Ke Ini Idiọkn̄kpọ Mîdụhe Aba

“NTE nnyịn imana ke idiọkn̄kpọ?” Mbụme oro ama afịna eyen ufọkn̄wed kiet oro akafiakde aka n̄wed ke ama okokụre ufọkn̄wed ntaifiọk ke United States ekpri ini ke enye ama ọkọtọn̄ọ ndikpep Bible. Ke ntak idaha esie nte owo Hindu, ekikere ndammana idiọkn̄kpọ ekedi esen n̄kpọ ọnọ enye. Edi enye ama ekere ete, ke akpanikọ edieke ẹdade-da idiọkn̄kpọ ẹmana, ndifan̄a m̀mê ndifụmi enye nte se mîdịghe ata idem n̄kpọ ekpedi ndisịme. Owo ekeme ndisan̄a didie nnyene ibọrọ mbụme emi?

Edieke ẹdade-da ẹmana, ana enyene ebiet emi idiọkn̄kpọ ọkọtọn̄ọde. Ndi ẹkebot akpa owo ye idiọkn̄kpọ, anamde enye ayak ndiọi edu ọnọ nditọ esie? Mîdịghe ndi ndo oro ọkọkọri nte ini akakade? Ini ewe ke idiọkn̄kpọ ekenen̄erede ọtọn̄ọ? Ke n̄kan̄ eken, edieke idiọkn̄kpọ edide sụk eke ikpọkidem, n̄kpọ oro odude ke idemesie m̀mê edumbet, nte nnyịn imekeme ndidori enyịn ndibọhọ enye tutu amama?

Nte ekemde ye se mbon Hindu ẹnịmde ke akpanikọ, ndutụhọ ye idiọkn̄kpọ ẹdi mme adansan̄a edibotn̄kpọ. “Ndutụhọ [m̀mê idiọkn̄kpọ],” nte eyen ukpepn̄kpọ Hindu kiet etịn̄de, “ukem nte uyịre uyịre ewan̄kọ, n̄kukụre esisan̄a to ke ebiet kiet sịm efen edi owo ikemeke ndisio enye ofụri ofụri mfep.” Ke akpanikọ idiọkn̄kpọ edi ubak ererimbot ubonowo ke ofụri n̄wetnnịm mbụk. Edieke edidu esie edide mbemiso mbụk owo, ana ibọrọ oro ẹkemede ndiberi edem kaban̄a ntọn̄ọ esie ẹto itie oro okon̄de akan owo. Ana ibọrọ ẹto Abasi.—Psalm 36:9.

Owo—Ẹkebot ye Unana Idiọkn̄kpọ

Mbụk ẹban̄ade nte ẹkebotde owo nte ẹbụkde ke Mme Veda edi ndamban̄a n̄kpọ, nte Nikhilananda owo akwaifiọk Hindu enyịmede. Ukem ntre, ata ediwak ido ukpono N̄kan̄ Edem Usiahautịn ẹnọ sụk n̄ke ẹban̄a edibotn̄kpọ. Edi, mme ntak oro ẹdide akpanikọ ẹnyụn̄ ẹkemde ye ifiọk ntaifiọk ẹdu ndinịm mbụk Bible oro aban̄ade edibot akpa owo oro ke akpanikọ.a Ata akpa ibuot esie ọdọhọ ete: “Abasi obot owo esịn ke mbiet esiemmọ, ke mbiet Abasi ke obot enye; eren ye n̄wan ke obot mmọ.”—Genesis 1:27.

Nso ke ndibot “ke mbiet Abasi” ọwọrọ? In̄wan̄în̄wan̄ ọwọrọ ntem: Ẹkebot owo ke mbiet Abasi, enyenede mme edu Abasi—utọ nte unenikpe, ọniọn̄, ye ima—oro anamde enye okpụhọde ye mme unam. (Men Colossae 3:9, 10 domo.) Mme edu ẹmi ẹnọ enye ukeme ndimek ndinam eti m̀mê idiọk, anamde enye edi edibotn̄kpọ oro enyenede ifụre ndibiere n̄kpọ nnọ idemesie. Akpa owo oro ikenyeneke idiọkn̄kpọ ndomokiet, idiọkn̄kpọ m̀mê ndutụhọ ndomokiet ikodụhe ke uwem esie, ke ini ẹkebotde enye.

Jehovah Abasi ama owụk owo oro, Adam, ete: “Dia kpukpru eto in̄wan̄; edi amaedi eto ifiọk, eti ye idiọk, kûdia ke esịt: koro ke usen eke afo adiade ke esịt afo ayakpa n̄kpa.” (Genesis 2:16, 17) Ke ndimek ndinam ewụhọ, Adam ye n̄wan esie, Eve, ẹkpekeda itoro ye ukpono ẹsọk Andibot mmọ ẹnyụn̄ ẹnana idiọkn̄kpọ. Ke n̄kan̄ eken, edinam nsọn̄ibuot ediwụt unana edisịm mfọnmma idaha Abasi ndien akpanam mmọ ẹnana mfọnmma—ẹyọhọ ye idiọkn̄kpọ.

Owo ikobotke Adam ye Eve ke uduot Abasi. Nte ededi, mmọ ẹma ẹnyene ndusụk edu Abasi ye ukeme ndinam ubiere kaban̄a ido uwem. Nte mme edibotn̄kpọ Abasi, mmọ ẹma ẹnana idiọkn̄kpọ, mîdịghe ẹma ẹfọn ẹma. (Genesis 1:31; Deuteronomy 32:4) Edibot mmọ iketịmekede n̄kemuyo oro okodude ke ufọt Abasi ye ekondo ke ediwak emana tutu esịm ini oro. Didie, ndien, ke idiọkn̄kpọ ọkọtọn̄ọ?

Ntọn̄ọ Idiọkn̄kpọ

Idiọkn̄kpọ ekebem iso ọtọn̄ọ ke ikpehe n̄kan̄ eke spirit. Mbemiso okobotde isọn̄ ye owo, Abasi ama obot mme enyene-ọniọn̄ edibotn̄kpọ eke spirit—mme angel. (Job 1:6; 2:1; 38:4-7; Colossae 1:15-17) Kiet ke otu mme angel ẹmi ama enen̄ede ekere aban̄a uyai ye ifiọk esie. (Men Ezekiel 28:13-15 domo.) Ọkọn̄ọde ke item oro Abasi ọkọnọde Adam ye Eve ete ẹnyene nditọ, angel emi ama okụt ete ke mîbịghike ofụri isọn̄ ediyọhọ ye ndinen owo, ẹmi kpukpru ẹtuakde ibuot ẹnọ Abasi. (Genesis 1:27, 28) Edibotn̄kpọ eke spirit emi ama oyom mmọ ẹtuak ibuot ẹnọ enye ke idemesie. (Matthew 4:9, 10) Ndiyak idem nnọ udọn̄ emi ama ada enye ekesịm edidụk idiọk usụn̄.—James 1:14, 15.

Ke adade urụkikọt etịn̄ ikọ ọnọ Eve, ọsọn̄ibuot angel oro ama etịn̄ ete ke ndikpan ete ẹkûdia mfri eto ifiọk eti ye idiọk oro, Abasi ekedịp ifiọk oro n̄wan oro ekpenyenede. (Genesis 3:1-5) Nditịn̄ utọ ikọ oro ekedi idiọk nsu—edinam idiọkn̄kpọ. Ke ndisu nsu emi, angel oro ama anam idemesie anamidiọk. Nte utịp, ẹma ẹkot enye Devil, ọdọk-edidọk, ye Satan, andibiọn̄ọ Abasi.—Ediyarade 12:9.

Ikọ nneminua oro Satan eketịn̄de ama enyene idiọk utịp ke idem Eve. Ke ọkọn̄de mbuọtidem ke mme ikọ Andidomo oro, n̄wan oro ama ayak idem ọnọ ẹtap enye onyụn̄ adia ndusụk mfri ke eto oro ẹkekpande. Ebe esie, Adam, ama etiene enye adia mfri oro, ndien mmọ mbiba ke ntre ẹma ẹkabade ẹdi mme anamidiọk. (Genesis 3:6; 1 Timothy 2:14) Nte an̄wan̄ade, ebede ke ndimek ndisọn̄ ibuot ye Abasi, akpa ete ye eka nnyịn ẹma ẹfebede ẹkpọn̄ idaha mfọnmma ẹnyụn̄ ẹnam idemmọ mme anamidiọk.

Nso kaban̄a nditọ Adam ye Eve? Bible anam an̄wan̄a ete: “Idiọkn̄kpọ [okoto] owo kiet odụk ke ererimbot, n̄kpa onyụn̄ [oto] ke idiọkn̄kpọ oro odụk; n̄kpa onyụn̄ ebe esịm kpukpru owo, koro kpukpru owo ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ.” (Rome 5:12) Ibet ubon ama ododu ke edinam. Adam ikekemeke ndikpọn̄ se enye mîkenyeneke inọ nditọ esie. (Job 14:4) Sia ẹma ẹkeduọk mfọnmma, akpa ebe ye n̄wan oro ẹkedi mme anamidiọk ke ini ẹkeyomode nditọ mmọ. Nte utịp, kpukpru nnyịn—isioho owo eto—ima ida idiọkn̄kpọ imana. (Psalm 51:5; Rome 3:23) Nte utịp, idiọkn̄kpọ isioho n̄kpọ ndomokiet idi ikan idiọk ye ndutụhọ. Akan oro, ke ntak oro, kpukpru nnyịn ikọri isọn̄ inyụn̄ ikpan̄a, “koro n̄kpọ eyenutom idiọkn̄kpọ edi n̄kpa.”—Rome 6:23.

Ubieresịt ‘Odori Ikọ’ Mîdịghe ‘Etebe Ikpe’

Kere n̄ko ban̄a utịp oro idiọkn̄kpọ ekenyenede ke eduuwem akpa owo iba oro. Mmọ ẹma ẹfụk ndusụk ikpehe ke idemmọ ẹnyụn̄ ẹdomo ndidịp idemmọ ke iso Abasi. (Genesis 3:7, 8) Ntem idiọkn̄kpọ ama anam mmọ ẹnyene ubiomikpe, editịmede esịt, ẹnyụn̄ ẹkop bụt. Ubonowo mfịn etịm emehe ye mme ntụk ẹmi.

Anie ke ntụk esie akanam mîtịmekede ke ntak editre ndifọn ido ye owo emi odude ke unana mîdịghe akanam mîtuaha n̄kpọfiọk ke ndiketịn̄ ikọ oro mîkpanaha etịn̄? (James 4:7) Ntak emi nnyịn isinyenede mme utọ mfịna mfịna ntụk oro? Apostle Paul ama anam an̄wan̄a ete ke ‘ẹwet ibet ke ọwọn̄esịt nnyịn.’ Ibọhọke esịt nnyịn odoro ufiọn, edibiat ekededi ke otu ibet oro esinam idem etịmede nnyịn. Ntre ke ubieresịt ‘odori nnyịn ikọ’ mîdịghe ‘etebe nnyịn ikpe.’ (Rome 2:15; 1 Timothy 4:2; Titus 1:15) Ye nnyịn ifiọkde ye mîfiọkke, nnyịn imenyene ntụk edidiọn̄ọ ukwan̄n̄kpọ m̀mê idiọkn̄kpọ!

Paul ama etịm ọfiọk ntụhọ unam idiọk esie. Enye ọkọdọhọ ete: “Idiọkn̄kpọ osụk ododu ye ami emi nyomde ndinam nti n̄kpọ. Koro ndara ibet Abasi ke ọwọn̄esịt mi: edi n̄kụt ibet efen ke mbak idem mi, nte an̄wanade ye ibet eke esịt mi amade, onyụn̄ adade mi nte ibuotekọn̄ esịn ke idak ibet idiọkn̄kpọ emi odude ke mbak idem mi.” Ntre Paul ama obụp ete: “Anie edinyan̄a mi osio ke ikpọkidem n̄kpa emi?”—Rome 7:21-24.

Ndibọhọ Ufụn Idiọkn̄kpọ—Didie?

“Uwọrọ ufụn, ke ido mbon Hindu,” nte eyen ukpepn̄kpọ kiet etịn̄de, “edi uwọrọ ufụn edimana mfiak mmana ye edikpa mfiak n̄kpa.” Nte usọbọ, Ido Ukpono Buddha anyan ubọk owụt Nirvana—kpa idaha edifre ata idem n̄kpọ ke nsinsi. Sia ekikere aban̄ade ndammana idiọkn̄kpọ mîn̄wan̄ake, Ido Ukpono Hindu n̄kukụre ọn̄wọn̄ọ ndinam ẹbọhọ n̄kaiso edidu.

Ke n̄kan̄ eken, usụn̄ uwọrọ ufụn eke Bible osụn̄ọ ke ataata edisio idaha idiọkn̄kpọ mfep. Ke ama okobụp nte ẹkemede ndinyan̄a enye nsio ke idiọkn̄kpọ, apostle Paul ama aka iso ọbọrọ ete: “Mmọkọm Abasi ke Jesus Christ Ọbọn̄ nnyịn.” (Rome 7:25) Ih, edinyan̄a oto Abasi ebe ke Jesus Christ.

Nte ekemde ye Gospel Matthew, “Eyen Owo,” kpa Jesus Christ, ekedi man “ọnọ uwem Esie ndifak ediwak owo.” (Matthew 20:28) Nte ẹwetde ke 1 Timothy 2:6, Paul ekewet ete ke Jesus ‘ọkọnọ idemesie, ete idi [n̄kem n̄kem ufak, NW] kpukpru owo.’ Ikọ oro “ufak” ada aban̄a edikpe ekọmurua kaban̄a edinyan̄a mbon oro ẹmụmde ke ukat. Akpanikọ oro nte ke enye edi n̄kem n̄kem ufak owụt odudu oro ekọmurua emi enyenede ke ndinam udomon̄kpọ unenikpe ada ukem ukem. Edi didie ke ẹkeme ndidọhọ ke n̄kpa owo kiet edi “n̄kem n̄kem ufak kpukpru owo”?

Adam ama anyam ofụri ubonowo, esịnede nnyịn, esịn ke idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. Ekọmurua, m̀mê utịp, oro enye ekekpede ekedi mfọnmma uwem owo esie. Man ẹbiat emi ẹfep, ẹkenyene ndinọ uwem mfọnmma owo efen—n̄kem n̄kem ufak. (Exodus 21:23; Deuteronomy 19:21; Rome 5:18, 19) Sia baba anana mfọnmma owo kiet mîkemeke ndinọ ufak emi, Abasi, ke akakan ọniọn̄ esie, ama eberede usụn̄ ndida nsio mfụhọ mfụhọ idaha ẹmi mfep. (Psalm 49:6, 7) Enye ama osio uwem ikpọn̄îkpọn̄ edibon Eyen esie ke heaven esịn ke idịbi an̄wan oro mîkọfiọkke erenowo, anamde ẹman enye nte mfọnmma owo.—Luke 1:30-38; John 3:16-18.

Man okụre utom edifak ubonowo, Jesus ekenyene ndimụm nsọn̄ọnda n̄kama ke ofụri ini oro enye okodude ke isọn̄. Enye ama anam emi. Ekem enye ama akpa n̄kpa ufak. Ke usụn̄ emi Jesus ama ọnọ nsọn̄ọ nte ke ekọmurua uwem mfọnmma owo—eke esie—odu ndinọ nte ufak ke ndinyan̄a ubonowo.—2 Corinth 5:14; 1 Peter 1:18, 19.

Se Ufak Christ Ekemede Ndinam nnọ Nnyịn

Uwa ufak Jesus ekeme ndinọ nnyịn ufọn idahaemi. Ebede ke ndibuọt idem ke enye, nnyịn imekeme ndinyene edisana idaha ke iso Abasi ndien imekeme ndidi ndidu ke idak ima ima ukpeme Jehovah. (Utom 10:43; Rome 3:21-24) Utu ke ndiyak ubiomikpe idiọkn̄kpọ oro nnyịn ikanamde akan nnyịn ubọk, nnyịn imekeme ndinyene ifụre ndiben̄e Abasi edifen ke isọn̄ ufak oro.—Isaiah 1:18; Ephesus 1:7; 1 John 2:1, 2.

Ke ini iso, ufak oro ayanam ẹkeme ndikọk idaha ubonowo oro etiede udọn̄ọ udọn̄ọ ke ntak idiọkn̄kpọ ofụri ofụri. Akpatre n̄wed Bible etịn̄ aban̄a “akpa mmọn̄ uwem” emi otode ke ebekpo Abasi ewet. Ata ediwak eto mfri ẹmi ẹnyenede mme ikọn̄ ndida ‘n̄kọk mme idụt udọn̄ọ’ ẹdu ke mben akpa emi. (Ediyarade 22:1, 2) Ke ndamban̄a usụn̄, Bible mi etịn̄ aban̄a utịbe utịbe ndutịm Andibot ndinam ubonowo ọbọhọ idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ke nsinsi ke ntak uwa ufak Jesus.

Ke mîbịghike ntịn̄nnịm n̄kukụt eke n̄wed Ediyarade oyosu. (Ediyarade 22:6, 7) Adan̄aoro kpukpru mbon oro ẹnyenede eti esịt ẹyekabade ẹdi mfọnmma, ẹdide se ‘ẹnyan̄ade ẹsio ke itie ufụn mbiara.’ (Rome 8:20, 21) Nte emi ikponụkke nnyịn ndikpep ekese mban̄a Jehovah Abasi ye anam-akpanikọ Eyen esie, Jesus Christ, emi akakabarede edi ufak?—John 17:3.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 6]

Adam ama ada idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ọsọk ubonowo

[Ndise ke page 7]

Uwa ufak Jesus ada ubọhọ ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa edi