Ẹsịne Ifụre Ifụre Ido!
“Nte mmọemi Abasi ekemekde, emi Abasi akanamde mmọ ẹsana onyụn̄ amade, ẹda ndien esịtmbọm ẹsịne, ye mfọnido, ye nsụkidem, ye ifụre ifụre ido, ye ime.”—COLOSSAE 3:12.
1-3. Ke Colossae 3:12-14, nso ke apostle Paul etịn̄ aban̄a ifụre ifụre ido ye mme edu Abasi eken?
JEHOVAH ọmọnọ ikọt esie ata mfọnn̄kan ndamban̄a ọfọn̄. Ke akpanikọ, kpukpru owo oro ẹyomde mfọn esie ana ẹsịne edisịnen̄kpọ oro enyenede nsọsọn̄ urụk ifụre ifụre ido. Edu emi esinọ ndọn̄esịt koro enye esisụhọde ubiak ke mfịghe mfịghe idaha. Enye edi n̄kpọ ukpeme n̄ko, koro enye esikpan en̄wan.
2 Apostle Paul ama akpak ekemmọ mme Christian oro ẹyetde aran ete: “Nte mmọemi Abasi ekemekde, emi Abasi akanamde mmọ ẹsana onyụn̄ amade, ẹda ndien esịtmbọm ẹsịne, ye mfọnido, ye nsụkidem, ye ifụre ifụre ido, ye ime.” (Colossae 3:12) Ikọedinam usem Greek oro ẹkebarede “ẹsịne” owụt edinam oro anade ẹnam usọp usọp. Mbon oro ẹyetde aran, ẹmi ẹkemekde, ẹsanade, Abasi onyụn̄ amade, ibiatke ini ndisịne mme utọ edu nte ifụre ifụre ido.
3 Paul ama adian do ete: “Ẹme ime ye kiet eken, ẹnyụn̄ ẹfen kiet eken, edieke owo mbufo ekededi enyenede ikọ ye owo; kpa nte Ọbọn̄ [“Jehovah,” NW] ekefende mbufo, ẹfen mmọ en̄wen kpasụk ntre. Ndien ẹkọrọ ke kpukpru n̄kpọ, ẹsịne ima, emi edide se ibọpde uwem adiana inam ọfọn ama.” (Colossae 3:13, 14) Ima, ifụre ifụre ido, ye mme edu Abasi eken anam Mme Ntiense Jehovah ẹkeme ‘ndidụn̄ ọtọkiet ke emem.’—Psalm 133:1-3.
Ẹyom Mme Ekpemerọn̄ Ẹnyenede Ifụre Ifụre Ido
4. Mme ata Christian ẹsịne ndamban̄a edisịnen̄kpọ oro ẹdade mme nso edu ẹdọk?
4 Mme ata Christian ẹdomo ‘ndiwot mbak idemmọ kaban̄a use, ndek ndek ido, udọn̄ idan̄, idiọkitọn̄, ye isịnenyịn,’ ndien mmọ ẹnam utom ndisio akani edisịnen̄kpọ ekededi oro enyenede urụk ifiopesịt, iyatesịt, idiọkido, ikọ esuene, ndek ndek ikọ nduọk. (Colossae 3:5-11) Mmọ ẹsio “akani edu” (ke ataata usụn̄ “akani owo”) ẹnyụn̄ ẹsịne “obufa edu” (m̀mê, “obufa owo”), kpa edisịnen̄kpọ oro odotde. (Ephesus 4:22-24, Kingdom Interlinear) Obufa edisịnen̄kpọ mmọ oro ẹdade esịtmbọm, mfọnido, nsụkidem, ifụre ifụre ido, ye ime ẹdọk, esin̄wam mmọ ndikọk mme mfịna nnyụn̄ ndu uwem owo Abasi.—Matthew 5:9; 18:33; Luke 6:36; Philippi 4:2, 3.
5. Nso idu iban̄a nte esop Christian anamde utom oro anamde edi n̄kpọ idara ntre ndidi ubak esie?
5 Irenowo oro ẹkerede nte ẹkụtde unen ke ererimbot emi ẹsiwak ndisọn̄ ido, idem ẹsọn̄de iso. (Mme N̄ke 29:22) Ọnọ nduọkodudu didie ntem ke isio isio usụn̄ ke otu ikọt Jehovah! Esop Christian itiehe nte emi ndusụk owo ẹkamade mbubehe—ke usụn̄ enyenede uforo edi ẹsọn̄de ke usụn̄ oro ekemede ndinam mme owo ikopke inemesịt. Utu ke oro, edi n̄kpọ idara ndidi ubak esop. Ntak kiet edi nte ke ifụre ifụre ido edi ikpehe eti ibuot oro mme Christian ke ofụri ofụri ẹwụtde ndien akpan akpan irenowo oro ẹdotde ndikpep ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ n̄kpọ. Ih, idatesịt esisụn̄o oto ukpep ye item oro mbiowo ẹmi ẹdotde ẹsikpepde “ke sụn̄sụn̄ ido eti ibuot.”—James 3:13.
6. Ntak anade mbiowo Christian ẹnyene ifụre ifụre ido?
6 Ido, m̀mê akpan edu ikọt Abasi oyom ete irenowo oro ẹyakde usenyịn ke esop ẹsịn ke ubọk ẹnyene ifụre ifụre ido, ẹnyene eti ibuot, ye asian. (1 Timothy 3:1-3) Mme asan̄autom Jehovah ẹtie nte erọn̄ oro ẹtiede sụn̄sụn̄, itiehe nte mme ebot itụn, mme ọsọn̄ibuot nditọenan̄, m̀mê mme afai afai ekpeikọt (Psalm 32:9; Luke 10:3) Sia ẹbietde erọn̄, oyom ẹnam n̄kpọ ye mmọ ke ifụre ifụre ido ye ke sụn̄sụn̄ usụn̄. (Utom 20:28, 29) Ih, Abasi odori enyịn ndikụt mbiowo ẹmemde ido, ẹfọnde ido, ẹtiede ima ima, ẹnyụn̄ ẹmede ime ye mme erọn̄ esie.—Ezekiel 34:17-24.
7. Didie ke mbiowo ẹkpeteme mmọ en̄wen m̀mê ẹn̄wam mbon oro ẹdọn̄ọde ke n̄kan̄ eke spirit?
7 Nte “owo Ọbọn̄,” ebiowo “enyene ndinyene sụn̄sụn̄ ido ye kpukpru owo; enye enyene ndifiọk nditeme owo, nnyụn̄ mme ime ke ini ẹnamde enye idiọk: enye onyụn̄ enyene ndida ata nsụkesịt nnam mmọemi ẹbiọn̄ọde ẹnen̄ede ẹsan̄a; m̀mê eyeto do Abasi anam mmọ ẹkabade esịt ẹkpenyene ifiọk akpanikọ.” (2 Timothy 2:24, 25) Mme Christian ekpemerọn̄ ẹnyene ndiwụt ima ima edikere mban̄a ke ini ẹdomode ndin̄wam owo oro ọdọn̄ọde ke n̄kan̄ eke spirit, koro erọn̄ ẹnyene Abasi. Inaha mbiowo ẹnam n̄kpọ ye mmọ nte anamutom ukpeokụk akpanamde edi ẹnyene ndinyene ifụre ifụre ido, nte Eti Ekpemerọn̄, Jesus Christ.—John 10:11-13.
8. Nso ikotịbe inọ Moses emi ekenyenede ifụre ifụre ido, ndien ntak-a?
8 Ndusụk ini ebiowo ekeme ndikụt nte edide ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndimụm sụn̄sụn̄ edu n̄kama. ‘Moses ekedi ata sụn̄sụn̄ owo, akan kpukpru owo ẹmi ẹdude ke iso ererimbot.’ (Numbers 12:3) Edi, ke ini nditọ Israel mîkenyeneke mmọn̄ ke Kadesh, mmọ ẹma ẹtọk Moses ẹnyụn̄ ẹbiom enye ikpe ke ndikada mmọ n̄wọrọ ke Egypt ndisịn ke ukpọk ukpọk wilderness. Kpa ye kpukpru se Moses ọkọyọde ke nsụhọdeidem, enye ama etịn̄ ikọ uyat uyat, nsọn̄ido nsọn̄ido. Enye ye Aaron ẹma ẹda ke iso mme owo ẹnyụn̄ ẹwọn̄ọde ntịn̄enyịn ẹnọ idemmọ, Moses ọdọhọde ete: “Mbufo mbon nsọn̄ibuot, ẹkop ndien; nte nnyịn inyene ndinam mmọn̄ ọwọrọ ke itiat emi nnọ mbufo?” Moses ndien ada esan̄ esie amia itiat utịm ikaba, ndien Abasi anam ‘ediwak mmọn̄’ ọwọrọ ọnọ mme owo ye mme ufene mmọ. Jehovah ikenemke esit koro Moses ye Aaron ikokponoke Enye, ntre Moses ikenyeneke ifet ndida nditọ Israel ndụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ.—Numbers 20:1-13; Deuteronomy 32:50-52; Psalm 106:32, 33.
9. Didie ke ẹkeme ndisịn ifụre ifụre ido ebiowo ke udomo?
9 Ifụre ifụre ido Christian ebiowo ekeme n̄ko ndidụk udomo ke nsio nsio usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Paul ama odụri Tịmothy utọn̄ ete ke owo “n̄kohodeidem” ye emi “esịt esie ọdọn̄ọ[de] eneni ye en̄wan ikọ” ekeme ndidaha nda. Paul ama adian do ete: “Edi n̄kpọ emi ada ufụp edi, ye en̄wan, ye isụn̄i, ye idiọk ekikere, ye ọkpọsọn̄ eneni ke otu mmọemi ekikere mmọ ama akabiara, akpanikọ ama onyụn̄ ọbọhọ mmọ.” Timothy edide esenyịn ikenyeneke ndinam n̄kpọ nsọn̄ido nsọn̄ido edi ekenyene ‘ndifehe n̄kpọn̄ mme n̄kpọ ẹmi,’ enye okonyụn̄ enyene ‘ndibịne edinen ido, ye uten̄e Abasi, ye mbuọtidem, ye ima, ye ime, ye nsụhọde esịt.’—1 Timothy 6:4, 5, 11.
10. Nso ke Titus ekenyene nditi mme esop mban̄a?
10 Okposụkedi oyomde mbiowo ẹmem ido, ana mmọ ẹnyene nsọn̄ọnda ke se inende. Titus ama anam ukem oro, etide mbon oro ẹkebuanade ye mme esop ke Crete ete “ẹkûsụni baba owo kiet, ẹkûnyụn̄ ẹdi mbon utọk; edi ẹtie ifụre ifụre, ẹnyụn̄ ẹwụt kpukpru owo sụn̄sụn̄ ido.” (Titus 3:1, 2) Ke owụtde ntak emi mme Christian ẹkpenyenede ifụre ifụre ido ye kpukpru owo, Titus ekenyene ndidụri ntịn̄enyịn n̄wụt nte Jehovah ọfọnde ido onyụn̄ enyenede ima. Abasi ikanyan̄ake mme andinịm ke akpanikọ ke ntak ndinen utom ekededi oro mmọ ẹkenamde edi nte ekemde ye mbọm esie ebe ke Jesus Christ. Ifụre ifụre ido Jehovah ye ime ọwọrọ edinyan̄a ọnọ nnyịn n̄ko. Ke ntre, nte Titus, mbiowo eyomfịn ẹnyene nditi mme esop ẹte ẹsụk ibuot ẹnọ Abasi, ẹkpebede Enye ke ndinam n̄kpọ ye mmọ en̄wen ke usụn̄ mmemido.—Titus 3:3-7; 2 Peter 3:9, 15.
Ifụre Ifụre Ido Esikpeme Enyene-Ọniọn̄ Ọnọitem
11. Nte ekemde ye Galatia 6:1, 2, didie ke ẹkpenọ item?
11 Nso edieke ndamban̄a erọn̄ eduede? Pual ọkọdọhọ ete: “Nditọete, edieke ẹkụtde owo ke ndudue ekededi, mbufo, ẹmi ẹdide mbon spirit, ẹsan̄a ke spirit ifụre ifụre ido, ẹda enye ẹfiak ẹsịn ke itie; nyụn̄ kpeme, mbak ẹdidomo fi n̄ko. Ẹbiom mbiomo kiet eken; ntem ke mbufo ẹdinịm ibet Christ.” (Galatia 6:1, 2) Item enyene ufọn akan edieke ẹnọde enye ke edu ifụre ifụre ido. Idem ọkpọkọm mbiowo ẹdomo ndinọ owo oro ayatde esịt item, mmọ ẹkpenyene ndiwụt mfara ke idem, ẹfiọkde ẹte ke “mmemmem edeme onyụn̄ obụn̄ ọkpọ.” (Mme N̄ke 25:15) Ẹkeme ndinam owo oro ọsọn̄de ido nte ọkpọ emem ke mmemmem utịn̄ikọ, ndien nsọsọn̄ ido esie ekeme ndimem.
12. Didie ke mmemido an̄wam mme ọnọitem?
12 Jehovah edi Andikpep emi enyenede ifụre ifụre ido, ndien mmemmem usụn̄ ukpepn̄kpọ esie esinyene ufọn ke esop. Emi edi ntre akpan akpan ke ini mbiowo ẹkụtde nte odotde ẹnọ mbon oro ẹyomde un̄wam eke spirit item. Mbet James ekewet ete: “Anie ke otu mbufo enyene eti ibuot onyụn̄ edi ọniọn̄? Yak enye ada eti edu esie owụt ubọkutom esie ke sụn̄sụn̄ ido eti ibuot.” Ifụre ifụre ido oto ukpono ye esịtekọm ẹnyenede ẹnọ “eti ibuot emi otode ke enyọn̄,” adianade ye edidiọn̄ọ mme ukeme owo ke nsụhọdeidem. Mmemmem edu ye edu nsụhọdeidem esikpeme ọnọitem osio ke nditịn̄ mme ikọ oro ọnọde unan ye ndudue onyụn̄ anam item esie emem ndibọ.—James 3:13, 17.
13. Didie ke “sụn̄sụn̄ ido eti ibuot” otụk usụn̄ oro ẹnọde item?
13 “Sụn̄sụn̄ ido eti ibuot” akpan ọnọitem ndisọn̄ ido nnyụn̄ nnana edikere mban̄a. Edi, edikere mban̄a itieufan m̀mê edinyene unyịme owo inaha onụk ebiowo nditịn̄ mme n̄kpọ ẹnamde ndinem owo esịt utu ke ndinọ nnennen item oro ọkọn̄ọde ke Ikọ Abasi ke mmemido. (Mme N̄ke 24:24-26; 28:23) Item oro Amnon ọkọbọde oto eyen eyeneka ete esie ama oyụhọ udọn̄esịt esie, edi emi ama ada enye uwem esie. (2 Samuel 13:1-19, 28, 29) Inaha mbiowo eyomfịn, ke ntre, ẹsiak mmọn̄ ke mme edumbet Bible man ẹsụhọde ubieresịt owo ẹnịm, koro ndinam ntre ekpesịn uwem esie ke itiendịk. Nte Paul, inaha mbiowo ẹtre ndisian mmọ en̄wen “ofụri uduak Abasi.” (Utom 20:26, 27; 2 Timothy 4:1-4) Christian ọnọitem oro ọkọride osịm ọyọhọ idaha esinyene ndịk Abasi onyụn̄ ọnọ edinen item ye ifụre ifụre ido oro enyenede eti ibuot.
14. Ntak emi ebiowo ekpekpemede mbak edinam mme ubiere oro mmọ en̄wen ẹkpenamde ke idemmọ?
14 Ifụre ifụre ido oro adianade ye eti ibuot oro otode enyọn̄ eyekpan ebiowo ndiyom n̄kpọ ke nsọn̄ido. Enye ekpenyene n̄ko ndifiọk nte ke iwụtke ifiọk inyụn̄ idotke enye ndinam ubiere oro owo efen akpanamde ọnọ idemesie. Ebiowo eyenyene ubọk ke mme utịp edieke enye akanamde mme ubiere ọnọ mbon en̄wen, eyenyụn̄ abuana ke nduduọhọ ke idiọk utịp ekededi. Ebiowo ekeme ndidụri ntịn̄enyịn n̄wụt se Bible etịn̄de, edi edieke ibet N̄wed Abasi ndomokiet mîdụhe ke n̄kpọ, ekikere ye ubieresịt enyene idem ana ebiere se enye edinamde m̀mê se mîdinamke. Nte Paul ọkọdọhọde: “Owo kiet kiet enyene ndibiom mbiomo idemesie.” (Galatia 6:5; Rome 14:12) Nte ededi, ẹkeme ndin̄wam obụp mbụme ndinam nnennen ubiere ke ebiowo ndibụp mme mbụme ẹmi ẹn̄wamde owo oro ndikọk ibuot ke mme itien̄wed Abasi oro ẹnyenede ebuana ye mme edinam oro owo mînyịkke-nyịk owo ndinam emi ekemede ndiberede nnọ enye.
15. Nso ke ẹkpenam edieke ebiowo mîdiọn̄ọke ibọrọ mbụme?
15 Edieke ebiowo mîdiọn̄ọke ibọrọ inọ mbụme, enye ikpọnọhọ ibọrọ n̄kukụre man enyene ukpono. Ifụre ifụre ido oro enyenede eti ibuot eyekpan enye ndikekere ndien iso-ọfọn ọnọde ibọrọ oro mînenke emi ke ukperedem edidade mfụhọ idi. Odu “ini eke ẹdopde, ye ini eke ẹtịn̄de ikọ.” (Ecclesiastes 3:7; men Mme N̄ke 21:23 domo.) Ebiowo ekpenyene ‘nditịn̄ ikọ’ n̄kukụre ke enye ọdiọn̄ọde ibọrọ mbụme mîdịghe ama akanam ndụn̄ọde oro ekemde man ọnọ nnennen ibọrọ. Owụt eti ibuot nditre ndibọrọ mbụme oro ẹkerede-kere.—Mme N̄ke 12:8; 17:27; 1 Timothy 1:3-7; 2 Timothy 2:14.
Ufọn Uwak Mme Ọnọitem
16, 17. Ntak emi odotde mbiowo ndisop ibuot ye kiet eken?
16 Akam ye ukpepn̄kpọ ẹyen̄wam mbiowo ndibọrọ mme mbụme nnyụn̄ nse mban̄a n̄kpọsọn̄ mfịna, edi ẹkpenyene nditi nte “ke mbon item ẹwakde, [uduak] ẹsọn̄ọ ẹda.” (Mme N̄ke 15:22) Ndisobo ye mbiowo en̄wen esisụn̄o ke edikọ ifiọk oro enyenede ufọn. (Mme N̄ke 13:20) Idịghe kpukpru mbiowo ẹnyene ukem ifiọkutom mme ifiọk Bible. Ntre, ifụre ifụre ido oro enyenede eti ibuot ekpenyene ndinụk mbiowo oro mînyeneke ekese ifiọkutom ndisobo ye mbiowo oro ẹnyenede ekese ifiọk ye ifiọkutom, akpan akpan ke ini oyomde ẹse ẹban̄a akwa mfịna.
17 Ke ini ẹmekde mbiowo ndise mban̄a akwa mfịna, mmọ ẹsụk ẹkeme ndiyom un̄wam ke ndịbe. Man ẹn̄wam enye ndikpe ikpe nditọ Israel, Moses ama emek “mbon ikike . . . eke ẹbakde Abasi, mbon akpanikọ eke ẹsuade n̄wo.” Okposụkedi mmọ ẹkedide mbiowo, mmọ ikenyeneke ekese ifiọk ye ifiọkutom nte Moses ekenyenede. Ntre, mmọ ẹma “ẹda ikọ eke ẹsọn̄de ẹtiene Moses, edi mmọ ke idemmọ ẹbiere kpukpru ikọ eke ẹkpride.” (Exodus 18:13-27) Ke edide se ẹyomde, ndien, mbiowo oro ẹsede ẹban̄a n̄kpọsọn̄ ikpe mfịn ẹkeme nte odotde ndiyom un̄wam mme esenyịn oro ẹnyenede ifiọk, okposụkedi mmọ ẹdinamde akpatre ubiere ke idemmọ.
18. Ke ndise mban̄a mme mbubehe ikpe, nso idi mme akpan n̄kpọ oro ẹwụtde nnennen ubiere?
18 Mishnah mbon Jew ọdọhọ ete ke Israel, mbon oro ẹkenamde esopikpe obio ama esikpụhọde ke ibat nte ekemde ye nte ikọ oro odobide. Ata ufọn odu ke uwak mme ọnọitem ndidu, okposụkedi ibat ikpọn̄ mînọhọ ubiọn̄ nte ke n̄kpọ enen, koro ediwak owo ẹkeme ndidue. (Exodus 23:2) Mme akpan n̄kpọ oro ẹwụtde ẹte ke ẹyenam nnennen ubiere edi Nwed Abasi ye spirit Abasi. Eti ibuot ye ifụre ifụre ido ẹyenụk mme Christian ndisụk idem nnọ mmọemi.
Ndinọ Ikọ Ntiense ye Ifụre Ifụre Ido
19. Didie ke ifụre ifụre ido an̄wam ikọt Jehovah ndinọ mmọ en̄wen ikọ ntiense?
19 Ifụre ifụre ido n̄ko esin̄wam mme asan̄autom Jehovah ndinọ mme owo oro ẹnyenede nsio nsio edu, ikọ ntiense. (1 Corinth 9:22, 23) Sia Jesus ekekpepde n̄kpọ ye ifụre ifụre ido, mme osụhọde idem owo ikokopke ndịk iban̄a enye, nte mmọ ẹkekopde ẹban̄a mme ọsọn̄ido adaiso ido ukpono. (Matthew 9:36) Ke akpanikọ, mme usụn̄ mmemido esie ẹma ẹdụri “erọn̄” idịghe ndiọi “ebot.” (Matthew 25:31-46; John 3:16-21) Okposụkedi Jesus akadade n̄kpọsọn̄ ikọ etịn̄ ikọ ye mbon mbietebot mbon mbubịk, Mme Ntiense Jehovah ana ẹmem ido ke ini ẹtan̄ade etop ubiereikpe Abasi mfịn koro mmọ inyeneke ukem ikike ye odudu oro Jesus ekenyenede. (Matthew 23:13-36) Nte mmọ ẹkopde etop Obio Ubọn̄ oro ẹkwọrọde ye ifụre ifụre ido, ‘mmọemi ẹkenịmde ẹnọ nsinsi uwem ẹkabade ẹdi mme andinịm ke akpanikọ,’ ukem nte mbon mbieterọn̄ oro ẹkekopde ikọ Jesus.—Utom 13:48.
20. Didie ke eyen ukpepn̄kpọ Bible ọbọ ufọn ke ini ẹkpepde enye n̄kpọ ke ifụre ifụre ido?
20 Ẹsinyene nti utịp ke ndinọ ikọ ntiense nnyụn̄ n̄kpep mmọ en̄wen n̄kpọ ye ifụre ifụre ido ye ke ndikpe ye mmọ ke isọn̄ mbufiọk, mme edumbet Bible, ye akpanikọ. Peter ekewet ete, “Ẹten̄e Christ ke esịt mbufo nte Ọbọn̄. Kpukpru ini ẹben̄e idem ndibọrọ kpukpru owo eke edibụpde mbufo ntak idotenyịn emi mbufo ẹnyenede; edi ẹkpeme ndibọrọ ke sụn̄sụn̄ ido ye ke ido uten̄e.” (1 Peter 3:15) Eyen ukpepn̄kpọ oro ẹkpepde n̄kpọ ke sụn̄sụn̄ ido ekeme ndinọ ntịn̄enyịn ke se ẹkpepde utu ke ndidi se ẹwọn̄ọrede ntịn̄enyịn ẹfep m̀mê ndusụk ẹnamde atuak ukot ọduọ ke ntak n̄kpọsọn̄, eneni eneni edu. Ukem nte Paul, mme asan̄autom oro ẹnọde ukpep ke ifụre ifụre ido ẹkeme ndidọhọ ẹte: “Nnyịn inịmke ubiọn̄ọ baba kiet ke afan̄ mbufo, mbak owo editịn̄ n̄kpọ abiat utom eke inamde.” (Corinth 6:3) Idem mme andibiọn̄ọ ndusụk ini ẹsinam n̄kpọ nte ọfọnde ye mbon oro ẹnọde ukpep ke ifụre ifụre ido.
Ifụre Ifụre Ido Ẹyomde Ẹto Kpukpru Owo
21, 22. Didie ke ifụre ifụre ido ọnọ kpukpru ikọt Jehovah ufọn?
21 Inaha ẹmen ifụre ifụre ido Christian ẹsịne n̄kukụre man ẹnem mbon oro mîdụhe ke esop Jehovah esịt. Edu emi edi n̄ko akpan n̄kpọ ke mme itie ebuana ke otu ikọt Abasi. (Colossians 3:12-14; 1 Peter 4:8) Ẹbọp mme esop ẹkọri ke n̄kan̄ eke spirit ke ini mbiowo ye mme asan̄autom unamutom ẹmi ẹnyenede ifụre ifụre ido ẹnamde utom ọtọkiet ke n̄kemuyo. Ndinyene ifụre ifụre ido ye mme edu Abasi eken edi akpan n̄kpọ ọnọ kpukpru ikọt Jehovah koro “ido kiet” odu ọnọ kpukpru owo.—Exodus 12:49; Leviticus 24:22.
22 Ifụre ifụre ido etịp n̄kpọ esịn ke emem ye inemesịt ikọt Abasi. Enye ekpenyene, ke ntre, ndidi ubak urụk mme edu oro ẹnamde edisịnen̄kpọ oro kpukpru mme Christian ẹsịnede ke ufọk, ke esop, ye ke ebiet en̄wen. Ih, oyom kpukpru mme asan̄autom Jehovah ẹsịne ifụre ifụre ido.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
◻ Ntak anade mbiowo Christian ẹnye- ne ifụre ifụre ido?
◻ Didie ke ifụre ifụre ido an̄wam ọnọitem oro enyenede eti ibuot
◻ Nso idi ufọn odude ke uwak mme ọnọitem ndidu?
◻ Ntak enyenede ufọn ndinọ ikọ ntiense ye ifụre ifụre ido?
[Ndise ke page 17]
Ikọt Jehovah ẹdi mbon mbieterọn̄ onyụn̄ oyom ẹnam n̄kpọ ye mmọ ke ifụre ifụre ido
[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
Garo Nalbandian
[Ndise ke page 19]
Ifụre ifụre ido an̄wam ikọt Jehovah ndinọ mme owo ye nsio nsio edu ikọ ntiense