Mme Owo “Ẹmi Ẹnyenede Mbiet Uduot Nnyịn”
ENYE ekedi edidem ye prọfet edi n̄ko ima ima ete. Kiet ke otu nditọiren esie ama ọkọri akabade ikpîkpu owo ntan̄idem. Ke esịnde ọkpọsọn̄ ukeme ndibọ ebekpo ubọn̄ nda, eyen emi ama asiak ekọn̄ mbio obio, ye n̄kpa ete esie ke ekikere. Edi ke ekọn̄ oro eketienede, ekedi eyen oro ke ẹkewot. Ke ini ete oro okokopde n̄kpa eyen esie, enye ama ọdọk aka ubet enyọn̄ akatua ete: “Eyen mi Absalom! eyen mi, eyen mi, Absalom! ami n̄kpakam n̄kpa ke ibuot fo, O Absalom, eyen mi, eyen mi.” (2 Samuel 18:33) Ete oro ekedi Edidem David. Ukem nte mme prọfet Jehovah eken, enye ekedi “owo emi enyenede mbiet uduot nnyịn.”—James 5:17.
Ke mme ini Bible irenowo ye iban ẹmi ẹkesitịn̄de ikọ ke ibuot Jehovah ẹketo kpukpru idaha ke uwem ẹma ẹnyụn̄ ẹsikụt mmọ ke mme edinam eke usen ke usen. Ukem nte nnyịn, mmọ ẹma ẹnyene mme mfịna ẹma ẹnyụn̄ ẹyọ mme unana mfọnmma. Mmanie ẹkedi ndusụk ke otu mme prọfet ẹmi, ndien didie ke mmọ ẹkenyene mbiet uduot nnyịn?
Moses Ama Oto ke Edinyene Mbuọtidem N̄kaha Esịm Sụn̄sụn̄ Ido
Moses ekedi ọwọrọiso prọfet mbemiso eyo mme Christian. Idem ke edide isua 40 ke emana, nte ededi, enye ikeben̄eke idem ndinam n̄kpọ nte etịn̄ikọ ke ibuot Jehovah. Ntak-a? Ke adan̄aemi Pharaoh eke Egypt ekefịkde nditọete esie, ẹkebọk Moses ke ufọk Pharaoh okonyụn̄ edi “ọkpọsọn̄ owo ke ikọinua ye ke ubọkutom.” N̄wetnnịm n̄kpọ ọdọhọ nnyịn ete: “Enye onyụn̄ abat ete nditọete imọ ẹyekụt, ẹte Abasi ke ada ubọk imọ ọnọ mmọ edinyan̄a.” Ke enyenede mbuọtidem akaha, enye ama anam n̄kpọ idiọk idiọk ke ndida nnọ ofụn Hebrew, owotde eyen Egypt.—Utom 7:22-25; Exodus 2:11-14.
Idahaemi ẹma ẹnyịk Moses ndifehe, ndien enye ama abiat isua 40 ẹmi ẹketienede nte ekpemerọn̄ ke nsannsan idụt Midian. (Exodus 2:15) Ke utịt ini oro, Jehovah ama ọdọn̄ Moses, emi idahaemi ekedide isua 80 ke emana, utom nte prọfet. Edi Moses ikenyeneke aba mbuọtidem ikaha ke idemesie. Enye ama enen̄ede ekere nte imọ mîdotke tutu enye afan̄a Jehovah ndidọn̄ enye utom nte prọfet, adade mme ikọ nte, “Ami ndi anie eke ndikade ke ọtọ Pharaoh?” ye, “Ndidọhọ didie?” obụp aban̄a edidọn̄ emi Jehovah ọkọdọn̄de enye utom nte prọfet. (Exodus 3:11, 13) Ye ima ima nsọn̄ọ ye un̄wam Jehovah, Moses ama aka iso ndinam utom esie ye akwa uforo.
Nte akanam afo, ukem nte Moses, amayak edinyene mbuọtidem n̄kaha ada fi ekesịm edinam m̀mê editịn̄ mme n̄kpọ ẹmi mîwụtke eti ibuot? Edieke edide ntre, bọ n̄kaiso ukpep ye nsụhọdeidem. Mîdịghe nte etie fi ke idem nte mûdotke ndinam ndusụk utom Christian? Utu ke ndifiak edem, bọ un̄wam emi Jehovah ye esop esie ẹnọde. Enye emi akan̄wamde Moses ekeme ndin̄wam fi n̄ko.
Elijah Ama Enyene Mbiet Uduot Nnyịn ke Ini Ẹkenọde Ntụnọ
“Elijah ekedi owo emi enyenede mbiet uduot nnyịn, enye onyụn̄ ọbọn̄ akam etieti, ete edịm okûdep; ndien edịm idepke ke isọn̄ ke isua ita ye ọfiọn̄ itiokiet.” (James 5:17) Akam Elijah okodu ke n̄kemuyo ye uduak Jehovah nditụnọ idụt emi ọkọwọn̄ọrede ọkpọn̄ Enye. Edi, Elijah ama ọdiọn̄ọ ete ke unana edịm oro imọ ikọbọn̄de akam iyom ayada ndutụhọ ọsọk owo. Israel ekenen̄ede edi idụt utọ in̄wan̄; mbara ye edịm ẹkedi uwem mme owo. N̄kaiso unana edịm ama ada ebeubọk nnanenyịn edi. Mbiet ẹma ẹyemede; mbun̄wụm ikodụhe. Mme ufene ẹmi ẹkesidade ẹnam utom in̄wan̄ ye udia ẹma ẹkpan̄a, ndien biọn̄ ama ọnọmọ ndusụk ubon. Mmanie ẹkebọ ufen ẹkan? Mme usụhọde owo. Ebeakpa kiet ke ukperedem ama ọdọhọ Elijah ete ke se ikosụhọde inọ imọ ekedi ndomuyo ke udomo ekaubọk ye esisịt aran. Enye ama enen̄ede odori enyịn ete ke imọ ye eyen imọ iyakpa biọn̄ ke mîbịghike. (1 Ndidem 17:12) Man Elijah ọbọn̄ akam nte enye akanamde, ama oyom enye enyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem nte ke Jehovah eyese aban̄a mme asan̄autom Esie—imọ m̀mê ubuene—ẹmi mîkọkpọn̄ke utuakibuot akpanikọ. Nte n̄wetnnịm n̄kpọ owụtde, owo ikokpụhọ Elijah.—1 Ndidem 17:13-16; 18:3-5.
Isua ita ke ukperedem, ke ini Jehovah okowụtde nte ke imọ iyọsọp ida edịm idi, ẹkụt ọkpọsọn̄ udọn̄ Elijah ndikụt nte unana edịm oro etrede ke ọkpọsọn̄, uyịre uyịre akam esie ke adan̄aemi enye ‘okosụhọrede etie ke isọn̄, onyụn̄ onụk ibuot esie esịn ke n̄kpatian̄ ukot esie.’ (1 Ndidem 18:42) Enye ama akpak akparawa esie ndien ndien ete: “Dọk, ndien, ka kese edem inyan̄” kaban̄a ndusụk idiọn̄ọ nte ke Jehovah ama okop akam esie. (1 Ndidem 18:43) Nso idatesịt ke enye okokop ntem ke ini, ke akpatre, ke ibọrọ akam esie, “enyọn̄ edidep edịm, isọn̄ onyụn̄ osion̄o mbun̄wụm”!—James 5:18.
Edieke afo edide ete m̀mê eka m̀mê ebiowo ke esop Christian, ekeme ndiyom ete afo an̄wana ye ntotụn̄ọ udọn̄ ke ini ọnọde edinen̄ede. Nte ededi, enyene ndibuak utọ ntụk owo oro ye edinịm ke akpanikọ oro nte ke ẹyom ntụnọ ke ndusụk ini ye nte ke edieke ẹnọde ye ima, enye “on̄wụm mfri emem ọnọ mmọ ẹmi ẹkebede ke nsịn̄ede esie, kpa mfri edisana ido.” (Mme Hebrew 12:11) Mme utịp edikop item Jehovah ẹdi se ẹmade kpukpru ini. Ukem nte Elijah, nnyịn ibọn̄ akam otode esịt nte yak ẹnam mmọ.
Jeremiah Ama Owụt Uko Kpa ye Unana Nsịnudọn̄
Ke otu kpukpru mme andiwet Bible, eyedi Jeremiah ekedi enye emi ekewetde aban̄a mme ọkpọkpọ ntụk esie akan. Nte akparawa owo, enye ama emen̄e ndinyịme utom esie. (Jeremiah 1:6) Enye nte ededi ama aka iso ye akwa uko nditan̄a ikọ Abasi, n̄kukụre ndisobo ye ikan̄ ikan̄ ubiọn̄ọ otode ekemmọ nditọ Israel—ọtọn̄ọde ke edidem esịm usụhọde owo. Ubiọn̄ọ oro ama esida enye esịm iyatesịt ye mmọn̄eyet ndusụk ini. (Jeremiah 9:3; 18:20-23; 20:7-18) Ke nsio nsio idaha ẹma ẹsịn ntịme ye enye, ẹmia, ẹbọp ẹdian ke eto, ẹsịn ke ufọk-n̄kpọkọbi, ẹdịghe ndiwot enye, ẹnyụn̄ ẹkpọn̄ ẹte akpa ke mbat ke esịt obube emi mmọn̄ ama akasat. Ndusụk ini idem etop Jehovah ama esinọ unan, nte ẹwụtde ke mme ikọ esie ẹmi: “Nsia mi! nsia mi! ọwọn̄ esịt mi abiak mi.”—Jeremiah 4:19.
Kpa ye oro, enye ama ama ikọ Jehovah, ọdọhọde ete: “Ndien ikọ fo ẹkabade ẹdi n̄kpọ idara ye inemesịt mi.” (Jeremiah 15:16) Ke ukem ini oro, edikpu ama ada ekesịm enye ndifiori nnọ Jehovah: “Afo . . . etie ye ami nte osu nsu, ye nte mmọn̄ eke asatde,” nte eke ekpri idịm emi ọsọpde ndisat. (Jeremiah 15:18) Edi, Jehovah ama ọfiọk mme en̄wan ntụk esie onyụn̄ aka iso ndin̄wam enye man enye ekeme ndiyọhọ utom esie.—Jeremiah 15:20; se n̄ko 20:7-9.
Nte afo, ukem nte Jeremiah, omosobo edikpu m̀mê ubiọn̄ọ ke ndinam utom fo? Beri edem ke Jehovah. Ka iso nditiene ndausụn̄ esie, ndien Jehovah ọyọnọ mme ukeme fo utịp n̄ko.
Jesus Ama Enyene Mbiet Uduot Nnyịn
N̄kponn̄kan prọfet emi akanam odude ekedi Eyen Abasi, Jesus Christ. Okposụkedi enye ekedide mfọnmma owo, enye ikefịkke mme ntụk esie inịm. Nnyịn imesikot ediwak ini iban̄a mme ntụk esịtidem esie, ẹmi ẹkemede ndidi ẹma ẹsiwụt idem ke iso esie ye ke edinam esie ye mbon efen. Jesus ama esiwak ‘ndikop mbọm,’ enye ama esida ukem ikọ oro nditịn̄ mban̄a mme andibuana ke mme n̄ke esie.—Mark 1:41; 6:34; Luke 10:33.
Anaedi enye ama emenede uyo esie ke ini enye ekebịnde mbonurua ye mme unam osio ke temple ye mme ikọ ẹmi: “Ẹtan̄ n̄kpọ ẹmi ẹnyọn̄ọ.” (John 2:14-16) Ekikere Peter oro, “Idiọkn̄kpọ aka nsannsan ye Afo, Ọbọn̄,” ama ada esịm okopodudu ibọrọ oro, “Da ke edem Mi, Satan.”—Matthew 16:22, 23.
Jesus ama enyene san̄asan̄a ima ọnọ ndusụk ke otu mmọ oro ẹkenen̄erede ẹkpere enye. Ẹma ẹtịn̄ ẹban̄a apostle John nte “mbet oro Jesus amade.” (John 21:7, 20) Ndien nnyịn ikot ite: “Jesus amama Martha ye eyeneka esie an̄wan ye Lazarus.”—John 11:5.
Jesus ama ekeme ndikop ubiak n̄ko. Ke n̄kpa Lazarus otụkde enye, “Jesus atua eyet.” (John 11:32-36) Ke ayararede ubiak esịt emi etabi Judas Iscariot ọnọde, Jesus ama okot oto ubiak ubiak ikọ eke mme Psalm oro: “Adia-udia Mi osio ukot atịgha Mi.”—John 13:18; Psalm 41:9.
Idem ke adan̄aemi okopde ọkpọsọn̄ ubiak ke eto ndutụhọ, Jesus ama owụt ntotụn̄ọ ntụk esie. Enye ke ima ima usụn̄ ama ayak eka esie esịn ke ubọk “mbet emi enye amade.” (John 19:26, 27) Ke ini enye okokụtde uyarade edikabade esịt ke kiet ke otu mme abiatibet iba oro ẹkekọn̄de ẹkpere enye, Jesus ke mbọm ama ọdọhọ ete: “Afo oyodu ye Ami ke Paradise.” (Luke 23:43) Nnyịn imekeme ndifiọk nte ibụmede ntụk esie eketiede ke mfiori esie ẹmi: “Abasi Mi, Abasi Mi, nsinam Afo ọkpọn̄de Mi?” (Matthew 27:46) Ndien mme ikọ ini n̄kpa esie ẹyarade ntotụn̄ọ ima ye ibetedem: “Ete, mmayak spirit Mi nsịn Fi ke ubọk.”—Luke 23:46.
Nso nsọn̄ọ ke ofụri emi ọnọ nnyịn ntem! “Koro nnyịn mînyeneke Akwa Oku eke mîkemeke nditiene nnyịn n̄kụt ukụt nnyịn; edi Akwa Oku [Jesus] emi okokụtde idomo ke kpukpru nde kpa nte nnyịn, edi mînyeneke idiọkn̄kpọ.”—Mme Hebrew 4:15.
Mbuọtidem Jehovah
Jehovah akanam ituaha n̄kpọfiọk ke edimek mme etịn̄ikọ ke ibuot esie. Enye ama ọdiọn̄ọ nsọn̄ọnda mmọ ye imọ, ndien enye ke mbọm esifụmi mmeme mmọ ẹmi ẹkedide mme anana mfọnmma. Kpa ye oro, enye ama odori enyịn mmọ ndiyọhọ utom mmọ. Ye un̄wam esie mmọ ẹma ẹkeme ndinam ntre.
Ẹyak nnyịn ke ime iwụt mbuọtidem ke mme enyene-nsọn̄ọnda nditọete nnyịn iren ye iban. Mmọ ẹdisụk idi mme anana mfọnmma ke editịm n̄kpọ emi, nte nnyịn ididide. Edi, nnyịn ikpedehede ibiere ikpe inọ nditọete nnyịn nte mîdotke ndibọ ima ye ntịn̄enyịn nnyịn. Paul ekewet ete: “Edi nnyịn ẹmi ikopde idem ikpobiom mmemidem mbon mmemidem, itre ndinem idem nnyịn esịt.”—Rome 15:1; Colossae 3:13, 14.
Mme prọfet Jehovah ẹma ẹkop kpukpru ntụk ẹmi nnyịn ikopde. Kpa ye oro, mmọ ẹma ẹbuọt idem ke Jehovah, ndien Jehovah ama ekpeme mmọ. Ke akande oro, Jehovah ama ọnọ mmọ mme ntak idara—eti ubieresịt, edikụt mfọn esie, nti nsan̄a ẹmi ẹkebọkde mmọ, ye nsọn̄ọ kaban̄a ini iso oro enyenede inemesịt. (Mme Hebrew 12:1-3) Ẹyak nnyịn n̄ko isọn̄ọ iyịre ye Jehovah ye ọyọhọ mbuọtidem nte nnyịn ikpebede mbuọtidem mme prọfet eke eset, mme owo “ẹmi ẹnyenede mbiet uduot nnyịn.”