‘Owo Ndise Mban̄a Mbonufọk Esie’—Ndikan N̄kpọ-ata Ke Mme Idụt Oro Ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ Uforo

“OWO eke mîtịmke n̄kpọ inọ orụk esie, akpan-akpan mbon ufọk esie, esịn̄e nsa ye mbuọtidem, onyụn̄ ọdiọk akan owo eke mînịmke ke akpanikọ.” Ntre ke apostle Paul ọkọdọhọ. (1 Timothy 5:8) Ke adan̄aemi edise mban̄a ubon ọdiọn̄de-diọn̄ edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ke mme idụt uforo, ndinam ntre ke idụt oro ọtọn̄ọde-tọn̄ọ uforo esiwak ndinịm n̄kpọ-ata oro akam akamade editịmede esịt akan.

Ke uwụtn̄kpọ, ke Africa, nsọn̄ọn̄kpọ ndutịm uforo esiwak ndidi idaha oro odude ofụri ini, idịghe esen n̄kpọ. Utom idụhe, ndien ke ini mmọ ẹdude, ekeme ndiyom ebe ye n̄wan ẹnam utom man ẹnyene sụk se ẹdade ẹdu uwem. Ekeme ndiyom mme ete ubon ẹnam isan̄ ẹka anyan ebiet ẹkeyom utom, ẹkpọn̄de nsan̄andọ ye nditọ mmọ ndidu ke ediwak ọfiọn̄—m̀mê ediwak isua. Ekeme ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndinyene ufọkidụn̄ oro ekemde. Ediwak ubon mbon Africa ẹdi ikpọ ubon; itieidụn̄ ke ntre ẹsifaha, ẹnana mme akpan n̄kpọ ndida n̄kop inem uwem. Mme idaha oro mîfọnke ye nsọn̄idem ẹsiwak ndidu.

Ke adianade ye oro, mme ido n̄kann̄kụk, ido obio oro ẹmehede ke anyanini, ye mme ọsọ ekikere ẹkeme ndituaha ye ekikere oro odude ke Ikọ Abasi, kpa Bible. Kere ban̄a ndusụk edu oro ẹnyenede ẹban̄a ndọ ye nditọ. Ndusụk ete ubon ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke n̄kukụre mbiomo mmimọ edi ndikpe okụk ufọk ye okụk ufọkn̄wed oro anade ẹkpe. Iban mmọ—ndien ke ndusụk ini nditọ oro ẹkponide—ẹnyene utom edise mban̄a mme utọ akpan n̄kpọ nte udia ye edisịnen̄kpọ.

N̄ko-n̄ko, ndusụk mme ebe ẹnyene ekikere nte ke “okụk mi edi okụk mi, edi okụk fo edi okụk mi n̄ko.” Emi esiwak ndisịn utọk ke otu iban ẹmi ẹnamde utom okụk. N̄wan kiet ke Tanzania eseme ete: “Ẹsụk ẹbiat okụk ke un̄wọn̄ mmịn, ibiatke inọ nnyịn m̀mê nditọ. Nnyịn isibabuana utom inam, mîdịghe inam ikan, edi enye esibọ kpukpru okụk asiande nnyịn ete ke edi eke imọ—nte ke edi imọ inyene.”

Mme Christian, nte ededi, ẹnịm Ikọ Abasi okon̄ akan ido edinam m̀mê ọsọ ekikere. Bible ọnọ eti ndausụn̄ ke n̄kpọ aban̄ade owo ndise mban̄a ubon. Ke uwụtn̄kpọ, enye ọdọhọ ete “idịghe nditọ ẹkpenịm n̄kpọ ẹnọ ete ye eka, edi ete ye eka ẹnọ nditọ.” (2 Corinth 12:14) Ke ntre, iren ẹmi ẹbakde Abasi ẹmi ẹkemede ndinam utom ikemeke ke ntak ifu ndiyak utom edinọ ubon udia ye edisịnen̄kpọ nnọ iban m̀mê nditọ oro ẹkponide; mbiomo oro odoro nnennen ke afara mme ete ubon.—1 Corinth 11:3.

Edi akpanikọ, ekeme ndidi okụk ebe idikemke ndise mban̄a kpukpru se ubon esie oyomde. Edi edieke n̄wan esie esibọde okụk utom, Christian eren idiyatke esịt. Utu ke oro, enye eyenam n̄kpọ ye enye nte “nsan̄a” oro ẹkponode. (Malachi 2:14) Ntem, enye idisọn̄ke esịt ibọ okụk emi enye ọbọde ufen an̄wana idia itahade ye unana edikere mban̄a mme ntụk esie. Ke edide isio, enye ye n̄wan esie ‘ẹyeneme ọtọkiet’ ẹnyụn̄ ẹbiere nte ẹkemede ndida okụk mmọ nnam n̄kpọ ke usụn̄ oro ọfọnde akan kaban̄a ufọn ofụri ubon. (Mme N̄ke 13:10) Ke ebiet ẹkemede, ebe esikam ọnọ n̄wan esie ifụre ndida okụk nnam n̄kpọ, nte “enyene-ido an̄wan” ekesinamde ke mme ini Bible. (Mme N̄ke 31:10, 11, 16) Nditiene mme item Bible ke mme utọ n̄kpọ ntre esida inemesịt ye uyụhọ ọsọk ubon.

Ndikan Mme N̄kpọ-Ata Unana Utom

Kere ban̄a mfịna unana utom. Ke ini utom mîwakke ndien okụk ekpride, ediwak ete ubon mbon Africa ẹsiyom utom ke ebiet oyomde usụn̄ ọkpọn̄ ufọk—ke mme itie udọk n̄kpọuto, ke mme usiakifia, ke mme in̄wan̄, ye ke mme obio in̄wan̄. Edieke Christian eren odude ke utọ idaha emi, enye ekeme ndikụt idemesie odude san̄asan̄a ọkpọn̄ ekemmọ mme andituak ibuot onyụn̄ osiode idem anyan ọnọ ata idiọk nsan̄a. (Mme N̄ke 18:1; 1 Corinth 15:33) Ke adan̄aemi ubon esie edidomode ndise mban̄a idaha oro odude, otịm etie nte mmọ ẹyebọ ufen ke ntak ete mîdụhe ke ufọk ndinọ ndausụn̄ ke n̄kan̄ eke spirit m̀mê ndinọ un̄wam eke ntụk. Ke edide isio, ndiwọrọ ke anyanini ekeme n̄ko ndisụn̄ọ ke n̄kpọ oro ẹkekam ẹdọhọde ke ẹyom ndifep—nsọn̄ọn̄kpọ ke n̄kan̄ okụk.

Eka kiet ọdọhọ ete: “Ebe mi akaka ndidọk gold. Enye akaduak ndinyọn̄ ndi ke ọfiọn̄ kiet m̀mê ke n̄wak n̄kaha ke ọfiọn̄ iba ẹbede. Emi akakabade edi isua kiet! Ami n̄kenyene ndise mban̄a nditọ itiokiet. Ndien okụk ufọk ama odu ndikpe. Sia idem mîkọsọn̄ke mi, n̄kenyene ndikpe okụk ufọkibọk. Akana nnyịn isịne ọfọn̄, n̄ko akana idia udia kpukpru usen. N̄kenyeneke utom. N̄kpọ ama ọsọn̄. Nsọn̄-n̄kan n̄kpọ ekedi ndise mban̄a nditọ ke n̄kan̄ eke spirit—ukpepn̄kpọ ubon, mme mbonoesop, ye utom ukwọrọikọ. Ye un̄wam Jehovah, ke usụn̄ kiet m̀mê eken nnyịn ima ibọhọ.”

Idem ndusụk eka ẹkụt nte obiomode mmọ ndikpọn̄ ubon mmọ ke ediwak ọfiọn̄ man ẹkenam utom. Ndusụk ẹnyene n̄kpọ udu uwem ke ndinam utom nte mme anyamurua ndien owo isiwakke ndikụt mmọ ke ufọk. Ke ntre ẹsinyịk nditọ ẹmi ẹma ẹkekponi ndibiom mbiomo ete ye eka nnyụn̄ nse mban̄a udia, mme utom esịtufọk, ye idem edinọ n̄kpri nditọeka ntụnọ. Ẹsifụmi editiene mbuana ke mme edinam eke spirit. Ih, nsịn̄ede ubon ekeme ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ!

Nte ededi, ke ini mme idaha ndutịm uforo ẹsọn̄de, ekeme ndidi ete m̀mê eka idinyeneke usụn̄ efen ndise mban̄a ubon esie ikan ndiyom utom ke ebiet oyomde usụn̄. Ke mme ini Bible nditọ Jacob nte an̄wan̄ade ẹkenyene ndikpọn̄ mme ubon mmọ man ẹkedep udia ke Egypt. (Genesis 42:1-5) Ntre ke ini ukem idaha ntre adahade ada mfịn, ana mme ibuot ubon ẹdụn̄ọde ẹse mme ufọn n̄kpọ obụkidem ekededi oro utom anyanusụn̄ ekemede ndinyene ye unan eke spirit ye eke ntụk oro ediwọrọ n̄kpọn̄ ufọk ke anyanini ekemede ndinọ. Ediwak ubon ẹsimek ndiyọ nsọn̄ọn̄kpọ ndutịm uforo utu ke mmọ ndibahade ke anyanini. Mmọ ẹsinyene mme ikọ Paul oro ẹkụtde ke 1 Timothy 6:8 ke ekikere: “Edieke nnyịn inyenede se idiade ye se idade ifụk iferi, nnyịn iyekụt ite oro ekem.”—Men Mme N̄ke 15:17 domo.

Ediwak ini n̄kpọ efen ẹsidu ndinam utu ke ndika isan̄. Ebede ke ndinam usio-ukot ye ke ndinyene usọ, ndusụk owo ẹma ẹkeme ndinọ idemmọ utom ebe ke ndinam mme utom oro ẹnyenede ufọn.a (Men Mme N̄ke 31:24 domo.) Mîdịghe ekeme ndiyom owo anam mme usụhọde utom ẹmi ediwak owo ẹsede ke usụhọde. (Ephesus 4:28) Apostle Paul ke idemesie ‘ama an̄wana idem onyụn̄ anam ọkpọsọn̄ utom okoneyo ye uwemeyo’ man okûdi mbiomo ọnọ mbon en̄wen. (2 Thessalonica 3:8) Christian iren mfịn ẹkeme nditiene utọ uwụtn̄kpọ oro.

Mme Mfịna Uka Ufọkn̄wed

Mfịna efen abuana uka ufọkn̄wed. Ke ndusụk nsannsan ikpehe, edi ọsọ n̄kpọ mme ete ye eka ndinọ nditọ mmọ ẹkedụn̄ ye mme iman ke anyan ikpehe ini man ẹnọ nditọ ifet uka ufọkn̄wed oro ekemde. Ke ẹwọrọde ẹkpọn̄ mme ete ye eka mmọ, utọ nditọ oro ẹsiwak ndinyene mfịna ke ndidụk mme mbonoesop m̀mê nditiene mbuana ke utom ukwọrọikọ. Ke mînyeneke ntụnọ oro ẹyomde, mmọ ẹsiduọ ke afia udụk ndiọi nsan̄a mmemmem mmemmem. Nte utịp, ediwak owo ẹma ẹkpọn̄ usụn̄uwem Christian.

Mfan̄a idụhe nte ke ifiọkn̄wed ererimbot enyene mme ufọn esie. Edi Bible ada ukpep eke spirit ke ata ọsọn̄urua n̄kpọ, ndien Abasi ọnọ mme ete ye eka mbiomo edinọ utọ item oro. (Deuteronomy 11:18, 19; Mme N̄ke 3:13, 14) Ndiyak eyenọwọn̄ ọkpọn̄ ufọk ke anyanini, nte ededi, eyesụhọde mme ukeme oro ete m̀mê eka esịnde ndibọk enye “ke ntụnọ ye item Ọbọn̄.”—Ephesus 6:4.b

Ke ini etiede nte mme ifet oro ẹdude ke n̄kann̄kụk ikemke ndibọ ukpepn̄wed, ekeme ndidi mme ete ye eka idinyeneke n̄kpọ efen ekededi ndimek ndinam akan ndinam se mmọ ke idemmọ ẹkemede ke ndikpep nditọ mmọ mme akpan usọ. “Akwa Anditeme,” Jehovah, ọnọ un̄wam n̄ko. (Isaiah 30:20, NW) Mme esop n̄kann̄kụk eke Mme Ntiense Jehovah ẹsinam ediwak ndutịm unọ ukpep. Ediwak esop ẹsinịm ufọkn̄wed oro ẹkpepde ndikot nnyụn̄ n̄wet n̄kpọ. Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi n̄ko edi eti ndutịm oro ekemede ndifori ukeme eyenọwọn̄ ndikot n̄wed nnyụn̄ ntịn̄ ikọ nte an̄wan̄ade.

Ekikere Oro Adade Ukem Ukem Kaban̄a Unyene Nditọ

Ndise mban̄a nditọ ekeme ndinen̄ede ndi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ke ini mmọ ẹwakde. Mme ete ye eka ẹdide mbon Africa ẹkeme ndidọhọ ke mmimọ imama nditọ; ntem, ẹsinyene ediwak nte mmọ ẹkekeme! Ke adan̄aemi ẹkemede ndida nditọ nte se ẹkemede ndida mbọhọ nsọn̄ọn̄kpọ ndutịm uforo, ediwak ete ye eka ikemeke ndise mban̄a ediwak mmọ nte odotde.

Nte ededi, Bible ọdọhọ ete ke “nditọ ẹdi udeme Jehovah.” (Psalm 127:3) Tịm fiọk, nte ededi, ete ke ẹkewet mme ikọ oro ke ini oro mme idaha ẹkefọnde ke Israel. Ekem, ọkpọsọn̄ akan̄ ye ekọn̄ ẹma ẹnam unyene nditọ edi ọkpọsọn̄ mfịna. (Eseme 2:11, 20; 4:10) Ke ẹkerede ẹban̄a nsọn̄ọn̄kpọ oro odude ke ediwak idụt oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ uforo, mme Christian oro ẹnyenede mbiomo ẹkpenyene nditịm n̄kere mban̄a ibat nditọ oro mmọ ẹdikemede nditịm nse mban̄a ke udia, ọfọn̄, ufọkidụn̄, ye ukpep. Ke ẹma ẹkebat se iditakde, ediwak mme ọdọ ndọ ẹbiere ẹte ke eyetịm ọfọn nditre nditiene ido edinam ẹnyụn̄ ẹsụhọde ibat nditọ oro mmọ ẹnyenede.c—Men Luke 14:28 domo.

Nte an̄wan̄ade, “ndiọkeyo” edi emi. (2 Timothy 3:1-5) Nte editịm n̄kpọ emi eten̄de aka utịt esie oro mîditreke ndidi, nte eyịghe mîdụhe mfịghe ubon ke mme idụt oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ uforo ẹyedọdiọn̄ okpon. Edi, ebede ke ndisọn̄ọ nyịre ke mme edumbet Ikọ Abasi, mme ete ubon ẹkeme ndikụt unen ke ndise mban̄a se ubon mmọ ẹyomde ke n̄kan̄ eke obụk ye ke n̄kan̄ eke spirit, koro Jehovah ọn̄wọn̄ọde ọnọ mbon oro ẹsọn̄ọde ẹda ẹnam n̄kpọ esie ete: “Ndikpụhu fi, ndinyụn̄ n̄kpọn̄ke fi.” (Mme Hebrew 13:5) Ih, idem ke mme idụt unana, mme Christian ẹkeme ndikụt unen ke ndikan n̄kpọ-ata eke ndise mban̄a mbonufọk mmọ!

[Mme Ikọ idakisọn̄]