Ẹsan̄a Nte Abasi Etemede
“Ẹdi, nnyịn idọk ke obot Jehovah, . . . ndien Enye eyeda usụn̄ esie ekpep nnyịn, nnyịn iyenyụn̄ isan̄a ke ke ọkpọusụn̄ esie.”—MICAH 4:2.
1. Nte Micah etịn̄de, nso ke Abasi edinam ọnọ ikọt esie ke ukperedem ini?
MICAH, prọfet Abasi, ama ebemiso etịn̄ ete ke “akpatre ini,” eyo nnyịn, ediwak owo ẹyeyom Abasi ifịk ifịk, man ẹtuak ibuot ẹnọ enye. Mmọemi ẹyesịn udọn̄ ẹnọ kiet eken, ete: “Ẹdi, nnyịn idọk ke obot Jehovah, . . . ndien Enye eyeda usụn̄ esie ekpep nnyịn, nnyịn iyenyụn̄ isan̄a ke ọkpọusụn̄ esie.”—Micah 4:1, 2.
2, 3. Didie ke ntịn̄nịm ikọ Paul aban̄ade mme ama okụk osu mfịn?
2 Nnyịn ndidụn̄ọde 2 Timothy 3:1-5 ekeme ndin̄wam nnyịn ndikụt mme utịp edidi se Abasi etemede ke “ukperedem ini” emi. Ke ibuotikọ oro ekebemde iso, nnyịn ima itọn̄ọ ye ediwụt mme ufọn oro ẹsịmde mbon oro ẹnamde item Paul oro ọdọhọde ikûdi “mme ama idem.” Paul ama adian ete ke eyo nnyịn mme owo ẹyedi “mme ama inyene [“okụk,” NW]” n̄ko.
3 Iyomke owo enyene n̄weditoro akamba ufọkn̄wed ke mbụk eyomfịn mbemiso ọfiọkde nte oro otịmde ekem ye eyo nnyịn mfịn emi. Nte afo ukotke uban̄a nte mme anam mbubehe okụk ye mme adaibuot ke mbubehe mîsiyụhọke ye ediwak miliọn okụk oro ẹsinyenede ke isua kiet kiet? Mme ama okụk ẹmi ẹkaiso ndiyom okụk efen efen, idem ke usụn̄ oro mîkemke ye ibet. Mme ikọ Paul n̄ko ẹdot ye ediwak owo ẹmi, ke adan̄aemi mîdịghe mbon inyene, ẹsịnde esịt ke n̄kpọ owo ukem ntre, akananam ikopke uyụhọ. Ekeme ndidi afo ọmọfiọk ediwak utọ mme owo oro ke n̄kann̄kụk mbufo.
4-6. Didie ke Bible an̄wam mme Christian ndifep edikabade ndi mme ama okụk?
4 Nte se Paul akasiakde ekedi sụk ikpehe kiet ke edu owo oro owo mîkemeke ndinyan̄a? Idịghe nte ekemde ye Andiwet Bible, emi ke anyanini ko, eketịn̄de akpanikọ emi: “Itọn̄ inyene [“ima okụk,” NW] edi orụn̄ kpukpru orụk mme idiọkn̄kpọ; ndien ke edinyanade mbịne enye, ndusụk owo ẹma ẹyo ẹkpọn̄ mbuọtidem, ẹnyụn̄ ẹda ediwak mfụhọ ẹnọ idemmọ unan.” Tịmfiọk, Abasi ikọdọhọke, ‘Okụk edi orụn̄ kpukpru orụk idiọkn̄kpọ.’ Enye ọkọdọhọ ke “ima okụk” edi.—1 Timothy 6:10.
5 Nte enemde, udọn̄ikọ eke mme ikọ Paul oro owụt ete ke ndusụk nti Christian ke akpa isua ikie ẹkedi mme enyene n̄kpọ ke editịm n̄kpọ emi okodude adan̄aoro, edide mmọ ẹkemamana edikụt m̀mê ẹken̄wan̄wana idem mbemiso ẹnyenede. (1 Timothy 6:17) Ekpenyene ndina in̄wan̄în̄wan̄, ndien, nte ke se ededi oro edide idaha okụk nnyịn, Bible odụri nnyịn utọn̄ aban̄a n̄kpọndịk oro odude ke ndikabade ndi ama okụk. Nte Bible ọnọ n̄kaiso item ekededi aban̄a edifep akwa ye ọsọ ndo emi? Ke akpanikọ enye ọnọ, utọ nte enyeoro odude ke Ukwọrọikọ Jesus oro ke Obot. Ọniọn̄ esie edi ọwọrọetop n̄kpọ ke ererimbot. Tịmfiọk, ke uwụtn̄kpọ, se Jesus eketịn̄de ke Matthew 6:26-33.
6 Nte ẹwetde ke Luke 12:15-21, Jesus ama etịn̄ aban̄a owo inyene emi akakade iso ndikọ uwak inyene mbon edi oro ke mbuari akatabade uwem esie. Nso ke ikọ Jesus ọkọwọrọ? Enye ọkọdọhọ ete: “Ẹtịm ẹkpeme idem mbufo ke kpukpru orụk edisịn esịt ke n̄kpọ owo: koro owo enyene se enyenyene, uwem esie isịneke enye ke ubọk.” Ke adianade ye edinọ utọ item oro, Bible akpan edidi ifu onyụn̄ ọsọn̄ọ etịn̄ ufọn oro odude ke ndinam utom ke edinam akpanikọ. (1 Thessalonica 4:11, 12) Oh, ndusụk owo ẹkeme ndifan̄a nte ke mme ukpepn̄kpọ emi ikemke ye eyo nnyịn—edi mmọ ẹkem, ndien mmọ ke ẹkụt unen.
Ẹbọ Ukpep Ẹnyụn̄ Ẹbọ Ufọn
7. Nso ntak ke nnyịn inyene ndinyene mbuọtidem nte ke nnyịn imekeme ndida item Bible aban̄ade inyene nsịn ke edinam uforo uforo?
7 Ke ediwak idụt, afo emekeme ndikụt mme ataata uwụtn̄kpọ eyouwem ẹban̄ade iren ye iban oro ẹtode kpukpru idaha ke n̄kaowo ye ke ndutịm uforo oro ẹdade mme edumbet Abasi kaban̄a okụk ẹsịn ke edinam. Mmọ ye ubon mmọ ẹmebọ ufọn, idem kpa nte mbonan̄wa ẹkemede ndikụt. Ke uwụtn̄kpọ, ke n̄wed oro, Religious Movements in Contemporary America, emi otode andimịn̄ n̄wed nnọ Princeton University, ekpep n̄kpọ mban̄a ekpụk ubonowo ekewet ete: “Ke mme n̄wed ye ke mme utịn̄ikọ esop [Ntiense] ẹsiti mmọ ẹte ke mmọ iberike edem ke mbufa moto, nsọn̄urua ọfọn̄, m̀mê ọkpọmiọk ọkpọmiọk uwem kaban̄a idaha mmọ. Ke ukem ini oro Ntiense enyene ndinam n̄kemn̄kem utom usen nnọ eteutom esie [onyụn̄ enyene] ndinen̄ede nnam akpanikọ . . . Mme utọ edu oro ẹnam owo oro mîkam inyeneke uwak usọ edi anamutom oro enyenede ufọn, ndien ndusụk Ntiense ke Edem Edere Philadelphia [U.S.A] ẹmedọk ẹkesịm idaha ifetutom oro okponde.” Nte an̄wan̄ade, ẹnam mme owo oro ẹbọde item oro otode Abasi ebe ke Ikọ esie ẹdu ke edidemede ẹban̄a mme edu oro anamde ototịm ọsọn̄ ndise mban̄a mme idaha oro ẹdude kemi. Mme ifiọk n̄kpọntịbe mmọ ẹwụt ke item Bible ẹsida ẹkosịm uwem inemesịt, oro ọfọnde akan.
8. Ntak emi ẹkemede ndibuan ‘edibụre idiọk mbụre,’ ‘iseri,’ ye ‘isụn̄i,’ ndien ikọ ita ẹmi ẹwọrọ nso?
8 Nnyịn imekeme ndiyịri n̄kpọ ita efen oro Paul asiakde. Ke ukperedem ini, mme owo ẹyedi mme ‘obụre idiọk mbụre, ẹseri iseri, ẹsụn̄i isụn̄i.’ Edu ita ẹmi idịghe ukem n̄kpọ, edi kpukpru mmọ ẹnyene ebuana ye ntan̄idem. Akpa edi “ẹbụre idiọk mbụre.” N̄wed ukabadeikọ kiet ọdọhọ ete ke akpan ikọ Greek mi ọwọrọ: “‘Owo oro emenerede idemesie akan se enye enen̄erede edi,’ m̀mê ‘ọn̄wọn̄ọde se isọn̄de ikan enye ndinam.’” Ekeme ndin̄wan̄a fi ntak emi ndusụk Bible ẹdade ikọ oro “ẹnam inua.” Efen edi “ẹseri iseri,” m̀mê ke ataata usụn̄ “ẹwụt idem ke n̄kponn̄kan.” Akpatre edi, “ẹsụn̄i isụn̄i.” Ndusụk owo ẹkeme ndikere mban̄a mme osụn̄i-isụn̄i nte mbon oro ẹtịn̄de ikọ nte mîwụtke ukpono ẹdian Abasi, edi orụn̄ ikọ oro esịne idiọk ikọ, ikọ ebiari, m̀mê ikọ isụn̄i oro ẹtịn̄de ẹdian mme owo. Ntre Paul etịn̄ aban̄a ikọ isụn̄i oro ẹtịn̄de ẹdian Abasi ye owo.
9. Ke okpụhọrede ye ndiọi edu oro ẹtarade ẹsuana, mme edu ewe ke Bible esịn udọn̄ ọnọ mme owo ndinyene?
9 Esitie fi didie ke idem ke ini odude ekpere mme owo oro etiede nte oro Paul etịn̄de mi, ẹdide mmọ ẹdi nsan̄autom, nsan̄a ufọkn̄wed, m̀mê mme iman? Nte oro esinam uwem fo emem akan? Mîdịghe nte mme utọ owo oro ẹsinanam uwem efek fi, ẹnamde ototịm ọsọn̄ ye afo ndiyọ ke eyo nnyịn emi? Nte ededi, Ikọ Abasi ekpep nnyịn ndisọn mme utọ edu oro, ọnọde utọ item nte enyeoro ẹkụtde ke 1 Corinth 4:7; Colossae 3:12, 13; ye Ephesus 4:29.
10. Nso iwụt nte ke ikọt Jehovah ẹbọ ufọn ẹto edinyịme item Bible?
10 Okposụkedi mme Christian ẹdide mme anana mfọnmma, mmọ ndida eti item emi nsịn ke edinam an̄wam mmọ akamba akamba ke ndiọkeyo nnyịn emi. N̄wedmbụk n̄kpọntịbe Italy oro, La Civiltà Cattolica ọkọdọhọ ete ke ntak kiet emi anamde Mme Ntiense Jehovah ẹkaiso ndikọri “edi nte ke n̄ka emi ọnọ mme andibuana ke enye nnennen ye ọkpọsọn̄ idiọn̄ọ.” Edi, ke ndidọhọ “ọkpọsọn̄ idiọn̄ọ,” ndi ikọ ewetn̄wed oro ọkọwọrọ ‘ndibụre idiọk mbụre, nseri iseri, nsụn̄i isụn̄i’? Idịghe ntre, magazine n̄ka Jesuit oro ọdọhọ ete ke n̄ka emi “ọnọ mme andibuana ke enye nnennen ye ọkpọsọn̄ idiọn̄ọ, ndien emi edi ebiet oro ẹdarade mmọ ye ufiop ye idaha nditọete ye edidianakiet.” Nte emi idịghe uyarade nte ke mme n̄kpọ oro Mme Ntiense Jehovah ẹsikpepde ke an̄wam mmọ?
Item Oro Ọnọde Mme Andibuana ke Ubon Ufọn
11, 12. Didie ke Paul nte enende owụt se ididide idaha ke ediwak ubon?
11 Nnyịn imekeme nditan̄ n̄kpọ inan̄ efen, oro ẹtiede nte enyene ebuana, ndian ọtọkiet. Paul ama ebemiso etịn̄ ete ke ukperedem ini, ediwak owo ‘ẹyesọn̄ ibuot ye ete ye eka, ẹnana esịtekọm, ẹnana uten̄e Abasi, ẹnana ima uduot owo.’ Afo ọmọfiọk ete ke iba ke otu ndo ẹmi—edinana esịtekọm ye edinana uten̄e Abasi—kpukpru ẹdu ẹkan nnyịn ẹkụk. Edi, nnyịn imekeme ndikụt mmemmem mmemmem ntak emi Paul ekesịnde mmọ ke ufọt ‘edisọn̄ ibuot ye ete ye eka’ ye ‘edinana ima uduot owo.’ N̄kpọ mbinan̄ ẹmi ẹwak ndisan̄a kiet.
12 Etie nte owo ekededi oro anamde ndụn̄ọde, edide eyenọwọn̄ m̀mê akamba owo, eyenyịme nte ke nsọn̄ibuot ye mme ete ye eka odu ke kpukpru ebiet, ndien emi ke ọdọdiọk akan. Ediwak ete ye eka ẹseme ẹte ke etie nte n̄kparawa owo ẹnana esịtekọm ẹban̄a kpukpru se ẹnamde ẹnọ mmọ. Ediwak uyen ẹfan̄a ẹte ke mme ete ye eka inen̄ekede inam akpanikọ inọ mmimọ (m̀mê inamke inọ ubon ke ofụri ofụri) edi ẹsịn idem ofụri ofụri ke utom, m̀mê inemesịt idemmọ, mîdịghe ẹkere ẹban̄a idemmọ kpọt. Utu ke ndidomo ndibiere m̀mê anie edue, se se idide utịp. Ubahade oro odude ke ufọt ikpọ owo ye mme uyen esiwak ndida n̄kosịm mme uyen nditọn̄ọ idaha ido uwem, m̀mê eke oburobụt ido idemmọ. Nso idi utịp? Ekese ibat uyomo idịbi ini uyen, usion̄o idịbi, ye udọn̄ọ ẹmende ẹto idan̄. Ata ediwak ini, unana ima uduot owo ke ubon esida okosịm afai. Afo emekeme ndinọ mme uwụtn̄kpọ eke n̄kann̄kụk mbufo, ẹmi ẹnọde uyarade nte ke ima uduot owo ke osop.
13, 14. (a) Kpa ye nditaha ke ediwak ubon, ntak emi nnyịn ikpọnọde ntịn̄enyịn ke Bible? (b) Nso utọ eti item ke Abasi ọnọ kaban̄a uwem ubon?
13 Emi ekeme ndinam an̄wan̄a ntak emi ediwak owo ẹsuade mbon oro inikiet ẹketiede nte ẹdi ubak mbonufọk mmọ, orụk mmọ, ekpụk mmọ, m̀mê ubọkn̄ka mmọ. Nte ededi, nyene ke ekikere ete ke nnyịn inemeke mme n̄kpọ ẹmi man isọn̄ọ iwụt mme idiọk idaha eke uwem mfịn. Akpan n̄kpọ iba oro nnyịn inyenede udọn̄ ẹdi: Nte mme ukpepn̄kpọ Bible ẹkeme ndin̄wam nnyịn ndifep ndibọ ufen nto mme ndudue oro Paul akasiakde, n̄ko nte nnyịn iyebọ ufọn ito edida mme ukpepn̄kpọ Bible nsịn ke edinam ke uwem nnyịn? Ibọrọ ẹkeme ndidi ih, nte ẹkụtde in̄wan̄în̄wan̄ ke n̄kpọ inan̄ oro ẹdude ke se Paul akasiakde.
14 Ikọ emi ototịm edi akpanikọ: Idụhe ukpepn̄kpọ ndomokiet oro ọfọnde akan eke Bible ke ndision̄o uwem ubon oro ọnọde idatesịt onyụn̄ okụtde eti unen ndi. Ẹkụt emi ke uwụtn̄kpọ ebe ke item esie emi ekemede ndin̄wam mme andibuana ke ubon ndifep n̄kpọndịk nnyụn̄ n̄kụt unen. N̄wed Mbon Colossae 3:18-21 otịm anam oro an̄wan̄a, okposụkedi ediwak inem inem ye nti ikọ efen efen oro ẹtịn̄de ẹnọ mme ebendọ, ibanndọ, ye nditọwọn̄ ẹdude. Item emi enyene ufọn ke eyo nnyịn. Edi akpanikọ, idem ke mme ubon mme ata Christian, n̄kpọsọn̄ idaha ye n̄kpọ-ata ẹdu. Edi, mme utịp ke ofụri ofụri ẹsọn̄ọ nte ke Bible ọnọ mme ubon ukpepn̄kpọ oro otịmde enyene ufọn.
15, 16. Nso idaha ke anam ndụn̄ọde kiet okokụt ke ini akanamde ndụn̄ọde ye Mme Ntiense Jehovah ke Zambia?
15 Ke isua kiet ye ubak, anam ndụn̄ọde kiet otode University of Lethbridge, Canada, ama anam ndụn̄ọde aban̄a ebuana otuowo ke Zambia. Enye ama eberi ete: “Mme Ntiense Jehovah ẹkụt n̄kponn̄kan unen ke ndimụm edidianakiet itie ndọ oro ọsọn̄ọde ada n̄kama ẹkan mme andibuana ke mme otu ido ukpono en̄wen. . . . Unen oro mmọ ẹkụtde owụt eti ukpụhọde ke itie ebuana oro adade itie ke ufọt ebe ye n̄wan, emi, ke obufa, anana-ndịk, itie ebuana emi mmọ ẹdide ẹdidu, ẹnyene ndinam ibat kaban̄a nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ye kiet eken nnọ obufa adaibuot, kpa Abasi. . . . Ẹkpep ebe edide Ntiense Jehovah ndikọri nsịm ọyọhọ idaha ke ndibiom mbiomo kaban̄a mfọnọn̄kpọ n̄wan ye nditọ esie. . . . Ẹsịn udọn̄ ẹnọ ebe ye n̄wan ndidi mme owo oro ẹnyenede nsọn̄ọnda . . . Ọkpọsọn̄ edikpak emi ẹkpakde mmọ ndinyene nsọn̄ọnda edi se isọn̄ọde idian ndọ ọtọkiet.”
16 Ndụn̄ọde oro ọkọkọn̄ọ ke ekese ata ifiọk n̄kpọntịbe ke uwem. Ke uwụtn̄kpọ, anam ndụn̄ọde emi ọkọdọhọ ete ke okpụhọrede ye nte ẹkam ẹsinamde, “ẹsiwak ndikụt irenowo ẹdide Mme Ntiense Jehovah nte ẹn̄wamde iban mmọ ke in̄wan̄esa, idịghe n̄kukụre ke editem ikọt, edi n̄ko ke ndifụn̄ isọn̄ nnyụn̄ ntọ n̄kpọ.” Ana in̄wan̄în̄wan̄ ndien nte ke ata ediwak ifiọk n̄kpọntịbe ke ofụri ererimbot ẹwụt nte ke item Bible ẹsitụk uwem mme owo.
17, 18. Nso utịp oro akpade owo idem ke ẹkekụt ke ndụn̄ọde oro ẹkenamde ẹban̄a mbụk ido ukpono ye idan̄ mbemiso ndọ?
17 Ibuotikọ oro ekebemde iso ama asiak se ẹkekụtde ke Journal for the Scientific Study of Religion. Ke 1991 enye ama esịne ibuotikọ oro ẹkekotde “Mbụk Ido Ukpono ye Idan̄ Mbemiso Ndọ: Uyarade Oro Otode Uwụtn̄kpọ Idụt Emi Aban̄ade N̄kparawa Owo.” Anaedi afo ọmọfiọk adan̄a nte idan̄ mbemiso ndọ atarade. Ke isua uyen ediwak owo ẹsiyak idem ẹnọ udọn̄ idan̄, ndien ediwak n̄kparawa owo ẹnyene ediwak nsan̄a unam idan̄. Nte mme ukpepn̄kpọ Bible ẹkeme ndikpụhọde ọsọ ido emi?
18 Owo ita ẹmi ẹdide udiana akwa andikpep ẹmi ẹkenamde ndụn̄ọde ke n̄kpọ emi ẹkedori enyịn ndikụt ‘nte ke ikpọ owo ye n̄kparawa owo ẹmi ẹnyenede ebuana idan̄ mbemiso ndọ idiwakke ke otu mbon oro ẹbọkde ke ata ido uwem Christian.’ Edi n̄kpọ eketie didie? Ke ofụri ofụri, mbahade 70 osịm 82 eke ikie ẹma ẹsịn idem ke idan̄ mbemiso ndọ. Ye ndusụk mmọ “mbet ido ukpono [ama osụhọde] udomo edinyene ebuana idan̄ mbemiso ndọ, edi isụhọkede ‘idan̄ n̄kparawa owo mbemiso ndọ.’” Mme anam ndụn̄ọde oro ẹma ẹtịn̄ ẹban̄a ndusụk uyen oro ẹtode mme ubon oro ẹtiede nte enyene ido ukpono ẹmi “ẹkenyenede n̄wọrọnda n̄kokon̄ idaha unam idan̄ mbemiso ndọ ke ẹmende ẹdomo ye eke Mme Akpan Ido Ukpono Protestant.”—Sịghi sịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.
19, 20. Didie ke item Abasi an̄wam onyụn̄ ekpeme ediwak uyen ke otu Mme Ntiense Jehovah?
19 Mme andikpep oro ẹma ẹkụt se ikam idide isio ye oro ke otu uyen Mme Ntiense Jehovah, ẹmi ẹkedude ke “otu mbon oro ẹtịmde ẹkpụhọde ye mbon eken.” Ntak-a? “Udomo mbiomo ye ebuana otuowo emi otode ifiọk eyo uwem mmọ, se ẹdoride enyịn ẹban̄a, ye edibuana ke mme edinam ido ukpono . . . ẹkeme akpan akpan ndinam n̄kokon̄ idaha edisọn̄ọ mmụm mme edumbet mbuọtidem n̄kama odu.” Mmọ ẹma ẹdian ẹte: “Ẹdori enyịn Mme Ntiense ndibiom mme mbiomo utom ukwọrọikọ nte ikpọ owo ye n̄kparawa owo.”
20 Ntre item Bible ama enyene ufọn ọnọ Mme Ntiense Jehovah ke ndin̄wam mmọ ẹfep oburobụt ido. Oro osụn̄ọ ke ndibọhọ mme udọn̄ọ ẹmende ẹto idan̄, ẹmi ndusụk mînyeneke usọbọ ndien mmọ eken ẹkamade n̄kpa. Enye osụn̄ọ ke unana mfịghe usion̄o idịbi, emi Bible ekpepde ete ke edi ukem ye uwotowo. Enye n̄ko osụn̄ọ ke n̄kparawa owo ndidụk ndọ ye edisana esịt. Oro osụn̄ọ ke ndọ oro ẹbọpde ẹdori ke itiat idakisọn̄ oro ọsọn̄de akan. Emi edi utọ ukpepn̄kpọ oro ẹkemede ndin̄wam nnyịn ndiyọ, ndinyene nsọn̄idem, nnyụn̄ n̄kop inemesịt n̄kan.
In̄wan̄în̄wan̄ Item
21. Nso mme n̄kpọ ke Paul ekebem iso etịn̄ nte enende aban̄a eyo nnyịn?
21 Idahaemi fiak ka 2 Timothy 3:3, 4, nyụn̄ se n̄kpọ efen oro Paul ọkọdọhọde nte edinamde eyo nnyịn edi ndiọkeyo ọnọ ediwak owo—edi idịghe inọ kpukpru owo: “[Mme owo ẹyenyụn̄] ẹbiat un̄wọn̄ọ; ẹma ẹbiari, ẹyak idiọkitọn̄ akan mmọ ubọk, ẹtie obom obom, ẹnyụn̄ ẹsua se ifọnde; mmọ ẹdi mme ada owo nnọ mme asua, ye mbon idiọk iwụk, ye mbon n̄kohodeidem; [ẹnyụn̄] ẹma mbre ẹkan Abasi.” Emi edi nnennen didie ntem! Edi, item otode Bible ekeme ndikpeme nnyịn onyụn̄ anam nnyịn ikeme ndiyọ, ndikụt unen.
22, 23. Paul eketre se enye eketịn̄de ye nso in̄wan̄în̄wan̄ item, ndien nso ke enye ọwọrọ?
22 Apostle Paul etre ikọ esie ye item. Enye ọwọn̄ọde akpatre n̄kpọ oro enye asiakde esịn ke ewụhọ Abasi oro ekemede n̄ko ndida akpakịp ufọn nsọk nnyịn. Paul asiak mbon oro “ẹnyene[de] enyọn̄ enyọn̄ ido uten̄e Abasi, ẹdi isan̄ake n̄kpọ ye odudu eke odude ke uten̄e Abasi. Wọn̄ọde kpọn̄ mmọ eke ẹtiede ntem.” Ti ete ke mme uyen ke ndusụk ufọkabasi ẹnen̄ede ẹsịn idem ke idan̄ mbemiso ndọ ẹbe ukeuke udomo. Kamse, idem edieke oburobụt ido uwem mme aka ufọkabasi oro ekpedide ke ukeuke udomo, nte oro ikpedịghe uyarade nte ke orụk utuakibuot mmọ inyeneke odudu? N̄ko-n̄ko, nte mme ukpepn̄kpọ ido ukpono ẹkpụhọde nte mme owo ẹnamde n̄kpọ ke mbubehe, nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ye mbon oro ẹdude ke idak mmọ, m̀mê nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ye mme iman?
23 Mme ikọ Paul ẹwụt ẹte ke nnyịn ikpenyene ndida se ikpepde ito Ikọ Abasi isịn ke edinam, inyenede usụn̄ utuakibuot oro owụtde ata odudu oro Ido Ukpono Christ enyenede. Kaban̄a mbon oro orụk utuakibuot mmọ mînyeneke odudu, Paul asian nnyịn ete: “Wọn̄ọde kpọn̄ mmọ eke ẹtiede ntem.” Oro edi in̄wan̄în̄wan̄ ewụhọ, kpa enyeoro edidade nsinsi ufọn ọsọk nnyịn.
24. Didie ke item oro ke Ediyarade ibuot 18 ebiet item Paul?
24 Ke nso usụn̄? Ọfọn, akpatre n̄wed Bible owụt ndamban̄a n̄wan, kpa akpara, oro ẹkotde Akwa Babylon. Uyarade owụt ke Akwa Babylon ada aban̄a ukara ofụri ererimbot eke nsunsu ido ukpono, emi Jehovah Abasi ama okodụn̄ọde onyụn̄ esịn. Edi, nnyịn inyeneke ndisịne ke esịt. Ediyarade 18:4 ọnọ nnyịn item ete: “Mbufo ikọt Mi, ẹwọn̄ọ ke esịt, mbak mbufo ẹdibuana ke idiọkn̄kpọ esie, ẹdinyụn̄ ẹtiene ẹbọ mme ufen esie.” Nte oro idịghe ukem etop oro Paul ọkọnọde, “wọn̄ọde kpọn̄ mmọ eke ẹtiede ntem”? Nnyịn ndinam oro edi usụn̄ efen emi nnyịn ikemede ndibọ ufọn nto item Abasi.
25, 26. Nso ini iso idu inọ mbon oro ẹnyịmede ẹnyụn̄ ẹdade item otode Jehovah Abasi ẹsịn ke edinam idahaemi?
25 Ibịghike Abasi eyesịbe odụk nnennen nnennen ke mme mbubehe owo. Enye eyesọhi kpukpru nsunsu ido ukpono ye nsụhọ idiọk editịm n̄kpọ eken emi odude kemi efep. Oro edidi ntak ndidat esịt, nte Ediyarade 19:1, 2 owụtde. Ke isọn̄ ẹyeyak mbon oro ẹnyịmede ẹnyụn̄ ẹtienede item Abasi ẹkaiso nditiene mme ukpepn̄kpọ esie ke ini mme n̄kpọ ubiọn̄ọ eke ndiọkeyo emi ẹdibede ẹfep.—Ediyarade 21:3, 4.
26 Ndidu uwem ke Paradise isọn̄ oro ẹfiakde ẹwụk do ke akpanikọ edidi n̄kpọ idatesịt oro nnyịn mîkemeke ndikekere. Abasi ọn̄wọn̄ọ ete ke edi mmemmem n̄kpọ ọnọ nnyịn, ndien nnyịn imekeme ndibuọt idem ke enye ọyọhọ ọyọhọ. Enye ke ntem ọnọ nnyịn ediwak ntak ndinyịme nnyụn̄ ntiene ukpepn̄kpọ esie oro enyenede ufọn. Ini ewe? Ẹyak nnyịn itiene ukpepn̄kpọ esie idahaemi ke ndiọkeyo nnyịn emi inyụn̄ ikaiso tutu ke Paradise oro enye ọn̄wọn̄ọde.—Micah 4:3, 4.
Mme N̄kpọ Nditi
◻ Didie ke ikọt Jehovah ẹbọ ufọn ẹto item esie aban̄ade inyene?
◻ Magazine n̄ka Jesuit kiet owụt nso nti utịp oro mme asan̄autom Abasi ẹnyenede ebe ke ndida Ikọ esie nsịn ke edinam?
◻ Ndụn̄ọde ke Zambia ayarade nso ufọn ẹmi mme ubon oro ẹdade item Abasi ẹsịn ke edinam ẹnyenede?
◻ Nso ukpeme ke item Abasi ọnọ n̄kparawa owo?
[Ekebe ke page 15]
NSO IDIỌK UTỊP KE EMI EDI NTEM!
Ntọt kiet oro ẹkenọde ke mbono kaban̄a AIDS ye mme uyen ọdọhọ ete, “Mme uyen ẹsak iso ese akwa n̄kpọndịk ndimen AIDS koro mmọ ẹmade ndinam ndomonse ke idan̄ ye n̄kpọsọn̄ ibọk, ẹsịn idem ke itiendịk ẹnyụn̄ edu uwem edikop inemesịt idahaemi ye unana edikere mban̄a ini iso, ndien koro mmọ ẹkerede ke mmimọ ikemeke ndikpa ẹnyụn̄ ẹsọn̄ ibuot ye ukara.”—Daily News eke New York, Sunday, March 7, 1993.
“Ndụn̄ọde oro Edidiana M’idụt akanamde ke Europe, Africa ye Ufọt Edem Usụk ye Edem Usiahautịn Asia ama owụt nte ke n̄kpri nditọ iban oro ẹfiopde ke idan̄ ke ẹwọrọ ẹdi nte ‘n̄wọrọnda otu’ efen oro udọn̄ọ AIDS omụmde.”—The New York Times, Friday, July 30, 1993.
[Mme ndise ke page 16, 17]
Item Bible enyene ufọn ọnọ Mme Ntiense Jehovah ke esop ye ke ufọk