ọ ke ufọt n̄kpọekọn̄” kpa nte esitịbede ọnọ mme Christian oro ẹsọn̄ọde ẹda tutu mme asua ẹwot mmọ, mbon en̄wen ẹyeka iso ke utom mmọ, ẹnam kpa se Jehovah ọdọhọde ẹnam. Ndi emebiere ndika iso ntan̄a etop usen Jehovah tutu Abasi ọdọhọ ete ke ekem ndien? Ekeme ndikam ndi afo anam utom emi ndusụk mme anam-akpanikọ Christian oro ẹma ẹkekpan̄a ẹkesinamde.

14. Nso ke akpanam man okụt ete ke emetiene anam utom ukwọrọikọ emi ọyọhọ ọyọhọ?

¹⁴ Se ikpepde ito emi edi ndinam utom nnyịn ọyọhọ ọyọhọ. Nso ke akpanam man okụt ete ke emetiene anam utom ukwọrọikọ emi ọyọhọ ọyọhọ nte prọfet Joel eketịn̄de? Edinam emi edieke etienede asan̄a ke ufọk ke ufọk ọkwọrọ ikọ, ekem afiak ekekpep mbon emi ẹnyenede udọn̄ Bible. N̄kpọ efen edi ndifiak n̄ka mbịne mbon emi mîkodụhe ke ufọk. Ntem ke ekeme ndiwụt ke ikọ prọfet Joel oro enen̄ede an̄wan̄a fi. Ke adianade do, edieke adade ke efak ọkwọrọ ikọ, emekeme ndisobo mbon emi mûkposoboke. N̄kpọ en̄wen oro akpanamde edi ndiyom usụn̄ n̄kwọrọ ikọ nnọ mbon emi mîkopke usem mbufo, m̀mê mbon emi ẹtode idụt en̄wen ẹwọrọ ẹdidụn̄ ke edem mbufo.b Ndi emesinam kpukpru se inemede emi man okụt ete ke emetiene anam utom ukwọrọikọ emi ọyọhọ ọyọhọ?

NSO IWỤT KE OMOKỤT UNEN?

15. Nso ke ikeme nditịn̄ mban̄a nte mme owo ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a etop prọfet 12 oro?

¹⁵ Nso ke mme owo ẹnam ẹban̄a etop oro aban̄ade enyene-ndịk usen Jehovah emi? Kûyak idem akpa fi edieke mme owo mîmaha ndikop etop emi, mîdịghe ẹkam ẹbiọn̄ọde-biọn̄ọ fi. Kpa ntre ke ẹkenam ye mme prọfet Abasi, emi ediwak ẹketan̄ade etop ubiomikpe Jehovah. (Jeremiah 1:17-19; 7:27; 29:19) Edi kpa ye oro, mme owo ẹma ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ ediwak ke otu mme prọfet oro. Prọfet ition ke nsụhọde n̄kaha—Jonah, Micah, Zephaniah, Haggai, ye Zechariah—ẹma ẹnam mme owo ẹkabade esịt ẹkpọn̄ idiọk usụn̄ mmọ.

16. Nso ikedi utịp utom prọfet Micah?

¹⁶ Ekeme ndidi prọfet Zephaniah akanam Edidem Josiah anam mme owo ẹfiak ẹtọn̄ọ ndituak ibuot nnọ Jehovah. Micah ama atan̄a etop ubiomikpe Jehovah ọnọ mme etubom Judah uko uko, ndien Edidem Hezekiah ama anam se Micah eketịn̄de. (Micah 3:1-3) Ntak edi oro ndusụk nyobiowo eyo Jeremiah ẹkedade se Hezekiah akanamde nte eti uwụtn̄kpọ ke ndidọhọ ke enye ama ‘abak Jehovah onyụn̄ ekpe enye ubọk.’ (Jeremiah 26:18, 19; 2 Ndidem 18:1-4) Ke ini ukara Hezekiah, mbon Judah ye ndusụk nditọ Israel ke edere edere ẹma ẹnam Usọrọ Passover ye Usọrọ Uyo Eke Leaven Mîdụhe, ẹdori urua kiet en̄wen. Nso iketịbe ke ini mmọ ẹkefiakde ẹtọn̄ọ ndituak ibuot nnọ Jehovah? Udiana Chronicle 30:23-26 ọdọhọ ke “akwa idatesịt [ama] odu ke Jerusalem.” Micah ama ọtọn̄ọ ndikwọrọ ke Abasi oyosobo idụt mfiakedem oro Edidem Ahaz akakarade. Edi prọfet Micah ama okụt utịp utom esie ke ini Ahaz eyen Hezekiah akakabarede esịt.

17. Nso ke Haggai ye Zechariah ẹkenam?

¹⁷ Yak ineme n̄ko iban̄a prọfet Haggai ye Zechariah. Mmọ ẹkekwọrọ ikọ ẹnọ mme Jew oro ẹkenyọn̄de ntan̄mfep ẹdi, emi ẹkesịnde idem ke mbubehe mmọ, idọn̄ke utọn̄ ke se mme prọfet emi ẹkekwọrọde. (Haggai 1:1, 2; Zechariah 1:1-3) Etisịm ini oro prọfet iba emi ẹketọn̄ọde utom mmọ, isua 16 ẹma ẹbebe tọn̄ọ ẹkesịn itiat idakisọn̄ temple. Mme Jew ‘ẹkesịn idem ẹse ẹban̄a ufọk mmọ,’ ke ini edide ufọk Jehovah ama owụre. Haggai ama ọdọhọ mmọ ete: “Jehovah ọdọhọ ete: “‘Mbufo kpukpru mbio obio, ẹkop odudu n̄ko, ẹnyụn̄ ẹnam utom.’” Nso iketịbe? “Jehovah [ama] edemede spirit Zerubbabel” Andikara Judah, ye Joshua Akwa Oku, ye “kpukpru owo emi ẹsụhọde.” Ndien emi ama anam mmọ ẹkeme ndikụre utom temple Jehovah.—Haggai 1:9, 12, 14; 2:4.

18, 19. (a) Didie ke mme owo ke ndusụk idụt ẹnam n̄kpọ ẹban̄a etop usen Jehovah oro ikwọrọde? (b) Nso ke akpanam man etiene ọkwọrọ etop emi ọnọ mme owo ke kpukpru idụt?

¹⁸ Ediwak ke otu prọfet 12 oro ẹkekwọrọ ikọ ẹnọ idụt oro ama akayayak idem ọnọ Jehovah toto ko. Imosụk ikeme ndikpep n̄kpọ nto mme prọfet oro idem ekpededi akananam mbon oro nnyịn ikwọrọde ikọ inọ ikopke n̄kpọ iban̄a Jehovah. Mfịn n̄ko, mme owo ke ediwak idụt ke enam n̄kpọ ẹban̄a usọp usọp etop oro aban̄ade usen Jehovah mi. Nnyịn imokụt ke se Zechariah ekebemde iso etịn̄ osu. Enye ọkọdọhọ ete: “Ediwak idụt ẹyedian idem ye Jehovah ke usen oro, mmọ ẹyenyụn̄ ẹkabade ẹdi ikọt mi; ndien ami nyodụn̄ ke otu fo.” (Zechariah 2:11) Mme owo ke “ediwak idụt” ke ẹkop etop oro ikọt Abasi ẹkwọrọde mfịn. (Ediyarade 7:9) Zechariah ama ọdọdọhọ ke “ediwak owo ye n̄kpọsọn̄ idụt ẹyedi ẹdiyom Jehovah mme udịm ke Jerusalem ẹnyụn̄ ẹkpe Jehovah ubọk.” Enye okokot mmọ “owo duop eke ẹtode ke kpukpru usem mme idụt,” emi ẹmụmde utọn̄ ọfọn̄ eyen Israel eke spirit, ẹte: “Nnyịn iyetiene mbufo ika, koro imokop ite ke Abasi odu ye mbufo.”—Zechariah 8:20-23.

¹⁹ Fiọk ete ke itien̄wed emi etịn̄ aban̄a “kpukpru usem mme idụt.” Ẹkabade Bible ye mme n̄wed ukpep Bible ke ediwak usem, ndien Mme Ntiense Jehovah ke ẹnọ mme asan̄autom mmọ ukpep man ẹnọ mme owo ke “kpukpru usem mme idụt” ukpep. (Matthew 28:19, 20; Utom 1:8) Ekeme ndidi afo emekpep usem en̄wen man ekeme ndikwọrọ ikọ nnọ mbon oro ẹsemde usem oro. Ndien ediwak owo ẹnyịme ndikpep usem kiet m̀mê iba, ẹnyụn̄ ẹwọrọ ẹka mme idụt emi mme owo ẹnen̄erede ẹma ndikop eti mbụk. Ndi afo emekeme ndiwọrọ n̄ka utọ efakutom emi man ‘akatan̄a etop emi ke otu mme idụt’? Kere ban̄a emi nyụn̄ sịn ke akam. Edieke enyenede ubon, sineme utọ nneme emi kpukpru ini ke ubon, nam nditọ fo ẹkere ẹban̄a emi nte mmọ ẹsụk ẹkponde ẹwọrọ owo.

20. Jehovah ọkọdọhọ ke mbon Nineveh ẹnyene nso edu?

²⁰ Prọfet en̄wen emi owo mîkpekereke-kere ke mbon emi enye ọkọkwọrọde ikọ ọnọ ẹkpekabade esịt edi Jonah. Mbon Nineveh ye idem edidem mmọ, ẹma ẹkop ukwọrọikọ Jonah ẹnyụn̄ ẹbuọt idem ke Jehovah. Ntak edi oro Abasi okobụpde ete: “Nte ami ndien n̄kpokopke mbọm mban̄a Nineveh akwa obio, emi enyenede se iwakde ibe owo tọsịn ikie ye edịp eke mîfiọkke ukpụhọde ke ufọt ubọk nnasia ye ufien mmọ?” (Jonah 4:11) Kere ban̄a ikọ emi ye se isinamde fi ọkwọrọ etop oro aban̄ade enyene-ndịk usen Jehovah ọnọ mme owo. Ndi ọmọkọm Jehovah ke ndikọnọ Eyen esie edifak fi? Ndi amanam n̄kpọ ndiwụt ke amayak idem ọnọ Jehovah? (1 Corinth 9:16, 17) Kpukpru emi edi nti ntak oro ẹkpenamde atan̄a etop oro aban̄ade usen Jehovah. Ke adianade do, ndi mbọm mbon oro atan̄ade etop emi aban̄ade usen Jehovah ọnọ isinamke fi? Esịt eyenem fi edieke mbọm oro Abasi enyenede ọnọ mme owo anamde fi etịn̄ n̄kpọ aban̄a usen oro mmọ!

21. Nso ke ekeme ndikpep nto se Amos akanamde ke ini Amaziah ọkọbiọn̄ọde enye?

²¹ Nnyịn itịmke ifiọk nte mbon oro prọfet Joel, Obadiah, Nahum, Habakkuk, ye Malachi ẹkekwọrọde ikọ ẹnọ ẹkenamde n̄kpọ. Edi imọfiọk nte owo kiet ke otu mbon emi Amos ọkọkwọrọde ikọ ọnọ akanamde n̄kpọ. Amaziah ama ọbiọn̄ọ Amos idiọk idiọk, odori enye ikọ ete ke enye odụk odu aban̄a edidem, onyụn̄ odomo ndikpan enye ete etre ndikwọrọ ikọ ke Bethel. (Amos 7:10-13) Amos ama aka iso ọkwọrọ ikọ uko uko. Mfịn n̄ko, mme adaiso ido ukpono ẹkeme ndinam ndusụk ikpọ mbon ukara ẹkọbọ ikọt Jehovah mîdịghe ẹtre utom ukwọrọikọ mmọ emi enyenede ufọn ọnọ ediwak owo. Edieke oro etịbede, ndi ayaka iso ọkwọrọ eti mbụk uko uko?

22. Ntak emi ọkpọdọhọde ke utom ukwọrọikọ oro ẹnamde ke efakutom mbufo okụt unen?

²² Kpukpru prọfet 12 oro ẹma ẹnam se Abasi ọkọdọn̄de mmọ okposụkedi emi ndusụk owo mîkamaha ndikop etop mmọ. Edide mme owo ẹma ndikop adiana-iba etop oro ikwọrọde m̀mê imaha, se inen̄erede idi akpan n̄kpọ edi ndinọ Jehovah mfọnn̄kan “mfri n̄kpọkinua nnyịn,” m̀mê “uwa ekọm.” (Hosea 14:2; Mme Hebrew 13:15) Ke ima ikanam oro, oyom iyak se isụhọde inọ Abasi. Enye oyodụri mbon oro ẹdide ata erọn̄ esie ada. (John 6:44) Afo omokụt unen ke utom ukwọrọikọ oro anamde, edide mme owo ẹkop m̀mê ikopke. Fiọk n̄ko ete ke ‘ikpat mbon emi ẹkwọrọde eti mbụk’ ẹye ke enyịn mbon oro ẹmade ndikop eti mbụk. Se ikam idide akpan n̄kpọ ikan edi ndifiọk ke ikpat fo eye ke enyịn Jehovah. (Nahum 1:15; Isaiah 52:7) Mmọdo, sia ama ọkọfiọk ke usen Jehovah enen̄ede ekpere, biere ndika iso nnam se Joel ọkọdọhọde nte ẹdinamde ke eyo nnyịn, ete: “Mbufo ẹtan̄a emi ke otu mme idụt, ‘Ẹben̄e idem ẹnọ ekọn̄! Ẹdemede mbon oro ẹkopde odudu!’” Ekọn̄ emi edi ekọn̄ Abasi ye mme idụt!—Joel 3:9.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

NDI SE ẸNEMEDE AN̄WAN̄A FI?

• Didie ke ọkpọnọ Jehovah “mfri n̄kpọkinua” mfịn?—2 Ndidem 20:3; Malachi 1:11.

• Ewe adiana-iba etop ke afo atan̄a? —Isaiah 61:2; Micah 5:7, 8.

• Ntak emi oyomde enyene uko nte ekpe ke ini atan̄ade etop oro aban̄ade usen Jehovah?—Jeremiah 1:19; Joel 3:9-12.

DIDIE KE ỌKPỌBỌRỌ?

• Nso ke ndimen ikọt Abasi ndomo ye akwa udịm n̄kpọnta ekpep fi?—Joel 1:4; 2:3; Utom 20:24.

• Didie ke ekeme ndiwụt ke ọmọfiọk ke ana anam utom ukwọrọikọ fo ọyọhọ ọyọhọ?—Amos 7:14, 15; Micah 1:1-4; Utom 10:42.

• Ntak emi ekpenịmde ke Abasi abat ete ke utom editan̄a etop oro aban̄ade usen Jehovah mi okụt unen?—Malachi 3:10.

[Ndise ke page 165]

Nso ke akpanam edieke okpokopde ekpe okụnide?

[Ndise ke page 166]

Toto ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1900 tutu esịm mfịn emi, ikọt Abasi ke ẹtịn̄ “prọfesi”

[Ndise ke page 169]

Ndi ke atan̄a etop oro aban̄ade usen Jehovah uko uko?

[Mme ndise ke page 173]

Afo emekeme ndikụt unen ke utom fo, edide mme owo ẹkop m̀mê ikopke