Τι Συμβαίνει στις Πόλεις;

«ΑΠΕΡΓΙΑ! Απεργία! Απεργία!» Οι ανδρικές φωνές που γέμιζαν το νομοθετικό γραφείο του Σαν Φρανσίσκο με αυτό το σύνθημα ανήκαν σε αστυνομικούς, που ποτέ προηγουμένως στην ιστορία της πόλεως δεν είχαν κάνει κάτι τέτοιο.

Πριν ακόμη χαράξη η αυγή εκείνης της συννεφιασμένης Δευτέρας, του Αύγουστου του 1975, δύο αξιωματικοί είχαν χτυπηθή από το αυτοκίνητο ενός εξωργισμένου αυτοκινητιστού και ένας άλλος είχε χτυπηθή μ’ ένα ρόπαλο του μπέιζ μπωλ. Πυροβολισμοί από ελεύθερους σκοπευτές έπεφταν σαν βροχή σε άλλους αστυνομικούς κι ανάγκασαν τους αξιωματικούς να πυροβολούν τα φανάρια του δρόμου για ν’ αποφύγουν να γίνουν στόχοι λόγω του φωτός. Και οι άνθρωποι, επωφελούμενοι της απουσίας των αστυνομικών, διέπρατταν από παραβάσεις σταθμεύσεως μέχρι φόνου.

Πίσω από αυτή την αναταραχή και από μια εξ ίσου απειλητική απεργία των πυροσβεστών, κρυβόταν μια ομαδική υψηλού επιπέδου διαφωνία μεταξύ του δημάρχου, των μελών του δημοτικού συμβουλίου και των αξιωματικών της αστυνομίας και των πυροσβεστών: Τι μερίδιον από τους ανερχόμενους μισθούς και τα άλλα έξοδα θα έπρεπε να πάρουν οι αξιωματικοί, και θα έπρεπε οι αξιωματικοί δημοσίας ασφαλείας να έχουν το δικαίωμα ν’ απεργούν γι’ αυτό το ζήτημα;

«Είχαν απαγάγει μια ολόκληρη πόλι και την κρατούσαν ζητώντας λύτρα,» σχολίασε ο αρθρογράφος των Τάιμς της Νέας Υόρκης, Γουίλλιαμ Σαφάιρ. «Τα λύτρα πληρώθηκαν και τώρα οι εκβιασταί περιπολούν τους δρόμους της πόλεως για να είναι σίγουροι ότι κανένας άλλος δεν θα παραβιάση το νόμο.»

Εξ άλλου, οι ενώσεις των δημοσίων υπαλλήλων σε ολοένα περισσότερες πόλεις δηλώνουν ότι, δυστυχώς, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να επιτύχουν αυτό που πιστεύουν ότι δικαιούνται. Έτσι, οι απεργίες των δημοτικών υπαλλήλων, μολονότι είναι παράνομες σε πολλά μέρη, πλήττουν και παραλύουν τη μια πόλι μετά την άλλη καθώς λήγουν οι συμβάσεις.

Οικονομική Πίεσις

Κάτω από αυτά τα ορατά συμπτώματα, υπάρχουν πολύ βαθύτερα προβλήματα. Πολλές μεγάλες πόλεις στις Η.Π.Α. και σε άλλες χώρες πιέζονται από αυτό που αποκαλούν «οικονομική μέγγενη»: Στη μια πλευρά βρίσκονται οι ανερχόμενες απαιτήσεις για αύξησι των μισθών των τέλεια οργανωμένων δημοσίων υπαλλήλων μαζί με το υπερβολικά αυξανόμενο κόστος για κάθε τι που πρέπει ν’ αγοράση η πόλις, και, στην άλλη οι ογκούμενοι αριθμοί των πτωχών κατοίκων των πόλεων που απαιτούν ολοένα περισσότερες υπηρεσίες ενώ το εισόδημα της πόλεως φθίνει.

Αυτή η «οικονομική μέγγενη» έσφιξε σαν χέρι του θανάτου την πόλι της Νέας Υόρκης, που αποκαλείται «οικονομική πρωτεύουσα του κόσμου,» στις αρχές του περασμένου έτους. Τα έξοδα της πόλεως είχαν υπερτριπλασιασθή σε δέκα χρόνια. Ακόμη και μετά την περικοπή χιλιάδων θέσεων στο δήμο και την πυρετώδη δραστηριότητα για συλλογή κεφαλαίων από το Σωματείο Δημοτικής Βοηθείας που συστήθηκε βιαστικά, η πόλις παρέμεινε κάτω από την απειλή να καταρρεύση οικονομικώς από εβδομάδα σε εβδομάδα. Και όταν η Πολιτεία της Νέας Υόρκης επενέβη για να βοηθήση, η δική της οικονομική ακεραιότης άρχισε αμέσως να γκρεμίζεται.

Τα κύματα του οικονομικού σοκ απλώθηκαν πολύ γρήγορα. Το οικονομικό περιοδικό Μπίζνες Γουήκ δήλωσε:

«Τα προβλήματα της Πόλεως της Νέας Υόρκης δηλητηριάζουν το πηγάδι όλων. . . . Ήδη, πολιτείες και πόλεις—ακόμη και κείνες που δεν βρίσκονται, σε οικονομική δυσχέρεια—αντιμετωπίζουν δυσκολίες όταν δανείζωνται και πληρώνουν έπειτα υψηλότερες τιμές. . . . πολλές πολιτείες και πόλεις βλέπουν τους εαυτούς των να γλιστρούν αναπόφευκτα προς το δίλημμα της πόλεως της Νέας Υόρκης: ή να περιορίσουν τα έξοδα και τις υπηρεσίες . . . ή να δουν το οικονομικό τους οικοδόμημα, που γίνεται όλο και πιο ασταθές, να συντρίβεται γύρω τους.»

Οι αγωνιώδεις κραυγές για ομοσπονδιακή βοήθεια ήγειραν το ακόλουθο ερώτημα σε ένα άλλο οικονομικό περιοδικό: «Ο θείος Σαμ μπορεί να πληρώση για τη Νέα Υόρκη αλλά ποιος θα πληρώση για τον θείο Σαμ;» (Περιοδικό Φορμπς, 1 Ιουλίου 1975, σελ. 42) Ήδη, η Ομοσπονδιακή κυβέρνησις των Η.Π.Α. χρωστά στους πιστωτάς της τα διπλάσια σχεδόν απ’ αυτά που εισπράττει ετησίως από φόρους, ενώ η πόλις της Νέας Υόρκης χρωστά λίγο περισσότερα από το εισόδημα ενός έτους!

Επί πλέον, το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα βασίζεται παρομοίως κατά μέγα μέρος σε αλλεπάλληλες πιστώσεις. Και πολλοί αναλυταί πιστεύουν ότι η Νέα Υόρκη αντανακλά το παγκόσμιο πιστωτικό οικοδόμημα σε μικρογραφία. «Η πίστωσις είναι πίστις,» παρετήρησε ένας αξιωματούχος της Νέας Υόρκης. «Η πίστις βασίζεται στην ικανότητα ενός οφειλέτου να πληρώση. Αν ένας μεγάλος οφειλέτης, όπως είναι η Νέα Υόρκη, δεν πληρώνη, αυτό επηρεάζει τις πιστωτικές συναλλαγές παντού.»

Πίσω από αυτό το μεγάλης σημασίας οικονομικό δίλημμα, υπάρχουν πολυάριθμα βαθιά ριζωμένα αστικά προβλήματα που αρνούνται να εξαλειφθούν. Τα αστικά «γκέττο» που αναπτύσσονται αθόρυβα προκαλούν τη βιαστική φυγή της «μεσαίας τάξεως» προς τα προάστια, οι δημόσιοι υπάλληλοι γίνονται πιο μαχητικοί, οι κατάλογοι του επιδόματος ανεργίας μεγαλώνουν, η στέγασις χειροτερεύει, η μόλυνσις εισχωρεί και το έγκλημα και η βία ανθούν. Αυτά τα προβλήματα παρουσιάζουν τέτοια συγκέντρωσι στις μεγάλες πόλεις που δεν μπορεί να δικαιολογηθούν μόνον από την αύξησι του πληθυσμού, και πολλά απ’ αυτά χειροτερεύουν αμείλικτα.

Μια Παγκόσμια Ασθένεια

«Η Νέα Υόρκη επλήγη απλώς πρώτη,» είπε ο Δήμαρχος του Μιλγουώκη Χένρυ Μάιερ. «Όλες οι μεγάλες πόλεις βρίσκονται στο ρεύμα που βρίσκεται και η Νέα Υόρκη. Είναι απλώς ζήτημα χρόνου.» Και δεν είναι μόνο οι πόλεις των Η.Π.Α. Η εφημερίς της Ιαπωνίας Νταίηλυ Γιομούρι, παραδείγματος χάριν, αναφέρει ότι εκατοντάδες πόλεις σ’ αυτή τη χώρα «βρίσκονται στο χείλος της ‘χρεοκοπίας’ με έξοδα που μεγαλώνουν σαν χιονοστιβάδα.»—5 Οκτωβρίου 1975, σελ. 2.

Η έκτασις των προβλημάτων των μεγαλουπόλεων σε όλο τον κόσμο γίνεται φανερή από το γεγονός ότι 116 πόλεις σε όλο τον κόσμο εισήλθαν στην κατηγορία του πληθυσμού των «εκατομμυρίων» στα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια από το 1950, μολονότι χρειάστηκαν όλοι οι αιώνες έως τότε για να δημιουργηθούν μόλις εβδομήντα πέντε πόλεις μ’ αυτό το μέγεθος. Αυτές οι μητροπόλεις αναπτύσσονται πολύ γοργά στις χώρες του «τρίτου κόσμου» που με δυσκολία μπορούν να τις συντηρήσουν. Πολλές αντανακλούν, όχι μόνον τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Δυτικές χώρες, αλλά, επίσης, και άλλα χαρακτηριστικά του δικού των πολιτισμού.

«Ήδη, το ένα τρίτο των ανθρώπων που ζουν στη Μανίλα, στο Καράκας, στην Κινσάσα και στο Κάιρο, δεν είναι πολίτες αλλά παράνομοι καταπατηταί ξένων γαιών, που ζουν σε σκηνές, τενεκεδένιες παράγκες ή βρωμερές καλύβες χωρίς νερό και αποχέτευσι,» αναφέρει η εφημερίς Τζώρναλ του Μιλγουώκη. «Οι ειδικοί δεν βρίσκουν τρόπο για να εμποδίσουν τις φτωχογειτονιές και τις παραγκουπόλεις να γίνουν η κυριαρχούσα μορφή της αστικής ζωής σε πολλές χώρες πριν από το 1980.»

Ένα βλέμμα στο παρελθόν, όμως, αποκαλύπτει ότι η ζωή στις πόλεις ήταν συχνά πολύ διαφορετική παλαιότερα. Ο Κούνλε Ακινσεμογίν γράφει τα εξής στους Κυριακάτικους Τάιμς του Λάγος της Νιγηρίας: «Θυμάμαι πολύ καλά την εποχή που το Νησί του Λάγος ήταν το καμάρι της Νιγηρίας. Αυτό συνέβαινε στην παιδική μου ηλικία πριν από 40 ή περισσότερα χρόνια. . . . οι άνθρωποι ήσαν φιλικοί, εξυπηρετικοί, ευγενικοί, και φιλόξενοι.» Τώρα λέγει με θλίψι ότι η πόλις όπου ζη «αποκτά γοργά τη φήμη της πιο βρώμικης πρωτεύουσας του κόσμου.»

Πολλοί από σας, τους κατοίκους των πόλεων, μπορεί να διαπιστώσετε ότι συμφωνείτε με τις σκέψεις του κ. Ακινσεμογίν. Γιατί συμβαίνει ώστε πολλά άλλοτε ζωηρά κέντρα πολιτισμού ν’ αντιμετωπίζουν τώρα σοβαρή κάμψι; Μήπως υπάρχει κάτι εκ θεμελίων εσφαλμένο σχετικά με τις μεγαλουπόλεις;

[Εικόνα στη σελίδα 4]

ΣΥΝΕΛΗΦΘΗ ΣΤΗΝ ΠΙΕΣΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ

ΜΙΣΘΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

ΚΟΣΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ