Τι Είναι οι Χολόλιθοι;

ΜΕΤΑΞΥ των πιο συνήθων χειρουργικών επεμβάσεων που εκτελούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι κι εκείνες στις οποίες αφαιρείται η χοληδόχος κύστις λόγω λίθων. Πράγματι οι χολόλιθοι είναι η πέμπτη κατά σειράν αιτία που οι άνθρωποι εισέρχονται στα νοσοκομεία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι χολόλιθοι είναι επίσης πολύ συνήθεις σε ωρισμένες Δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Εν τούτοις, είναι ουσιαστικά άγνωστοι σε μερικές άλλες χώρες, όπως η Ινδονησία.

Η χοληδόχος κύστις, μέσα στην οποία σχηματίζονται οι λίθοι, είναι ένα αχλαδοειδές σακκούλι που βρίσκεται κάτω από το συκώτι. Όταν διογκωθή μέτρια στον ενήλικο άνδρα έχει μάκρος πέντε ίντσες και πλάτος τρεις ίντσες. Ένας αριθμός μικρών αγωγών φεύγουν από το συκώτι και σχηματίζουν τον «κοινόν αγωγόν,» ο οποίος μπαίνει στο άνω μέρος του λεπτού έντερου που ονομάζεται δωδεκαδάκτυλον. Από τον κοινό αγωγό ξεκινά ο κυστικός αγωγός που ενώνεται με τη χοληδόχο κύστι. Μέσω αυτών των αγωγών η χολή που παράγεται από το συκώτι φθάνει στο λεπτό έντερο, όπου βοηθεί στην πέψι των λιπών. Εφ’ όσον το συκώτι παράγει χολή συνεχώς, ενώ αυτή χρειάζεται μόνον όταν χωνεύεται η τροφή, η χοληδόχος κύστις, χρησιμεύει ως δοχείον αποθηκεύσεως της χολής μεταξύ των γευμάτων· κατά μέσον όρον μπορεί να χωρέση περίπου ένα ημίλιτρο. Όταν η τροφή φθάση στο λεπτό έντερο, ανοίγει μια βαλβίδα στον κυστικό αγωγό που επιτρέπει στη χολή να μπη στο λεπτό έντερον.

Κακή λειτουργία της χοληδόχου κύστεως έχει συχνά ως αποτέλεσμα να σχηματισθούν λίθοι. Αυτοί μπορούν να βρίσκωνται μέσα στην ίδια την χοληδόχο κύστι ή σε οποιονδήποτε αγωγό που συνδέεται μ’ αυτήν. Μπορεί να είναι μικροί σαν κόκκοι άμμου και να υπάρχουν κατά εκατοντάδες, ή μπορεί να είναι τόσο μεγάλοι ώστε ένας μόνο λίθος να γεμίζη ολόκληρη την χοληδόχο κύστι. Μια χημική ανάλυσις αυτών των χολόλιθων δείχνει ότι περιέχουν κυρίως χοληστερόλη, χρωστική ουσία χολής και ασβεστούχα άλατα. Μια από τις κύριες περιπλοκές που απαιτούν άμεση προσοχή είναι αυτή που προκαλείται από οποιαδήποτε έμφραξι του συστήματος αγωγών της χολής από λίθους.

Πώς μπορείτε να ξέρετε αν έχετε χολόλιθους; Ένας βέβαιος τρόπος είναι να κάμετε ακτινοσκόπησι. Συχνά οι χειρούργοι τούς ανακαλύπτουν όταν χειρουργούν κάποιο άλλο όργανο στο υπογάστριο του ασθενούς. Συνήθως, εν τούτοις, οι λίθοι της χολής γίνονται αισθητοί από έναν οξύ πόνο στο επάνω δεξιό μέρος του υπογαστρίου. Μια τέτοια προσβολή είναι το πιο πιθανόν να συμβή ύστερα από ένα βαρύ γεύμα και μπορεί ν’ ακολουθήση από φούσκωμα, από ρέψιμο και άλλες ανωμαλίες. Μπορεί να εμφανισθή ναυτία, εμετός, ακόμη και ίκτερος. Αλλά συχνά οι χολόλιθοι είναι «σιωπηλοί,» και είναι παρόντες χωρίς να γίνωνται αισθητοί.

Τι Προκαλεί τους Χολόλιθους;

Το τι ακριβώς προκαλεί τους χολόλιθους είναι μάλλον ένα ζήτημα αντιλεγόμενο, αν και οι σύγχρονες έρευνες έχουν ρίξει κάποιο φως στο ζήτημα αυτό. Διεπιστώθη ότι η κατανάλωσις μεγάλης ποσότητος κρέατος βοηθεί στην αύξησι των λίθων. Οι Ευρωπαίοι που έτρωγαν κρέας μόνο μια ή δυο φορές την εβδομάδα σπάνια είχαν χολόλιθους· αλλ’ όταν μετανάστευσαν στην Αυστραλία κι εκεί έτρωγαν κρέας μια ή δυο φορές την ημέρα, γρήγορα απέκτησαν πέτρες στη χολή τόσο συχνά όσο και οι ιθαγενείς Αυστραλοί που τρώνε εξίσου συχνά κρέας.

Επίσης πειράματα με κρικητούς (ζώα σαν ποντίκια) απέδειξαν ότι μια δίαιτα με πολλή σακχαρόζη, ένα είδος ζάχαρης, βοηθεί στον σχηματισμό χολόλιθων. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η κατανάλωσις μεγάλης ποσότητος ζωικού λίπους τείνει προς το ίδιο αποτέλεσμα, διότι μια προσβολή από χολόλιθους ακολουθεί συχνά την κατανάλωσι πολλής λιπαρής τροφής. Δεν είναι επομένως εκπληκτικό να σημειώσωμε ότι όταν οι Ινδονήσιοι, μεταξύ των οποίων οι χολόλιθοι είναι ουσιαστικά άγνωστοι, μετώκησαν σε Δυτικές χώρες και υιοθέτησαν Δυτικές συνήθειες διατροφής, οι χολόλιθοι εμφανίσθησαν μεταξύ τους τόσο συχνά όσο και μεταξύ των ιθαγενών των Δυτικών χωρών.

Υπάρχουν όμως επίσης και άλλοι παράγοντες. Ως την μέση ηλικία είναι μια πάθησις κυρίως του «ωραίου φύλου,» διότι είναι δυο φορές συνηθέστερη στις γυναίκες παρά στους άνδρες. Πραγματικά, στα περασμένα χρόνια οι γιατροί συνήθως αστειεύονταν λέγοντας ότι ο πιο τυπικός ασθενής από χολόλιθους είναι η «ωραία, παχιά σαραντάρα, φουσκωμένη από αέρια και γόνιμη.» Είναι αλήθεια ότι κάτω από τα πενήντα οι γυναίκες που εγχειρίσθηκαν για χολόλιθους ήσαν κατά μέσον όρον 25 πάουντς βαρύτερες από εκείνες που δεν εγχειρίσθηκαν για χολόλιθους. Είναι επίσης αλήθεια ότι οι γυναίκες σε ηλικία τεκνοποιήσεως έχουν περισσότερες πιθανότητες ν’ αποκτήσουν χολόλιθους από τις γυναίκες πριν ή μετά την ηλικία αυτή, και ακόμη εκείνες που πραγματικά γεννούν παιδιά έχουν ακόμη περισσότερες πιθανότητες για χολόλιθους. Και ένα από τα συμπτώματα των χολόλιθων είναι πραγματικά το φούσκωμα από αέρια. Αλλά με την πάροδο της ηλικίας οι άνδρες τείνουν ν’ αποκτήσουν χολόλιθους τόσο συχνά όσο και οι γυναίκες.

Ένας άλλος παράγων που οι στατιστικές δείχνουν ότι έχει επίδρασι στους χολόλιθους είναι η σωματική δραστηριότης ή άσκησις. Οι άνθρωποι που ασχολούνται σε καθιστικές εργασίες, όπως υπάλληλοι γραφείων, καθηγηταί, δάσκαλοι και δικηγόροι, είναι πολύ πιθανώτερον ν’ αποκτήσουν χολόλιθους παρά εκείνοι που ασχολούνται σε χειρωνακτική εργασία, όπως οι γεωργοί, οι κτίστες και οι ξυλουργοί.

Και μια άλλη αιτία που διεπιστώθη ότι έχει άμεση επίδρασι στην παραγωγή χολόλιθων είναι αυτό που ονομάζεται στάσις. Μ’ αυτό εννοείται η αδυναμία της χοληδόχου κύστεως ν’ αδειάση το περιεχόμενό της στο λεπτό έντερον. Η χολή έχει όλα τα συστατικά για την παραγωγή χολόλιθων και έτσι όταν παραμένη για πολύ χρονικό διάστημα μέσα στην χοληδόχο κύστι μπορεί να σχηματισθούν χολόλιθοι.

Να Γίνη Εγχείρησις ή να μη Γίνη;

Το γεγονός ότι υπάρχουν ωρισμένα πράγματα που μπορούν να γίνουν για να ελαττώσουν την πιθανότητα δημιουργίας των χολόλιθων δείχνει ότι δεν είναι πάντοτε αναγκαία η εγχείρησις για ν’ αφαιρεθή η χοληδόχος κύστις όταν ανακαλύπτεται για πρώτη φορά να έχη πέτρες. Εν τούτοις, αν ένα άτομο είναι άνω των εξήντα ετών και χρειάζεται μια επείγουσα εγχείρησι για χολόλιθους, ίσως τώρα να είναι πολύ αργά, γιατί οι στατιστικές δείχνουν ότι ο θάνατος είναι από δέκα ως είκοσι φορές πιθανότερος από τέτοιες εγχειρήσεις παρά από εκείνες που έγιναν νωρίτερα.

Στο παρελθόν μερικοί εξέχοντες χειρούργοι συνιστούσαν σε ωρισμένες περιπτώσεις εξαγωγή μόνο των λίθων μάλλον παρά εξαγωγή της χοληδόχου κύστεως. Όμως συχνά χρειαζόταν μια δεύτερη εγχείρησις, κι έτσι σήμερα οι χειρουργοί γενικά αφαιρούν τη χοληδόχο κύστι, όταν οι λίθοι προξενούν ενοχλήσεις, για ν’ αποφύγουν περιπλοκές αργότερα συμπεριλαμβανομένης της διατρήσεως από τους λίθους.

Είναι φανερό ότι η πρόληψις είναι καλύτερη από την εγχείρησι. Έχοντες υπ’ όψι αυτά που είναι γνωστά για τους χολόλιθους, φαίνεται ότι θα μπορούσε κανείς να ελαττώση την πιθανότητα αναπτύξεως χολολίθων προσέχοντας τη δίαιτά του. Θα πρέπει κανείς να είναι προσεκτικός να μη τρώη πάρα πολύ παχειά τροφή, ειδικά γλυκά, κρέατα και ζωικά λίπη. Συνιστάται η άφθονος λήψις βιταμίνης Α και φρέσκων λαχανικών. Υπάρχει επίσης απόδειξις ότι η λεκιθίνη ενεργεί ως προληπτικό στον σχηματισμό των χολόλιθων. Μεταξύ των φαγητών που είναι πλούσια σε λεκιθίνη είναι οι κρόκοι των αυγών (έστω κι αν είναι επίσης πλούσιοι σε χοληστερόλη), η σόγια, τα λαχανικά και τα ελαιόλαδα, τα προϊόντα βωδινού κρέατος που έχουν πουρίνη (το συκώτι, η καρδιά, τα νεφρά), το στάρι κι άλλα δημητριακά και τα καρύδια. Επίσης άξιο προσοχής γι’ αυτούς που κάνουν καθιστική εργασία είναι μερικές τακτικές ασκήσεις.

Έτσι με το να σκεφθήτε τώρα λίγο αυτούς τους παράγοντας μπορείτε να προφυλαχθήτε από σοβαρές ενοχλήσεις αργότερα.