Didie ke Ekeme Ndinyene Ekikere Adade Ukem Ukem Mban̄a Okụk?

Ima okụk ye itọn̄ inyene idịghe mbufa n̄kpọ; Bible inyụn̄ itreke nditịn̄ n̄kpọ mban̄a mmọ, nte n̄kpọ eke mmọ ẹdide mme n̄kpọntịbe ndondo emi. Mmọ ẹnen̄ede ẹbịghi. Ke Ibet, Abasi ama eteme nditọ Israel ete: “Kûyom ufọk mbọhọidụn̄ fo . . . ye n̄kpọ ekededi eke enyenede mbọhọidụn̄ fo.”—Exodus 20:17.

IMA okụk ye inyene ẹkedi mme ọsọ n̄kpọ ke eyo Jesus. Kere ban̄a ntọt emi aban̄ade nneme emi Jesus ekenyenede ye akparawa emi ‘ekenyenede ediwak inyene.’ “Jesus . . . ọdọhọ enye ete, N̄kpọ kiet ke osụk anana fi kan̄a; nyam kpukpru se enyenede, deme nọ mme ubuene, ndien eyenyene inyene ke heaven: nyụn̄ di disan̄a ye Ami. Edi ke ini enye okopde ikọ emi, enye akabade ofụhọ eti-eti, koro enye enyenede ediwak inyene.”—Luke 18:18-23.

Nnennen Ekikere Kaban̄a Okụk

Nte ededi, akpakwan̄a ndibiere nte ke Bible obiom okụk m̀mê akpan ufọn esie ekededi, ikpe. Bible owụt nte ke okụk ekeme ndikpeme owo nsio ke ubuene ye mme mfịna oro ẹsisan̄ade ye edidi ubuene, anamde mme owo ẹnyene mme n̄kpọ ẹyomde. Edidem Solomon ekewet ete: ‘Eti ibuot edi se ikpemede, okụk onyụn̄ edi se ikpemede.’ Onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ẹnam udia ke mbre, wine onyụn̄ adat mme odu-uwem esịt: [okụk, NW] onyụn̄ ọbọrọ kpukpru n̄kpọ.”—Ecclesiastes 7:12; 10:19.

Abasi enyịme ẹda okụk ẹnam n̄kpọ ke eti usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus ama ọdọhọ ete: “Ẹda mammon ukwan̄ido ẹkọ mme ufan ẹnịm ẹnọ idem mbufo.” (Luke 16:9) Emi esịne edinọ etịbe ndida ntat utuakibuot akpanikọ Abasi, koro nnyịn ke akpanikọ ikpama Abasi edi Ufan nnyịn. Ke etienede uwụtn̄kpọ David ete esie, Solomon ke idemesie ama etịp ediwak okụk ye mme ọsọn̄urua n̄kpọ man ẹda ẹbọp temple Jehovah. Ewụhọ Christian efen edi ndinọ mbon oro ẹdude ke unana un̄wam n̄kpọ obụkidem. Apostle Paul ọkọdọhọ ete: “Ẹnọ ikọt Abasi se inanade mmọ.” Enye ama adian do ete: “Ẹbịne ndikama isen owo.” (Rome 12:13) Emi esiwak ndibuana edibiat ndusụk okụk. Nte ededi, nso kaban̄a ima okụk?

“Ndima Silver”

Paul ama eneme ntatara ntatara aban̄a “ima okụk” (NW)—m̀mê ke ata ata usụn̄, “ndima silver”—ke n̄wed oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk Timothy, ekemmọ Christian edide uyen. Ẹkeme ndikụt item Paul ke 1 Timothy 6:6-19. Enye ama etịn̄ aban̄a “ima okụk” nte ubak akpan n̄kpọ ke nneme esie aban̄ade mme n̄kpọ obụkidem. Nnyịn iyanam ọfọn nditịm ndụn̄ọde mme ikọ odudu spirit Paul, ke ẹkerede ẹban̄a nsọn̄uyo oro n̄kaowo mfịn odoride ke okụk. Ke akpanikọ utọ ndụn̄ọde oro enyene ufọn koro enye owụt nte ikemede ‘ndimụm uwem emi edide ata uwem n̄kama.’

Paul ọtọt ete: “[Ima okụk, NW] edi orụn̄ kpukpru orụk mme idiọk-n̄kpọ; ndien ke edinyanade mbịne enye, ndusụk owo ẹma ẹyo ẹkpọn̄ mbuọtidem, ẹnyụn̄ ẹda ediwak mfụhọ ẹnọ idem mmọ unan.” (1 Timothy 6:10) Itien̄wed Abasi emi idọhọke ite ke okụk ke idemesie ọdiọk—itien̄wed Abasi efen ekededi inyụn̄ idọhọke. Apostle oro ikonyụn̄ idọhọke ke okụk edi orụn̄ “mme idiọk-n̄kpọ” m̀mê nte ke okụk edi ntak kpukpru mfịna. Utu ke oro, ima okụk ekeme ndidi ntak—idem ọkpọkọm idịghe n̄kukụre ntak—kpukpru orụk “mme idiọk-n̄kpọ.”

Kpeme Idem ke Idiọkitọn̄

N̄wed Abasi nditre ndibiom okụk ikpe ikpenyeneke ndinam item Paul okûnyene ufọn. Mme Christian emi ẹtọn̄ọde ndima okụk ẹsio idem ẹnyan ẹnọ kpukpru orụk mfịna, emi ndiọkn̄kan ke otu mmọ edide ediyo n̄kpọn̄ mbuọtidem. Se Paul eketịn̄de ọnọ mme Christian ke Colossae ọsọn̄ọ akpanikọ emi: “Mmọdo ẹwot mbak idem mbufo emi odude ke isọn̄. Ẹkpọn̄ . . . idiọk itọn̄, ye edisịn esịt ke n̄kpọ owo, emi edide ukpono-ndem.” (Colossae 3:5) Didie ke edisịn esịt ke n̄kpọ owo, idiọkitọn̄, m̀mê “ima okụk” edi ukpono ndem? Ndi emi ọwọrọ ete ke akwan̄a ndiyom akamba ufọk, obufa ubomisọn̄, utom emi ọnọde ediwak okụk? Baba, ndomokiet ke otu emi idiọkke. Mbụme edi: Nso inam owo oyom ekededi ke otu n̄kpọ emi, ndien nte ẹnen̄ede ẹyom mmọ?

Ẹkeme ndimen ukpụhọde oro odude ke ufọt nnennen udọn̄ ye idiọkitọn̄ ndomo ye ukpụhọde oro odude ke ufọt ekpri ikan̄ emi ẹdade ẹtem udia ye akwa ikan̄ emi atade akai. Eti ye nnennen udọn̄ ekeme ndinyene ufọn. Enye esinụk nnyịn ndinam utom emi enyenede ufọn. Mme N̄ke 16:26 ọdọhọ ete: “Udọn̄ anam-utom anam ọnọ enye: koro edi inua esie esịn enye.” Edi idiọkitọn̄ akama n̄kpọndịk ye nsobo. Enye edi udọn̄ emi owo mîkarake.

Akpan mfịna edi nnyịn ndikara udọn̄ nnyịn. Nte nnyịn iyakara okụk emi nnyịn ikọde ibon m̀mê mme n̄kpọ obụkidem oro nnyịn iyomde, mîdịghe nte mmọ ẹdikara nnyịn? Ntak edi oro Paul ọdọhọde ete ke ndidi “owo idiọkitọn̄ . . . ọwọrọ ndidi okpono ndem.” (Ephesus 5:5, NW) Ke nditịm ntịn̄, edidiọk itọn̄ mbịne n̄kpọ ọwọrọ ndiyak n̄kpọ oro akara nnyịn—nte utịp, nnyịn inam enye edi eteufọk nnyịn, abasi nnyịn, n̄kpọ emi nnyịn inamde utom inọ. Ke edide isio, Abasi ọsọn̄ọ ọdọhọ ete: “Kûnyene abasi efen ukọrọ ye ami.”—Exodus 20:3.

Nnyịn ndidiọk itọn̄ owụt n̄ko nte ke nnyịn inyeneke mbuọtidem nte ke Abasi oyosu un̄wọn̄ọ esie ndinọ nnyịn se iyomde. (Matthew 6:33) Do, idiọkitọn̄ edi ediwọn̄ọde n̄kpọn̄ Abasi. Ke usụn̄ifiọk emi n̄ko, idiọkitọn̄ edi “ukpono ndem.” Eyịghe idụhe Paul okodụride owo utọn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ọbiọn̄ọ enye!

Jesus n̄ko ama ọnọ item nnennen nnennen aban̄a idiọkitọn̄. Enye ama owụk nnyịn ete ikpeme idem ke ndiyom n̄kpọ oro nnyịn mînyeneke: “Ẹtịm ẹkpeme idem mbufo ke kpukpru orụk edisịn esịt ke n̄kpọ owo: koro owo enyene se enyenyene, uwem esie isịneke enye ke ubọk.” (Luke 12:15) Nte ekemde ye ufan̄ikọ emi ye uwụtn̄kpọ Jesus oro etienede, idiọkitọn̄ ọkọn̄ọ ke ndisịme ekikere oro nte ke se idide akpan n̄kpọ ke uwem edi adan̄a inyene oro owo enyenede. Emi ekeme ndidi okụk, idaha, odudu, m̀mê mme n̄kpọ oro ẹnyenede ebuana ye mmọ emi. Edi mmemmem n̄kpọ ndidiọk itọn̄ mbịne n̄kpọ ekededi emi ẹkemede ndinyene. Nnyịn imekeme ndikere ke ndinyene n̄kpọ oro ayanam nnyịn ikop uyụhọ. Edi nte ekemde ye Bible ye ifiọk owo ke uwem, Abasi kpọt ekeme ndiyụhọ—edinyụn̄ oyụhọ—mme ata udọn̄ nnyịn, nte Jesus ọkọkọkde ibuot ye mme anditiene enye.—Luke 12:22-31.

N̄kaowo mfịn emi enyenede ntụhọ edidep ye edinyam mme n̄kpọ enen̄ede ọfiọk ndisịn udọn̄ nnọ idiọkitọn̄. Ke ẹdade n̄kari n̄kari ye okopodudu usụn̄ ẹdụri mmọ, ediwak owo ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke n̄kpọ ekededi oro mmimọ inyenede ikemke. Mmọ ẹyom ikpọ n̄kpọ efen efen oro ẹfọnde ẹkan. Ke adan̄aemi nnyịn mîkemeke ndidori enyịn ndikpụhọde ererimbot emi akande nnyịn okụk, didie ke nnyịn ke idem nnyịn ikeme ndibiọn̄ọ edu emi?

Edikop Uyụhọ ye Idiọkitọn̄

Paul asiak se idide isio ye idiọkitọn̄, emi edide edikop uyụhọ. Enye ọdọhọ ete: “Mmọdo edieke nnyịn inyenede se idiade ye se idade ifụk iferi, nnyịn iyokụt ite oro ekem.” (1 Timothy 6:8) Se ẹtịn̄de emi ẹban̄a n̄kukụre se nnyịn inen̄erede iyom—“se idiade ye se idade ifụk iferi”—ekeme nditie nte ekpri akaha. Ediwak owo ẹsinyene mme edinam ekebe ndise ke ekikere emi mme andise ẹsikụtde mme ọwọrọiso owo emi ẹdụn̄de ke ikpọ ufọk. Oro idịghe usụn̄ ndikop uyụhọ.

Edi akpanikọ, iyomke mme asan̄autom Abasi ẹnam idemmọ ubuene. (Mme N̄ke 30:8, 9) Nte ededi, Paul asian nnyịn se ubuene enen̄erede ọwọrọ: unana udia, edisịnen̄kpọ, ye ufọkidụn̄ oro odotde. Ke n̄kan̄ eken, edieke nnyịn inyenede mme n̄kpọ oro, nnyịn imenyene ntak ndikop uyụhọ.

Nte Paul eketịn̄ ye esịt akpanikọ nte ke se edikop uyụhọ ọwọrọde edi oro? Nte ẹnen̄ede ẹkeme ndikop uyụhọ ke ndinyene sụk mme akpan n̄kpọ—udia, edisịnen̄kpọ, ye ufọkidụn̄? Paul ọkpọfiọk. Enye ke idemesie ama enyene inyene ye akwa idaha ke otu mme Jew ye nte eyenisọn̄ Rome. (Utom 22:28; 23:6; Philippi 3:5) Paul n̄ko ama osobo ọkpọsọn̄ nsọn̄ọn̄kpọ ke mme utom isụn̄utom esie. (2 Corinth 11:23-28) Ke kpukpru emi, enye ama ekpep n̄kpọ oro akan̄wamde enye ndika iso n̄kop uyụhọ. Nso ikedi oro?

“Emehe Mi”

Paul ama anam an̄wan̄a ke kiet ke otu mme leta esie ete: “Mmọdiọn̄ọ ndidu ke usụhọde-itie, mmonyụn̄ ndiọn̄ọ ndinyene n̄kpọ uwak-uwak. Ke kpukpru itie ye ke kpukpru ebiet, emehe mi ndidia nyụhọ, ndinyụn̄ ntie biọn̄; ndinyene n̄kpọ uwak-uwak, ndinyụn̄ nnana n̄kpọ.” (Philippi 4:12) Paul ama enen̄ede enyene mbuọtidem, enen̄ede enyene idotenyịn! Edi mmemmem ndikere ke enye ikenyeneke mfịna ke uwem ke ini enye ekewetde mme ikọ emi, edi idịghe ntre. Enye okodu ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Rome!—Philippi 1:12-14.

Ke ikerede iban̄a akpanikọ oro, ubak udịmikọ emi idorike nsọn̄uyo ke n̄kpọ aban̄ade edikop uyụhọ ke inyene obụkidem kpọt edi odori n̄ko ke edikop uyụhọ ke mme idaha. Ọkpọsọn̄ inyene m̀mê nsọn̄ọn̄kpọ ekeme ndidomo se nnyịn inịmde ke ebeiso. Paul ama etịn̄ aban̄a inyene eke spirit oro ẹkenamde enye okop uyụhọ inamke n̄kpọ m̀mê nso ikedi idaha esie ke n̄kpọ obụkidem: “Mmenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ke odudu [Abasi] Andisọn̄ọ mi idem.” (Philippi 4:13) Utu ke ndibuọt idem ke inyene esie, ediwak m̀mê esisịt, mîdịghe ke idaha esie, eti m̀mê idiọk, Paul ọkọbuọt idem ke Abasi ndiyụhọ mme udọn̄ esie. Utịp ekedi edikop uyụhọ.

Uwụtn̄kpọ Paul ekenen̄ede edi akpan n̄kpọ ọnọ Timothy. Apostle oro ama eteme akparawa oro ete ebịne usụn̄ uwem oro enịmde uten̄e Abasi ye n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Abasi akpa mbemiso inyene. Paul ọkọdọhọ ete: “Edi afo, O owo Abasi, fehe kpọn̄ mme n̄kpọ emi; nyụn̄ bịne edinen ido, ye uten̄e Abasi, ye mbuọtidem, ye ima, ye ime, ye nsụhọde-esịt.” (1 Timothy 6:11) Ekeme ndidi ẹketịn̄ mme ikọ oro ẹnọ Timothy, edi mmọ ẹnyene n̄kpọ ndinam ye owo ekededi oro oyomde ndikpono Abasi ndinyụn̄ nnyene ata uwem inemesịt.

Timothy ekenyene ndikpeme idem ke idiọkitọn̄ kpa nte Christian ekededi. Nte an̄wan̄ade, mme andinịm ke akpanikọ oro ẹkedide mme enyene-n̄kpọ owo ẹma ẹdu ke esop Ephesus, ebiet emi Timothy okodude ke ini Paul ekewetde n̄wed ọnọ ẹsọk enye. (1 Timothy 1:3) Paul akada eti mbụk aban̄ade Christ edi uforo uforo iwụk ebiet unyamurua emi, anamde ediwak owo ẹkabade esịt. Nte eyịghe mîdụhe, ediwak ke otu emi ẹkedi mme enyene-n̄kpọ owo, kpa nte ndusụk owo ẹdide mfịn ke esop Christian.

Do, akpan akpan ke ẹkerede ẹban̄a ukpepn̄kpọ odude ke 1 Timothy 6:6-10, mbụme edi: Nso ke mbon oro ẹnyenede okụk ẹkpenam edieke mmọ ẹyomde ndikpono Abasi? Paul ọdọhọ ke mmọ ẹkpetọn̄ọ ke ndidụn̄ọde edu mmọ. Okụk enyene ntụhọ edinam owo ọbuọt idem ke idemesie. Paul ọdọhọ ete: “Sọn̄ọ dọhọ mme enyene-n̄kpọ ke eyo emi, ete mmọ ẹkûmenede idem, ẹkûnyụn̄ ẹdori enyịn ke se iyan̄ade owo nte ẹnyene, edi ẹdori enyịn ke Abasi, emi ọnọde nnyịn kpukpru n̄kpọ uwak-uwak, ete idara ke esịt.” (1 Timothy 6:17) Mme enyene-n̄kpọ owo ikpenyeneke ndidori enyịn ke okụk mmọ kpọt; oyom mmọ ẹdori enyịn ke Abasi, akpan ebiet emi inyene ekededi otode.

Edi ndidụn̄ọde edu idịghe n̄kukụre usọbọ. Ebebịghi m̀mê awawara, oyom mme Christian ẹdide mme enyene-n̄kpọ ẹda inyene mmọ ẹnam n̄kpọ nte ọfọnde. Paul ọnọ item ete: ‘Ẹfọn ido, ẹnam nti utom uwak-uwak, ẹtat ubọk, ẹnyịme ndinọ owo n̄kpọ.’—1 Timothy 6:18.

“Ata Uwem”

Akpan n̄kpọ ke item Paul edi nte ke oyom nnyịn iti nte ke mme n̄kpọ obụkidem ẹnyene ukeuke ufọn. Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Inyene ọbọn̄ edi ọkpọsọn̄ obio esie, enye onyụn̄ ese ete ke etie nte edikon̄ ibibene.” (Mme N̄ke 18:11) Ih, ukpeme oro inyene ekemede ndinọ esidi ikpîkpu ekikere ke akpatre onyụn̄ edi ata abian̄a. Akwan̄a nnyịn ndikọn̄ uwem nnyịn ke mmọ utu ke ndikọn̄ ke ndinyene unyịme Abasi.

Nte inyene obụkidem ananade iwụk anam enye okûdot se ikpọkọn̄de idotenyịn. Ẹnyene ndikọn̄ ata idotenyịn ke n̄kpọ oro ọsọn̄de idem, enyenede ufọn, onyụn̄ ebịghide. Idotenyịn Christian ọkọn̄ọ ke Andibot nnyịn, Jehovah Abasi, ye ke un̄wọn̄ọ esie ndinọ nsinsi uwem. Ke adan̄aemi edide akpanikọ nte ke okụk ikemeke ndidep inemesịt, etetịm edi akpanikọ nte ke okụk ikemeke ndidep edinyan̄a. Mbuọtidem nnyịn ke Abasi kpọt ekeme ndinọ nnyịn utọ idotenyịn oro.

Ntre edide nnyịn idi imọ m̀mê ubuene, ẹyak nnyịn ibịne usụn̄ uwem oro edinamde nnyịn ‘inyene inyene ke n̄kan̄ Abasi.’ (Luke 12:21) N̄kpọ ndomokiet isọn̄ke urua nte edinyene eti idaha ye Andibot. Kpukpru ukeme oro isịnde ndika iso nnyene emi ẹtịp ẹsịn ke nnyịn ‘ndin̄wana nyom eti isọn̄ nnọ idem nnyịn ke ini iso, man ikpomụm uwem eke edide ata uwem ikama.’—1 Timothy 6:19.

[Ndise ke page 7]

Paul ama ekpep ndikop uyụhọ

[Mme ndise ke page 8]

Nnyịn imekeme ndikop inemesịt ye uyụhọ ke se inyenede