“Ẹmenịm Ini Ẹnọ Kpukpru N̄kpọ”
“Ẹmenịm ini ẹnọ kpukpru n̄kpọ: kpukpru utom ke idak enyọn̄ ẹnyụn̄ ẹnyene ekem ini mmọ.”—ECCLESIASTES 3:1.
1. Nso idi mfịna emi mme anana-mfọnmma owo ẹnyenede, ndien emi esida ekesịm nso ke ndusụk idaha?
MME owo ẹsiwak ndidọhọ, “Akpakana mbak nnam n̄kan oro.” Mîdịghe ekeme ndidi ke n̄kpọ ama eketịbe ama, “Akpakana mbet.” Mme utọ ikọ oro ẹwụt mfịna emi mme anana-mfọnmma owo ẹnyenede ke ndibiere nnennen ini ndinam ndusụk n̄kpọ. Mmeme emi amanam mme itie ebuana ẹbiara. Enye amada esịm edikpu. Ndien ke akam ọdiọkde akan, enye amanam mbuọtidem ndusụk owo ke Jehovah ye ke esop esie emem.
2, 3. (a) Ntak emi owụtde ọniọn̄ ndinyịme edimek ini oro Jehovah ebierede enịm? (b) Nso ekikere oro adade ukem ukem ke nnyịn ikpenyene iban̄a ntịn̄nnịm ikọ Bible ndisu?
2 Sia enyenede ọniọn̄ ye ikike emi mme owo mînyeneke, ke oyomde, Jehovah ekeme ndibem iso mfiọk se kpukpru edinam ẹdidade ikosụn̄ọ. Enye ekeme ndifiọk “akpatre ke akpa.” (Isaiah 46:10) Ntem, enye ekeme ndimek ata mfọnn̄kan ifet ndinam n̄kpọ ekededi oro enye oyomde ndinam ye unana ndudue. Ke ntre, utu ke ndiberi edem ke ifiọk ubatini nnyịn oro ọyọhọde ye ndudue, owụt ọniọn̄ nnyịn ndinyịme edimek ini oro Jehovah ebierede enịm!
3 Ke uwụtn̄kpọ, mme Christian oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹnam akpanikọ ẹbet edimek ini Jehovah ndisu mme akpan ntịn̄nnịm ikọ Bible. Mmọ ẹsịn ifịk ke utom esie, ke adan̄aemi ẹnyenede edumbet odude ke N̄wed Eseme 3:26 in̄wan̄în̄wan̄ ke ekikere: “Ọfọn ndidori enyịn, nnyụn̄ ntie ndop mbet edinyan̄a Jehovah.” (Men Habakkuk 3:16 domo.) Ke ukem ini oro, mmọ ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke ubiereikpe Jehovah oro ẹketọtde ‘ekpebebịghi, iditreke ndidi, idinyụn̄ ibehe ini.’—Habakkuk 2:3.
4. Didie ke Amos 3:7 ye Matthew 24:45 ẹkpen̄wam nnyịn ndibet Jehovah ke ime?
4 Ke n̄kan̄ eken, edieke ndusụk itien̄wed Bible m̀mê mme edinam an̄wan̄a oro ẹnọde ke mme n̄wed Watch Tower mîn̄wan̄ake nnyịn ọyọhọ ọyọhọ, nte nnyịn imenyene ntak ndinana ime? Ndibet ekemini Jehovah man anam mme n̄kpọ ẹn̄wan̄a edi usụn̄ ọniọn̄. “Koro Ọbọn̄ Jehovah mîdinamke baba n̄kpọ kiet, ke mîbọhọke ini enye ayarade uduak esie ọnọ ikọt esie mme prophet.” (Amos 3:7) Nso utịbe utịbe un̄wọn̄ọ ke emi edi ntem! Edi ana nnyịn ifiọk nte ke Jehovah ayarade uduak esie ke ini oro enye okụtde ke odot. Ke ntak oro Abasi ọnọ “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” odudu ndinọ ikọt esie “udia [eke spirit] ke edikem ini.” (Matthew 24:45, sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) Ke ntre, ntak ndomokiet idụhe nnyịn nditịmede esịt n̄kaha, m̀mê idem ndiyat esịt, nte ke owo inamke ndusụk n̄kpọ ẹn̄wan̄a ọyọhọ ọyọhọ. Utu ke oro, nnyịn imekeme ndinyene mbuọtidem nte ke edieke nnyịn ibetde Jehovah ke ime, enye ọyọnọ se iyomde “ke edikem ini” ebe ke asan̄autom emi anamde akpanikọ.
5. Ndineme Ecclesiastes 3:1-8 enyene nso ufọn?
5 Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ama etịn̄ aban̄a nsio nsio n̄kpọ 28, emi kiet kiet enyenede “ekem ini” mmọ. (Ecclesiastes 3:1-8) Ndifiọk se ikọ Solomon ọwọrọde ye se ibuanade ayan̄wam nnyịn ndibiere ini eke ọfọnde ye ini eke mîfọnke ndinam ndusụk n̄kpọ, nte Abasi esede. (Mme Hebrew 5:14) Nte utịp, oro ayanam nnyịn idiomi uwem nnyịn asan̄a ekekem ye oro.
“Ini eke Ẹtuade, ye Ini eke Ẹsakde”
6, 7. (a) Nso inam mbon oro ẹnyenede udọn̄ mfịn ‘ẹtua’? (b) Didie ke ererimbot odomo ndinam n̄kpọ mban̄a idiọk idaha oro enye okụtde idemesie?
6 Okposụkedi “ini eke ẹtuade, ye ini eke ẹsakde” odude, anie mîmaha ndisasak ikan nditatua? (Ecclesiastes 3:4) Ke mfụhọ, nnyịn idu uwem ke ererimbot oro enen̄erede ọnọ nnyịn mme ntak nditatua. Mfụhọ mfụhọ mbụk ẹyọyọhọ ndutịm usuanetop. Nsia esiyemede nnyịn ke ini ikopde iban̄a nte n̄kparawa ẹtopde ekemmọ nditọ ufọkn̄wed ke ikan̄ ke ufọkn̄wed, nte mme ete ye eka ẹkamade nditọ mmọ ke idiọk usụn̄, nte mbon edinam oyomonsia ẹwotde m̀mê ẹbiomode mbon oro mîduehe ndo, ye nte inua-okot mme oto-obot afanikọn̄ ẹbiatde uwem ye inyene mme owo. Utie biọn̄, nditọwọn̄ ẹmi enyịn ẹtịgherede ẹdụk ye mbon itọkekọn̄ ẹmi ẹfen̄ede ẹsuana ke ẹtuan̄a ke iso ekebe ndise ẹyom un̄wam nnyịn. Mme ikọ oro mîkemeheke owo ke mbemiso, nte unam ekpụk asana, AIDS, ekọn̄ n̄kpri unam udọn̄ọ, ye akwa mmọn̄ nditọ nyọhọ obio ke ẹtịmede nnyịn ekikere ye esịt—kiet kiet ke usụn̄ esie.
7 Nte eyịghe mîdụhe, ererimbot mfịn ọyọhọ ye nnama ye iduọesịt. Edi, nte n̄kpọ eke oyomde ndinam idaha emi etie nte idịghe akpan n̄kpọ, kpukpru ini usiakifia unọ idem inemesịt esinọ mme n̄kpọ oro ẹdide enyọn̄ enyọn̄, ẹnanade inem, ediwak ini ẹdide oburobụt ye afai afai, ẹtịmde man ẹtụn nnyịn usụn̄ ẹsịn ke ndifụmi ukụt oro esịmde mbon efen. Edi owo inyeneke ndinam ndudue nda ndisịme idọkọ ye efen efen imam emi utọ unọ idem inemesịt emi akamade nte ata idatesịt. Idatesịt oro edide mbun̄wụm spirit Abasi akam edi n̄kpọ oro ererimbot Satan mîkemeke ndinọ.—Galatia 5:22, 23; Ephesus 5:3, 4.
8. Ndi mme Christian mfịn ẹkpenyene ndinịm editua eyet m̀mê edisak imam ke ebeiso n̄kpọ? Nam an̄wan̄a.
8 Ke ifiọkde idiọk idaha ererimbot emi, nnyịn imekeme ndifiọk nte ke mfịn idịghe ini ndida edisak imam ke akpan n̄kpọ n̄kaha. Idịghe ini ndidu uwem nnọ sụk unọ idem nduọkodudu ye unọ idem inemesịt m̀mê ndiyak “mbre” edi ebeiso n̄kpọ ọnọ edisịn idem ke mme n̄kpọ eke spirit. (Men Ecclesiastes 7:2-4 domo.) Apostle Paul ọkọdọhọ ke “mmọ ẹmi ẹdade ererimbot ẹnam n̄kpọ” ẹkpenyene nditie “nte mmọ ẹmi mînọhọke ke esịt.” Ntak-a? Koro “ido ererimbot emi ke ebebe efep.” (1 Corinth 7:31, 32) Mme ata Christian ẹdu uwem ke usen kiet kiet nte n̄kpọ eke ẹfiọkde nte ini emi nnyịn idude mi edide akpan ini.—Philippi 4:8.
Kpa ye Oro Ẹtuan̄ade, Ẹnen̄ede Ẹkop Inemesịt!
9. Nso mfụhọ mfụhọ idaha ikodu ke mme usen oro ẹkebemde Ukwọ iso, ndien nso ke emi ọwọrọ ọnọ nnyịn mfịn?
9 Mme owo oro ẹkedude uwem ke ini Ukwọ ofụri ererimbot ikadaha uwem ke akpan n̄kpọ. Mmọ ẹma ẹka iso ke mbubehe ofụri ini mmọ ikonyụn̄ ituan̄ake iban̄a ‘idiọkido oro okokponde ke isọn̄,’ ẹnanade udọn̄ ẹban̄a nte ‘afai ọkọyọhọde ke ererimbot.’ (Genesis 6:5, 11) Jesus ama etịn̄ otụk mfụhọ mfụhọ idaha oro, onyụn̄ ebem iso etịn̄ aban̄a mme owo ndinyene ukem edu oro ke eyo nnyịn. Enye okodụri owo utọn̄ ete: “Nte mmọ ẹdiade ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄de n̄kpọ, ẹdọde ndọ ẹnyụn̄ ẹdade owo ẹnọ ndọ ke mme usen eke ẹkebemde ukwọ iso, tutu esịm usen emi Noah odụkde ke ubom, mînyụn̄ ifiọkke tutu ukwọ edi edimen mmọ kpukpru efep; kpasụk ntre ke edidi Eyen Owo eyedi.”—Matthew 24:38, 39.
10. Didie ke nditọ Israel oro ẹkedude ke eyo Haggai ẹkewụt ke mmimọ ifiọkke edimek ini Jehovah?
10 N̄kpọ nte isua 1,850 ke Ukwọ oro ama ekebe, ke eyo Haggai, ediwak nditọ Israel ẹma ẹwụt ukem edu unana edida mme n̄kpọ eke spirit ke akpan n̄kpọ. Ke ẹsịnde idem ẹbịne mme ọkpọkpọ udọn̄, mmọ ẹma ẹkpu ndifiọk nte ke ini mmimọ ekedi ini ndinịm mme udọn̄ n̄kpọ Jehovah akpa. Nnyịn ikot ite: “Mbio-obio ẹmi ẹdọhọ ẹte, Ini ikemke, ini eke ẹkpebọpde ufọk Jehovah. Ndien uyo Jehovah oto ke ubọk Haggai prophet edi, ete, Nte edi ini eke mbufo ẹkpedụn̄de ke ufọk mbufo eke ẹkọn̄de ke obukpọk, ndien ufọk emi abiara? Jehovah mme udịm ọdọhọ kemi, ndien, ete, Mbufo ẹtịm ẹkere usụn̄ mbufo.”—Haggai 1:1-5.
11. Mme mbụme ewe ke nnyịn nte odotde ikpobụp idem nnyịn?
11 Nte Mme Ntiense Jehovah mfịn, ẹmi inyenede mme mbiomo ye mme ifetutom ẹtode Jehovah ukem nte nditọ Israel eke eyo Haggai, nnyịn n̄ko iyanam ọfọn ndikere mban̄a mme usụn̄ nnyịn, itịmde ikere ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ. Nte nnyịn ‘imatua’ iban̄a mme idaha ererimbot ye esuene oro ẹmi ẹdade ẹsọk enyịn̄ Abasi? Nte esibiak nnyịn ke ini mme owo ẹdọhọde ke Abasi idụhe m̀mê ẹfụmide ndinen edumbet esie in̄wan̄în̄wan̄? Nte nnyịn imanam nte mbon oro ẹkenịmde idiọn̄ọ oro Ezekiel okokụtde ke n̄kukụt ke isua 2,500 ẹmi ẹkebede? Nnyịn ikot iban̄a mmọ ite: “Jehovah ọdọhọ [owo emi ọkọn̄ọde ekpeme ewetn̄wed], ete, San̄a ke ufọt obio, ke ufọt Jerusalem be; nyụn̄ nịm idiọn̄ọ ke ọkpọ-iso mmọ eke ẹsemede ẹnyụn̄ ẹtuade ẹban̄a kpukpru mbubiam ido ẹmi mmọ ẹnamde ke ufọt esie.”—Ezekiel 9:4.
12. Nso ke Ezekiel 9:5, 6 ọwọrọ ọnọ mme owo mfịn?
12 Se mbụk emi ọwọrọde ọnọ nnyịn mfịn ana in̄wan̄în̄wan̄ ke ini nnyịn ikotde ntọt oro ẹkenọde irenowo itiokiet oro ẹkamade n̄kpọekọn̄ ndida nsobo: “Mbufo ẹtiene enye, ẹsan̄a ke ufọt obio ẹbe, ẹnyụn̄ ẹwot: enyịn mbufo okûnyene mbọm, mbufo ẹkûnyụn̄ ẹyak. Mbufo ẹwot ebiowo ye akparawa ye eyen-an̄wan ye iban, ẹsobo; edi ẹkûsan̄a ẹkpere baba owo kiet eke idiọn̄ọ oro odude enye ke idem; mbufo ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ke edisana ebiet mi.” (Ezekiel 9:5, 6) Nnyịn ndibọhọ akwa ukụt oro asan̄ade usọp usọp ekpere ọkọn̄ọ ke nnyịn ndifiọk nte ke mfịn akpan akpan edi ini eke ẹtuade.
13, 14. (a) Mme orụk owo ewe ke Jesus ọkọdọhọ ke ọfọfọn ọnọ mmọ? (b) Nam an̄wan̄a ntak emi afo ekerede ke idaha emi enen̄ede odot ye Mme Ntiense Jehovah.
13 Nte ededi, akpanikọ oro nte ke mme asan̄autom Jehovah ‘ẹtua’ ẹban̄a mfụhọ mfụhọ idaha ẹdude ke ererimbot ikpanke mmọ ndikop inemesịt. N̄wan̄ansa-o! Mmọ ẹnen̄ede ẹdi otu owo emi okopde inemesịt akan ke isọn̄. Jesus ama owụt mme n̄kpọ oro ẹnamde ẹkop inemesịt ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ọfọfọn [m̀mê, inemesịt odu] ọnọ mmọ eke ẹbuenede ke spirit: . . . mmọ eke ẹtuan̄ade: . . . mmọ eke ẹnyenede ifụre-ifụre ido: . . . mmọ eke ẹkopde biọn̄ ye nsat-itọn̄ edinen ido: . . . mmọ eke ẹtuade owo mbọm: . . . mmọ eke esịt mmọ asanade: . . . mme anam emem: . . . mmọ eke owo ẹkọbọde mmọ kaban̄a edinen ido.” (Matthew 5:3-10) Akpakịp uyarade ẹdu ndiwụt nte ke se ẹtịn̄de emi odot ye Mme Ntiense Jehovah nte otu, akan nte edide ye esop ido ukpono efen ekededi.
14 Ikọt Jehovah oro ẹkopde inemesịt ẹnyene ntak ndisak “imam” akpan akpan tọn̄ọ nte ẹkefiak ẹwụk utuakibuot akpanikọ ke 1919. Ke n̄kan̄ eke spirit, mmọ ẹbuana idara idara ifiọk n̄kpọntịbe eke mbon oro ẹketode Babylon ẹnyọn̄ ẹdi ke ọyọhọ isua ikie itiokiet E.N.: “Adan̄aemi Jehovah afiakde etiene nditọ Zion ẹmi ẹketan̄de ẹfep, nnyịn iketie nte mmọ eke ẹdabade ndap. Ke ini oro imam ọyọhọ nnyịn ke inua, ikwọ onyụn̄ ọyọhọ nnyịn ke edeme: . . . Jehovah amanam ikpọ n̄kpọ ye nnyịn; esịt ke adat nnyịn.” (Psalm 126:1-3) Edi, kpa ye oro ẹsakde imam ke n̄kan̄ eke spirit, Mme Ntiense Jehovah ke ọniọn̄ ẹti nte ke ini nnyịn edi akpan ini. Ke ndondo oro obufa ererimbot akabarede edi ata idem n̄kpọ mme andidụn̄ isọn̄ ẹnyụn̄ ‘ẹmụmde ata uwem ẹkama,’ adan̄aoro edidi edikem ini emi imam edidade itie eyet ke nsinsi nsinsi.—1 Timothy 6:19; Ediyarade 21:3, 4.
“Ini eke Ẹfatde, ye Ini eke Ẹtrede Mfari”
15. Ntak emi mme Christian ẹsatde-sat mme ufan ẹmi mmọ ẹmekde?
15 Mme Christian ẹsasat mbon oro mmọ ẹmekde nte ufan. Mmọ ẹnyene ntọt Paul emi ke ekikere: “Ẹkûbian̄a idem mbufo ke n̄kpọ emi. Idiọk nsan̄a ababiat eti ido.” (1 Corinth 15:33) Ndien enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Owo eke asan̄ade ye mme enyene-ibuot eyenyene ibuot: edi nsan̄a mbon ndisịme ọyọdiọn̄ ọdiọk.”—Mme N̄ke 13:20.
16, 17. Didie ke Mme Ntiense Jehovah ẹse edinam ufan, uwọrọ an̄wa, ye ndọ, ndien ntak-a?
16 Mme asan̄autom Jehovah ẹsimek mbon oro ẹnyenede ukem ima oro mmọ ẹnyenede ẹnọ Jehovah ye edinen ido esie nte mme ufan. Ke adan̄aemi mmọ ẹdarade ẹnyụn̄ ẹkopde inem itie nsan̄a eke mme ufan mmọ, mmọ ke ọniọn̄ ẹfep anana-ukpan, ebeubọk ekikere aban̄ade uwọrọ an̄wa oro ọyọhọde ke ndusụk idụt mfịn. Utu ke ndisịn idem ke enye nte mbubru oro mînọhọ unan, mmọ ẹda uwọrọ an̄wa nte akpan usio-ukot adade ekesịm ndọ, oro ẹnyenede ndinam n̄kukụre ke ini owo eben̄ede idem ke n̄kan̄ eke ikpọkidem, eke ekikere, ye eke spirit—onyụn̄ enyenede ifụre N̄wed Abasi—ndidụk nsinsi itie ebuana emi.—1 Corinth 7:36.
17 Ndusụk owo ẹkeme ndikere ke edi ido eset ndinyene utọ ekikere oro mban̄a uwọrọ an̄wa ye ndọ. Edi Mme Ntiense Jehovah iyakke mfịghe ubọkn̄ka akara mmọ ke mme ufan ẹmi mmọ ẹmekde m̀mê mme ubiere ẹmi mmọ ẹnamde kaban̄a uwọrọ an̄wa ye ndọ. Mmọ ẹfiọk ẹte ke “ubọk-utom Eti Ibuot ẹwụt ẹte ke Eti Ibuot enen.” (Matthew 11:19) Jehovah ọfiọk se ifọnde ikan kpukpru ini, ntre mmọ ẹda item esie oro nte ‘ẹdọ owo Abasi ikpọn̄-ikpọn̄’ ke akpan n̄kpọ. (1 Corinth 7:39; 2 Corinth 6:14) Mmọ ẹfep ndifehe ndụk ndọ ye ukwan̄ ekikere oro nte ke ẹnyịme usiondọ m̀mê edidian̄ade ntie edieke itie ebuana oro abiarade. Mmọ ẹsida ini ndiyom nsan̄a oro odotde, ẹfiọkde ẹte ke ndondo oro ẹdade un̄wọn̄ọ ndọ, ibet Jehovah abuana: “Ntre ke mmọ idịghe aba owo iba, edi ẹdi obụk kiet. Mmọdo se Abasi ama akadian, yak owo okûdianade.”—Matthew 19:6; Mark 10:9.
18. Nso ikeme nditie nte eti ntọn̄ọ nnọ ndọ oro enyenede inem?
18 Ndọ edi ebuana ofụri eyo uwem oro oyomde ẹtịn̄ enyịn ẹnam ndutịm. Nte owụtde ifiọk, erenowo oyobụp idemesie, ‘Ndi enye enen̄ede odot ye ami?’ Edi ke edide akpan n̄kpọ n̄ko, enye ekpenyene ndibụp, ‘Ndi ami mmenen̄ede ndot ye enye? Ndi ami ndi Christian oro ọkọride esịm ọyọhọ idaha emi ekemede ndise mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit esie?’ Owo iba ẹmi ẹdoride enyịn ndidụk ndọ ẹnyene mbiomo ke iso Jehovah ndisọn̄ idem ke n̄kan̄ eke spirit, ẹkemede ndinam ebuana ndọ emi ọsọn̄de idem onyụn̄ enyenede unyịme Abasi. Ediwak tọsịn Christian ẹdide mme ọdọ ndọ ẹkeme ndisọn̄ọ nte ke utom uyọhọ ini sia odoride nsọn̄uyo ke ndinọnọ utu ke ndibọbọ, edi eti ntọn̄ọ ọnọ ndọ oro enyenede inem.
19. Ntak emi ndusụk Christian ẹtrede ndidọ ndọ?
19 Ndusụk Christian ‘ẹtre mfari’ ebe ke ndimek nditre ndidọ ndọ ke ntak eti mbụk. (Ecclesiastes 3:5) Mbon en̄wen ẹsịk ndọ ẹnịm tutu mmọ ẹkụt ke mmimọ imodot ke n̄kan̄ eke spirit ndidụri nsan̄a oro odotde nda. Edi ẹyak nnyịn iti n̄ko mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹmi ẹnyenede ọkpọsọn̄ udọn̄ ndinyene n̄kpet n̄kpet ebuana ye ufọn ndọ edi kpa ye oro mîkemeke ndikụt nsan̄a. Nnyịn imekeme ndinịm ke akpanikọ nte ke Jehovah adat esịt ke mmọ ndisịn ndibiat mme edumbet Abasi ke ntak ediyom ndidọ ndọ. Nnyịn iyanam ọfọn n̄ko ndiwụt esịtekọm mban̄a nsọn̄ọnda mmọ nnyụn̄ nnọ mmọ ibetedem oro odotde.
20. Ntak emi idem mme nsan̄a ndọ ndusụk ini ‘ẹsitrede mfari’?
20 Nte mme ọdọ ndọ ẹkpenyene ‘nditre mfari’ ndusụk ini? Nte an̄wan̄ade, ekpenyene ndidi ntre ke ndusụk idaha, koro Paul ọkọdọhọ ete: “Edi ndọhọ mbufo, nditọ-ete, nte, ẹsịbe ini omụhọ; ntre ọtọn̄ọde ke ini emi, yak mmọ ẹmi ẹnyenede n̄wan ẹdu uwem nte mmọ ẹmi mînyeneke.” (1 Corinth 7:29) Ke ntre, ndusụk ini ana mme mbiomo ukara Abasi ẹbe iso ẹnọ idatesịt ye mme edidiọn̄ ndọ. Ndinyene ekikere oro adade ukem ukem ke n̄kpọ emi idinamke ndọ emem edi edinam enye ọsọsọn̄ idem koro enye ayan̄wam nditi nsan̄a mbiba nte ke ana Jehovah edi akpan owo oro anamde itie ebuana mmọ ọsọn̄ọ ada kpukpru ini.—Ecclesiastes 4:12.
21. Ntak emi nnyịn ikpetrede ndikụt ndudue nnọ mme ọdọ ndọ ke n̄kpọ aban̄ade unyene nditọ?
21 Adianade do, ndusụk mme ọdọ ndọ ẹtre ndinyene nditọ man ẹnen̄ede ẹnyene ifụre ndinam utom Abasi mmọ. Emi ọwọrọ n̄waidem ke n̄kan̄ mmọ, ndien Jehovah ọyọnọ mmọ utịp nte ekemde. Ke n̄kan̄ eken, ke adan̄aemi Bible esịnde udọn̄ ọnọ itie unana ndọ ke ntak eti mbụk, enye itịn̄ke n̄kpọ nnennen nnennen iban̄a editre ndinyene nditọ ke ntak oro. (Matthew 19:10-12; 1 Corinth 7:38; men Matthew 24:19 ye Luke 23:28-30 domo.) Ntem, ana mme ọdọ ndọ ẹnam ubiere idemmọ etiene ọkpọkpọ idaha ye ubieresịt mmọ. Se ededi emi ubiere oro edide, owo inyeneke ndikụt ndudue nnọ mme ọdọ ndọ.
22. Nso idi akpan n̄kpọ inọ nnyịn ndibiere?
22 Ih, “ẹmenịm ini ẹnọ kpukpru n̄kpọ: kpukpru utom ke idak enyọn̄ ẹnyụn̄ ẹnyene ekem ini mmọ.” “Ini ekọn̄, ye ini emem” ẹkam ẹdu. (Ecclesiastes 3:1, 8) Ibuotikọ oro etienede ayanam an̄wan̄a ntak edide akpan n̄kpọ nnyịn ndibiere m̀mê idahaemi edi ini ọnọ ewe ke otu iba ẹmi.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
◻ Ntak emi edide akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn ndifiọk nte ke “ẹmenịm ini ẹnọ kpukpru n̄kpọ”?
◻ Ntak emi mfịn enen̄erede edi “ini eke ẹtuade”?
◻ Okposụkedi mme Christian “ẹtuade,” ntak emi mmọ ẹnen̄erede ẹkop inemesịt?
◻ Didie ke ndusụk Christian ẹwụt ke mmimọ ida idahaemi nte “ini eke ẹtrede mfari”?
[Mme Ndise ke page 6]
Okposụkedi mme Christian “ẹtuade” ke ntak mme idaha ererimbot . . .
. . . mmọ ẹnen̄ede ẹdi mbon oro ẹnemde esịt ẹkan ke ererimbot
[Ndise ke page 8]
Utom uyọhọ ini edi ata eti isọn̄ ọnọ ndọ oro enyenede inem