Abasi Iduọnke ke Edinam Un̄wọn̄ọ Esie

“O JEHOVAH, adan̄a didie ke ndiseme, ndien afo ukopke!” Oro edi mme ikọ prọfet Habakkuk eyen Hebrew, emi okodude uwem ke ọyọhọ isua ikie itiaba M.E.N. Edi nte mmọ ibietke mme ikọ oro ẹsiwakde nditịn̄? Edi ndammana udọn̄ owo ndiyom ndinyene mme n̄kpọ oro nnyịn inen̄ede iyom idahaemi m̀mê usọp usọp nte ikekeme. Ndien emi enen̄ede edi ntre ke emana nnyịn emi edide eke ẹyomde ndiyụhọ udọn̄ ke ebe oro.—Habakkuk 1:2.

Ke akpa isua ikie, nte an̄wan̄ade ama odu ndusụk owo ẹmi ẹkekerede ke akpakana Abasi osu mme un̄wọn̄ọ esie inikiet inikiet. Mmọ ẹma ẹnana ime tutu mmọ ẹkam ẹkere ke Abasi ama ọduọn m̀mê anam ubịghi. Ke ntak emi, apostle Peter ekenyene nditi mmọ nte ke nte Abasi esede ini okpụhọde ye nte nnyịn isede. Peter ewet ete: “Ẹkûfre n̄kpọ kiet emi, ndima, ẹte, ke enyịn Ọbọn̄ usen kiet etie nte thousand isua, thousand isua ẹnyụn̄ ẹtie nte usen kiet.”—2 Peter 3:8.

Nte ekemde ye usụn̄ ubat ini emi, owo isua 80 odu uwem hour iba kpọt, ndien ofụri mbụk ubonowo ebịghi usen itiokiet kpọt. Ke ini nnyịn isede mme n̄kpọ ke idaha ekikere emi, etịm edi mmemmem ọnọ nnyịn ndifiọk usụn̄ oro Abasi adade anam n̄kpọ ye nnyịn.

Nte ededi, Abasi inanake udọn̄ ke ini. Ke edide isio, enye enen̄ede enyene udọn̄ ke ini. (Utom 1:7) Ke ntre, Peter aka iso ọdọhọ ete: “Ọbọn̄ iduọnke ke edinam un̄wọn̄ọ Esie, ke ido nte ndusụk owo ẹkerede ẹte, Enye ọduọn; Enye akam enyene anyan ime ye mbufo, inyụn̄ iyomke baba owo kiet atak, edi oyom kpukpru owo ẹtua n̄kpọfiọk ẹkabade esịt.” (2 Peter 3:9) Ke mîbietke owo, inyeneke se inụkde Abasi ndinam n̄kpọ itọk itọk nte n̄kpọ eke ini okụrede ọkpọn̄ enye. Nte “Edidem emi akarade ke kpukpru eyo,” enye enyene utịbe utịbe ifiọk aban̄a onyụn̄ ekeme ndibiere ini emi mme edinam esie ẹdinyenede mfọnn̄kan ufọn ẹnọ kpukpru mbon oro ẹbuanade.—1 Timothy 1:17.

Ke ama eketịn̄ ntak anamde etie nte ke Abasi ọduọn, Peter ọnọ ntọt emi: “Usen Ọbọn̄ edibuat nte inọ.” Oro edi ndidọhọ ke usen unam ibat edidi ke ini emi mme owo mîdorike enyịn. Ekem, ke mme ufan̄ikọ oro ẹtienede, Peter anyan ubọk owụt mme utịbe utịbe idotenyịn ẹdude ẹnọ mbon oro ẹwụtde “edisana ido ye . . . uten̄e Abasi,” oro edi, man mmọ ẹkpebọhọ ẹdụk “obufa enyọn̄ ye obufa isọn̄” oro Abasi ọn̄wọn̄ọde.—2 Peter 3:10-13.

Emi ekpenyene ndinam nnyịn itịm iwụt esịtekọm nte ke ubiereikpe Abasi idịghe kan̄a. Ime esie anam nnyịn ikeme ndidi ndifiọk uduak esie nnyụn̄ nnen̄ede uwem nnyịn man ibọ mme edidiọn̄ oro enye ọkọn̄wọn̄ọde. Nte nnyịn ikpadaha ke “anyan ime Ọbọn̄ nnyịn ọwọrọ edinyan̄a,” nte Peter okobụpde? (2 Peter 3:15) Nte ededi, n̄kpọ efen odu anamde Abasi eme ime.

Udomo Idiọkn̄kpọ Enyenede Ndiyọhọ

Ke idụn̄ọrede nte Abasi akanamde n̄kpọ ye ubonowo ke eset, nnyịn ikụt ite ke enye esiwak ndimụm ubiereikpe esie n̄kama tutu ofụri idotenyịn ndinam ukpụhọde okụre. Ke uwụtn̄kpọ, kaban̄a ikpe oro Abasi ekebierede ọnọ mbon Canaan, enye ama owụt Abraham idiọkn̄kpọ mmọ ke ata anyan ini ke edem. Edi ini ikekemke kan̄a enye ndibiere ikpe adan̄aoro. Ntak mîkekemke? Bible ọdọhọ ete: “Koro mme idiọkn̄kpọ mme Amorite [mbon Canaan mîkakam-iyọhọke] kan̄a,” m̀mê nte edikabade Knox esịnde enye: “Idiọkido mbon Amon ikesịmke kan̄a ọyọhọ udomo.”—Genesis 15:16.a

Nte ededi, n̄kpọ nte isua 400 ke ukperedem, ubiereikpe Abasi ama edi, ndien mme andito ubon Abraham, kpa nditọ Israel, ẹma ẹda isọn̄ oro ẹnyene. Ẹma ẹnyan̄a ibat ibat mbon Canaan, nte Rahab ye mbon Gibeon, ke ntak edu ye mme edinam mmọ, edi ke ata akamba udomo, mmọ ẹma ẹsịm ebeubọk idaha ke mbubiam ido, nte mme n̄kpọeset oro ẹdọkde ẹsion̄o ke isọn̄ mfịn ẹwụtde. Mmọ ẹma ẹnam utuakibuot nnọ idem erenowo, usan̄a akpara temple, ye ediwa nditọwọn̄. Halley’s Bible Handbook ọdọhọ ete: “Mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹmi ẹkedọkde n̄wụre ke mme obio Canaan ẹyeyịk ntak emi Abasi mîkọsọpke isobo mmọ nte enye okosobode.” Ke akpatre, ‘udomo idiọkn̄kpọ [mbon Canaan] ama ọyọhọ’; idiọkido mmọ ‘ama ọyọhọ.’ Owo ndomokiet ikekemeke ndidori Abasi ikọ nte enende ke ini enye akayakde ẹsobo idụt oro ke adan̄aemi anyan̄ade mbon oro ẹkewụtde eti edu.

Nnyịn imokụt ukem n̄kpọ oro ke eyo Noah. Kpa ye akpanikọ oro nte ke mme owo ẹkedude mbemiso Ukwọ ẹma ẹdiọk, Abasi ke mbọm ama ebiere ete ke ini mmọ ayaka iso ke isua 120 efen. Ke ikpehe ini oro, Noah akanam utom nte “ọkwọrọ edinen ido.” (2 Peter 3:5) Nte ini akakade, nte an̄wan̄ade idiọkido mmọ ama esịm etịn̄e. “Abasi ese ererimbot, ndien, sese, ababiara: koro kpukpru owo ẹkebiatde usụn̄ mmọ ke isọn̄.” (Genesis 6:3, 12) ‘Udomo idiọkn̄kpọ [mmọ] ama ọyọhọ’; ini ndibe ama anam mme ukwan̄ ekikere mmọ ẹsịm etịn̄e. Abasi ama enen̄ede enen ke ini enye akanamde n̄kpọ. Owo itiaita kpọt ẹkedi ndinen ke enyịn Abasi, ndien enye ama anyan̄a mmọ.

Ẹkụt ukem uwụtn̄kpọ oro ke nte Abasi akanamde n̄kpọ ye Israel. Kpa ye oro mmọ ẹkenamde n̄kpọ ke unana edinam akpanikọ ye ke oburobụt usụn̄, Abasi ama eme ime ye mmọ ke ediwak isua ikie. Mbụk oro ọdọhọ ete: “Jehovah . . . ọdọn̄ mme isụn̄ esie utom ke ọtọ mmọ, abak ọdọn̄; koro enye enyenede mbọm ye ikọt esie . . . edi mmọ . . . ẹsịn ikọ esie ke ndek, ẹnyụn̄ ẹsụn̄i mme prophet esie, tutu Jehovah obụmede iyatesịt ye ikọt esie, tutu inyeneke edikụre.” (2 Chronicles 36:15, 16) Mme owo oro ẹma ẹsịm idaha oro mîkekemeke aba ndinam ukpụhọde. Jeremiah kpọt ye ibat ibat owo efen ke ẹkekeme ndinyan̄a. Owo ikekemeke ndidọhọ ke Abasi ikenenke ke ini enye ke akpatre ekebierede ikpe ọnọ mbon eken.

Ini Abasi Ndinam N̄kpọ Ekpere

Nnyịn imekeme ndikụt nto mme uwụtn̄kpọ ẹmi nte ke Abasi omụm ubiereikpe editịm n̄kpọ emi odude ke emi akama tutu ini ekem. Ẹwụt emi ke ewụhọ oro ẹkenọde ndamban̄a andisobo otode Abasi: “Sịn edisọp ofụt, kpok mme etuek vine ẹmi ẹdude ke isọn̄; koro mme grape esie ẹdat ẹma. Ndien angel oro esịn ofụt esie ke isọn̄, onyụn̄ okpok vine isọn̄, otop esịn ke obube udịghi-wine, kpa akwa obube udịghi-wine iyatesịt Abasi.” Tịm fiọk ete ke idiọkido ubonowo “ẹdat ẹma,” oro edi, enye esịm udomo oro owo mîkemeke ndinam aba ukpụhọde. Ke ini Abasi edibierede ikpe, eyịghe ididụhe nte ke enye ndisịbe ndụk enen.—Ediyarade 14:18, 19.

Ke ikerede iban̄a se idude ke enyọn̄ emi, ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke anaedi ikpe oro Abasi edibierede ọnọ ererimbot emi ekpere koro ererimbot emenyene mme edu oro akanamde Abasi ebiere ikpe ke eset. Kpukpru ebiet oro isede, isọn̄ ọyọhọ ye afai, kpa nte ekedide mbemiso Ukwọ eyo Noah. Edu mme owo etetịm ebiet enye oro ẹbụkde ke Genesis 6:5: “Kpukpru n̄kpọ ke ekikere esịt [owo] ẹnyụn̄ ẹsụk ẹdi idiọk kpukpru ini.” Idem ikpọ idiọkn̄kpọ oro ẹkenamde Abasi ebiere ikpe ọnọ mbon Canaan ẹdi ọsọ n̄kpọ mfịn.

Akpan akpan toto ke Ekọn̄ Ererimbot I, ubonowo omokụt mme enyene-ndịk ukpụhọde. Enye omokụt isọn̄ ọyọhọde ye iyịp ediwak miliọn owo. Ekọn̄, nsobo ofụri orụk, edinam oyomonsia, ubiatibet, ye ukwan̄ido ẹmeda itie ke ofụri ererimbot. Akan̄, udọn̄ọ, ye oburobụt ido ẹmeyọhọ ekondo nnyịn. Ofụri uyarade owụt ete ke nnyịn idahaemi idu uwem ke ufọt idiọk emana oro Jesus ọkọdọhọde ete: “Emana emi idibehe ifep tutu kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹwọrọ ẹsu.” (Matthew 24:34) Idahaemi ererimbot ke ọyọhọ ‘udomo idiọkn̄kpọ’ esie. “Etuek vine ẹmi ẹdude ke isọn̄” ke ẹtọn̄ọ ndidat n̄kem ukpen̄e.

Ini Afo Ndinam N̄kpọ

Ẹma ẹsian apostle John ẹte ke nte ini ubiereikpe asan̄ade ekpere, orụk edidat iba edida itie. Ke n̄kan̄ kiet, “owo eke edide ukwan̄, yak enye osụk amana anam ukwan̄ido; owo eke edehede, yak enye osụk amana edehe.” Edi ke n̄kan̄ eken, “owo eke edide edinen, yak enye osụk amana anam edinen ido; owo eke asanade, yak enye osụk amana asana.” (Ediyarade 22:10, 11) Udiana ikpehe emi ke ada itie ke ebuana ye utom unọ ukpep Bible eke ofụri ererimbot oro Mme Ntiense Jehovah ẹnamde. Uduak utom emi edi man ẹkpep mme owo se Abasi oyomde oto mmọ man ẹkpebat mmọ nte mbon oro ẹdotde ndibọ nsinsi uwem. Utom emi idahaemi esịm idụt 233 ebe ke n̄kpọ nte esop 87,000.

Abasi iduọnke. Enye ke ime ọmọnọ mme owo ini oro oyomde man “ẹmen obufa owo ẹsịne,” man ẹdu ke idaha ndibọ mme un̄wọn̄ọ esie. (Ephesus 4:24) Mfịn, Abasi ke osụk ebebet, kpa ye oro mme idaha ke ererimbot ẹkade-ka iso ndidiọk. Mme Ntiense Jehovah ke ofụri ererimbot ke ẹnam se ededi oro mmọ ẹkemede man ẹbuana ifiọk oro adade esịm nsinsi uwem ye mme mbọhọidụn̄ mmọ. (John 17:3, 17) Ke inemesịt, ke isua kiet kiet se ibede owo 300,000 ke ẹnam n̄kpọ ẹban̄a ẹnyụn̄ ẹna baptism.

Ye nsinsi uwem ke ekikere, idahaemi idịghe ini ndibet, edi ini ndinam n̄kpọ. Koro ke esisịt ini, nnyịn iyokụt un̄wọn̄ọ Jesus emi osude: “Owo ekededi eke odude uwem onyụn̄ ọbuọtde idem ye Ami idikpaha ke nsinsi.”—John 11:26.

[Ikọ idakisọn̄]

[Mme ndise ke page 6]

Ẹma ẹdọhọ andisobo otode Abasi esịn ofụt ke ini etuek vine ẹmi ẹdude ke isọn̄ ẹdatde ẹma

[Ndise ke page 7]

Mme Ntiense Jehovah ke ofụri ererimbot ke ẹn̄wam mme owo ndidu ke idaha ndibọ mme nsinsi edidiọn̄ Abasi