Ata Idotenyịn

“Toto ke ini emana idotenyịn odu nte ke owo ekeme ndikpa ke ini ekededi; ndien nte owo mîkemeke ndifep idotenyịn emi ayakabade edi akpanikọ oro osude.”—ARNOLD TOYNBEE, EWETMBỤK OWO BRITAIN.

1. Nso ata idem n̄kpọ ke ana ubonowo enyịme, edemerede mme mbụme ewe?

ANIE ekeme ndifan̄a ye in̄wan̄în̄wan̄ akpanikọ mbụk oro ẹtịn̄de ke enyọn̄ emi? Ubonowo kpukpru ini enyene ndinyịme enyene-ndịk ata idem n̄kpọ eke n̄kpa. Ndien nso ekikere unana un̄wam ke nnyịn isinyene ntem ke ini owo emi nnyịn imade akpade! Editaba oro adan̄aoro esitie nte se owo mîkemeke ndifiak ndiọn̄. Ndi imekeme ndifiak ndiana kiet ye mbonima nnyịn oro ẹkpade? Nso idotenyịn ke Bible ọnọ mme akpan̄kpa? Kere ban̄a mbụk etienede mi.

‘Ufan Nnyịn Ama Akpa’

2-5. (a) Ke ini ufan esie Lazarus akakpade, didie ke Jesus okowụt unyịme ye ukeme esie ndinam enye eset? (b) Ke ẹsiode edinam Lazarus afiak edidu uwem ẹfep, nso ke utịben̄kpọ Jesus ọkọyọhọ?

² Isua oro ekedi 32 E.N. Lazarus ye nditọeka esie iban Martha ye Mary ẹkedụn̄ ke ekpri obio Bethany, kilomita ita ke ọwọrọde ọkpọn̄ Jerusalem. Mmọ ẹkedi n̄kpet n̄kpet ufan Jesus. Usen kiet, Lazarus ama ọdọn̄ọ n̄kpa n̄kpa. Iwiwa, nditọeka esie iban oro ẹkekopde editịmede esịt ẹma ẹnọ etop emi ẹsọk Jesus, emi okodude ke edem Akpa Jordan oko. Jesus ama ama Lazarus ye nditọeka esie iban, ntre nte ini akade enye ama adaha Bethany. Ke usụn̄, Jesus ama asian mme mbet esie ete: “Lazarus, ufan nnyịn, ke ede; edi mmọn̄ n̄ka man ndemede enye ke idap.” Sia mme mbet mîkọsọpke ifiọk se ikọ emi ọwọrọde, Jesus ama etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ ete: “Lazarus ama akpa.”—John 11:1-15.

³ Ke okopde ete ke Jesus ke ekedi Bethany, Martha ama efehe edi ndisobo ye enye. Sia mfụhọ Martha otụkde enye, Jesus ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ enye ete: “Eyen-eka fo eyeset ke n̄kpa.” Martha ama ọbọrọ ete: “Mmọfiọk nte enye eyeset ke ediset ke n̄kpa ke akpatre usen.” Do Jesus ama ọdọhọ enye ete: “Ami ndi ediset ye uwem: owo eke ọbuọtde idem ye Ami, okposụk edi nte enye ama akpa, enye oyodu uwem.”—John 11:20-25.

⁴ Ekem Jesus ama aka udi onyụn̄ ọnọ uyo ete ẹkpat itiat oro ẹkeberide ke inua udi ẹsio. Ke ama ọkọbọn̄ akam ke ọkpọsọn̄ uyo, enye ama ofiori ete: “Lazarus, wọrọ di.” Ndien nte enyịn kpukpru owo okowụhọde ke udi, Lazarus ke akpan ama ọwọrọ edi. Jesus ama anam Lazarus eset—afiakde ọnọ owo emi ama akakpa ke usen inan̄ uwem!—John 11:38-44.

⁵ Martha ama enyenyene mbuọtidem ke un̄wọn̄ọ ediset ke n̄kpa. (John 5:28, 29; 11:23, 24) Utịben̄kpọ aban̄ade edifiak nnọ Lazarus uwem ama afiak ọsọn̄ọ mbuọtidem esie onyụn̄ anam mbon en̄wen ẹnyene mbuọtidem. (John 11:45) Edi nso ke ikọ oro “ediset ke n̄kpa” enen̄ede ọwọrọ?

“Enye Eyeset”

6. Nso ke ikọ oro “ediset ke n̄kpa” ọwọrọ?

⁶ Ẹkabade ikọ oro “ediset ke n̄kpa” ẹto ikọ Greek oro a·naʹsta·sis, emi ke ata ata usụn̄ ọwọrọde “edifiak ndaha nda.” Mme andikabade Greek nsịn ke Hebrew ẹda ikọ Hebrew oro techi·yathʹ ham·me·thimʹ, emi ọwọrọde “edifiak nsịn akpan̄kpa uwem” ẹkabade a·naʹsta·sis.a Ntem, ediset ke n̄kpa abuana edimenede owo ke anana-uwem idaha n̄kpa—ndifiak ndemede idaha uwem owo oro.

7. Ntak emi ndinam mme owo ẹset mîdidịghe mfịna inọ Jehovah Abasi ye Jesus Christ?

⁷ Sia mînyeneke adan̄a ke ọniọn̄ onyụn̄ edide mfọnmma ke ibuot uti n̄kpọ, Jehovah Abasi ekeme ndinam owo eset mmemmem mmemmem. Nditi idaha uwem mme akpan̄kpa—mme edu mmọ, ọkpọkpọ mbụk mmọ, ye kpukpru n̄kpatan̄a n̄kpọ ẹban̄ade mmọ—idịghe mfịna inọ enye. (Job 12:13; men Isaiah 40:26 domo.) Jehovah edi n̄ko Anditọn̄ọ uwem. Ntem, enye ekeme ndisọsọp nnam kpa owo oro edidu uwem, ọnọde enye ukem edu ke ikpọkidem oro ẹbotde obufa. Akan oro, nte ifiọk n̄kpọntịbe Lazarus owụtde, Jesus Christ aduak onyụn̄ enyene ukeme ndinam mme akpan̄kpa ẹset.—Men Luke 7:11-17; 8:40-56 domo.

8, 9. (a) Ntak emi ediset ke n̄kpa ye ekikere ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi mîdụhe ke n̄kemuyo? (b) Nso idi usọbọ n̄kpa?

⁸ Nte ededi, ukpepn̄kpọ N̄wed Abasi aban̄ade ediset ke n̄kpa idụhe ke n̄kemuyo ye ukpepn̄kpọ ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi. Ke ekpedide ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa esibọhọ n̄kpa, ikpoyomke ẹnam owo ndomokiet eset ke n̄kpa, m̀mê ndinam afiak edinyene uwem. Ke akpanikọ, Martha iketịn̄ke ekikere ndomokiet iban̄a ukpọn̄ oro mîkemeke ndikpa oro akakade iso odu uwem ke ebiet en̄wen ke owo ama akakpa. Enye ikenịmke ite ke Lazarus ama akaka ndusụk ikpehe spirit ndika iso ndu uwem do. Ke edide isio, enye okowụt mbuọtidem esie ke uduak Abasi ndisio utịp n̄kpa mfep. Enye ọkọdọhọ ete: “Mmọfiọk nte enye eyeset ke ediset ke n̄kpa ke akpatre usen.” (John 11:23, 24) Kpasụk ntre, Lazarus ke idemesie ikobụkke mme ifiọk n̄kpọntịbe ndusụk uwem ke owo ama akakpa. N̄kpọ ndomokiet ikodụhe ndibụk.

⁹ Nte an̄wan̄ade, nte ekemde ye Bible, ukpọn̄ esikpa ndien usọbọ n̄kpa edi ediset ke n̄kpa. Edi ediwak biliọn owo ẹmekpan̄a tọn̄ọ akpa owo oro, Adam, okodu uwem ke isọn̄. Ntre mmanie ẹdiset, ndien ke m̀mọ̀n̄?

“Kpukpru Mme Andidu ke Udi”

10. Nso un̄wọn̄ọ ke Jesus akanam kaban̄a mbon oro ẹdude ke udi?

¹⁰ Jesus Christ ọkọdọhọ ete: “Ini ke edi eke kpukpru mme andidu ke udi ẹdikopde Enye [Jesus] uyo ẹwọn̄ọ ẹdi.” (John 5:28, 29) Ih, Jesus Christ ama ọn̄wọn̄ọ ete ke kpukpru mbon oro ẹdude ke ibuot uti n̄kpọ Jehovah ẹyeset. Ediwak biliọn owo ẹma ẹdu uwem ẹnyụn̄ ẹkpan̄a. Mmanie ke otu mmọ ẹdu ke ibuot uti n̄kpọ Abasi, ẹbetde ediset ke n̄kpa?

11. Mmanie ẹdiset ke n̄kpa?

¹¹ Mbon oro ẹkedude edinen uwem nte mme asan̄autom Jehovah ẹyeset. Edi ediwak miliọn owo en̄wen ẹma ẹkpan̄a ye unana ediwụt m̀mê mmimọ imenyịme ndinen idaha Abasi. Eyedi mmọ ikọfiọkke se Jehovah oyomde mîdịghe ikenyeneke ini oro ekemde ndinam mme ukpụhọde oro okoyomde. Mmọ ẹmi n̄ko ẹdu ke ibuot uti n̄kpọ Abasi ndien ke ntem ẹyeset, koro Bible ọn̄wọn̄ọ ete: “Nti owo ye mme idiọk owo ẹyeset ke n̄kpa.”—Utom 24:15.

12. (a) Nso n̄kukụt ke apostle John okokụt aban̄a ediset ke n̄kpa? (b) Nso ke “ẹduọk ke akwa n̄kpọdiọhọ ikan̄,” ndien nso ke ikọ oro ọwọrọ?

¹² Apostle John ama okụt aduai-owo-idem n̄kukụt aban̄ade mbon oro ẹnamde ẹset ẹdade ke iso ebekpo Abasi. Ke etịn̄de aban̄a oro, enye ekewet ete: “Inyan̄ ibom asana mme akpa-n̄kpa ẹmi ẹdude ke mmọ ẹyak; n̄kpa ye [Hades, NW] ẹnyụn̄ ẹsana mme akpa-n̄kpa mmọ ẹyak: ndien ẹkpe ikpe kpukpru owo nte ekemde ye se mmọ ẹkenamde. Ẹnyụn̄ ẹmen n̄kpa ye [Hades, NW] ẹduọk ke akwa n̄kpọdiọhọ ikan̄. Emi edi udiana n̄kpa, kpa akwa n̄kpọdiọhọ ikan̄.” (Ediyarade 20:12-14) Kere ban̄a se oro ọwọrọde! Ẹyesion̄o kpukpru mme akpan̄kpa oro ẹdude ke ibuot uti n̄kpọ Abasi ke Hades, m̀mê Sheol, udi ofụri ubonowo. (Psalm 16:10; Utom 2:31) Ekem ẹyesịn “n̄kpa ye Hades” ke se ẹkotde “akwa n̄kpọdiọhọ ikan̄,” adade aban̄a ọyọhọ nsobo. Udi ofụri ubonowo ididụhe aba.

Ẹset ke M̀mọ̀n̄?

13. Ntak emi Abasi odiomide ndusụk owo ndiset n̄ka heaven, ndien nso orụk idem ke Jehovah edinọ mmọ?

¹³ Esisịt ibat irenowo ye iban ẹyeset ẹdụk uwem eke heaven. Mmọ ẹmi ẹyekara ye Christ nte ndidem ye mme oku ẹyenyụn̄ ẹbuana ke ndisio kpukpru utịp n̄kpa oro ubonowo akadade amana oto akpa owo oro, Adam, mfep. (Rome 5:12; Ediyarade 5:9, 10) Nte Bible ọdọhọde, mmọ ẹdi owo 144,000 kpọt ẹnyụn̄ ẹmek mmọ ẹto otu mme anditiene Christ, ọtọn̄ọde ye mme anam-akpanikọ apostle. (Luke 22:28-30; John 14:2, 3; Ediyarade 7:4; 14:1, 3) Jehovah ọyọnọ owo kiet kiet ke otu mbon oro ẹnamde ẹset mi idem eke spirit man otodo mmọ ẹkeme ndidu ke heaven.—1 Corinth 15:35, 38, 42-45; 1 Peter 3:18.

14, 15. (a) Nso orụk uwem ke ẹdinam ata ekese ke otu mbon oro ẹkpan̄ade ẹset ẹdidụk? (b) Mme edidiọn̄ ewe ke okopitem ubonowo edinyene?

¹⁴ Nte ededi, ata ekese ke otu mbon oro ẹkekpade ẹdiset ẹdidu uwem ke isọn̄. (Psalm 37:29; Matthew 6:10) Nso orụk isọn̄? Isọn̄ mfịn ọyọhọ ye en̄wan, uduọkiyịp, usabaden̄kpọ, ye afai. Edieke mme akpan̄kpa ẹkpefiakde ẹdidu uwem ke utọ isọn̄ oro, ke akpanikọ inemesịt ekededi ekpedi ke ibio ini. Edi Andibot ọmọn̄wọn̄ọ ete ke imọ iyọsọp ida utịt isọk ererimbot n̄kaowo oro odude ke emi ke idak ukara Satan. (Mme N̄ke 2:21, 22; Daniel 2:44) Edinen obufa n̄kaowo—“obufa isọn̄”—eyedi ata idem n̄kpọ ndien. (2 Peter 3:13) Ke ini oro “andidụn̄ ididọhọke ite, Ndọdọn̄ọ.” (Isaiah 33:24) Ẹyekam ẹtre mfụhọ n̄kpa, koro Abasi “ọyọkwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep. N̄kpa idinyụn̄ idụhe aba; eseme ye ntuan̄a ye ubiak idinyụn̄ idụhe aba; koro ebe iso n̄kpọ ẹma ẹbe ẹfep.”—Ediyarade 21:4.

¹⁵ Ke obufa ererimbot oro Abasi ọn̄wọn̄ọde, “ediwak emem oyonyụn̄ enem” mbon nsụkidem “esịt.” (Psalm 37:11) Ukara Christ Jesus eke heaven ye nsan̄a esie 144,000 ayada okopitem ubonowo sụn̄sụn̄ afiak ekesịm mfọnmma oro akpasarade ete ye eka nnyịn, Adam ye Eve, ẹkeduọkde. Mbon oro ẹsetde ẹyesịne ke otu mme andidụn̄ isọn̄.—Luke 23:42, 43.

16-18. Nso idatesịt ke ediset ke n̄kpa edida ọsọk mme ubon?

¹⁶ Bible ọnọ esisịt ndise idatesịt oro ediset ke n̄kpa edidade ọsọk mme ubon. Kere ban̄a inemesịt emi ebeakpa eke Nain ekenyenede ke ini Jesus ọkọdọhọde udịm umen okpo n̄kobụk ẹtuak ẹda onyụn̄ anamde ikpọn̄îkpọn̄ eyeneren esie eset! (Luke 7:11-17) Ekem, ke mben Inyan̄ Galilee, ke ini Jesus akafiakde ọnọ eyenan̄wan isua 12 uwem, “akamba n̄kpaidem omụm” ete ye eka esie.—Mark 5:21-24, 35-43a; se n̄ko 1 Ndidem 17:17-24; 2 Ndidem 4:32-37.

¹⁷ Ye ediwak miliọn owo oro ẹdede ke n̄kpa idahaemi, ediset ke n̄kpa ediwọrọ uwem ke emem emem obufa ererimbot. Kam kere ban̄a aduai-owo-idem idotenyịn oro emi ebererede ọnọ Tommy ye eren anam mbubehe, oro ikasiakde ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ikpehe ediye uduot ekpri n̄wed emi! Ke ini Tommy edisetde odụk uwem ke Paradise isọn̄, enye edidi ukem Tommy oro eka esie ọkọfiọkde—edi idinyeneke udọn̄ọ. Eka eyekeme nditụk enye, omụm enye ke ubọk esie, onyụn̄ ama enye. Kpasụk ntre, utu ke ndidi se ẹkụkde ẹsịn ke afia udịm udịm edifiak mmana oro ekperede ndidi inyeneke utịt, eren anam mbubehe oro otode India enyene utịbe utịbe idotenyịn editat enyịn esie ke obufa ererimbot Abasi nnyụn̄ n̄kụt nditọiren esie.

¹⁸ Ndifiọk akpanikọ aban̄ade ukpọn̄, aban̄ade se itịbede inọ nnyịn ke ini nnyịn ikpade, onyụn̄ aban̄ade idotenyịn ediset ke n̄kpa ekeme n̄ko ndinyene akwa utịp ke idem mbon oro ẹdude uwem idahaemi. Ẹyak nnyịn ise nte ekemede.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 26]

Ediset ke n̄kpa ayada idatesịt oro ebịghide edi