Nte Afo Emekeme “Ndidiọn̄ọ Se Ifọnde ye Se Idiọkde”?
“Ẹdomo ẹfiọk se itịmde inem Ọbọn̄ esịt.”—EPHESUS 5:10.
1. Ke nso usụn̄ ke uwem ekeme nditịmede owo ekikere mfịn, ndien ntak-a?
“O JEHOVAH, mmọfiọk nte ke usụn̄ owo idụhe owo ke ubọk: owo eke asan̄ade inyụn̄ ikemeke ndinen̄ede ikpat esiemmọ.” (Jeremiah 10:23) Ikọ Jeremiah emi owụtde ifiọk mi enen̄ede enyene se ọwọrọde ọnọ nnyịn mfịn. Ntak-a? Koro, nte Bible ekebemde iso etịn̄, nnyịn idu uwem ke “ndiọk eyo.” (2 Timothy 3:1) Kpukpru usen, nnyịn imesisobo mme idaha oro ẹtịmerede owo ekikere oro ẹsiyomde inam ubiere. Edide ikpọ m̀mê n̄kpri ubiere, mme ubiere emi ẹkeme ndinen̄ede ntụk mfọnọn̄kpọ nnyịn—ke n̄kan̄ eke obụk, ke n̄kan̄ eke ntụk, ye ke n̄kan̄ eke spirit.
2. Mme edimek ewe ke ẹkeme ndibat nte n̄kpri, edi didie ke mme Christian oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ ẹse mme utọ edimek oro?
2 Ẹkeme ndibat ediwak ubiere oro nnyịn inamde ke uwem nnyịn eke usen ke usen nte edinam ofụri ini m̀mê n̄kpri n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, kpukpru usen nnyịn imesimek ọfọn̄ oro isịnede, udia oro idiade, mme owo oro ikade ikese, ye ntre ntre eken. Ekpere ndidi nnyịn isinam mme edimek emi ke mbuari, ye unana editie n̄kere. Edi nte mme utọ n̄kpọ oro ẹnen̄ede ẹdi n̄kpri? Ye mme Christian oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ, enen̄ede edi akpan n̄kpọ nte se nnyịn imekde ke usịnen̄kpọ ye ukamaidem, ke se idiade inyụn̄ in̄wọn̄de, ke utịn̄ikọ ye edu uwem nnyịn ẹwụt kpukpru ini nte ke nnyịn idi mme asan̄autom Ata Edikon̄, Jehovah Abasi. Ẹti nnyịn ikọ Apostle Paul oro: “M̀mê mbufo ẹdiade, m̀mê ẹn̄wọn̄de, m̀mê ẹnamde n̄kpọ ekededi, ẹnam kpukpru ẹnọ Abasi ubọn̄.”—1 Corinth 10:31; Colossae 4:6; 1 Timothy 2:9, 10.
3. Mme edimek ewe ẹnen̄ede ẹdi akpan n̄kpọ?
3 Ndien mme edimek ẹdu oro ẹnen̄erede ẹdi akpan n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, ubiere ndidọ ndọ m̀mê nditre ndidọ ndọ esinyene akamba utịp oro ebịghide ke uwem owo. Ke nditịm ntịn̄, ndimek nnennen owo oro edidọde, oro edidide nsan̄a ofụri eyouwem, idịghe ekpri n̄kpọ.a (Mme N̄ke 18:22) Ke adianade do, mme ufan ye nsan̄a oro imekde, ubọ ukpep oro imekde, utom oro imekde, unọ idem inemesịt ye unọ idem nduọkodudu oro imekde ẹnyene odudu, ẹkam ẹnyene akpan udeme, ke idaha eke spirit nnyịn—ntem, ẹnyene udeme ke nsinsi mfọnọn̄kpọ nnyịn.—Rome 13:13, 14; Ephesus 5:3, 4.
4. (a) Nso ukeme idinen̄ede inyene ufọn? (b) Mme mbụme ewe ke oyom ẹkere ẹban̄a?
4 Sia isakde iso ise kpukpru emi, nnyịn ndinyene ukeme ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde m̀mê ndidiọn̄ọ n̄kpọ oro etiede nte ọfọn ye n̄kpọ oro enen̄erede ọfọn eyenen̄ede enyene ufọn. Bible odụri owo utọn̄ ete: “Enyene usụn̄ eke enende ke iso owo: ndien utịt esie edi usụn̄ n̄kpa.” (Mme N̄ke 14:12) Ntem, nnyịn imekeme ndibụp ite: ‘Didie ke nnyịn ikeme ndikọri ukeme ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde? M̀mọ̀n̄ ke nnyịn ikeme ndika man ikokụt ndausụn̄ oro iyomde ke ndinam ubiere? Nso ke mme owo, ke eset ye ke eyomfịn, ẹnam ke afan̄ emi, ndien nso idi utịp?’
“Ifiọk Owo ye Ikpîkpu Abian̄a” eke Ererimbot
5. Nso utọ ererimbot ke mme akpa Christian ẹkedụn̄?
5 Mme Christian akpa isua ikie ẹkedụn̄ ke ererimbot oro edumbet ye ekikere mbon Greece ye Rome ẹkekarade. Ke n̄kan̄ kiet, mbon Rome ẹkedu ọkpọmiọk uwem oro ediwak owo ẹkesịnde enyịn. Ke n̄kan̄ eken, mbon akwaifiọk eyo oro ikokopke nduaidem iban̄a mme ekikere akwaifiọk Plato ye Aristotle kpọt edi n̄ko ẹma ẹkop nduaidem ẹban̄a mbufa n̄ka akwaifiọk, utọ nte mbon Epicurus ye mme Stoic. Ke ini apostle Paul ekedide Athens ke udiana isan̄ isụn̄utom esie, mbon akwaifiọk Epicurus ye Stoic oro ẹkekerede ke mmimọ imọfiọk n̄kpọ ikan Paul emi mmọ ẹkedọhọde nte enyenede “mbubek ifiọk,” ẹma ẹneni eneni ye enye.—Utom 17:18.
6. (a) Nso idomo ke ndusụk mme akpa Christian ẹkesobo? (b) Nso ntọt ke Paul ọkọnọ?
6 Ke ntre, idịghe ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndifiọk ntak oro ndusụk mme akpa Christian ẹkemade mme abian̄a abian̄a edu ye usụn̄ uwem mbon oro ẹkedude ẹkan mmọ ẹkụk. (2 Timothy 4:10) Eketie nte mbon oro ẹkedide ubak editịm n̄kpọ oro ẹma ẹbọ ediwak ufọn, ndien eketie nte mme edimek oro mmọ ẹkenamde ẹma ẹsịne ifiọk. Eketie nte ererimbot ama enyene ọsọn̄urua n̄kpọ ndinọ oro usụn̄ uwem uyakidem Christian mîkekemeke ndinọ. Nte ededi, apostle Paul ama ọtọt ete: “Ẹkpeme mbak owo ekededi edidu, eke adade ifiọk owo ye ikpîkpu abian̄a eke asan̄ade ye se owo ekpepde obụme mbufo; nte asan̄ade ekekem ye mme enyene-odudu eke ẹkarade ererimbot, mînyụn̄ isan̄ake ikekem ye Christ.” (Colossae 2:8) Ntak emi Paul eketịn̄de oro?
7. Nso ufọn ke ifiọk ererimbot enen̄ede enyene?
7 Paul ọkọnọ ntọt oro koro enye ama okụt ata ata n̄kpọndịk oro okodude ke ekikere mbon oro ẹkemade ererimbot. Enye ndikada ikọ oro “ifiọk owo ye ikpîkpu abian̄a” enen̄ede enyene se ọwọrọde. Ikọ oro “ifiọk owo” ke ata ata usụn̄ ọwọrọ “edima ye edibịne ifiọk.” Oro ke idemesie ekeme ndinyene ufọn. Ke akpanikọ, Bible, akpan akpan ke n̄wed Mme N̄ke, esịn udọn̄ ọnọ edibịne nnennen ifiọk ye eti ibuot. (Mme N̄ke 1:1-7; 3:13-18) Nte ededi, Paul akabuan “ikpîkpu abian̄a” ye “ifiọk owo.” Ke ikọ efen, Paul ekese ifiọk ererimbot nte ikpîkpu ye abian̄a. Ukem nte bloblo oro efịtde, enye eketie nte n̄kpọ oro ọsọn̄de idem, edi oro mîkenyeneke ufọn ndomokiet. Ke akpanikọ ọkpọwọrọ ikpîkpu, idem se ikamade afanikọn̄, owo ndida ukpọk ukpọk n̄kpọ nte “ifiọk owo ye ikpîkpu abian̄a” ererimbot mbiere se owo emekde nte se ifọnde m̀mê se idiọkde.
Mbon Oro Ẹdọhọde Ẹban̄a “Idiọk, Ẹte Eti, Ẹban̄a Eti, Ẹte Idiọk”
8. (a) Mmanie ke mme owo ẹwọn̄ọde ẹbịne kaban̄a item? (b) Nso orụk item ke ẹsinọ?
8 N̄kpọ inen̄ekede ikpụhọde mfịn. Ke ekperede ndidi ke kpukpru ikpehe edinam owo, nta ọnọitem ẹdu barasuene. Mme ọnọitem ndọ ye ubon, mme ewet n̄wedmbụk n̄kpọntịbe, mme okot-idem mbiausọbọ, mme asiak ntantaọfiọn̄, mme obụp ekpo ye nta ọnọitem eken ẹdu ke mben̄eidem ndinọ item—ke ukpeokụk. Edi nso orụk item ke ẹsinọ? Ediwak ini, ẹsisịk mme idaha Bible kaban̄a eti ido uwem ẹnịm man ẹnam ufan̄ odu ọnọ inua-okot obufa ido uwem. Ke uwụtn̄kpọ, ke etịn̄de nte ukara mînyịmeke ndisịn “ndọ ukemuduot” ke n̄wed, uwetn̄kpọ kiet ke ọwọrọetop n̄wedmbụk n̄kpọntịbe Canada oro The Globe and Mail ọdọhọ ete: “Ke isua 2000, edi nditen̄ nditre ndinọ iren iba oro ẹmade idem mmọ ẹnyụn̄ ẹyakde idem ẹnọ kiet eken se esịt mmọ enen̄erede oyom koro mmọ ẹdide ukemuduot.” Ọsọ edu mfịn edi ndinyene edu ediyọ, idịghe edu edikụt ndudue nnọ. Ẹbat ke kpukpru n̄kpọ ẹnyenyene adan̄a; n̄kon̄n̄kan idaha idụhe aba inọ eti ye idiọk.—Psalm 10:3, 4.
9. Nso ke mme owo oro ẹkponode ke n̄kaowo ẹsiwak ndinam?
9 Mbon en̄wen ẹsidori enyịn ke mme owo oro ẹkụtde unen ke n̄kaowo ẹnyụn̄ ẹnyenede okụk—mme imọ ye mme ọwọrọetop owo—nte uwụtn̄kpọ ke ndinam ubiere. Okposụkedi ẹkponode mme imọ ye mme ọwọrọetop owo ke n̄kaowo mfịn, mmọ ẹsiwak nditetịn̄ kpọt mban̄a utọ nti ido nte edinam akpanikọ ye mbuọtidem. Ke ndibịne odudu ye okụk, ediwak owo ikereke ke ọdiọk ndifụmi mme edumbet eti ido uwem. Man ẹwọrọ etop, ndusụk owo ẹsikpọn̄ mme ido uwem ye mme idaha oro ẹma ẹkemehe ẹnyụn̄ ẹmek edu uwem oro edide esen esen onyụn̄ akpade owo idem. Utịp edi anana-ukpan n̄kaowo oro esịnde udọn̄ ọnọ un̄wana okụk onyụn̄ enyenede ufiet oro, “Nam se amade.” Ndi edi n̄kpọ n̄kpaidem nte ke mme owo ẹdu ke ndutịme ẹnyụn̄ ẹnana un̄wam ke ini edide edisịm se ifọnde ye se idiọkde?—Luke 6:39.
10. Didie ke mme ikọ Isaiah ẹban̄ade eti ye idiọk ẹdi akpanikọ?
10 Mme akama-mmọn̄eyet utịp ndiọi ubiere oro ẹnamde ke ntak ukwan̄ ndausụn̄ ẹdu ẹkan nnyịn ẹkụk—mme ndọ ye ubon oro ẹwụrede, edida ọkpọsọn̄ ibọk ye ọkpọsọn̄ mmịn ke idiọk usụn̄, mme afai afai n̄ka n̄kparawa, etịme etịme ido, mme udọn̄ọ ẹmende ẹto idan̄, ke ndisiak ifan̄ kpọt. Ke akpanikọ, didie ke nnyịn ikpodori enyịn ndinyene nti utịp ke ini mme owo ẹkpọn̄de kpukpru idaha ye isọn̄ ndida mbiere se ifọnde ye se idiọkde? (Rome 1:28-32) Edi kpa nte prọfet Isaiah akatan̄ade ete: “Ifọnke fọn inọ mmọ eke ẹdọhọde ẹban̄a idiọk, ẹte, Eti, ẹban̄a eti, ẹte, Idiọk: eke ẹnịmde ekịm ke un̄wana, ẹnịm un̄wana ke ekịm; eke ẹnịmde idot ke inịn̄e, ẹnịm inịn̄e ke idot! Ifọnke fọn inọ mmọ eke ẹsede idem mmọ ke mbon eti ibuot, ẹnyụn̄ ẹbatde idem mmọ ke ọniọn̄.”—Isaiah 5:20, 21.
11. Ntak oro ndiberi edem ke idem nnyịn ke ini ibierede se ifọnde ye se idiọkde mîsịneke ifiọk?
11 Akpanikọ oro nte ke Abasi ama okot mme Jew eset oro ‘ẹkesede idem ke mbon eti ibuot’ ete ẹdinam ibat anam enen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn ndifep ndiberi edem ke idem nnyịn ke ndibiere se ifọnde ye se idiọkde. Ediwak owo ẹnyịme ye ekikere oro “kam nam se esịt fo etemede,” mîdịghe “nam se afo ekerede ke ọfọn.” Ndi utọ ekikere oro esịne ifiọk? Isịneke, nte ekemde ye Bible, emi etịn̄de in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Esịt abian̄a akan kpukpru n̄kpọ, onyụn̄ abiara fap; anie edikeme ndifiọk enye?” (Jeremiah 17:9) Nte afo ekpeberi edem ke owo abian̄a ye owo oro odude ke mbrenyịn ndida fi usụn̄ ke ndinam ubiere? Ukpeberike! Ke akpanikọ, eyedi afo akpanam se idide ata isio ye se owo oro ọdọhọde fi anam. Ntak edi oro Bible etide nnyịn ete: “Owo eke ọbuọtde idem ye esịt esiemmọ edi ndisịme owo: edi owo eke asan̄ade ke ifiọk ọyọbọhọ.”—Mme N̄ke 3:5-7; 28:26.
Ndikpep Se Inemde Abasi Esịt
12. Ntak oyomde idomo ifiọk se “uduak Abasi” edide?
12 Sia mîkpanaha nnyịn iberi edem ke ifiọk ererimbot m̀mê ke idem nnyịn ndibiere se ifọnde ye se idiọkde, nso ke nnyịn ikpanam? Tịm fiọk in̄wan̄-in̄wan̄ item oro apostle Paul ọkọnọde ete: “Ẹkûnyụn̄ ẹkabade ẹbiet eyo emi, edi ẹyak mbufo ẹkpụhọde oto ke edinam emi ẹnamde esịt mbufo ẹdi obufa, man mbufo ẹdomo ẹfiọk se uduak Abasi edide, uduak Abasi eke edide eti, onyụn̄ enemde owo esịt, onyụn̄ ọfọnde ama.” (Rome 12:2) Ntak oyomde idomo ifiọk se uduak Abasi edide? Ke Bible, Jehovah ọnọ in̄wan̄-in̄wan̄ ye okopodudu ntak, ọdọhọde ete: “Kpa nte enyọn̄ okon̄de akan isọn̄, kpa ntre ke mme usụn̄ mi ẹkon̄ ẹkan̄ mme usụn̄ mbufo, mme ekikere mi ẹnyụn̄ ẹkọn̄ ẹkan mme ekikere mbufo.” (Isaiah 55:9) Ntem, utu ke ndiberi edem ke inua-okot mbufiọk m̀mê ekikere idem nnyịn, ẹteme nnyịn ẹte: “Ẹdomo ẹfiọk se itịmde inem Ọbọn̄ esịt.”—Ephesus 5:10.
13. Didie ke mme ikọ Jesus oro ẹwetde ke John 17:3 ẹsọn̄ọ nte ke oyom ifiọk se inemde Abasi esịt?
13 Jesus Christ ama ọsọn̄ọ etịn̄ se ẹyomde emi ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ndien nsinsi uwem oro edi ndifiọk fi, ata Abasi kierakiet, ye Enye emi Afo ọkọdọn̄de, kpa Jesus Christ.” (John 17:3) Akpasarade ikọ Greek oro ẹkabarede “ndifiọk” enen̄ede enyene se ọwọrọde. Nte Vine’s Expository Dictionary ọdọhọde, ndifiọk “owụt ebuana oro odude ke ufọt owo oro ọfiọkde ye n̄kpọ oro enye ọfiọkde; ke afan̄ emi, n̄kpọ oro ẹfiọkde enyene ufọn m̀mê edi akpan n̄kpọ ọnọ owo oro ọfiọkde, ntre n̄ko ye itie ebuana oro ẹtọn̄ọde do.” Ndinyene itie ebuana ye owo akan sụk edifiọk enye emi owo oro edide m̀mê enyịn̄ esie. Enye abuana n̄ko ndifiọk se owo oro amade ye se enye asuade, ndifiọk mme edumbet esie ye mme idaha esie—nnyụn̄ n̄kpono mmọ.—1 John 2:3; 4:8.
Ndinọ Ukeme Ikike Nnyịn Ukpep
14. Paul ọkọdọhọ ke nso idi akpan ukpụhọde ke ufọt nseknditọ eke spirit ye mme owo oro ẹma ẹkekon̄ ẹwọrọ idaha?
14 Didie, ndien ke nnyịn ikeme ndikọri ukeme ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde? Mme ikọ oro Paul ekewetde ọnọ ẹsọk mme Christian oro ẹdide mme Hebrew ke akpa isua ikie ẹnọ ibọrọ. Enye ekewet ete: “Owo ekededi eke awapde eba anana ifiọk aban̄a ikọ edinen ido, koro enye edide kan̄a eyen nsek. Edi ọkpọsọn̄ udia enyene mmọ emi ẹma ẹkekon̄ ẹwọrọ idaha, kpa mmọ emi otode ke nnam-mehe mmọ ẹma [ẹnọ ukeme ikike mmọ ukpep, NW] ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde.” Mi Paul okowụt ukpụhọde oro odude ke ufọt ‘mmọn̄eba,’ emi enye eketịn̄de aban̄a ke ufan̄ikọ oro ekebemde iso nte “akpa editọn̄ọ ukpep-n̄kpọ Abasi,” ye “ọkpọsọn̄ udia,” emi enyenede “mmọ emi ẹma ẹkekon̄ ẹwọrọ idaha,” oro ‘ẹma ẹkenọ ukeme ikike mmọ ukpep ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde.’—Mme Hebrew 5:12-14.
15. Ntak oyomde inam utom ọkpọsọn̄ man inyene nnennen ifiọk Abasi?
15 Akpa kan̄a, emi ọwọrọ ete ke ana nnyịn inam utom ọkpọsọn̄ ndinyene nnennen ifiọk mban̄a mme idaha Abasi oro ẹdude ke Ikọ esie, kpa Bible. Nnyịn iyomke udịm udịm ibet nditịn̄ nnọ nnyịn se akpanade inam ye se mîkpanaha inam. Bible idịghe utọ n̄wed oro. Utu ke oro, Paul ama anam an̄wan̄a ete: “Kpukpru n̄wed, eke ẹdade odudu Spirit Abasi ẹwet, ẹnyụn̄ ẹdi se ifọnde ndida n̄kpep owo n̄kpọ nnyụn̄ nsua nnọ owo, nnyụn̄ nnam owo ẹsan̄a nte enende, nnyụn̄ nteme owo edinen ido; man owo Abasi enyene ọyọhọ ifiọk, onyụn̄ eben̄e idem ke kpukpru nde ndinam eti utom ekededi.” (2 Timothy 3:16, 17) Man ibọ ufọn ito ukpep, nsuannọ, ye ntụnọ oro, ana nnyịn ida ekikere ye ukeme ukere n̄kpọ nnyịn inam n̄kpọ. Emi oyom ukeme, edi utịp—‘edinyene ọyọhọ ifiọk, nnyụn̄ mben̄e idem ndinam eti utom ekededi’—enen̄ede odot ye ukeme oro ẹsịnde.—Mme N̄ke 2:3-6.
16. Ndinọ ukeme ikike ukpep ọwọrọ nso?
16 Ndien, nte Paul okowụtde, mme owo oro ẹma ẹkekon̄ ẹwọrọ idaha ‘ẹnọ ukeme ikike mmọ ukpep ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde.’ Nnyịn imedisịm ọkpọikọ idahaemi. Ikọ oro “ẹnọ ukeme ikike mmọ ukpep” ke ata ata usụn̄ ọwọrọ “ndinọ mme ndido ẹdade ẹfiọk n̄kpọ ukpep (nte ebre mbre mbuba).” (Kingdom Interlinear Translation) Ebre mbre mbuba oro enyenede mbufiọk ekeme ndisio mfiakn̄kabade oro anamde etie nte odudu oro odụride n̄kpọ aka isọn̄ m̀mê mme ibet obot eken idụhe. Enye akara mme mbakidem esie ọyọhọ ọyọhọ kpukpru ini, onyụn̄ ekpere ndifiọk ke ndammana usụn̄ se anade enye anam man enye ekeme ndikụre edinam esie uforo uforo. Kpukpru emi edi utịp ọkpọsọn̄ ukpep ye edinam ofụri ini.
17. Ke nso usụn̄ifiọk ke nnyịn ikeme nditie nte mme ebre mbre mbuba?
17 Ke nditịn̄ ke usụn̄ifiọk eke spirit, ana nnyịn n̄ko ibọ ukpep ukem nte ebre mbre mbuba edieke nnyịn iyomde ndikụt nte ke mme ubiere ye mme edimek oro nnyịn inamde ẹsịne ifiọk kpukpru ini. Ana nnyịn inen̄ede ikara mme ndido ufiọk n̄kpọ ye mbak idem nnyịn kpukpru ini. (Matthew 5:29, 30; Colossae 3:5-10) Ke uwụtn̄kpọ, nte afo ọmọnọ enyịn fo ukpep mbak edise oburobụt ndise m̀mê utọn̄ fo ukpep mbak edikpan̄ utọn̄ ọnọ ndek ndek ikwọ m̀mê ikọ? Edi akpanikọ nte ke mme utọ ndek ndek n̄kpọ oro ẹdu ẹkan nnyịn ẹkụk. Nte ededi, nnyịn isụk inyene ndibiere m̀mê iyayak mmọ ẹdọn̄ n̄kam ke esịt ye ekikere nnyịn m̀mê idiyakke. Nnyịn imekeme ndikpebe andiwet Psalm emi ọkọdọhọde ete: ‘Ndinịmke oburobụt n̄kpọ ke enyịn mi: mmasua se mmọ emi ẹwahade ẹnamde; enye ididianake mi. Owo eke osude nsu, idisọn̄ọke ida ke iso mi.’—Psalm 101:3, 7.
Nọ Ukeme Ikike Fo Ukpep oto ke Nnam-Mmehe
18. Nso ke ikọ oro, “otode ke nnam-mmehe” oro Paul akadade etịn̄ aban̄a edinọ ukeme ikike ukpep, ọnọ ekikere aban̄a?
18 Ti ete ke nnyịn ikeme ndinọ ukeme ikike nnyịn ukpep ndidiọn̄ọ se ifọnde ye idiọkde ‘oto ke nnam-mmehe.’ Ke ikọ efen, kpukpru ini oro nnyịn isakde iso ise edinam ubiere, nnyịn ikpenyene ndikpep ndida ukeme ukere n̄kpọ nnyịn nnam n̄kpọ ndifiọk mme edumbet Bible oro ẹnyenede ebuana ye ubiere oro ye nte ẹkemede ndida mmọ nsịn ke edinam. Kọri edu edinam ndụn̄ọde ke mme n̄wed Bible oro ẹnọde ebe ke “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄.” (Matthew 24:45) Nte ededi, nnyịn imekeme ndiyom un̄wam mme Christian oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha. Kpa ye oro, ọkpọkpọ ukeme oro nnyịn isịnde ndikpep Ikọ Abasi, adianade ye akam oro ibọn̄de inọ Jehovah iben̄e ndausụn̄ ye spirit esie, ẹyenyene utịp ke akpatre.—Ephesus 3:14-19.
19. Mme edidiọn̄ ewe ẹkeme ndidi eke nnyịn edieke ikade iso ndinọ ukeme ikike nnyịn ukpep?
19 Nte nnyịn ikade iso ndinọ ukeme ikike nnyịn ukpep, uduak edi “man nnyịn ikûdi aba nditọwọn̄, emi ukpep-n̄kpọ ẹtode ke nsio-nsio edem ẹbara nte ofụm ẹmen ẹtop ẹduọk, ẹda nnyịn ẹdiyo ke n̄kari owo eke ẹfiọkde nditịbi usụn̄ abian̄a.” (Ephesus 4:14) Utu ke oro, ọkọn̄ọde ke ifiọk oro inyenede iban̄a se inemde Abasi esịt, nnyịn imekeme ndinam nti ubiere, ikpọ ye n̄kpri, oro ẹnyenede ufọn ẹnọ nnyịn, ẹdide se ibọpde-bọp mme ekemmọ andituak ibuot, ndien ke akande kpukpru, enemde Ete nnyịn eke heaven esịt. (Mme N̄ke 27:11) Nso edidiọn̄ ye ukpeme ke oro edi ntem ke ndiọkeyo emi!
[Ikọ idakisọn̄]
a Ke se iwakde ibe n̄kpọntịbe 40 oro ẹkamade mfịghe ẹkan ke uwem owo, oro Dr. Thomas Holmes ye Dr. Richard Rahel ẹkewetde, n̄kpa nsan̄a ndọ, usiondọ, ye edidianade ntie ẹdi akpa n̄kpọ ita. Ndidọ ndọ edi ọyọhọ itiaba.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Nso ukeme ke ẹyom man ẹnam mme ubiere oro ẹsịnede ifiọk?
• Ntak mîwụtke eti ibuot ndise mme ọwọrọetop owo m̀mê ndiberi edem ke mme ekikere idem nnyịn ke ini ibierede se ifọnde ye se idiọkde?
• Ntak emi nnyịn ikpetịmde ifiọk se inemde Abasi esịt ke ini inamde ubiere, ndien didie ke nnyịn ikeme ndinam oro?
• ‘Ndinọ ukeme ikike nnyịn ukpep’ ọwọrọ nso?
[Ndise ke page 9]
Ndidori enyịn ke mme imọ ye mme ọwọrọetop owo kaban̄a ndausụn̄ ọwọrọ ikpîkpu
[Ndise ke page 10]
Ukem nte ebre mbre mbuba, ana nnyịn inen̄ede ikara kpukpru ndido ufiọk n̄kpọ ye ndido idem nnyịn