“Ẹsan̄a Nte Nditọ Un̄wana”
“Ẹmen obufa owo ẹsịne, emi ẹbotde ebiet Abasi ke edinen ido ye edisana ido akpanikọ.”—EPHESUS 4:24.
1. Ẹda nso ẹdiọn̄ mme andituak ibuot nnọ Jehovah? Ntak-a?
JEHOVAH ABASI edi “Ete mme un̄wana,” ndien “ekịm inyụn̄ idụhe ke Enye.” (James 1:17; 1 John 1:5) Enye esie, Jesus Christ, ama etịn̄ aban̄a idemesie ete: “Ami ndi un̄wana ererimbot; owo eke etienede Mi idisan̄ake ke ekịm, edi eyenyene un̄wana uwem.” (John 8:12) Mme ata andituak ibuot nnọ Jehovah, mme anditiene Eyen esie, ke ntre edi se ẹdiọn̄de ye un̄wana—eke ekikere, eke ido uwem, ye eke spirit—ndien mmọ ke ‘ẹyayama nte ntantaọfiọn̄ ke ererimbot.’—Philippi 2:15.
2. Nso ukpụhọde ke ufọt ikọt Abasi ye ererimbot ke ẹkebem iso ẹtịn̄ ẹban̄a?
2 Ke anyanini emi ekebede, ẹma ẹnọ prọfet Isaiah odudu ndibemiso ntịn̄ mban̄a ukpụhọde emi: “Sese, ekịm eyefụk ererimbot, ọkpọsọn̄ ekịm eyenyụn̄ ofụk mme idụt: edi Jehovah eyesiaha ọnọ fi, ẹyenyụn̄ ẹkụt ubọn̄ esie eke odorode fi.” Ke akpanikọ, ẹtịn̄ ẹban̄a kpukpru mbon oro ẹdianarede ẹkpọn̄ Abasi nte ẹsịnede ke ubọk ye ke idak odudu “mme andikara ekịm ererimbot.”—Isaiah 60:2; Ephesus 6:12.
3. Mme ntak ewe ẹnam nnyịn inen̄ede inyene udọn̄ ke ekemini ntọt Paul?
3 Apostle Paul ama enen̄ede ekere nte ekemmọ mme Christian ẹkpewọrọde ke ufụn utọ ekịm oro. Enye ama akpak ete mmọ “ẹkûsan̄a aba nte mme Gentile efen ẹsan̄ade” edi yak mmọ “ẹsan̄a nte nditọ un̄wana.” (Ephesus 4:17; 5:8) Enye n̄ko ama anam an̄wan̄a nte mmọ ẹkemede ndikụt unen ke ndinam emi. Mfịn, ekịm ye ọkpọsọn̄ ekịm oro ofụkde mme idụt ototịm okịm akan. Ererimbot omobụhọ ntotọn̄ọ ntotụn̄ọ ke okpụk idiọk ido uwem ye eke spirit. Mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹnyene ọkpọsọn̄ en̄wan oro akade-kaiso ndin̄wana. Ke ntre, nnyịn imenen̄ede inyene udọn̄ ke se Paul ekenyenede nditịn̄.
Kpep Ban̄a Christ
4. Nso ke Paul ekenyene ke ekikere ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Idịghe ntre ke mbufo ẹkekpep Christ”?
4 Ke ama okokụre nditịn̄ mban̄a ikpîkpu ye mbukpo edinam oro ererimbot ebịnede, apostle Paul ama ọwọn̄ọde ntịn̄enyịn esie ebịne ekemmọ mme Christian esie ke Ephesus. (Mbọk kot N̄wed Mbon Ephesus 4:20, 21.) Paul ama ada n̄kpọ nte isua ita ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄kpep owo n̄kpọ ke obio oro, ndien anaedi enye ke idemesie ama emehe ye ediwak owo ke esop. (Utom 20:31-35) Ntem, ke ini enye ọkọdọhọde, “Idịghe ntre ke mbufo ẹkekpep Christ,” enye eketịn̄ aban̄a ọkpọkpọ ifiọk esie nte ke owo ikekpepke mme Christian eke Ephesus uduot akpanikọ oro ẹnamde nte ẹmade, ẹnyụn̄ ẹsiakde mmọn̄, emi onyịmede orụk mbukpo ido oro enye eketịn̄de aban̄a ke ufan̄ikọ 17 osịm 19. Enye ama ọfiọk nte ke ẹma ẹtịm ẹkpep mmọ ata usụn̄uwem Christian nnennen ye nte odotde nte Jesus Christ okonịmde uwụtn̄kpọ. Ke ntak oro, mmọ ikakaha iso aba isan̄a ke ekịm nte mme idụt ẹkesan̄ade, edi mmọ ẹkedi nditọ un̄wana.
5. Nso idi ukpụhọde ke ufọt edinyụn̄ ndodu ke akpanikọ ye edinyenyene akpanikọ ke idem nnyịn?
5 Edi akpan n̄kpọ, ndien, didie ntem ete ‘ikpep Christ’ ke ido oro odotde! Ndi ukwan̄ usụn̄ ẹdu ndikpep Christ? Ih, ke akpanikọ ẹdu. Ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ke N̄wed Mbon Ephesus 4:14, Paul ama ọnọ nditọete item ete: “Man nnyịn ikûdi aba nditọwọn̄, emi ukpepn̄kpọ ẹtode ke nsio nsio edem ẹbara nte ofụm emen ẹtop ẹduọk, ẹda nnyịn ediyo ke n̄kari owo eke ẹfiọkde nditịbi usụn̄ abian̄a.” Nte an̄wan̄ade ama odu ndusụk owo oro ẹkekpepde ẹban̄a Christ edi emi ẹkesụk ẹsan̄ade ke mme usụn̄ ererimbot ndien idem ẹdomode ndikpep mbon en̄wen ndinam ntre. Nte emi owụt nnyịn n̄kpọndịk oro odude ke ndidodu ke akpanikọ, nte ndusụk owo ẹsitịn̄de, nte okpụhọrede ye ndinyenyene akpanikọ ke idem nnyịn? Ke eyo Paul mbon oro ẹkenyenede sụk enyọn̄ enyọn̄ ifiọk ẹdi se mbon efen ẹkenamde ẹyo ẹkpọn̄ usụn̄ mmemmem mmemmem ye usọp usọp, ndien edi kpasụk ntre mfịn. Man akpan emi nditịbe, Paul ama akaiso ọdọhọ ete ke ama oyom mbon Ephesus ‘ẹkop n̄kpọ ẹban̄a Christ ẹnyụn̄ ẹkpep n̄kpọ ebe ke Jesus.’—Ephesus 4:21.
6. Didie ke nnyịn ikeme ndikpep, ndikop, ndinyụn̄ ndi se Christ ekpepde n̄kpọ mfịn?
6 Ikọ oro ‘ndikpep,’ ‘ndikop,’ ye ‘ndidi se ẹkpepde’ oro Paul akadade kpukpru ẹda ẹban̄a usụn̄ ukpepn̄kpọ ye item, nte ke ufọkn̄wed. Ke akpanikọ, nnyịn ikemeke ndikop, n̄kpep n̄kpọ nto, m̀mê ndidi se Jesus ke idemesie ẹkpepde n̄kpọ nnennen nnennen mfịn. Edi enye ke onịm ubịnikọt ukpep Bible ke ofụri ererimbot ebe ke “asan̄autom [esie] emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄.” (Matthew 24:45-47; 28:19, 20) Nnyịn imekeme ‘ndikpep Christ’ nte odotde onyụn̄ enende edieke nnyịn kpukpru ini idiade ekemini udia eke spirit oro otu asan̄autom ọnọde, ikpepde enye ye ntịn̄enyịn edide ke idem nnyịn m̀mê ke esop, itie ikere enye, inyụn̄ ida se ikpepde isịn ke edinam. Ẹyak nnyịn ikụt ite ke imotịm ida kpukpru ndutịm oro inam n̄kpọ man nnyịn ikeme ndidọhọ ke esịt akpanikọ nte ke nnyịn ‘ima ikop inyụn̄ ikpep n̄kpọ ebe ke enye.’
7. Ewe akpan n̄kpọ ke ẹkeme ndikụt ke mme ikọ Paul oro, “akpanikọ eke odude ke Jesus”?
7 Edi n̄kpọ udọn̄ nte ke N̄wed Mbon Ephesus 4:21, ke ama ọkọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a usụn̄ ukpep n̄kpọ, Paul ama adian do ete: “Kpa akpanikọ eke odude ke Jesus.” Ndusụk mme atatikọ Bible ẹdụri ntịn̄enyịn ẹnọ akpanikọ oro nte ke Paul ikawakke ndida ọkpọkpọ enyịn̄ Jesus ke mme uwetn̄kpọ esie. Ke akpanikọ, emi edi n̄kukụre idaha oro enye adade enyịn̄ oro ke n̄wed oro enye ekewetde ọnọ mbon Ephesus. Nte odu akpan n̄kpọ san̄asan̄a kaban̄a emi? Ekeme ndidi Paul okodụri ntịn̄enyịn owụt uwụtn̄kpọ oro Jesus okonịmde nte owo. Ti ete ke Jesus ama etịn̄ aban̄a idemesie inikiet ete: “Ami ndi usụn̄ ye akpanikọ ye uwem.” (John 14:6; Colossae 2:3) Jesus ọkọdọhọ ete: “Ami ndi . . . akpanikọ” ke ntak emi enye mîketịn̄ke inyụn̄ ikpep enye ikpọn̄îkpọn̄ edi odu uwem ke enye onyụn̄ ada enye odu uwem nte owo. Ih, ata Ido Ukpono Christ idịghe sụk ekikere edi edi usụn̄uwem. ‘Ndikpep Christ’ esịne edikpep ndikpebe enye ke ndidu uwem ke akpanikọ. Nte afo amanam uwem fo ekekem ye eke Jesus? Nte afo emesitiene ndeikpat esie ketket kpukpru usen? Edi n̄kukụre ke ndinam emi ke nnyịn ikeme ndikaiso nsan̄a nte nditọ un̄wana.
“Ẹsio Akani Owo Ẹduọk”
8. Nso uwụtn̄kpọ ke Paul akada ke N̄wed Mbon Ephesus 4:22, 24, ndien ntak emi enye odotde?
8 Man owụt nte nnyịn ikemede ‘ndikpep Christ’ uforo uforo nnyụn̄ nsan̄a nte nditọ un̄wana, Paul ama akaiso ọdọhọ, ke N̄wed Mbon Ephesus 4:22-24, ete ke odu san̄asan̄a usio-ukot ita oro anade nnyịn itiene. Akpa ke otu mmọemi edi: “Ẹsio akani owo ẹduọk, emi ekemde ye ido uwem mbufo ke eyo oko, onyụn̄ ọdiọn̄de-diọn̄ abiara oto ke editiene eke mbufo ẹtienede idiọkitọn̄ eke ẹbian̄ade owo.” (Ephesus 4:22) Ikọ oro ‘ẹsio ẹduọk’ (“ẹsio ẹfep,” Kingdom Interlinear) ye “ẹsịne” (ufan̄ikọ 24) owụt ndise ekikere oro aban̄ade edisio ye edisịne ọfọn̄idem. Emi edi ikọ oro owụtde nte n̄kpọ edide ukem ye n̄kpọ, emi Paul ekesiwakde ndida, ndien enye edi kiet oro okụtde unen. (Rome 13:12, 14; Ephesus 6:11-17; Colossae 3:8-12; 1 Thessalonica 5:8) Ke ini ọfọn̄idem nnyịn edehede m̀mê n̄kpọ odụkde, utọ nte ke ini udia, nnyịn imesikpụhọ enye ke akpa ifet oro nnyịn inyenede. Nte nnyịn ukem ntre ikpekereke iban̄a idaha eke spirit nnyịn ekededi oro edehede?
9. Ke nso usụn̄ ke owo osio akani owo ọduọk?
9 Didie, ndien, ke owo osio akani edu ọduọk? Ikọedinam oro ‘sio duọk’ ke akpasarade usem odu ke uduot enyeoro ẹkotde aorist. Enye owụt edinam oro ẹnamde ini kiet kpọt m̀mê ini kiet ye unana edifiak nnam. Emi anam nnyịn idiọn̄ọ nte ke “akani edu” (“akani owo,” Kingdom Interlinear), ọkọrọ ye “ido uwem mbufo ke eyo oko,” edi se anade ẹsio ẹduọk ye nnennen edinam ubiere, ofụri ofụri ye ọyọhọ ọyọhọ. Enye idịghe n̄kpọ oro nnyịn ikemede ndinam uforo uforo m̀mê idem ndimen̄e ndinam. Ntak mîdịghe?
10. Ntak emi anade owo enyene ubiere ye iwụk ke ndisio akani owo nduọk?
10 Ikọ oro “onyụn̄ ọdiọn̄de-diọn̄ abiara” owụt nte ke “akani owo” odu ke edinam esuene ido uwem oro akade-kaiso onyụn̄ ọdiọkde-diọk akan, otode ke idiọk osịm ndiọkn̄kan. Ke akpanikọ, ke ntak ẹsịnde un̄wana eke spirit, ofụri ubonowo edu ke ntotụn̄ọ ukpe. Paul ọkọdọhọ ke emi edi utịp “idiọkitọn̄ eke ẹbian̄ade owo.” Mme udọn̄ obụkidem ẹdi abian̄a koro mmọ ẹkeme nditie nte inọhọ unan, edi ke akpatre mmọ ẹkama nsobo. (Mme Hebrew 3:13) Ke owo mîwụtke ukpeme, utịt edidi mbiara ye n̄kpa. (Rome 6:12; 8:13) Ntak edi oro anade ẹsio akani edu ẹduọk, ẹsio ẹfep ofụri ofụri ye ọyọhọ ọyọhọ. ukem usụn̄ oro ẹsiode akani, ndedehe ọfọn̄ ẹfep.
Obufa “Spirit eke Odude ke Esịt”
11. Edidi obufa ke n̄kan̄ eke spirit enyene nditọn̄ọ ke m̀mọ̀n̄?
11 Owo oro ọwọrọde ke okpụk mbat inyeneke ndisio mbat ọfọn̄ esie kpọt edi enyene n̄ko ndinen̄ede nnyere mmọn̄ mbemiso enye esịnede ọfọn̄ efen oro edide obufa onyụn̄ asanade. Oro edi ukem se Paul okowụtde nte ọyọhọ usio-ukot iba ke un̄wana eke spirit: “Ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi obufa ke spirit eke odude ke esịt mbufo.” (Ephesus 4:23) Nte enye ekebemde iso owụt, ke ufan̄ikọ 17 ye 18, mme idụt ẹsan̄a “ke ikpîkpu ekikere mmọ” ẹnyụn̄ ẹdu ‘ke ekịm eke ekikere.’ Nte owụtde ifiọk, ekikere, iwụk ebiet ifiọk ye asian, edi ebiet emi edikabade ndi obufa anade ọtọn̄ọ. Didie ke ẹkeme ndinam emi? Paul ama anam an̄wan̄a ete ke edi ke ndinam odudu oro anamde utom ke esịt nnyịn edi obufa. Nso idi odudu oro?
12. Nso idi odudu oro anamde utom ke esịt?
12 Nte odudu oro anamde utom ke esịt nnyịn, oro Paul eketịn̄de aban̄a, edi edisana spirit? Baba. Ubak udịmikọ oro, “spirit eke odude ke esịt mbufo” ke ataata usụn̄ okot ntem “spirit eke esịt mbufo.” Idụhe itie ndomokiet ke Bible emi etịn̄de aban̄a edisana spirit Abasi nte edide eke owo m̀mê edide ubak owo. Ikọ oro “spirit” ke ata ikọ ọwọrọ “ibifịk,” edi ẹda enye n̄ko ke Bible “ndida nnọ odudu oro anamde owo owụt ndusụk edu, idaha, m̀mê ntụk m̀mê anam ndusụk edinam mîdịghe etiene ndusụk usụn̄uwem.” (Insight on the Scriptures, Eboho 2, page 1026) Ntre “spirit eke esịt” edi odudu oro edemerede m̀mê onụkde ekikere nnyịn, edu ukere n̄kpọ ye ekikere esịt nnyịn.
13. Ntak anade inam edu ukere n̄kpọ nnyịn edi obufa?
13 Ndammana ntụhọ ye ekikere anana mfọnmma esịt esịne ke mme n̄kpọ oro ekụtde ke enyịn, n̄kpọ obụkidem, ye mme inyene. (Ecclesiastes 7:20; 1 Corinth 2:14; Colossae 1:21; 2:18) Idem ekpedi owo osio akani edu ye mme idiọk edinam esie ọduọk, idiọk ntụhọ ekikere esie edieke owo mîkpụhọkede ke ebebịghi m̀mê awawara eyenụk enye ndifiak mbịne se enye ọkọkpọn̄de. Nte emi idịghe ifiọk n̄kpọntịbe oro ediwak owo ẹmi ẹkedomode, ke uwụtn̄kpọ, nditre un̄wọn̄ sika, ebeubọk un̄wọn̄ mmịn, m̀mê mme idiọk edinam eken ẹnyenede? Edieke mmọ mîkesịnke ukeme ndomokiet ndikabade ndi obufa ebe ke odudu oro anamde utom ke esịt mmọ, edifiak nduọ ndụk idiọkn̄kpọ ama ekpere ndidi se owo mîkemeke ndifep. Ata ukpụhọde ekededi ana esịne edinam esịt edi obufa ofụri ofụri.—Rome 12:2.
14. Didie ke ẹkeme ndinam odudu oro anamde utom ke esịt edi obufa?
14 Didie, ndien, ke owo anam odudu oro edi obufa man enye esịn ekikere esie ke nnennen usụn̄? Ikọedinam oro “ẹkabade ẹdi obufa” ke udọn̄ikọ usem Greek owụt edinam eke idahaemi, etịn̄de aban̄a edinam oro akade-kaiso. Ntre edi ke ndikaiso n̄kpep Ikọ akpanikọ Abasi nnyụn̄ ntie n̄kere se enye ọwọrọde ke ẹkeme ndinam odudu oro anamde utom do edi obufa. Ntaifiọk ẹsian nnyịn ẹte ke mfre nnyịn, ntọt edide ke uduot idiọn̄ọ odudu elektrik m̀mê eke mmọn̄ibọk esisan̄a to ke esịp sịm esịp, ẹbede ediwak ekpụk oro ẹkotde synapse. N̄wed oro, The Brain ọdọhọ ete, “Ẹnam ndusụk uduot ukeme uti n̄kpọ odu ke ekpụk esịp ke ini idiọn̄ọ asan̄ade ebe, ọkpọn̄de nde idiọn̄ọ oro enye onịmde.” Ke ini ukem idiọn̄ọ oro asan̄ade ebe ke ini efen, mme nsen esịp eti enye ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ẹban̄a usọp usọp. Nte ini akade, emi ọtọn̄ọ obufa usụn̄ ukere n̄kpọ ke idem owo oro. Nte nnyịn ikọbọde ke ndibọ eti ntọt eke spirit, ẹnam obufa usụn̄ ukere n̄kpọ odu, ndien ẹnam odudu oro anamde utom ke esịt nnyịn edi obufa.—Philippi 4:8.
“Ẹmen Obufa Owo Ẹsịne”
15. Ke nso usụn̄ifiọk ke obufa owo edi obufa?
15 Ke akpatre, Paul ọdọhọ ete: “[Mbufo] ẹmen obufa owo ẹsịne, emi ẹbotde ebiet Abasi ke edinen ido ye edisana ido akpanikọ.” (Ephesus 4:24) Ih, Christian esịne obufa edu. “Obufa” mi iban̄ake ini, edi aban̄a uduot. Oro edi ndidọhọ nte, ke enye idịghe obufa ke usụn̄ifiọk eke edidi eke ndondo emi. Enye edi ataata obufa, obufa edu “emi ẹbotde ebiet Abasi.” Ke N̄wed Mbon Colossae 3:10, Paul akada ukem usem oro onyụn̄ ọdọhọ ete “emi ẹdiọn̄de-diọn̄ ẹnam enye edi obufa, enyene mbiet Andibot enye.” Didie ke ẹnyene obufa edu emi?
16. Ntak ẹkemede ndidọhọ ke ‘ẹbot obufa owo nte ekemde ye uduak Abasi’?
16 Jehovah Abasi okobot akpa owo iba oro, Adam ye Eve, ke mbiet Esie. Ẹma ẹnọ mmọ mme edu ido uwem ye eke spirit oro okosiode mmọ onịm san̄asan̄a onyụn̄ anamde mmọ ẹkon̄ ẹkan mme edibotn̄kpọ ẹdide unam. (Genesis 1:26, 27) Okposụkedi nsọn̄ibuot mmọ okotopde ofụri ubonowo esịn ke idiọkn̄kpọ ye unana mfọnmma, nnyịn, nte mme andito ubon Adam, isụk inyeyene ifet ndiwụt mme edu ido uwem ye eke spirit. Uduak Abasi edi nte mbon oro ẹwụtde mbuọtidem ke uwa ufak ẹkpekpọn̄ akani edu ẹnyụn̄ ẹdara ‘ubọn̄ ubọn̄ ubọhọ-ufụn eke nditọ Abasi.’—Rome 6:6; 8:19-21; Galatia 5:1, 24.
17. Ntak emi edinen ido ye edinam akpanikọ ẹdide n̄wọrọnda edu eke obufa owo?
17 Ata edinen ido ye edinam akpanikọ ẹdi edu iba ẹmi Paul okosiode owụt nte onịmde obufa edu emi idiọn̄ọ. Emi ọsọn̄ọ etịn̄ akaiso nte ke obufa edu edi se ẹnamde edi obufa ke mbiet Andibot enye. Psalm 145:17 asian nnyịn ete: “Jehovah emenen ke kpukpru usụn̄ esie, onyụn̄ ọfọn ido ke kpukpru se enye anamde.” Ndien Ediyarade 16:5 ọdọhọ aban̄a Jehovah ete: “O Edisana Abasi, emi odude-du, okonyụn̄ odude-du, Afo emenen.” Ke akpanikọ edinen ido ye edinam akpanikọ ẹdi mme akpan edu edieke anade nnyịn idu uwem ekekem ye edidi se ẹbotde ke mbiet Abasi, iwụtde ubọn̄ esie. Akpakam nnyịn itie nte Zechariah, ete John Andinịm Owo Baptism, emi edisana spirit okonụkde nditoro Abasi ke ndikọnọ ikọt Esie ‘ifet ndinam n̄kpọ nnọ enye ke edisana ido ye edinen ido.’—Luke 1:74, 75.
“Ẹsan̄a Nte Nditọ Un̄wana”
18. Didie ke Paul an̄wam nnyịn ndikụt mme usụn̄ eke ererimbot nte mmọ ẹnen̄erede ẹtie?
18 Ke ima ikodụn̄ọde mme ikọ Paul ke N̄wed Mbon Ephesus 4:17-24 ke nde ke nde, nnyịn imenyene ekese ndikere mban̄a. Ke ufan̄ikọ 17 osịm 19, Paul aman̄wam nnyịn ndikụt mme usụn̄ ererimbot nte mmọ ẹnen̄erede ẹtie. Ndisịn ifiọk Abasi nnyụn̄ nnam esịt mmọ ọsọn̄ kaban̄a enye, mbon oro ẹsụk ẹdude ke ererimbot ẹmedianade idem ẹkpọn̄ ata ebiet emi uwem otode. Mmọdo, ye unana ata uduak m̀mê ndausụn̄, mme ukeme mmọ ẹsụn̄ọ ke ndisịme ye ikpîkpu n̄kpọ. Mmọ ke ẹsosụhọde ẹdụk udem idiọk idaha eke ido uwem ye eke spirit ẹkan nte akanam edide. Nso mbọm mbọm idaha ke emi edi ntem! Ndien nso okopodudu ntak ke nnyịn inyene ntem ndibiere ndikaiso nsan̄a nte nditọ un̄wana!
19. Nso akpatre nsịnudọn̄ ke nnyịn inyene ito Paul ndikaiso nsan̄a nte nditọ un̄wana?
19 Ekem, ke ufan̄ikọ 20 ye 21, Paul ọsọn̄ọ etịn̄ ufọn edikpep akpanikọ ifịk ifịk man nnyịn ikûdi mme andibabuana ke akpanikọ kpọt edi idu uwem ke enye nte Jesus okodude. Ke akpatre, ke ufan̄ikọ 22 osịm 24, enye eteme nnyịn ete isio akani edu iduọk inyụn̄ imen obufa isịne—ye ubiere, ye nsọn̄ọnda. Kan̄a kemi, ana nnyịn ikaiso inụk edu ukere n̄kpọ nnyịn isịn ke eti, usụn̄ oro spirit etemede. Ke akande kpukpru n̄kpọ, ana nnyịn ise Jehovah kaban̄a un̄wam nte nnyịn ikade iso ndisan̄a nte nditọ un̄wana. “Sia edide Abasi, emi ọkọnọde uyo ete, Yak un̄wana ayama ke ekịm, akayama nnyịn ke esịt, man Enye an̄wan̄ade owo enyịn ndifiọk ubọn̄ Abasi ke iso Jesus Christ.”—2 Corinth 4:6.
Nte Afo Emeti?
◻ Didie ke nnyịn ikeme ‘ndikpep Christ’ mfịn?
◻ Ntak anade ebiere ndisio akani owo nduọk?
◻ Nso idi odudu oro anamde utom ke esịt, ndien didie ke ẹnam enye edi obufa?
◻ Mme edu ewe ẹnịm obufa owo idiọn̄ọ?
[Ndise ke page 15]
Jesus ọkọdọhọ ete: “Ami ndi usụn̄ ye akpanikọ ye uwem”
[Ndise ke page 16]
‘Ẹsio akani owo ye utom esie ẹduọk’—iyatesịt, ifụtesịt, udu, idiọk iban̄a, mbubiam ikọ, ye nsu.—Colossae 3:8, 9
[Ndise ke page 17]
“Ẹmen obufa owo ẹsịne, emi ẹbotde ebiet Abasi ke edinen ido ye edisana ido akpanikọ.”—Ephesus 4:24