Ndikpeme Otuerọn̄ Abasi ke Ima
“Ẹkpeme udịmerọn̄ Abasi emi odude ke otu mbufo.”—1 PETER 5:2.
1, 2. Nso idi n̄wọrọnda edu Jehovah, ndien didie ke emi owụt idem?
KE OFỤRI Edisana N̄wed Abasi, ẹnam an̄wan̄a nte ke ima edi n̄wọrọnda edu Abasi. Akpa John 4:8 ọdọhọ ke “Abasi edi ima.” Sia anamde-nam ima esie owụt, 1 Peter 5:7 ọdọhọ ete ke Abasi “ekere mbufo.” Ke Bible ẹmen usụn̄ emi Jehovah esede aban̄a ikọt esie ẹdomo ye usụn̄ emi ima ima ekpemerọn̄ esede aban̄a erọn̄ esie ke ima: “Sese, Ọbọn̄ Jehovah . . . eyetan̄ nditọ erọn̄ ke ubọk esie, akama ke ikpanesịt esie, onyụn̄ ada mme ọnọ-mmọn̄eba usụn̄.” (Isaiah 40:10, 11) Didie ke David ọkọbọ ndọn̄esịt ntem ke ndikekeme ndidọhọ ete: “Jehovah edi andibọk mi, ndinanake n̄kpọ”!—Psalm 23:1.
2 Odot nte Bible emen mbon oro Abasi amade odomo ye erọn̄, koro erọn̄ ẹtie emem emem, ẹsụk idem, ẹkop uyo ẹnọ ekpemerọn̄ oro ekerede aban̄a mmọ. Nte ima ima Ekpemerọn̄, Jehovah ekere aban̄a mbon mbieterọn̄ esie ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ. Enye owụt emi ebe ke ndibọk mmọ ke n̄kan̄ eke obụk ye eke spirit ye ke ndikpeme mmọ ke n̄kpọsọn̄ “ukperedem ini” eke idiọk ererimbot emi nsịn ke edinen obufa ererimbot esie emi edide.—2 Timothy 3:1-5, 13; Matthew 6:31-34; 10:28-31; 2 Peter 3:13.
3. Didie ke andiwet psalm akanam an̄wan̄a usụn̄ nte Jehovah esisede aban̄a mme erọn̄ esie?
3 Tịmfiọk ima ima ukpeme emi Jehovah ekpemede mme erọn̄ esie: “Enyịn Jehovah ese mbon eti ido, utọn̄ esie onyụn̄ ọbiọn̄ọ ọnọ eseme mmọ. . . . Mmọ ẹseme, ndien Jehovah okop, onyụn̄ osio mmọ ke kpukpru nnanenyịn mmọ. Jehovah emekpere mmọ eke esịt obụn̄ọde mmọ; onyụn̄ anyan̄a mmọ eke esịt ọduọde. Ediwak ukụt ẹsịm eti owo; edi Jehovah osio enye ke mmọ kpukpru.” (Psalm 34:15-19) Nso akwa ndọn̄esịt ke Ekpemerọn̄ Ofụri Ekondo ọnọ mbon mbieterọn̄ esie ntem!
Uwụtn̄kpọ Eti Ekpemerọn̄
4. Nso idi udeme Jesus ke ndise mban̄a otuerọn̄ Abasi?
4 Jesus, Eyen Abasi, ama ọbọ ukpep mfọn mfọn oto Ete esie, koro Bible okot Jesus “eti ekpemerọn̄.” (John 10:11-16) Ẹkụt akpan utom emi enye anamde ọnọ otuerọn̄ Abasi ke Ediyarade ibuot 7. Ke Edi 7 ufan̄ikọ 9, ẹkot mme asan̄autom Abasi eke usen nnyịn “akwa otuowo . . . eke ẹtode ke kpukpru obio ye esien ye idụt ye usem.” Ndien Edi 7 ufan̄ikọ 17 ọdọhọ ete: “Eyenerọn̄ [Jesus] . . . eyedi Andikpeme mmọ, eyenyụn̄ ada mmọ aka ke idịm mmọn̄ uwem: ndien Abasi eyekwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep.” Jesus ada mme erọn̄ Abasi usụn̄ aka mmọn̄ akpanikọ oro adade osịm nsinsi uwem. (John 17:3) Tịmfiọk ete ke ẹkot Jesus “Eyenerọn̄,” owụtde mme edu esie ẹbietde eke erọn̄, emi enye edide akwa uwụtn̄kpọ nsụkibuot nnọ Abasi.
5. Didie ke Jesus ekekere aban̄a mme owo?
5 Jesus ama odụn̄ ye mme owo ke isọn̄ onyụn̄ okụt idiọk idaha mmọ. Didie ke enye akanam n̄kpọ aban̄a itie nnanenyịn mmọ? “[Enye] atua mmọ mbọm, koro mmọ ẹdude ke nnanenyịn ẹnyụn̄ ẹsuanade, nte erọn̄ eke mînyeneke andikpeme.” (Matthew 9:36) Mme erọn̄ oro mînyeneke andikpeme ẹsibọ ufen akamba akamba ẹto mme unam emi ẹsitade ekemmọ unam, ukem nte mme erọn̄ ẹmi mînyeneke nti ekpemerọn̄. Edi Jesus ama enen̄ede owụt edikere mban̄a, koro enye ọkọdọhọde ete: “Ẹtiene Mi, kpukpru mbufo ẹmi ẹkpade mba ẹnyụn̄ ẹbiomde edidobi mbiomo, ndien Ami nyenọ mbufo nduọkodudu. Ẹmen ọkpọnọ Mi ẹkọn̄ọ ke itọn̄ mbufo, ẹnyụn̄ ẹkpebe Mi; koro mmenyene ifụre ifụre ido nnyụn̄ nsụhọdeidem ke esịt; ndien mbufo ẹyekụt nduọkodudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo. Koro ọkpọnọ Mi ememem, mbiomo Mi onyụn̄ efefere.”—Matthew 11:28-30.
6. Nso edikere mban̄a ke Jesus okowụt mbon nnanenyịn?
6 Prọfesi Bible ama ebem iso etịn̄ nte ke Jesus eyenam n̄kpọ ye mme owo ke ima: “Jehovah emeyet mi aran onịm, . . . ete mbọp mmọ eke esịt mmọ obụn̄ọde . . . ndọn̄ kpukpru mme atua eyet esịt.” (Isaiah 61:1, 2; Luke 4:17-21) Jesus akanam isehe mbon ubuene ye mbon nnama ke usụhọde. Utu ke oro, enye ama osu Isaiah 42:3: “Enye idibụn̄ke esan̄ eke anuahade, idinyụn̄ inịmeke ọfọn̄ utuenikan̄ eke etiede nnịme nnịme.” (Men Matthew 12:17-21 domo.) Mbon nnanenyịn ẹkebiet esan̄ eke anuahade, ye ọfọn̄ utuenikan̄ eke oyomde ndinịme ke ntak unana aranikan̄. Ke ọdiọn̄ọde idiọk idaha mmọ, Jesus ama atua mmọ mbọm onyụn̄ ọnọ mmọ odudu ye idotenyịn, ọkọkde mmọ udọn̄ọ ke n̄kan̄ eke spirit ye eke obụk.—Matthew 4:23.
7. Jesus okodụri ntịn̄enyịn mbon oro ẹkekpan̄de utọn̄ ẹnọ enye aka m̀mọ̀n̄?
7 Ediwak ibat mbon mbieterọn̄ ẹma ẹtiene Jesus. Ukpepn̄kpọ esie ama omụm mme owo udọn̄ tutu mme isụn̄utom ẹmi ẹkedọn̄de ẹte ẹkemụm enye ẹda etop ẹdi ẹte: “Akananam owo itịn̄ke ikọ nte owo emi.” (John 7:46) Kamse, mbon mbubịk adaiso ido ukpono ẹma ẹseme ẹte: “Ererimbot ama adaha ẹtiene Enye”! (John 12:19) Edi Jesus ikoyomke ukpono m̀mê ubọn̄ inọ idemesie. Enye ekemen mme owo owụt Ete esie. Enye ekekpep mmọ ndinam n̄kpọ Jehovah ke ntak ima ẹnyenede ẹnọ nti edu Esie: “Ma Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri odudu fo, ye ke ofụri ekikere fo.”—Luke 10:27, 28.
8. Didie ke n̄kopuyo oro ikọt Abasi ẹkopde ẹnọ enye okpụhọde ye se mbon en̄wen ẹkopde ẹnọ mme andikara ererimbot?
8 Jehovah enyene ubọn̄ koro mbon mbieterọn̄ esie, ọkọn̄ọde ke ima ẹmi mmọ ẹnyenede ẹnọ enye, ẹnọde itie edikara ofụri ererimbot esie ibetedem. Mmọ ke unyịmesịt ẹmek ndinam n̄kpọ esie ke ntak ifiọk oro ẹnyenede ẹban̄a nti edu esie. Didie ke emi okpụhọde ntem ye mme adaiso ererimbot emi mme andidu ke idak mmọ ẹkopde uyo mmọ ke ntak ndịk, m̀mê ke mmen̄e, mîdịghe koro mmọ ẹnyenede ndusụk idiọk uduak! Tutu amama owo ikemeke nditịn̄ mban̄a Jehovah m̀mê Jesus se ẹketịn̄de ẹban̄a pope Ufọkabasi Roman Catholic ete: “Ediwak owo ẹma ẹkụt uyai esie, kpukpru owo ẹma ẹfehe enye, owo ndomokiet ikamaha enye.”—Vicars of Christ—The Dark Side of the Papacy, emi Peter De Rosa ewetde.
Mme Idiọk Ekpemerọn̄ ke Israel
9, 10. Tịn̄ ban̄a mme adaiso ke Israel eset ye eke akpa isua ikie.
9 Ke mîbietke Jesus, mme adaiso ido ukpono Israel ke eyo esie ikenyeneke ima inọ mme erọn̄. Mmọ ẹkebiet mme andikara ẹmi ẹkebemde iso ẹdu ke Israel emi Jehovah ọkọdọhọde ete: “Ọdọdiọk ọnọ mme ọbọkerọn̄ Israel emi ẹbọkde idemmọ. Nte mme ọbọk ikpebọkke ufene? . . . Mbufo isọn̄ke mmọemi idem ememde mmọ, inyụn̄ ikọkke mmọemi ẹdọn̄ọde, inyụn̄ ibọpke mmọemi ẹbụn̄ọde, inyụn̄ imenke mmọemi ẹbịnde ẹfep ifiak idi, inyụn̄ iyomke mmọ eke ẹsopde; edi ẹkan mmọ ke nsọn̄ubọk ye ke nnama.”—Ezekiel 34:2-4.
10 Ukem nte mme ekpemerọn̄ ukaraidem oro, mme adaiso ido ukpono mme Jew eke akpa isua ikie ẹkedi mbon esịt itiat. (Luke 11:47-52) Ke ndinam emi an̄wan̄a, Jesus ama etịn̄ aban̄a owo Jew emi ẹkewode, ẹmiade, ẹnyụn̄ ẹkpọn̄de ekpere n̄kpa ke mbenusụn̄. Oku Israel ama edi, edi ke okụtde owo Jew oro, asan̄a usụn̄ efen ebe. Owo Levite akanam ukem oro. Ekem owo oro mîkedịghe owo Israel, kpa owo Samaria emi ẹkesede ke usụhọde, ama edisịm onyụn̄ atua owo n̄kpọnnam emi mbọm. Enye ama ọbọp unan esie, odori enye ke enyọn̄ enan̄ aka ufọkisen, onyụn̄ ese aban̄a enye. Enye ama ekpe akama ufọkisen oro okụk onyụn̄ ọdọhọ ke iyefiak idikpe okụk efen ekededi.—Luke 10:30-37.
11, 12. (a) Didie ke idiọkido mme adaiso ido ukpono okosịm etịn̄e ke eyo Jesus? (b) Nso ke mbon Rome ẹkanam mme adaiso ido ukpono ke akpatre?
11 Mme adaiso ido ukpono eke eyo Jesus ẹma ẹnen̄ede ẹdiọk tutu ke ini Jesus akanamde Lazarus eset ke n̄kpa, ikpọ oku ye mme Pharisee ẹma ẹkot akwa esop ẹbono ẹnyụn̄ ẹdọhọ ẹte: “Inam didie? koro owo emi ke ananam ediwak idiọn̄ọ. Edieke iyakde Enye osụk akaiso ntem, kpukpru owo ẹyebuọt idem ye Enye: ndien mbon Rome ẹyedi ẹdibọ nnyịn itie nnyịn ye ubọn̄ nnyịn.” (John 11:47, 48) Mmọ ikekereke iban̄a eti n̄kpọ emi Jesus akanamde ọnọ akpan̄kpa oro. Mmọ ẹkekere ẹban̄a itie mmọ. Ntre “toto usen oro mmọ ẹsop ibuot, ẹte iwot [Jesus].”—John 11:53.
12 Ke ndinen̄ede n̄wụt idiọkido mmọ, ekem ikpọ oku “ẹdụk odu, ẹte iwot Lazarus n̄ko, koro oto ke ntak esie ediwak mme Jew ẹdaha ẹbuọt idem ye Jesus.” (John 12:10, 11) Ibụk ibụk ukeme emi mmọ ẹkesịnde ndikpeme itie mmọ ikenyeneke ufọn, koro Jesus ọkọdọhọde mmọ ete: “Ẹyak ufọk mbufo ẹkpọn̄ ẹnọ mbufo nte ndon.” (Matthew 23:38) Nte ekemde ye mme ikọ oro, ke emana oro mbon Rome ẹma ẹdi ẹnyụn̄ ẹbọ ‘mmọ itie ye idụt mmọ’ ọkọrọ ye uwem mmọ.
Mme Ima Ima Ekpemerọn̄ ke Esop Christian
13. Mmanie ke Jehovah ọkọn̄wọn̄ọ ndidọn̄ man ẹdibọk otuerọn̄ esie?
13 Utu ke mme idiọk, ibụk ibụk ekpemerọn̄, Jehovah ama onịm Jesus, Eti Ekpemerọn̄, ndise mban̄a otuerọn̄ Esie. Enye n̄ko ama ọn̄wọn̄ọ ndinọ mme ima ima udiana ekpemerọn̄ man ẹse ẹban̄a mme erọn̄: “Nyedori mme ọbọk eke ẹdibọkde mmọ, ndien mmọ idifeheke aba ndịk.” (Jeremiah 23:4) Ntem, kpa nte ekedide ke esop Christian eke akpa isua ikie kpasụk ntre mfịn, “ẹmek mbiowo [ẹnịm] ke obio ke obio.” (Titus 1:5) Mme n̄kani owo eke spirit ẹmi ẹsịmde se N̄wed Abasi oyomde mi “ẹkpeme udịmerọn̄ Abasi.”—1 Peter 5:2; 1 Timothy 3:1-7; Titus 1:7-9.
14, 15. (a) Ewe edu ọkọsọn̄ mme mbet ndinyene? (b) Nso ke Jesus akanam ndiwụt mmọ nte ke mbiowo ẹkpenyene ndidi mme asan̄autom oro ẹsụhọrede idem?
14 Ke ndise mban̄a mme erọn̄, ana mbiowo “akan kpukpru n̄kpọ” ẹnyene “ufiop ufiop ima” ẹnọ mmọ. (1 Peter 4:8) Edi mme mbet Jesus, ẹmi ẹkekerede akpan akpan ẹban̄a ukpono ye itie, ẹkenyene ndifiọk emi. Ntre ke ini eka mbet iba ọkọdọhọde Jesus ete: “Nọ uyo ete nditọ mi iba ẹmi ẹditie, kiet ke ubọk nnasia Fo, kiet ke ufien, ke Obio Ubọn̄ Fo,” mme mbet eken ẹma ẹyat esịt. Jesus ama ọdọhọ mmọ ete: “Mme andikara mme Gentile ẹsọn̄ ubọk ẹkara mmọ, ikpọ owo mmọ ẹnyụn̄ ẹbre odudu ye mmọ. Ididịghe ntre ke otu mbufo; edi owo ekededi eke oyomde ndikabade n̄kpon ke otu mbufo eyedi asan̄autom mbufo.”—Matthew 20:20-28.
15 Ke idaha en̄wen, ke mme mbet ẹma ẹkefan̄a m̀mê “anie ke otu mmimọ okpon akan,” Jesus ama ọdọhọ mmọ ete: “Edieke owo ekededi oyomde ndidi ebeiso, enye enyene ndikpere edem, ndinyụn̄ nsan̄a utom nnọ kpukpru mmọ eken.” (Mark 9:34, 35) Nsụkidem ye unyịmesịt ke ndinam n̄kpọ nnọ owo ẹkenyene ndikabade ndi ubak edu mmọ. Edi mme ekikere oro ẹma ẹkaiso ndifịna mme mbet, koro ke ata okoneyo oro mbemiso Jesus akpade, ke akpatre udia mbubịteyo esie, “ndomoidem” ama otịbe ke otu mmọ kaban̄a enyeemi edide andikpon n̄kan! Oro akada itie kpa ye oro Jesus okowụtde mmọ nte anade ebiowo anam n̄kpọ ọnọ otuerọn̄; enye ama osụhọde idemesie onyụn̄ eyet mmọ ukot. Enye ama ọdọhọ ete: “Edieke Ami ndien, emi ndide Ọbọn̄ ye Andikpep, n̄keyetde mbufo ukot, mbufo nde ẹkpeyet kiet eken ukot. Koro mmọnọ mbufo uwụtn̄kpọ nte, mbufo nde ẹnam kpa nte Ami n̄kanamde mbufo.”—Luke 22:24; John 13:14, 15.
16. Ke 1899, nso ke Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eketịn̄ aban̄a ata akpan edu mbiowo?
16 Mme Ntiense Jehovah ẹsikpep kpukpru ini ẹte ke mbiowo ẹkpenyene nditie ntem. Ke ekperede ndisịm isua ikie ẹmi ẹkebede, Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke April 1, 1899, ama odụri ntịn̄enyịn aka mme ikọ Paul ke 1 Corinth 13:1-8 onyụn̄ ọdọhọ ete: “Apostle oro osio owụt in̄wan̄în̄wan̄ ete ke ifiọk ye udọnikọ idịghe ata akpan n̄kpọ udomo, edi ima oro otụkde esịt onyụn̄ owụtde idem ke kpukpru usụn̄uwem, ndien onụkde onyụn̄ anamde utom ke ikpọkidem nnyịn emi edikpade, edi ata n̄kpọ udomo—ata uyarade itie ebuana nnyịn ye Abasi. . . . N̄wọrọnda edu oro ẹyomde ẹto kpukpru owo ẹmi ẹdade nte asan̄autom ufọkabasi, ndisan̄a utom kaban̄a ndisana n̄kpọ, ekpedi edu ima nte ebeiso n̄kpọ.” Enye ama ọdọhọ ete ke iren oro mîsụhọkede idem inam n̄kpọ ke ima “ẹdi mme andikpep oro ẹnyenede ndịk, ndien eyedi mmọ ẹyenam se inen̄erede idiọk akan ndinam se ifọnde.”—1 Corinth 8:1.
17. Didie ke Bible ọsọn̄ọ etịn̄ mme edu oro anade mbiowo ẹnyene?
17 Ntem, inaha mbiowo ‘ebre odudu’ ye mme erọn̄. (1 Peter 5:3) Utu ke oro, mmọ ẹnyene ndida iso ke ‘ndifọn ido ye kiet eken, nnyụn̄ nnyene esịtmbọm.’ (Ephesus 4:32) Paul ama ọsọn̄ọ etịn̄ ete: “Ẹda ndien esịtmbọm ẹsịne, ye mfọnido, ye nsụkidem, ye ifụre ifụre ido, ye ime. . . . Ndien ẹkọrọ ke kpukpru n̄kpọ, ẹsịne ima, emi edide se ibọpde uwem adiana inam ọfọn ama.”—Colossae 3:12-14.
18. (a) Nso eti uwụtn̄kpọ ke Paul okonịm ke ndinam n̄kpọ ye erọn̄? (b) Ntak mîkpanaha mbiowo ẹfụmi se mme erọn̄ ẹyomde?
18 Paul ama ekpep ndinam emi, ọdọhọde ete: “Nnyịn iketie sụn̄sụn̄ ke otu mbufo, nte emi eka ọbọkde nditọ esiemmọ. Ndien koro mbufo ẹdọn̄de nnyịn etieti, nnyịn ikụt inem, idịghe ke edinọ mbufo gospel Abasi ikpọn̄, edi ke edinyụn̄ nyak ukpọn̄ nnyịn nde nnọ mbufo, sia imade mbufo etieti.” (1 Thessalonica 2:7, 8) Ke n̄kemuyo ye oro, enye ama ọdọhọ ete: “Ẹsọn̄ọ mbon iduọesịt idem, ẹkama mbon mmemidem, ẹnyene anyanime ye kpukpru owo.” (1 Thessalonica 5:14) Inamke n̄kpọ m̀mê nso orụk mfịna ke erọn̄ ekeme ndida nsọk mmọ, mbiowo ẹkpenyene nditi Mme N̄ke 21:13: “Owo eke ẹsịride utọn̄ esie ke eseme ubuene, enye ke idemesie eyefiori, ndien owo eke eyerede ididụhe.”
19. Ntak emi ima ima mbiowo ẹdide edidiọn̄, ndien didie ke mme erọn̄ ẹnam n̄kpọ ẹban̄a utọ ima oro?
19 Mbiowo ẹmi ẹkpemede otuerọn̄ ke ima ẹdi edidiọn̄ ẹnọ mme erọn̄. Isaiah 32:2 ama ebemiso etịn̄ ete: “Owo kiet eyekabade ebiet ọtọ udịbe ofụm, ye etehe ubọhọ edịm; ebiet akpammọn̄ ke edisat isọn̄, ebiet mfụt akwa itiat ke isọn̄ n̄kpa-mba.” Nnyịn imokop inemesịt ndifiọk nte ke ediwak mbiowo nnyịn mfịn ẹdi ebiet nduọkodudu nte ekemde ye ediye uwụtn̄kpọ emi. Mmọ ẹkpep ndida edumbet ẹtienede mi nsịn ke edinam: “Ẹda ima nditọete ẹma kiet eken: ẹsọp ndikpono kiet eken.” (Rome 12:10) Ke ini mbiowo ẹwụtde orụk ima ye nsụhọdeidem emi, mme erọn̄ ẹnam n̄kpọ ẹban̄a oro ke “[ndi]kpono mmọ etieti ke ima kaban̄a utom mmọ.”—1 Thessalonica 5:12, 13.
Wụt Ukpono nọ Ifụre Ekikere
20. Ntak emi mbiowo ẹkpewụtde ukpono ẹnọ ifụre ekikere?
20 Jehovah okobot mme owo ye ifụre ekikere ndinam mme ubiere idemmọ. Ke adan̄aemi anade mbiowo ẹnọ item idem ndinyụn̄ nnọ ntụnọ, mmọ inyeneke ndikara uwem m̀mê mbuọtidem kiet eken. Paul ọkọdọhọ ete: “Idịghe nte nnyịn idedi mme andikara mbufo ke n̄kpọ mbuọtidem, edi nte idedi mme andin̄wam mbufo ndinyene idatesịt. Koro ke mbuọtidem ke mbufo ẹdada.” (2 Corinth 1:24) Ih, “owo kiet kiet enyene ndibiom mbiomo idemesie.” (Galatia 6:5) Jehovah ọnọ nnyịn ekese ifụre ke mme adan̄a ibet ye mme edumbet esie. Ntem mbiowo ẹkpenyene ndifep edinịm mme mbet ke ebiet emi owo mîbiatke mme edumbet N̄wed Abasi. Ndien mmọ ẹkpenyene ndibiọn̄ọ udọn̄ ekededi ndinọ mme ọkpọkpọ ekikere idemmọ nte ukpepn̄kpọ m̀mê ndiyak nte owo ekerede aban̄a idemesie odụk edi edieke owo esịnde ndinyịme ye mme utọ ekikere oro.—2 Corinth 3:17; 1 Peter 2:16.
21. Nso ke ẹkeme ndikpep nto edu emi Paul ekenyenede ye Philemon?
21 Tịmfiọk nte Paul, ke adan̄aemi odude ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Rome, akanamde n̄kpọ ye Philemon, kpa Christian emi ekenyenede ofụn ke Colossae ke Asia Minor. Ofụn Philemon emi ekekerede Onesimus ama efehe aka Rome, akakabade edi Christian, onyụn̄ esinọ Paul un̄wam. Paul ama ewet ọnọ Philemon ete: “N̄kpama ndida enye nnịm ete odu ye ami, man enye etie ke ibuot fo anam n̄kpọ ọnọ mi ke itie n̄kpọkọbi mi kaban̄a gospel; edi adan̄a nte mmefiọkke ekikere fo, nnyịmeke ndinam baba n̄kpọ kiet, kpan̄ mfọnido fo okûtie nte n̄kpọ nnanenyịn, edi oto ke edinyịme fo.” (Philemon 13, 14) Paul ama ọnọ Onesimus afiak ọnyọn̄, ọdọhọde Philemon ete anam n̄kpọ ye enye nte eyenete Christian. Paul ama ọfiọk ke idịghe imọ inyene otuerọn̄; edi Abasi enyene. Enye ikedịghe eteufọk esie edi ekedi asan̄autom. Paul ikodomoke-domo n̄kpọ inọ Philemon; enye ama owụt ukpono ọnọ ifụre ekikere esie.
22. (a) Nso ke mbiowo ẹkpediọn̄ọ ẹban̄a idaha mmọ? (b) Nso orụk esop ke Jehovah anam ọkọri?
22 Nte esop Abasi ọkọride, ẹmek mbiowo efen efen. Mmọ, ọkọrọ ye mbiowo oro ẹnyenede ifiọk ẹkan, ẹnyene ndifiọk nte ke idaha mmọ edi eke utom nsụhọdeidem. Ke usụn̄ emi, nte Abasi adade esop esie asan̄a ekpere obufa ererimbot, emi eyekaiso ndikọri nte enye oyomde—anam n̄kpọ ke eti ndutịm edi ibiatke ima ye mbọm ke ntak edinam n̄kpọ ọfọn. Ntem, esop esie eyekaiso ndidụri mbon mbieterọn̄ ẹmi ẹdikụtde uyarade ke esịt esie nte ke “kpukpru n̄kpọ ẹsan̄a ọtọkiet ẹnam ufọn ẹnọ mmọ eke ẹmade Abasi.” Oro edi se ẹkpedoride enyịn ndikụt ke esop oro ọkọn̄ọde ke ima, koro “ima idibehe ifep [ke] nsinsi.”—Rome 8:28; 1 Corinth 13:8.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
◻ Didie ke Bible etịn̄ aban̄a nte Jehovah esede aban̄a ikọt esie?
◻ Nso udeme ke Jesus enyene ke ndise mban̄a otuerọn̄ Abasi?
◻ Nso akpan edu ke ana mbiowo ẹnyene?
◻ Ntak emi mbiowo ẹkpekerede ẹban̄a ifụre ekikere mme erọn̄?
[Ndise ke page 16]
Jesus, “eti ekpemerọn̄,” ama owụt mbọm
[Ndise ke page 17]
Mme idiọk adaiso ido ukpono ẹma ẹdụk odu ndiwot Jesus