Watchtower LIBRARY EKE INTANET
Watchtower
LIBRARY EKE INTANET
Efịk
Ẹ,Ê,Ị,Ọ,Ụ,Û,N̄
  • Ẹ
  • ẹ
  • Ê
  • ê
  • Ị
  • ị
  • Ọ
  • ọ
  • Ụ
  • ụ
  • Û
  • û
  • N̄
  • n̄
  • BIBLE
  • MME N̄WED
  • MBONO ESOP
  • Bible Osụk Ododu Kpa ye Se Ẹkedade Ẹwet Enye
    Enyọn̄-Ukpeme (Eke Ofụri Owo)—2016 | No. 4
    • IBUOTIKỌ MAGAZINE EMI | NTE BIBLE ASAN̄ADE EDISỊM MFỊN

      Bible Osụk Ododu Kpa ye Se Ẹkedade Ẹwet Enye

      SE IKPAKANAMDE BIBLE OKÛDU: Ikpan̄wed n̄kukịp ye n̄wed ikpa ke mme andiwet Bible ẹkeda ẹwet Bible. Se ẹkesinyụn̄ ẹdade ẹsion̄o Bible ẹwet edi oro.a (2 Timothy 4:13) Ntak emi se ẹkedade ẹwet Bible akpakanamde Bible okûdu edisịm mfịn?

      Ikpan̄wed n̄kukịp esisọp ndikpụhọ uduot, emem, onyụn̄ awaha. Richard Parkinson ye Stephen Quirke, ntaifiọk emi ẹsikpepde n̄kpọ ẹban̄a Egypt eset, ẹdọhọ ke ikpan̄wed n̄kukịp ekeme nditaha n̄kabade obu. Mmọ ẹdọhọ ke ikpan̄wed emi esifụt edieke ẹnịmde enye ke ebiet emi ofụm mîdụkke, ndien edieke ẹbụkde enye ke isọn̄, eku m̀mê nnuene, akpan akpan mfia nnuene, ẹsita enye. Ke ẹma ẹkekụt ikpan̄wed n̄kukịp, ẹma ẹn̄wan ndusụk mmọ ebịghi akaha mîdịghe ẹnịm mmọ ke ebiet emi enen̄erede ebịt, ndien emi ama anam mmọ ẹsọp ẹbiara.

      N̄wed ikpa ọsọn̄ idem akan ikpan̄wed n̄kukịp, edi enye n̄ko ekeme ndisọp ntaha edieke owo mîtịmke ikama mîdịghe edieke ẹnịmde enye ke eyo m̀mê mbịtmbịt ebiet ebịghi akaha.b N̄kpọ ekeme n̄ko ndita n̄wed ikpa. Oro anam ediwak n̄wed oro ẹkewetde ke ata eset mîdụhe aba mfịn. Edieke edide Bible ama etiene ataha, ọwọrọ nnyịn ikpenyeneke Ikọ Abasi mfịn.

      SE INAMDE BIBLE AKA ISO ODU: Ibet oro Abasi ọkọnọde mme Jew ọkọdọhọ ke edidem enyene ndision̄o ibet, oro edi, akpa n̄wed ition ke Bible, n̄wet nsịn ke n̄wed efen. (Deuteronomy 17:18) N̄ko, nta mme osion̄o-n̄wed ẹma ẹsion̄o Bible ẹwet ke ediwak ikpan̄wed, ndien etisịm eyo mme apostle, N̄wed Abasi ama esidu ke mme synagogue ke ofụri Israel ye ke Macedonia. (Luke 4:16, 17; Utom 17:11) Ata n̄kani ikpan̄wed Bible ẹnam didie ẹdu ẹsịm mfịn?

      1. Otu mbat; 2. Ikpan̄wed emi ẹkefiọhọde ẹkpere Inyan̄ Inụn̄

      Ikpan̄wed emi ẹkefiọhọde ẹkpere Inyan̄ Inụn̄ ama esịne ke aban̄ mbat ke abaitiat ke desat ebịghi

      Abaitiat emi ẹkekụtde ediwak ikpan̄wed Bible

      Philip W. Comfort, ataifiọk emi esinamde ndụn̄ọde aban̄a Obufa Testament, ọdọhọ ke mme Jew ẹma ẹsisịn ikpan̄wed N̄wed Abasi ke otu m̀mê aban̄ mbak idisọp ibiara. Etie nte mme Christian eyo mme apostle ẹkesinyụn̄ ẹnam ntre. Ndien ẹkụt ndusụk ikpan̄wed Bible ke aban̄ mbat, abaitiat, ye ke desat.

      SE IKỤTDE MFỊN: Ata ediwak mbai ikpan̄wed Bible ẹdu ẹsịm mfịn, ndien ndusụk mmọ ẹbịghi ẹkan isua 2,000. Idụhe n̄wed eset ekededi emi etiede ntre.

      a Ẹkesida anyan mbiet mben mmọn̄ emi ẹkotde n̄kukịp ẹnam ikpan̄wed n̄kukịp. Ẹnyụn̄ ẹda ikpaunam ẹnam n̄wed ikpa.

      b Ke uwụtn̄kpọ, ke ini ẹkenyịmede United States ẹda ke idem, ẹkewet ediomi oro ẹkedụkde ke n̄wed ikpa. Iyọhọke kan̄a isua 250 tọn̄ọ ẹkewet ediomi oro, edi se ẹkewetde oro ọkwọhọde tutu owo ikemeke ndikot aba.

  • Bible Osụk Ododu Kpa ye Oro Mme Owo Mîkamaha Enye
    Enyọn̄-Ukpeme (Eke Ofụri Owo)—2016 | No. 4
    • IBUOTIKỌ MAGAZINE EMI | NTE BIBLE ASAN̄ADE EDISỊM MFỊN

      Bible Osụk Ododu Kpa ye Oro Mme Owo Mîkamaha Enye

      SE IKPAKANAMDE BIBLE OKÛDU: Ediwak mme andikara ye ikpọ owo ufọkabasi ikoyomke mme owo ẹdiọn̄ọ se Bible ekpepde. Mmọ ikesiyakke ẹkabade, ẹmịn̄, m̀mê ẹnyene Bible. Ẹyak ineme uwụtn̄kpọ iba:

      • N̄kpọ nte isua 167 mbemiso eyo Christ: Edidem Antiochus Epiphanes okoyom mme Jew ẹkpono Abasi nte mbon Greece, ntre enye ama ọdọhọ yak ẹfọp kpukpru N̄wed Abasi Usem Hebrew oro okodude. Heinrich Graetz, emi ekesiwetde mbụkeset, ọkọdọhọ ke ikpọ owo ukara Edidem Antiochus ẹma ẹsiwak ẹnyụn̄ ẹfọp ikpan̄wed emi ẹwetde Ibet Moses, ẹnyụn̄ ẹwot mbon oro ẹkekotde Ibet emi.

      • N̄kpọ nte isua 800 emi ekebede: Ndusụk ikpọ owo ufọkabasi Catholic ẹma ẹyat esịt ke ntak emi mme owo ẹkekwọrọde se Bible ekpepde utu ke ndikwọrọ se ufọkabasi Catholic ẹkpepde. Ntre mmọ ẹma ẹdọhọ ke owo ekededi emi enyenede Bible, ke mîbọhọke n̄wed Psalm kpọt ke Latin, edi owo mfiakedem. Ke mbono kiet emi ikpọ owo Catholic ẹkenịmde, ẹma ẹnọ uyo ẹte ẹyom mbon mfiakedem emi ke kpukpru itụn̄ ye inụk, ẹdụk kpukpru ufọk emi ẹkerede ke ekeme ndidi ẹnyene Bible do. Ẹkedọhọ yak ẹwụri ufọk ekededi emi ẹkụtde owo mfiakedem.

      Edieke mbon emi ẹkesuade Bible mi ẹkpekekemede ndinam se mmọ ẹkeduakde oro, ọwọrọ nnyịn ikpenyeneke Bible mfịn.

      Page kiet ke Bible emi William Tyndale akakabarede esịn ke Ikọmbakara

      Bible emi William Tyndale akakabarede esịn ke Ikọmbakara ama aka iso odu kpa ye oro ẹkesifọpde-fọp Bible ini oro, ẹkenyụn̄ ẹwotde Tyndale ke 1536

      SE INAMDE BIBLE AKA ISO ODU: Edidem Antiochus okodomo ndinam mme Jew emi ẹkedụn̄de ke Israel ẹkpono Abasi nte mbon Greece, edi ediwak mme Jew ẹma ẹdodụn̄ọ ke mme idụt en̄wen. Mme anam-ndụn̄ọde ẹdọhọ ke etisịm ini emi Jesus okodude ke isọn̄, se ibede mbahade iba ke otu mme Jew ikodụn̄ke ke Israel. Mme Jew emi ẹma ẹsinyene N̄wed Abasi ke mme synagogue mmọ, ndien n̄wed emi ama odu do ebịghi tutu mme Christian ẹditiene ẹkot.—Utom 15:21.

      Ke eset, mbon oro ẹmade Ikọ Abasi ẹma ẹka iso ẹkabade ẹnyụn̄ ẹsion̄o Bible ẹwet ke n̄wed en̄wen kpa ye oro ẹkekọbọde mmọ. Etisịm isua 1450, etie nte ẹma ẹkabade ndusụk n̄wed Bible ẹsịn ke usem 33, idem mbemiso ẹkesiode ukwak umịn̄n̄wed ẹdi. Ke oro ebede, ẹma ẹtọn̄ọ ndikabade nnyụn̄ mmịn̄ Bible ke ata ediwak usem.

      SE IKỤTDE MFỊN: Kpa ye oro mme andikara ye ikpọ owo ufọkabasi mîkoyomke mme owo ẹnyene Bible, idụhe n̄wed emi mme owo ẹnyenede nte Bible, inyụn̄ idụhe n̄wed emi ẹkabarede ẹsịn ke ediwak usem nte enye. Ndusụk idụt ẹda ndusụk ibet ye ikọ mmọ ẹto Bible. Bible onyụn̄ anam ata ediwak owo ẹkpụhọde.

  • Bible Osụk Ododu Kpa ye Oro Ẹkedomode Ndikpụhọ N̄kpọ
    Enyọn̄-Ukpeme (Eke Ofụri Owo)—2016 | No. 4
    • Owo emi ke osion̄o Bible ewet

      Mme Masorete ẹma ẹtịn̄ enyịn ẹsion̄o N̄wed Abasi ẹwet

      IBUOTIKỌ MAGAZINE EMI | NTE BIBLE ASAN̄ADE EDISỊM MFỊN

      Bible Osụk Ododu Kpa ye Oro Ẹkedomode Ndikpụhọ N̄kpọ

      SE IKPAKANAMDE BIBLE OKÛDU: Bible osụk ododu kpa ye oro ndusụk owo mîkamaha enye, ẹkenyụn̄ ẹwetde enye ke n̄kpọ emi ekemede ndisọp mbiara. Edi ndusụk mbon emi ẹkesion̄ode Bible ẹwet ẹma ẹdomo ndisiak mmọn̄ ke Ikọ Abasi. Ndusụk ini, mmọ ẹma ẹsịn n̄kpọ ke Ikọ Abasi man ekem ye se mmọ ẹkpepde, utu ke ndikpep se Bible ọdọhọde. Yak ineme uwụtn̄kpọ ifan̄:

      • Itie utuakibuot: Ke n̄kpọ nte isua 2,300 emi ekebede, mbon emi ẹkewetde Bible mbon Samaria ẹma ẹsịn n̄kpọ ke utịt Exodus 20:17, oro edi, “ke Obot Gerizim. Do ke afo edibọp itieuwa.” Mmọ ẹkenam emi man etie nte ke N̄wed Abasi ọdọhọ mmọ ẹbọp temple ke Obot Gerizim.

      • Ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet: N̄kpọ nte isua 300 ke ẹma ẹkewet Bible ẹkụre, osion̄o-n̄wed emi ekenịmde ke Abasi edi ita-ke-kiet ama esịn ikọ emi ke 1 John 5:7, “ke heaven, Ete, Ikọ, ye Edisana Spirit: mmọ mbita emi ẹdi kiet.” Ikọ emi ikesịneke ke ata akpa Bible. Bruce Metzger, ataifiọk emi esinamde ndụn̄ọde aban̄a Bible, ọdọhọ ke ọtọn̄ọde ke n̄kpọ nte isua 1,500 emi ekebede, ke ikọ emi ama odu ke ediwak ikpan̄wed Bible oro ẹkotde Old Latin ye enye emi ẹkotde Latin Vulgate.

      • Enyịn̄ Abasi: Ediwak mme akabade Bible ẹma ẹsio enyịn̄ Abasi ẹfep ke N̄wed Abasi ke ntak nsunsu ukpepn̄kpọ emi mme Jew ẹkesikpepde. Mmọ ẹkesisịn “Ọbọn̄” m̀mê “Abasi” ke mme itie emi ẹkpesịnde enyịn̄ Abasi. Idịghe Andibot nnyịn kpọt ke ẹsikot Ọbọn̄ m̀mê Abasi, ẹsitiene ẹkot mme owo, n̄kpọ emi ẹtuakde ibuot ẹnọ, ye Devil.—John 10:34, 35; 1 Corinth 8:5, 6; 2 Corinth 4:4.a

      SE INAMDE BIBLE AKA ISO ODU: Akpa, okposụkedi emi ndusụk mbon oro ẹkesion̄ode Bible ẹwet mîketịn̄ke enyịn inam utom mmọ, ndusụk mmọ ẹkekam ẹkoide-koi ẹwet se mîsịneke ke Bible, ata ediwak mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹtịn̄ enyịn ẹsion̄o ikọ kiet kiet ẹwet. Mme Masorete ẹketọn̄ọ ndision̄o N̄wed Abasi Usem Hebrew n̄wet ke n̄kpọ nte isua 1,500 emi ekebede. Ẹdọhọ ke mmọ ẹkesibabat ikọ mbak ẹdidue ẹsịn n̄kpọ ke Ikọ Abasi. Ebiet ekededi oro mmọ ẹkekerede ke ndudue odu ke ikpan̄wed Bible oro mmọ ẹkekamade, mmọ ẹma ẹsisịn idiọn̄ọ ke mben ikpan̄wed mmọ. Mme Masorete ikesịnke n̄kpọ ke Ikọ Abasi. Prọfesọ Moshe Goshen-Gottstein ọkọdọhọ ke mmọ ẹkekere ke ndikokoi nsịn n̄kpọ ke Ikọ Abasi edi n̄kponn̄kan idiọkn̄kpọ.

      Ọyọhọ iba, sia ata ediwak ikpan̄wed Bible ẹdude mfịn, emi anam ntaifiọk emi ẹsinamde ndụn̄ọde ẹban̄a Bible ẹkeme ndikụt itie emi ndudue odude. Ke uwụtn̄kpọ, ikpọ owo ufọkabasi ẹkesikere ke Bible usem Latin mmimọ edi ata nnennen Bible. Edi mmọ ẹma ẹsịn ikọ emi iketịn̄de iban̄a do ke 1 John 5:7, kpa ye oro ikọ emi mîkesịneke ke ata akpa Bible. Mbon oro ẹkekabarede ọwọrọetop Bible King James ẹma ẹkam ẹtiene ẹsịn ikọ emi. Edi nso ke mme ikpan̄wed Bible en̄wen oro ẹkedide ẹdikụt okowụt? Bruce Metzger ekewet ete: “Ikọ oro ẹsịnde do [ke 1 John 5:7] idụhe ke n̄kani ikpan̄wed Bible ekededi (ke usem Syriac, Coptic, Armenian, Ethiopic, Arabic, Slavonic), ke mîbọhọke ke usem Latin kpọt.” Ntre, owo ikesịnke ikọ emi ke mme Bible en̄wen, ndien ke ini ẹkefiakde ẹkpụhọ n̄kpọ ke Bible King James, ẹma ẹsio ikọ oro ẹfep.

      Ikpan̄wed n̄kukịp emi ẹdiọn̄ọde nte Chester Beatty P46; ẹkesion̄o ẹwet ke n̄kpọ nte isua 200 C.E.

      Ikpan̄wed n̄kukịp emi ẹdiọn̄ọde nte Chester Beatty P46; ẹkesion̄o ẹwet n̄kpọ nte isua 100 ke mme apostle ẹma ẹkekpan̄a

      Ndi ata n̄kani ikpan̄wed Bible ẹwụt ke se ikesịnede ke ata akpa Bible oro Abasi akanamde ẹwet osụk esịne ke Bible oro inyenede mfịn? Ke ini ẹkefiọhọde ata n̄kani ikpan̄wed Bible ẹkpere Inyan̄ Inụn̄ ke 1947, ntaifiọk emi ẹsinamde ndụn̄ọde ẹban̄a Bible ẹma ẹmen se idude ke mme ikpan̄wed emi ẹdomo ye ikpan̄wed emi mme Masorete ẹkesion̄ode ẹwet ke usem Hebrew. Ẹkewet mme ikpan̄wed emi ẹkefiọhọde mi n̄kpọ nte isua 1,000 mbemiso mme Masorete ẹkewetde eke mmọ. Kiet ke otu ntaifiọk oro ẹkedụn̄ọrede mme ikpan̄wed emi ẹkekụtde ẹkpere Inyan̄ Inụn̄ do ọdọhọ ke ikpan̄wed emi anam mmimọ inen̄ede inịm ke mme Masorete oro ẹkesion̄ode Bible ẹwet ikesịnke n̄kpọ ke Ikọ Abasi. Ke ofụri isua tọsịn kiet, mmọ ẹma ẹtịn̄ enyịn ẹsion̄o nnennen se mme andiwet Bible ẹkewetde, ẹwet.

      Ediwak ikpan̄wed n̄kukịp ẹdu ke Itie Ubon N̄wed Chester Beatty ke Dublin ke Ireland. Ndien ekpere ndidi kpukpru n̄wed Bible ke N̄wed Abasi Usem Greek ẹdu ke ikpan̄wed oro, esịnede mme ikpan̄wed Bible oro ẹkesion̄ode ẹwet n̄kpọ nte isua 100 kpọt ke ẹma ẹkewet Bible ẹkụre. The Anchor Bible Dictionary ọdọhọ ke mme ikpan̄wed emi ẹnam ifiọk mbufa n̄kpọ iban̄a Bible ẹnyụn̄ ẹwụt ke se ikesịnede ke ata akpa Bible esịne ke Bible oro inyenede mfịn.

      ‘Idụhe n̄wed eset efen emi ẹkesion̄ode nnennen nnennen ẹwet ntre’

      SE IKỤTDE MFỊN: Ata ediwak n̄kani ikpan̄wed Bible oro inyenede mfịn ẹnam ifiọk nnennen se mme andiwet Bible ẹkewetde. Kop se Sir Frederic Kenyon ekewetde mi aban̄a N̄wed Abasi Usem Greek: ‘Idụhe n̄wed eset efen emi enyenede utọ ediwak ikpan̄wed oro anamde ẹfiọk se ikesịnede ke ata akpa oro ẹkewetde. Inyụn̄ idụhe ataifiọk oro enyenede eti esịt, emi ọkpọdọhọde ke Bible oro inyenede mfịn okpụhọde ye ata akpa Bible.’ Kop n̄ko se William Henry Green, ataifiọk emi esinamde ndụn̄ọde aban̄a Bible, ekewetde aban̄a N̄wed Abasi Usem Hebrew: ‘Idụhe n̄wed eset efen emi ẹkesion̄ode nnennen nnennen ẹwet ntre.’

      a Edieke oyomde ndifiọk n̄kpọ en̄wen mban̄a se inemede emi, mbọk kot N̄wetndian Ikọ 1 ke Edisana N̄wed Abasi—Edikabade Eke Obufa Ererimbot. Bible emi odu ke www.pr2711.com/efi.

Mme N̄wed Ikọ Efịk (1982-2026)
Wọrọ
Dụk
  • Efịk
  • Share
  • Mek nte amade
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Nte Ẹkpedade Ikpehe Intanet Emi Ẹnam N̄kpọ
  • Ediomi
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Dụk
Share